بررسی فراوانی تومورهای ادونتوژنیک در زاهدان (ایران) در طی سال‏های 1389-1379

کده, حمیده; سراوانی, شیرین; نصرت زهی, طاهره; رسولی زاده, فیض الرحمن

doi:10.22038/jmds.2012.827

بررسی فراوانی تومورهای ادونتوژنیک در زاهدان (ایران) در طی سال‏های 1389-1379

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

² استادیار گروه بیماری‏های دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

³ دندانپزشک

10.22038/jmds.2012.827

چکیده

مقدمه: تومورهای ادونتوژنیک بخش مهمی از آسیب‏شناسی دهان، فک و صورت را تشکیل می‏دهند. فراوانی تومورهای ادونتوژنیک در جوامع مختلف متفاوت است ولی تاکنون مطالعه‏ای در این زمینه برای شهر زاهدان صورت نگرفته است. بنابراین هدف از این مطالعه به دست آوردن شیوع جنسی، مکانی و سنی تومورهای ادونتوژنیک و بررسی درصد فراوانی هر یک از آنها در یک دوره ده ساله (1389-1379) بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه، پرونده‏های موجود در بایگانی بخش آسیب‏شناسی دانشکده دندانپزشکی، بیمارستان خاتم‏الانبیاء، تامین اجتماعی و آزمایشگاه‏های بخش خصوصی زاهدان طی یک دوره 10 ساله (1389-1379) بررسی شد. اطلاعات مربوط به تومورهای ادونتوژنیک براساس سن، جنس، محل ضایعه و ارتباط تومور ادنتوژنیک با دندان نهفته استخراج و در فرم‏های اطلاعاتی ثبت گردید.
یافته‏ها: در این مطالعه از میان 1125 نمونه مربوط به ضایعات فک و صورت، 50 تومور ادونتوژنیک یافت شد. از بین تومورهای مختلف، بیشترین فراوانی مربوط به کراتوسیست ادونتوژنیک تومور (48%) و بعد از آن تومور آملوبلاستوما و ادونتوم به ترتیب با فراوانی 24% و 12% بودند و هیچ موردی از بدخیمی مشاهده نشد. بروز این ضایعات در زنان 52% و در مردان 48% بود، شایع‏ترین مکان درگیری خلف مندیبل بود و تومورها در دهه سوم زندگی بیشتر بودند. در 12 مورد نیز همراهی با دندان نهفته یافت شد.
نتیجه‏گیری: شایع‏ترین تومورهای ادونتوژنیک در این مطالعه، به ترتیب کراتوسیست ادونتوژنیک تومور، آملوبلاستوما و ادونتوم بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Frequency of Odontogenic Tumors in Zahedan-Iran from 2000 to 2010

نویسندگان [English]

Hamideh Kadeh ¹
Shirin Saravani ¹
Tahereh Nosratzehi ²
Feizorrahman Rasulizadeh ³

¹ Assistant Professor, Dept of Oral & Maxillofacial Pathology, School of Dentistry, Zahedan University of Medical Science, Zahedan, Iran

² Assistant professor, Dept of Oral Medicine, School of Dentistry, Zahedan University of Medical Science, Zahedan, Iran

³ Dentist

چکیده [English]

Introduction: Odontogenic tumors constitute an important aspect of oral and maxillofacial pathology. Frequency of odontogenic tumors varies in different societies but no study has been done in Zahedan so far. The purpose of this study was to achieve the sex, location and age distribution of odontogenic tumors and frequency of each one in a period of ten years.
Materials & Methods: In this study, documents in archive of maxillofacial pathology department of Zahedan dental school, Khatamolanbia, Tamin ejtemaei Hospital and private laboratories were reviewed from 2000 to 2010. Data about age, sex, location of tumors and relation with impacted tooth were extracted and were submitted in the forms.
Results: In this study, among the 1125 cases of the oromaxillofacial lesions, 50 cases of odontogenic tumors were found. Among the different tumors, keratocyst odontogenic tumor (KOT) was the most common odontogenic tumor(48%), followed by ameloblastoma and odontoma with frequency of 24% and 12%, respectively. There were no cases of malignancy. The incidence of these lesions was 52% in women and 48% in men. The most common location of tumors was posterior of mandible and tumors were more frequent in the third decade of life. In 12 cases, the lesions were accompanied by impacted teeth.
Conclusion: In this study the most frequent tumors were KOT, Ameloblastoma and odontoma respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

Odontogenic tumors
keratocyst odontogenic tumor
Ameloblastoma
Impacted Tooth

اصل مقاله

مقدمه

تومورهای ادونتوژنیک گروهی پیچیده از ضایعات با انواع هیستوپاتولوژیک و بالین متفاوت هستند⁽¹⁾ که از اپی‏تلیوم ادونتوژنیک منشا می‏گیرند.⁽²⁾ تومورهای ادونتوژنیک بر حسب منشا به سه گروه تومورهای ادونتوژنیک اپی‏تلیالی، تومورهای مختلط و تومورهای با منشا اکتومزانشیم طبقه‏بندی می‏شوند.⁽¹⁾ همچنین بر اساس محل (محیطی یا مرکزی) و رفتار بیولوژیک (خوش خیم یا بدخیم) نیز دسته‏بندی می‏شوند.⁽²⁾ این تومورها تنها در فکین و بافت‏های پیرامون آنها ایجاد می‏شوند، وقوع تغییرات بدخیمی و رفتار مهاجم در شماری از تومورهای ادونتوژنیک گزارش شده است.⁽³⁾

از نظر بالینی تومورهای ادونتوژنیک بدون علامت هستند اما می‏توانند باعث اتساع فکین، حرکت دندان‏ها و تخریب استخوان شوند.⁽¹⁾

دانش ما در مورد شیوع انواع مختلف تومورهای ادونتوژنیک و خصوصیات بالینی آنها همانند سن، جنس و محل وقوع برای کلینیسین و پاتولوژیست‏ها بخصوص در ایجاد یک تشخیص افتراقی مناسب بسیار باارزش است. علاوه بر این دانستن شیوع این ضایعات در جوامع مختلف می‏تواند به مشخص شدن فاکتورهای احتمالی مرتبط با تکامل این تومورها منجر شود.⁽⁴⁾

مطالعات مختلف بیانگر درصد متفاوتی از میزان وقوع تومورهای ادونتوژنیک در جمعیت‏های مختلف بوده است، به طوری که در مطالعه ساغروانیان و همکاران میزان وقوع تومورهای ادونتوژنیک 9/1% و شایع‏ترین تومور ادونتوژنیک آملوبلاستوما بود.⁽²⁾

مطالعه ادهمی و همکارانش در کرمان بیانگر 24 مورد تومور ادونتوژنیک و آملوبلاستوما به عنوان شایع‏ترین تومور بود.⁽³⁾ در مطالعه Osterne و همکاران میزان وقوع تومورهای ادونتوژنیک در یک جمعیت برزیلی 9/2% و شایع‏ترین تومورها به ترتیب آملوبلاستوما و کراتوسیست ادونتوژنیک تومور بودند.⁽⁴⁾

گزارشات اندکی از شیوع تومورهای ادونتوژنیک در ایران موجود است که اکثر آنها بر طبق طبقه‏بندی WHO در سال 1992 است. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه‏ای پیرامون این موضوع در زاهدان انجام نگرفته است هدف از این مطالعه بررسی شیوع نسبی انواع مختلف تومورهای ادونتوژنیک در زاهدان بر اساس طبقه‏بندی WHO در سال 2005 و مقایسه آن با سایر مطالعات بود.

مواد و روش‏ها

این پژوهش از نوع توصیفی-مقطعی بوده و جامعه آماری مورد بررسی شامل گزارش‏های آسیب‏شناسی مربوط به نمونه‏های بیماران مراجعه‏کننده به بخش آسیب‏شناسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، آزمایشگاه‏های وابسته آن شامل خاتم‏الانبیاء، غیروابسته (تامین اجتماعی) و آزمایشگاه‏های خصوصی در سطح شهر بودند.

ابتدا با مراجعه به بایگانی این مراکز تمام پرونده‏های مربوط به آسیب‏های ناحیه دهان، فک و صورت از سال 1379 تا 1389 مورد بازنگری قرار گرفتند و آن دسته از ضایعاتی که تشخیص هیستوپاتولوژیک آنها تومور ادونتوژنیک بود، استخراج گردید. در مرحله بعد اطلاعات مربوط به سن، جنس، محل ضایعات و وجود یا عدم وجود دندان نهفته در فرم‏های اطلاعاتی از پیش تهیه شده ثبت گردید. در این بررسی تعداد 5 نمونه به دلیل کامل نبودن اطلاعات موجود در پرونده آنها از جمله سن، جنس و محل ضایعه کنار گذاشته شدند. تمام اطلاعات استخراج شده با استفاده از نرم افزار SPSS با ویرایش 15 و به صورت شاخص‏های آماری (جداول و نمودار) توصیف شدند.

یافته‏ها

تعداد 1125 پرونده که دارای ضایعات فک و صورت بودند، مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 50 مورد (44/4 درصد) مربوط به یکی از انواع تومورهای ادنتوژنیک بود. 26 نفر (52 درصد) این افراد را زنان با میانگین و انحراف معیار سنی 89/14±08/30 و 24 نفر (48 درصد) آنها را مردان با میانگین و انحراف معیار سنی 98/14±88/30 تشکیل می‏دادند. متوسط سنی بیماران 8/14±5/30 بود.

نتایج نشان داد که از بین 10 نوع تومور مختلف مورد بررسی بیشترین فراوانی مربوط به تومور KOT (کراتوسیست ادونتوژنیک تومور) بود که 24 مورد (48 درصد) از موارد مبتلا به تومور را به خود اختصاص می‏داد. بعد از آن بیشترین فراوانی مربوط به تومور آملوبلاستوما با فراوانی 12 مورد (24 درصد) بود، سپس تومور ادنتوم با فراوانی 6 (12 درصد)، آملوبلاستیک فیبروما با فراوانی 3 (6 درصد)، میگزوما و تومور پیندبورگ هر کدام با فراوانی 2 (4 درصد) و CCOT (کلسیفائینگ کیستیک ادونتوژنیک تومور) با فراوانی 1 مورد (2 درصد) قرار داشتند.

از میان 50 مورد تومور ادونتوژنیک، 49 مورد مرکزی بودند و فقط یک مورد آنها تومور محیطی (آملوبلاستومای محیطی) بود، هیچ موردی از بدخیمی نیز مشاهده نگردید.

در این مطالعه 24 بیمار (48 درصد) مرد و 26 بیمار (52 درصد) زن بودند. فراوانی آملوبلاستوما در زنان و مردان یکسان و برابر 6 مورد بود.

پس از تفکیک سن افراد به پنج گروه مشخص شد که بیشترین فراوانی تومور‏های ادونتوژنیک مربوط به گروه سنی 21 تا 30 سال می‏باشد. بیشترین فراوانی تومور KOT در دهه سوم زندگی و آملوبلاستوما در دهه چهارم زندگی و به ترتیب برابر 11 (22 درصد) و 4 (8 درصد) مورد بود.

نتایج مطالعه نشان داد ناحیه‏ای که بیشترین فراوانی تومور‏های ادنتوژنیک در آن مشاهده شد ناحیه خلف فک پایین با فراوانی 26 (52 درصد) مورد بود و کمترین درگیری در ناحیه بافت نرم با فراوانی 1 (2 درصد) مورد بود.

نتایج نشان داد که 12 (24 درصد) مورد مبتلا به تومورهای ادنتوژنیک دارای دندان نهفته بودند که بیشترین فراوانی دندان نهفته مربوط به افراد مبتلا به ادنتوم کمپلکس بود.

در جدول 1 فراوانی تومورها بر حسب منشا هیستولوژیک آنها و در جدول 2 فراوانی انواع تومورهای ادونتوژنیک و اطلاعات بالینی آنها آورده شده است.

جدول 1 : فراوانی تومورهای ادونتوژنیک بر حسب منشا هیستولوژیک به تفکیک سن، جنس و مکان ضایعه

نوع تومور	تعداد	درصد	جنس				میانگین سن	مکان ضایعه
			زن		مرد			محیطی				مرکزی
			تعداد	درصد	تعداد	درصد		فک بالا		فک پایین		فک بالا		فک پایین
			تعداد	درصد	تعداد	درصد		تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
اپی‏تلیال	39	78	18	36	21	42	47/33	0	0	1	2	9	18	29	58
مزانشیمال	2	4	1	2	1	2	92/23	0	0	0	0	2	4	0	0
مختلط	9	18	7	14	2	4	00/15	0	0	0	0	2	4	7	14

جدول 2 : فراوانی انواع تومورهای ادونتوژنیک و یافته‏های بالینی آنها در مطالعه حاضر

نوع تومور			جنس				میانگین سن	محل						دندان نهفته
			زن		مرد			فک بالا		فک پایین		بافت نرم		دارد		ندارد
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد		تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
آملوبلاستوما	12	24	6	12	6	12	83/32	1	2	10	20	1	2	3	6	9	18
آملوبلاستیک فیبروما	3	6	2	4	1	2	67/18	1	2	2	4	0	0	0	0	3	6
CEOT	2	4	2	4	0	0	50/42	0	0	2	4	0	0	0	0	2	4
ادنتوم	6	12	5	10	1	2	17/29	1	2	5	10	0	0	5	10	1	2
KOT	24	48	10	20	14	28	58/31	8	16	16	32	0	0	2	4	22	44
CCOT	1	2	0	0	1	2	00/27	0	0	1	2	0	0	0	0	1	2
میگزوما	2	4	1	2	1	2	00/15	2	4	0	0	0	0	2	4	0	0
جمع	50	100	26	52	24	48	50/30	13	26	36	72	1	2	12	24	38	76

بحث

در بررسی 1125 ضایعه دهانی، 50 مورد (44/4%) مربوط به تومورهای ادونتوژنیک بود. فراوانی تومورها در زنان (52%) و مردان (48%) بود. اکثر بیماران در محدوده سنی 30-21 سال (دهه سوم زندگی) با متوسط سنی 5/30 سال بودند و بیشتر تومورها در خلف فک پایین مشاهده شدند. 49 مورد از تومورها از نوع مرکزی (داخل استخوانی) و یک مورد از نوع محیطی (بافت نرم) بود.

WHO در سال 2005، OKC (ادنتوژنیک کراتوسیست) را جزء تومورهای ادونتوژنیک طبقه‏بندی نمود و نام آن به KOT (کراتوسیست ادونتوژنیک تومور) تغییر یافت.⁽⁵⁾ براساس این طبقه‏بندی در این مطالعه، شایع‏ترین تومور ادونتوژنیک KOT و سپس آملوبلاستوما و ادونتوما بود که مشابه نتایج مطالعات Luo در چین⁽⁶⁾ و Avelar در برزیل⁽⁷⁾ می‏باشد. در مطالعه Gaitan-Cepeda در مکزیک نیز KOT شایع‏ترین تومور ادونتوژنیک بود و به دنبال آن ادونتوما و آملوبلاستوما قرار داشتند.⁽⁸⁾ Neville در طبقه‏بندی خود OKC را جزء کیست‏های ادونتوژنیک قرار داده است.⁽⁹⁾ در این مطالعه شایع‏ترین تومور ادونتوژنیک آملوبلاستوما و به دنبال آن ادونتوم و آملوبلاستیک فیبروما بودند که مشابه مطالعات Osterne⁽⁴⁾، Sriram⁽¹⁰⁾، Jing⁽¹¹⁾، Okada⁽¹²⁾، Olgac⁽¹³⁾ و در ایران نیز مشابه مطالعه ادهمی در کرمان⁽³⁾ و ساغروانیان در مشهد⁽²⁾ می^‏باشد. همچنین در مطالعه رضوی و همکارانش که به بررسی شیوع آملوبلاستوما در پنج دانشکده دندانپزشکی در ایران (اصفهان، تهران، شهیدبهشتی، مشهد و شیراز) پرداختند، شیوع آملوبلاستوما 9/33 درصد تومورهای ادونتوژنیک بود⁽¹⁴⁾ که نتایج مطالعه حاضر را تایید می‏کند.

تاکنون مطالعات اندکی در مورد بررسی فراوانی تومورهای ادونتوژنیک بر طبق طبقه‏بندی WHO در سال 2005 صورت گرفته است.⁽⁴⁾از طرفیطبق جستجوهای ما، درایران نیز تاکنون مطالعه‏ای در این خصوص صورت نگرفته است که مطالعه ما از این لحاظ مورد توجه است.

در جدول 3 مطالعاتی که در مورد فراوانی تومورهای ادونتوژنیک بر طبق طبقه‏بندی WHO در سال 2005 است و همچنین مقایسه آن‏ها با مطالعه حاضر آورده شده است.

مقایسه یافته‏های مطالعه حاضر با مطالعات سایر نقاط جهان، بیانگر فراوانی کم تومورهای ادونتوژنیک در این منطقه می‏باشد که این تفاوت‏ها را می‏توان به تفاوت‏های نژادی و جغرافیایی نسبت داد.⁽¹⁾

از طرفی به علت بدون علامت بودن اکثر تومورهای ادونتوژنیک، بیشتر بیمارانی که تومورهای بزرگ و مهاجم مثل آملوبلاستوما دارند، برای درمان اقدام می‏کنند. این امر فراوانی نسبی بالای آملوبلاستوما را در کشورهای آفریقایی، چین، هند و همچنین ایران توجیه می‏کند.⁽³⁾ ولی در مطالعات انجام شده در کشورهای اروپایی و ایالات متحده، ادونتوما شایع‏ترین تومور ادونتوژنیک و به دنبال آن آملوبلاستوما قرار دارد⁽²⁾ و شیوع ادونتوما در این کشورها نسبت به کشورهای آسیایی و آفریقایی بالاتر است⁽⁶⁾ و این برخلاف مطالعه حاضر بود. شیوع ادونتوما در قسمت‏های مختلف جهان از 76-0 درصد گزارش شده است⁽³⁾ به طوری که در آفریقا، چین⁽⁷⁾ و کشورهایی مثل ترکیه، سریلانکا، هند و جاماییکا⁽³⁾ شیوع آن بسیار کم می‏باشد. همچنین در مطالعه گزارش شده در کرمان نیز شیوع ادونتوما یک مورد بود⁽³⁾ که محققین این اختلاف را به عوامل جغرافیایی، قومی نژادی و اجتماعی اقتصادی مرتبط دانسته‏اند. اما توضیح معقول‏تر این است که ادونتوم‏ها اغلب علائم کلینیکی ایجاد نمی‏کنند و در نتیجه در بسیاری از مناطق نمونه‏ها برای بررسی هیستوپاتولوژیک فرستاده نمی‏شوند و این امر می‏تواند فراوانی کم ادونتوما در کشورهای در حال توسعه را توجیه کند.^(6و3)

جدول 3 : فراوانی تومورهای ادونتوژنیک در مطالعات مختلف بر حسب طبقه‏بندی WHO در سال 2005 و مقایسه با مطالعه حاضر

مطالعه							نام تومور
مطالعه حاضر (درصد) تعداد	مجموع	Tawfik و Zyada و 2010 (درصد) تعداد	وGaitán-Cepeda و همکاران 2010 (درصد) تعداد	Lou و Li 2009 (درصد) تعداد	Avelar و همکاران 2008 (درصد) تعداد	Jing و همکاران 2007 (درصد) تعداد	نام تومور
(24)12	(86/36)1255	(5/41)34	(3/19)25	(52/36)478	(7/23) 57	(3/40)661	آملوبلاستوما
-----	(12/0) 4	-----	------	-----	(4/0) 1	(2/0) 3	اسکواموس ادونتوژنیک تومور
(4)2	(76/0) 26	(7/3) 3	(4/1)2	(46/0) 6	(0/2) 5	(6/0)10	کلسیفائینگ اپیتلیال ادونتوژنیک تومور
------	(32/3)113	(7/3) 3	(4/1)2	(06/2)27	(4/5)13	(1/4) 68	ادنوماتوئید ادونتوژنیک تومور
(48)24	(21/36)1233	(5/19) 16	(9/38)53	(73/38)507	(0/30) 69	(8/35)588	کراتوسیستیک ادونتوژنیک تومور
(6)3	(12/1)38	(4/2) 2	-----	(99/0) 13	(7/1) 4	(2/1) 19	املوبلاستیک فیبروما/فیبرودنتینوما
----	(50/0) 17	------	-----	(92/0) 12	(4/0) 1	(2/0) 4	آملوبلاستیک فیبروادونتوما
(12)6	(78/7) 265	(4/13) 11	(8/30) 42	(11/6) 80	(1/22) 54	(7/4) 78	ادونتوما
-----	(06/0)2	------	------	------	-----	(1/0) 2	ادونتوآملوبلاستوما
(2)1	(26/2) 77	------	------	(99/1) 26	(3/6) 15	(2/2) 36	کلسیفائینگ سیستیک ادونتوژنیک تومور
-----	(41/0) 14	------	------	(38/0)5	------	(5/0) 9	دنتینوژنیک گاست سل تومور
------	(82/0) 28	------	(4/1)2	(60/1)21	------	(3/0) 5	ادونتوژنیک فیبروما
(4)2	(11/4) 140	(5/8) 7	(8/5) 8	(60/2) 34	(3/6) 15	(6/4) 76	ادونتوژنیک میگزوما/فیبرو میگزوما
------	(82/1) 62	(7/3) 3	-----	(68/1) 22	(7/1) 4	(0/2) 33	سمنتوبلاستوما
------	(29/1)44	------	-----	(30/1) 17	-----	(6/1) 27	آملوبلاستیک کارسینوما
------	(03/0) 1	(2/1) 1	-----	-----	-----	-----	آملوبلاستومای بدخیم
------	(91/1) 65	(4/2) 2	-----	(74/3) 49	-----	(9/0) 14	اسکواموس سل کارسینومای داخل استخوانی اولیه
------	(29/0)10	-----	-----	(61/0) 8	-----	(1/0) 2	کارسینومای سلول‏های روشن
------	(23/0) 8	-----	-----	(23/0) 3	-----	(3/0) 5	گاست سل ادونتوژنیک کارسینوما
------	(09/0) 3	-----	-----	(08/0) 1	-----	(1/0) 2	آملوبلاستیک فیبروسارکوما
------	------	-----	-----	-----	-----	-----	تومور ادونتوژنیک غیراختصاصی
(100)50	(100) 3406	(100) 82	(100) 136	(100)1309	(100) 238	1641	مجموع

در مطالعه حاضر اکثریت موارد (98%) تومورهای مرکزی (داخل استخوانی) بودند و فقط 2 درصد محیطی (داخل بافت نرم) بود که آملوبلاستومای محیطی را شامل می‏شد. مطالعه Buchner و همکارانش نیز نشان داد که 95/99 درصد کل تومورهای ادونتوژنیک مرکزی هستند و تنها 05/0 درصد آنها محیطی می‏باشند.⁽¹⁵⁾

همچنین در مطالعه ما هیچ موردی از بدخیمی مشاهده نشد که از این جهت مشابه مطالعه Fernandes و همکارانش در برزیل می‏باشد⁽¹⁶⁾، در حالی که در مطالعه Sriram و همکارانش⁽¹⁰⁾ و همچنین Saghravanian و همکاران⁽²⁾ میزان بدخیمی 8/1% و در مطالعه Luo و همکارانش⁽⁶⁾ 06/5% گزارش شده است.

خلف فک پایین شایع‏ترین جایگاه تومورهای ادونتوژنیک در مطالعه حاضر بود که مشابه مطالعه Osterne و همکارانش⁽⁴⁾ می‏باشد. اگرچه مطالعات زیادی وقوع تومورهای ادونتوژنیک را در فک پایین گزارش کرده‏اند^{(13و12و7و6و2)} ولی Jing و همکارانش نشان دادند که بیشتر تومورهای ادونتوژنیک در فک بالا رخ می‏دهد.⁽¹¹⁾

در مطالعه حاضر اکثر بیماران در دهه سوم زندگی (30-21 سال) بودند و محدوده سنی بیماران 11 تا 72 سال با متوسط سنی 5/30 سال بود که مشابه مطالعات Osterne (5/30 سال)،⁽⁴⁾ Avelar (7/30 سال)⁽⁷⁾،
Jing (1/32 سال)⁽¹¹⁾ و Okada (4/31 سال)⁽¹²⁾ بود.

علاوه بر این، در این مطالعه اکثر تومورهای ادونتوژنیک در زنان مشاهده شد (52 درصد) که مشابه مطالعات Osterne⁽⁴⁾، Sriram⁽¹⁰⁾،Olgac ⁽¹³⁾ و همچنین مطالعه ادهمی⁽³⁾ و ساغروانیان⁽²⁾ بود ولی در مطالعات Jing⁽¹¹⁾، Avelar⁽⁷⁾، Luo⁽⁶⁾ و Guerrisi⁽¹⁷⁾ تومورهای ادونتوژنیک بیشتر در مردان دیده شد.

همچنین نتایج نشان داد که در این مطالعه 12 مورد از

افراد مبتلا به تومورهای ادونتوژنیک دارای دندان نهفته بودند و بیشترین فراوانی آن مربوط به ادونتوم (5 مورد) بود که این مورد تنها در مطالعه Saghravanian و همکارانش⁽¹⁸⁾ بررسی شده بود؛ که در این مطالعه بیشترین فراوانی همراهی با دندان‏های نهفته در بین تومورهای ادونتوژنیک مربوط به ادونتوم (8 مورد) و سپس آملوبلاستوما (6 مورد) بود (در این مطالعه OKC جزء کیست‏ها در نظر گرفته شده بود و در 32 مورد با دندان نهفته همراه بود). بنابراین اگر دندانی پس از گذشت زمان رویش خود در حفره دهان ظاهر نگردید پیگیری علت عدم رویش آن بسیار مهم می‏باشد زیرا در بسیاری از موارد ضایعات پاتولوژیک بخصوص کیست‏ها و تومورها می‏تواند با دندان نهفته همراه باشد.⁽¹⁸⁾

طبق یافته‏های ما شیوع تومورهای ادونتوژنیک در بین ضایعات دهانی-فکی ناچیز بود. قابل ذکر است جهت اینکه تمام ضایعات ادونتوژنیک به طور صحیح تشخیص داده شده و به نحو موثری درمان شود و در نتیجه مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی بیماران به حداقل برسد باید همکاری مستمر بین بیمار، دندانپزشک یا جراح دهان و فک و پاتولوژیست وجود داشته باشد. آگاه ساختن بیماران و ترغیب آن‏ها برای انجام رادیوگرافی‏های دوره‏ای و درمان زودهنگام تومورهای ناحیه دهان و فک می‏تواند در این راستا مفید و موثر باشد.

نتیجه گیری

در منطقه سیستان و بلوچستان با مرکزیت زاهدان شایع‏ترین تومورهای ادونتوژنیک، به ترتیب کراتوسیست ادونتوژنیک تومور، آملوبلاستوما و ادونتوم بود، هیچ موردی از بدخیمی مشاهده نشد، شایع‏ترین مکان درگیر خلف فک پایین و تومورها در دهه سوم زندگی شایع‏تر بودند.

تشکر و قدردانی

این مقـاله برگـرفته از پایان نامه دوره دکترای عمومی

دندانپزشکی با شماره ثبت 904-90 در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان می‏باشد.

مراجع

Mehran M, Eslami M, Nadery N, Kaboudi K. Frequency of odontogenic tumors in children and adolescents referred to Tehran dental school. Journal of Dental Islamic Society 2006; 18(1): 7-12. (Persian)
Saghravanian N, Jafarzadeh H, Bashardoost N, Pahlavan N, Shirinbak I. Odontogenic tumors in an Iranian population: A 30 years evaluation. J Oral Sci 2010; 52(3): 391-6.
Adhami SH, Baghaee F, Hasanzadeh M. Clinico pathological evaluation of odontogenic cysts & tumors in an Iranian population. Shiraz University of Medical Sciences Journal of Dentistry 2010; 11(1): 75-83. (Persian)
Osterne R, Brito R, Alves AP, Cavalcante R, Sousa F. Odontogenic tumors: A 5-year retrospective study in a Brazilian population and analysis of 3406 cases reported in the literature. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2011; 111(4): 474-81.
Barnes L, Everson JW, Reichart P, Sidransky D. World Health Organization Classification of Tumors. Lyon: IARC press; 2005. P. 281-6.
Luo H, Li T. Odontogenic tumors: A study of 1309 cases in a Chinese population. Oral Oncol 2009; 45(8):
706-11.
Avelar RL, Antunes AA, Santos Tde S, Andrade ES, Dourado E. Odontogenic tumors: Clinical and pathology study of 238 cases. Braz J Otorhinolaryangol 2008; 74(5): 668-73.
Gaitan-Cepeda LA, Quezada-Rivera D, Tenorio-Rocha F, Leyva-Huerta ER. Reclassification of odontogenic keratocyst as tumor. Impact on the odontogenic tumors prevalence. Oral Dis 2010; 16(2): 185-7.
Neville BW, Damm DD, Allen CM, Bouqout J. Oral and Maxillofacial Pathology. 3^rd ed. St. Louis: W.B.Saunders Co; 2008. P. 701.
Sriram G, Shetty RP. Odontogenic tumors: A study of 250 Cases in an Indian Teaching hospital. Oral Surg Oral Med Oral Pathal Oral Radiol Endod 2008; 105(6): l4 -21.
Jing W, Xuan M, Lin Y, Wu L, Liu L, Zheng X, et al. Odontogenic tumors: A retrospective study of 1642 cases in a Chinese populatin. J Oral Maxillofac Surg 2007; 36(1): 20-5.
Okada H, Yamamoto H, Tilakaratne WM. Odontogenic tumors in Srilanka: Analysis of 226 cases. J Oral Maxillofac Surg 2007; 65(5): 875-82.
Olgac V, Koseoglu BG, Aksakalli N. Odontognic tumors in Istanbul: 527 cases. Br J Oral Maxillofac Surg 2006; 44 (5): 386-8.
Razavi SM, Khazaeli A. Ameloblastoma and its prevalence among patients referred to five major iranian dental schools in a period of ten years (1988-1998). Journal of Dental School Shahid Beheshti Universtiy of Medical Sciences 2001; 19(3): 243-52. (Persian)
Buchner A, Merrell PW, Carpenter WM. Relative frequency of peripheral odontogenic tumors: a study of 45 new cases and comparison with studies from the literature. J Oral Pathol Med 2006; 35(7): 385-91.
Fernandes A, Duarte E, Pimenta F, Souza L, Santos V, Mesquita R, et al. Odontogenic tumors: A study of 340 cases in a Brazilian population. J Oral Pathol Med 2005; 34: 583-7.
Guerrisi M, Piloni MJ, Keszler A. Odontogenic tumors in children and adolescents. A 15 year retrospective study in Argentina. Med Oral Pathol Oral Cir Bucal 2007; 12(3): 180-5.
Saghravanian N, Mohtasham N, Talebmehr M. Ten-year-evaluation of odontogenic cysts and tumors related to the impacted teeth. The Iranian Journal of Otorhinolaryngology 2007; 19(4): 143-50. (Persian)