دیدگاه اساتید دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مورد سیستم ارزشیابی اساتید و عوامل موثر بر ارزشیابی آنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مرکز تحقیقات مواد دندانی، گروه ترمیمی و زیبایی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه دندانپزشکی کودکان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

3 استادیار گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران

چکیده

مقدمه: امروزه ارزشیابی به فرایندی فراگیر و ضروری در تمامی سازمان ها تبدیل شده است. در این میان ارزشیابی در مؤسسات آموزش عالی که آموزش و ارتقای فرآیند آموزش را هدف خود قرار داده اند، ضرورت بیشتری دارد. هر ساله در دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارزشیابی آموزشی اساتید از دیدگاه دانشجویان، مدیران، همکاران و غیره صورت می گیرد و نتایح آن به اطلاع اساتید رسانده می شود. این مطالعه به منظور بررسی دیدگاه اساتید دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص عوامل مؤثر بر ارزشیابی کیفیت آموزشی اساتید ، انجام شد.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه توصیفی که در سال تحصیلی 89-88 در دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد پرسشنامه‏هایی روا و پایا منطبق بر اهداف تحقیق در سه بخش تهیه و تنظیم شد، بخش اول شامل مشخصات فردی اساتید، بخش دوم  شامل سوالاتی پیرامون نظرات اساتید نسبت به بازخورد اعلام نمره ارزشیابی و اهمیت نمرات اعلام شده از سوی منابع و افراد مختلف و بخش سوم سوالاتی را  در زمینه عوامل موثر در افزایش یا کاهش نمره ارزشیابی از دیدگاه اساتید در بر داشت. پس از جمع آوری اطلاعات، با استفاده از آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل آماری انجام شد (05/0α=).
یافته‏ها: بیش از نیمی از اساتید اعتقاد داشتند بین نمره ارزشیابی و واقعیت شیوه تدریس ارتباط متوسطی وجود دارد. در مورد اهمیت نمرات اعلام شده از سوی منابع مختلف، 2/46 درصد (30 نفر) اساتید اهمیت نظرات دستیاران تخصصی را زیاد اعلام کردند. در بین علل افزایش نمره ارزشیابی از دیدگاه اساتید، اولویت اول را توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای دروس نسبت به موارد دیگر کسب نمود و کمترین اولویت را تجدید شیوه تدریس کسب کرد (001/0P<). مهمترین عامل در افت نمره ارزشیابی عملکرد نامناسب مسئولین و کم اثر ترین عامل وجود تعطیلات مکرر در طول ترم بود (001/0P<).
نتیجه گیری: جهت دست یافتن به نتایج بهتر و واقعی تر در ارزشیابی ها، اصلاح و ارتقا ابزارهای ارزشیابی و فرآیندهای اجرایی ارزشیابی پیشنهاد می شود. از آنجایی که از نظر اساتید مهمترین عامل در افزایش نمره ارزشیابی، تسلط بر محتوی دروس بود، لازم است اساتید با شرکت در کارگاه های آموزشی، سمینارها و مطالعه رفرنس ها، علم خود را افزایش داده و به روز نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Instructors’ Viewpoints about the Teacher Evaluation System and the Influencing Factors at the Faculty of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

نویسندگان [English]

  • Horieh Moosavi 1
  • Abbas Makarem 2
  • Majid Bonyadimanehs 3
1 Associate Professor of Dental Material Research Center, Dept of Operative Dentistry, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
2 Professors of Pediatric Dentistry, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
3 Assistant Professor, Dept of Prosthodontics, School of Dentistry, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Today, performance evaluation has become a ubiquitous and essential process in all organizations. Such evaluations are of paramount importance at higher education institutes, which mainly focus on the improvement of the education process. Each year, the School of Dentistry of Mashhad University of Medical Sciences (MUMS) facilitates teacher performance evaluations by the students, instructors, managers, and personnel, and the obtained results are presented to the instructors. The aim of this study was to assess the instructors’ opinions at MUMS School of Dentistry regarding factors affecting teaching quality assessment.
Materials & Methods: This descriptive study was conducted during 2009-2010 academic years at MUMS School of Dentistry. A valid and reliable questionnaire consisting of three parts was designed in accordance with the research objectives. Part I contained the demographic information of the instructors, and part II included questions about the instructors’ feedback to the evaluation scores and the importance of the scores to different individuals and sources. Part III consisted of questions regarding factors affecting the evaluation scores from the instructors’ perspective. The collected data were analyzed and compared by Friedman test (α=0.05).
Results: More than half of the instructors believed that there was a moderate relationship between the assessment scores and the reality of teaching methods. Regarding the importance of scores announced by various sources, 46.2% (n=30) of the instructors gave value to the residents’ opinions. Among factors affecting the evaluation scores from the instructors’ perspective, “mastery over the course content” and “renewal of teaching methods” was the first and last priorities, respectively (P<0.001). Also, the most important factor in decreasing the evaluation scores was the officials’ poor performance, while the least important factor was repeated holidays throughout the semester (P<0.001).
Conclusion: To reach better and more realistic results in performance evaluations, improvement of evaluation tools and implementation processes is recommended. Since comprehensive understanding of the course content is the most important factor in increasing the evaluation scores from the instructors’ viewpoint, it is important that their knowledge be improved through participating in training workshops, seminars, and discussion meetings, as well as studying the available literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • instructor
  • quality of education
  • Student

مقدمه

امروزه ارزشیابی به فرایندی فراگیر و ضروری در تمامی سازمان ها تبدیل شده است. در این میان ارزشیابی در مؤسسات آموزش عالی که آموزش و ارتقای فرآیند آموزش را هدف خود قرار داده اند، ضرورت بیشتری دارد.(2و1) حساسیت امر آموزش و توجه به فرایندهای آموزشی در دانشگاه ها، ضرورت ارزشیابی را که بهبود کیفیت آموزش و در نهایت بهبود کارایی و اثربخشی نظام آموزشی کشور را به دنبال خواهد داشت، مورد تأکید قرار می دهد. اساتید ارکان اصلی دانشگاه ها هستند، که نحوه عملکرد آن ها در بازدهی کل نظام آموزشی نقش اساسی ایفا می کند.(4و3)

ارزشیابی در واقع بازخورد مراحل انجام یک فرآیند می باشد که بر اساس آن میزان حصول و یا عدم حصول به اهداف را می توان مورد کاوش قرار داد. مدل های مختلفی برای ارزشیابی اثربخشی آموزش وجود دارد که ارزشیابی توسط مسئولین و همکاران، دانشجویان و خود ارزیابی، نمونه هایی از آن ها می باشند.(6و5) به طور خلاصه اثربخشی آموزش را می توان از طریق هر کدام از سه مورد ذکر شده انجام داد و با ترکیب نمودن این سه مدلی به دست می آید که به مدل سه گوش سازی معروف است.(9-7)

تدریس یک فرآیند گروهی و همچنین تعاملی دوطرفه است که در طی این فرآیند، فراگیر و آموزش دهنده هر دو از همدیگر تأثیرپذیری دارند. لذا امروزه ارزیابی دانشجویان از استادان بیشتر از هر روش دیگری در بیشتر دانشگاه های دنیا مورد استفاده قرار گرفته و تبدیل به امری معمول شده است. شواهد مطالعات مختلف نشان می دهند که بیشتر دانشگاه ها و کالج های دنیا ارزیابی دانشجویان از اساتید را به عنوان بخشی از ارزیابی اثربخشی آموزش، استفاده می کنند(13-10) و اکثر دانشگاه های معتبر جهان ارزشیابی های دانشجویان از آموزش را با اهمیت ترین منبع ملموس برای ارزشیابی می دانند.(15و14) بنا به گفته Strong(12) دانش آموزان و دانشجویان اصلی ترین مصرف کنندگان خدمات معلم هستند، پس باید به نظر آنان اهمیت داد و به عقیده Mukherji و Rustagi(16) دانشجویانی که یک درس را در طول یک ترم با استاد داشته اند بهترین افراد برای ارزیابی محتوی درس و استاد می باشند.

 با این وجود، نتایج ارزشیابی ها همیشه به راحتی مورد قبول واقع نمی شوند. گروهی معتقدند که ارزشیابی های دانشجویان معتبر بوده و آن را به عنوان بهترین نوع ارزشیابی شناخته اند، زیرا معتقد اند دانشجویان تنها افرادی هستند که مستقیماً توسط استادان آموزش داده می شوند. در مقابل بعضی دیگر این ارزشیابی ها را فاقد اعتبار و روایی دانسته اند(17) و اعتقاد دارند که دانشجویان از بلوغ و رشد کافی برای قضاوت در مورد آموزش برخوردار نبوده و به سادگی با یک نمایش جذاب و یا نمره خوب اغفال می شوند.(18) مطالعات محدود انجام شده در داخل کشور نیز حاکی از این است که استادان معتقدند دانشجویان درک صحیحی از فرایند تدریس ندارند و از این رو قضاوت معتبری هم ندارند و یا نظر دانشجویان در مورد استادان بیشتر تحت تأثیر شهرت، وجهه اجتماعی، آراستگی و موقعیت اداری-اجرایی استاد قرار می گیرد و برخی نیز غرض ورزی های دانشجویان را در نتایج ارزشیابی ها دخیل می دانند.(20و19)

در حال حاضر مانند سایر دانشگاه های دنیا، دانشگاه های ایران نیز از این نوع ارزیابی ها استفاده نموده و سالیانه عده زیادی از دانشجویان از طریق پرسشنامه های نظرخواهی، از استادان خود ارزشیابی به عمل می آورند. از آنجا که در ارزشیابی زمانی می توان به نتایج اعتماد نمود که اطلاعات گردآوری شده از صحت و دقت کافی برخوردار باشد و پرسشنامه ضمن معتبر و پایا بودن دارای سؤالاتی با وزنی متناسب با اهمیت آن ها باشد.(22و21) با توجه به مطالعات کمی که در مورد شیوه های مختلف ارزشیابی اساتید در ایران صورت گرفته است، بر آن شدیم تا با شناسایی منابع مختلف نظردهنده و فاکتورهای تأثیرگذار بر نمره ارزشیابی اساتید، با تهیه و تنظیم پرسشنامه ای معتبر و پایا در این خصوص، سیستم ارزشیابی استاد در دانشکده دندان پزشکی مشهد را بررسی کنیم.

مواد و روش ها

در این مطالعه توصیفی تحلیلی و مقطعی که در سال تحصیلی 89-88 در دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد جامعه مورد بررسی شامل کلیه اساتید عضو هیأت علمی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود که در زمان انجام طرح، در دانشکده مشغول به کار بودند. معیار ورود به طرح تمام اساتید دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود که تکمیل پرسشنامه در بازه زمانی مقتضی بود.

جهت انجام پژوهش پرسشنامه های روا و پایا منطبق بر اهداف تحقیق در سه بخش تهیه و تنظیم گردید. بخش اول شامل مشخصات فردی اساتید بود. در بخش دوم، تعداد 8 سؤال 5 گزینه ای پیرامون نظرات اساتید نسبت به بازخورد اعلام نمره ارزشیابی و میزان اهمیت نمرات ارزشیابی اعلام شده از سوی منابع و افراد مختلف وجود داشت که بر اساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت از خیلی زیاد (کاملاً موافقم) تا خیلی کم (کاملاً مخالفم) امتیازبندی شد و به ترتیب با نمرات 1 تا 5 نمره گذاری می شد.

بخش سوم شامل 20 سؤال در زمینه عوامل مؤثر در افزایش یا کاهش نمره ارزشیابی (10 سؤال برای هر کدام) از دیدگاه اساتید بود. از اساتید خواسته می شد اهمیت این موارد را در افزایش و یا کاهش نمره ارزشیابی با علامت گذاری در زیر اولویت 5 و 4 و 3 و 2 و 1 مشخص نمایند. جهت تعیین میانگین اولویت ها به ترتیب وزن 5 به اولویت یک، وزن 4 به اولویت دوم، وزن 3 به اولویت سه، وزن 2 به اولویت چهار و وزن 1 به اولویت پنجم داده شد.

در این طرح از پرسشنامه های مقالات معتبر که اعتبار آنها قبلا تایید شده(25-23) و همچنین نظرات اساتید صاحب نظر در علم آموزش پزشکی بهره گیری شد. جهت جلوگیری از ناهنجاری در استخراج نتایج، در این پرسش نامه از پرسش های بسته استفاده شده است.

 برای اندازه گیری ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری (پایائی) در این تحقیق از روش باز آزمایی استفاده گردید. بدین صورت که ابتدا آزمون در مورد 10 نفر از اساتید اجرا شد و سپس به فاصله 30 روز مجددا در مورد همان گروه اجرا شد. نمرات به دست آمده از دو آزمون در مورد تک تک سؤال ها با هم مقایسه شد که این روش همبستگی بین سوالات و پاسخ ها را نشان می دهد. میزان پایایی پرسشنامه با این روش بیش از 80 درصد  به دست آمد. پس از گردآوری داده ها، آنالیز آنها به صورت درصد و رقم بیان و برای مقایسه بخش  های مختلف پرسشنامه از آزمون فریدمن استفاده شد (05/0P).

جهت انجام پژوهش ابتدا با اداره آموزش دانشکده هماهنگی لازم صورت گرفت. سپس پژوهشگر شخصاً به اساتید مراجعه و ضمن معرفی خود هدف از انجام تحقیق را برای افراد تکمیل کننده پرسشنامه (اساتید دانشکده دندان پزشکی) توضیح داده و از آنان می خواست که در صورت تمایل در تحقیق شرکت نمایند.

اطلاعات موجود در پرسشنامه ها، که بی نام بودند، استخراج و با استفاده از SPSS طبقه بندی گردید و سپس برای توصیف داده ها از شاخص های مرکزی و پراکندگی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون فریدمن و برای مقایسه های دو به دو از آزمون ویلکاکسون با اصلاح بن فرنی سود بردیم (05/0α=).

یافته ها

در این مطالعه که در دانشکده دندان پزشکی مشهد انجام شد، 66 نفر (1/61 درصد) از اساتید که حدود بیش از نیمی از اعضای هیئت علمی شاغل در دانشکده را تشکیل می دادند، شرکت نمودند. میانگین سن شرکت کنندگان 7/7±39 سال و متوسط سابقه کاری آنها 5/8±10 سال بود. 27 نفر (9/40 درصد) از اساتید شرکت کننده مونث و بقیه مذکر بودند. مرتبه علمی شرکت کنندگان عبارت از 2/24 درصد (16 نفر) دانشیار، 2/68 درصد (45 نفر) استادیار و 6/7  درصد (5 نفر) مربی بود. 54 درصد (34 نفر) اساتید ارتباط بین نمره ارزشیابی و واقعیت شیوه تدریس را متوسط داشتند. 8/50 درصد (33 نفر) اساتید میزان تاثیر بازخورد سالانه نمره ارزشیابی بر روند فعالیت آموزشی اساتید را متوسط دانسته. میزان اهمیت نظر دانشجویان در ارزشیابی اساتید به نظر 9/37 درصد (25 نفر) اساتید زیاد و به نظر 8/34 درصد (23 نفر) متوسط دانسته. در خصوص اهمیت نظر گروه های ارزشیابی کننده 2/46 درصد (30 نفر) اساتید میزان اهمیت نظر دستیاران تخصصی در ارزشیابی اساتید را زیاد دانسته. 4/35 درصد (23 نفر) اساتید میزان اهمیت ارزشیابی مدیر گروه در ارزشیابی اساتید را متوسط دانسته اند. 5/51 درصد (34 نفر) اساتید میزان اهمیت نظر همکاران گروه در ارزشیابی اساتید را متوسط دانسته اند. 9/36 درصد (24 نفر) اساتید میزان اهمیت تکمیل فرم خودسنجی در ارزشیابی اساتید را متوسط دانسته اند. 3/33 درصد (22 نفر) اساتید میزان اهمیت نظر پرسنل بخش در ارزشیابی اساتید را متوسط دانسته اند.

نتیجه آزمون فریدمن نشان داد که بین میزان اهمیت نظر افراد مختلف بخش در ارزشیابی اساتید تفاوت معنی داری وجود داشت و نظر دستیاران تخصصی و پرسنل بخش به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را داشتند (001/0>P) (جدول 1). در مقایسه دو به دوی سوالات با اصلاح بن فرنی جدول 1 مشخص گردید که سوال ششم با سوالات چهارم (005/0P<)، دوم (000/0P<) و یک (000/0P<) تفاوت معنی دار وجود داشت. دوم (001/0P<) تفاوت معنی دار وجود داشت. همچنین نتیجه آزمون فریدمن بیانگر آن است که میانگین وزن عوامل موثر بر افزایش نمره ارزشیابی اعضاء هیأت علمی تفاوت معنی داری دارد و توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای درسی و تجدید شیوه تدریس به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را دارند (001/0>P). حداکثر 8/75 درصد (50 نفر) اساتید اولویت «توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای درسی» را در افزایش نمره ارزشیابی اعضا هیأت علمی، اول دانسته اند (جدول 2). این نتایج همچنین نشان می دهند که حداقل 6/22 درصد (14 نفر) اساتید اولویت «تجدید شیوه تدریس» را در افزایش نمره ارزشیابی اعضا هیأت علمی، اول دانسته. در مقایسات دوگانه سوالات جدول 2 با اصلاح بن - فرنی، مشخص گردید سوال نهم و چهارم (001/0P<) دارای تفاوت معنی داراست. همچنین سوال دهم با سوالات اول (004/0P=)، دوم (001/0P<)، چهارم (001/0P<)، پنجم (001/0P=)، ششم (001/0P<) تفاوت معنی دار داشت. نتیجه آزمون فریدمن همچنین نشان داد که میانگین وزن عوامل موثر بر افت نمره ارزشیابی اعضا هیأت علمی تفاوت معنی داری دارد و کاهش انگیزه ها به دلیل عملکرد نامناسب مسئولین و تعطیلات مکرر در طول ترم بیشترین و کمترین تاثیر را دارند. (001/0>P). 3/52 درصد (34 نفر) اساتید اولویت «کاهش انگیزه ها به دلیل عملکرد نامناسب مسئولین» را در افت نمره ارزشیابی اعضا هیأت علمی، اول دانسته اند. 6/4 درصد (3 نفر) اساتید اولویت «تعطیلات مکرر در طول ترم» را در افت نمره ارزشیابی اعضا هیأت علمی، اول دانسته اند.


 

 

 


 

جدول 1 : میانگین و انحراف معیار میزان اهمیت نظر افراد مختلف در ارزشیابی اساتید

متغیر

میانگین رتبه ای

انحراف معیار±میانگین

نتیجه آزمون فریدمن

میزان اهمیت نظر دانشجویان

19/4

96/0±57/3

(001/0>P)

میزان اهمیت نظر دستیاران تخصصی

76/4

96/0±86/3

میزان اهمیت ارزشیابی مدیر گروه

31/3

94/0±07/3

میزان اهمیت نظر همکاران گروه

55/3

89/0±07/3

میزان اهمیت تکمیل فرم خود سنجی

94/2

18/1±84/2

میزان اهمیت نظر پرسنل بخش

26/2

05/1±54/2

 

 

جدول 2 : میانگین و انحراف معیار وزن عوامل موثر بر افزایش نمره ارزشیابی اعضای هیات علمی

متغیر

میانگین رتبه ای

انحراف معیار ± میانگین

نتیجه آزمون فریدمن

شرکت در کارگاههای آموزش پزشکی

77/5

24/1±7/3

(001/0>P)

تغییر رفتارهای اجتماعی

61/6

07/1±56/3

افزایش امکانات آموزشی

51/5

99/0±93/3

کاهش تراکم ساعتهای درسی

91/6

87/0±68/3

نوع درس و ماهیت آن

03/6

99/0±9/3

تجدید شیوه تدریس

05/6

99/0±07/3

افزایش علاقه و دقت نظر دانشجویان

61/5

17/1±98/3

به کارگیری شیوه های مناسب

93/4

17/1±02/4

ارائه محتوی مناسب و کاربردی

28/4

84/0±47/4

توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای درسی

31/3

73/0±66/4

 

 


بحث

افزایش تقاضا برای آموزش عالی، رقابت بین دانشگاه ها و نارضایتی دانشجویان، اعضای هیأت علمی و نهادهای اجتماعی از کیفیت آموزشی در دانشگاه ها از جمله دلایلی است که دانشگاه ها را ملزم به بهبود کیفیت آموزشی می نماید. هدف این پژوهش بررسی دیدگاه اساتید دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص عوامل مؤثر بر ارزشیابی کیفیت آموزشی اساتید بود.

یافته های پژوهش حاضر نشان داد که 54 درصد  اساتید اعتقاد داشتند ارتباط بین نمره ارزشیابی و واقعیت شیوه تدریس متوسط است، که این نتایج با نتایج مطالعه شکورنیا و همکاران(26) در دانشگاه علوم پزشکی اهواز متفاوت است؛ آنها بیان داشته اند که حدود 32 درصد  اساتید ارتباط بین نمره ارزشیابی و واقعیت شیوه ی تدریس را زیاد می دانند. مطالعه شکورنیا، در فاصله زمانی بین انجام دو پژوهش می تواند عامل این تفاوت در نتایج باشد. به عبارت دیگر می توان گفت اساتید طی زمان به علت ناکارآمدی ابزارهای استفاده شده در ارزشیابی اساتید، به این نتیجه رسیده اند که ارتباط بین نتایج ارزشیابی و واقعیت تدریس متوسط است در حالی که قبلاً آن را زیاد می دانستند.

مطالعه حاضر مشخص کرد که 8/50 درصد  اساتید میزان تأثیر بازخورد سالانه نمره ارزشیابی بر روند فعالیت آموزشی اساتید را متوسط دانسته اند که این نتیجه با نتایج مطالعه حاجی آقاجانی(19) در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که نشان داد اکثریت استادان تاثیر ارزشیابی دانشجویی را بر فرآیند تدریس متوسط می دانستند، مطابقت دارد. در مطالعه فتاحی و همکاران(27) و گلین و همکاران(28) نیز اکثر اساتید معتقد بودند که نتایج ارزشیابی در اصلاح شیوه تدریس موثر است. Aburawi و همکارانش(29) نیز در مقاله منتشره در 2014 خود بیان داشته اند که اساتید ارزیابی دانشجویان را جدی گرفته و در پاسخ به نتایج ارزشیابی، تغییراتی در روش تدریس خود اعمال کرده اند.

یافته های پژوهش حاضر نشان داد که 9/37 درصد (25 نفر) و 8/34 درصد (23 نفر) از اساتید میزان اهمیت نظر دانشجویان را در ارزشیابی اساتید به ترتیب زیاد و متوسط دانسته اند. به طور کلی در خصوص میزان اهمیت نظر افراد مختلف در ارزشیابی اساتید تفاوت معنی داری مشاهده شد و به نظر شرکت کنندگان، نظر دستیاران تخصصی بیشترین و نظر پرسنل بخش، کمترین اهمیت را داشتند که این یافته ها مشابه یافته های مطالعه نلسون می باشد.(30) همچنین نتایج ما از این نظر که شرکت کنندگان نظر دستیاران تخصصی را دارای بیشترین اهمیت دانسته اند مشابه نتایج مطالعه عزیزی و همکاران(31) است که نشان دادند تصوری که اساتید از تدریس خود دارند بیشتر به نظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی نزدیک است تا دانشجویان لیسانس.

به دنبال نظرخواهی از اساتید شرکت کننده در تحقیق حاضر در ارتباط با عوامل مؤثر در افزایش نمره ارزشیابی، موارد مطرح شده اولویت گذاری گردید. به اعتقاد اساتید توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای دروس نسبت به موارد دیگر با اولویت بیشتری بر افزایش نمره ارزشیابی مؤثر بوده است. در مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شده است نیز به روز بودن دانش اساتید و توانایی پاسخ دادن به سوال ها بیشترین اولویت را در افزایش نمره ارزشیابی داشتند که مشابه نتایج مطالعه حاضر می باشد.(32) همچنین مطالعه دیگری در دانشگاه علوم پزشکی اهواز نشان داد که به اعتقاد اساتید توانایی و تسلط بیشتر بر محتوای دروس نسبت به موارد دیگر با اولویت بیشتری بر افزایش نمره ارزشیابی موثر بوده است.(26) به اعتقاد Magno و همکارش(33) دانشجویان اساتیدی را دوست دارند که به موضوع درس مسلط بوده و برخورد دوستانه دارند. در برخی مطالعات دیگر نیز بر تسلط استاد در درس، نحوه سازماندهی و تنظیم درس، شیوایی بیان و آمادگی لازم برای رفع سؤال ها، به عنوان معیارهای مهم یک استاد خوب اشاره شده است.(32و 26)

طبق نظر اساتید شرکت کننده در این تحقیق مهمترین عامل مؤثر بر افت نمره ارزشیابی، کاهش انگیزه ها به دلیل عملکرد نامناسب مسئولین و کم اثرترین عامل در افت نمره ارزشیابی، تعطیلات مکرر در طول ترم بود، در حالی که در مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی اهواز صورت گرفت، تعطیلات مکرر در طول ترم در اولویت اول افت نمره ارزشیابی استاد قرار داشت(34) که این تفاوت در نتایج می تواند مربوط به تفاوت در میزان تعطیلات در بین دو ترم تحصیلی مورد ارزیابی باشد.

از آن جایی که از نظر اساتید شرکت کننده این پژوهش مهمترین عامل در افزایش نمره ارزشیابی، تسلط بر محتوی دروس بود، لازم است اساتید با شرکت در کارگاه های آموزشی، جلسات، سمینارها و مطالعه رفرنس ها، علم خود را افزایش داده و به روز نمایند.

نتیجه گیری

جهت دست یافتن به نتایج بهتر و واقعی تر در ارزشیابی ها، اصلاح و ارتقا ابزارهای ارزشیابی و فرآیندهای اجرایی ارزشیابی پیشنهاد می شود. همچنین بر ضرورت و اهمیت ارزشیابی در بین اساتید و دانشجویان باید تاکید گردد و نتایج حاصله از ارزشیابی برای مشاوره و اصلاح عملکرد اساتید استفاده شوند. با توجه به اهمیت ویژگیهای فردی و مهارت های ارتباطی اساتید در امر آموزش پیشنهاد می شود که این ویژگی ها نیز در فرم ارزشیابی مورد بررسی قرار گیرند.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله پژوهشگران این مطالعه مراتب سپاس و قدردانی خود را از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی که از نظر هزینه های پژوهشی به پژوهشگران مساعدت نموده و همچنین از تمام اساتید گرانقدری که با صرف وقت در مراحل مختلف این مطالعه ما را یاری نمودند ابراز می دارند.

 

فرم پرسشنامه

اولویت بندی اهمیت نظرات افراد در ارزشیابی استاد

 

1-     نمرات ارزشیابی تا چه اندازه بیانگر واقعیت شیوه تدریس است ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

2-     باز خورد سالانه نمره ارزشیابی اساتید را در روند فعالیت آموزشی آنها چقدر مؤثر می دانید ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

3-     استفاده از نظرات دانشجویان تا چه میزان در ارزشیابی اساتید اهمیت دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

4-      استفاده از نظرات دستیاران تخصصی تا چه میزان در ارزشیابی اساتید اهمیت دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

5-     لحاظ نمودن نمره ارزشیابی مدیر گروه در مورد هر استاد چقدر اهمیت دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

6-      استفاده از نظرات همکاران گروه تا چه میزان در ارزشیابی یک استاد اهمیت دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

7-      مدل فرم خود سنجی اعضای هیئت علمی در ارزشیابی آنان چقدر اهمیت دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨

8-     نظرات پرسنل بخش تا چه میزان در ارزشیابی یک استاد مهم دارد ؟

(1) خیلی کم ¨                                    (2) کم ¨                                               (3) متوسط ¨

(4) زیاد ¨                                                       (5) خیلی زیاد ¨


 


اولویت بندی عوامل مؤثر بر افزایش نمره ارزشیابی اعضاء هیأت علمی

عوامل

اولویت1

اولویت2

اولویت3

اولویت4

اولویت5

شرکت در کارگاههای آموزش پزشکی

5

5

5

5

5

تغییر رفتارهای اجتماعی

5

5

5

5

5

افزایش امکانات آموزشی

5

5

5

5

5

کاهش تراکم ساعتهای درسی

5

5

5

5

5

نوع درس و ماهیت آن

5

5

5

5

5

تجدید شیوه تدریس

5

5

5

5

5

افزایش علاقه و دقت نظر دانشجویان

5

5

5

5

5

به کارگیری شیوه های مناسب

5

5

5

5

5

ارائه محتوای مناسب و کاربردی

5

5

5

5

5

توانائی و تسلط بیشتر بر محتوای درسی

5

5

5

5

5

                                            

 

اولویت بندی عوامل مؤثر بر افت نمره ارزشیابی اعضاء هیأت علمی

عوامل

اولویت1

اولویت2

اولویت3

اولویت4

اولویت5

کمبود امکانات آموزشی

5

5

5

5

5

 

کاهش انگیزه ها به دلیل عملکرد نامناسب مسئولین

5

5

5

5

5

ارائه مشترک درس توسط چند مدرس

5

5

5

5

5

نوع درس و بکارگیری شیوه های تدریس مناسب و منابع جدید

5

5

5

5

5

زمان نا مناسب تشکیل کلاسها

5

5

5

5

5

عدم صداقت و غرض ورزی دانشجویان

5

5

5

5

5

عدم صداقت و غرض ورزی افراد تکمیل کننده فرم ارزشیابی

5

5

5

5

5

تدریس در رشته غیر تخصصی خود

5

5

5

5

5

تعطیلات مکرر در طول ترم

5

5

5

5

5

 

  1. Stronge JH, Ostrander L. Client surveys in teacher evaluation. In: Stronge JH. Evaluating teaching: A guide for current thinking and best practice. 2006. P. 125-51. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
  2. Al-Sudani D, Al-Abbas F, Al-Bannawi Z, Al-Ramadhan A. professional attitudes and behaviors acquired during undergraduate education in the college of dentistry, King Saud University. Saudi Dent J 2013; 25(2):
    69-74.
  3. Kroc RJ. Using citation analysis to assess scholarly productivity. Educ Res 1984; 13(6): 17-22.
  4. Goldfarb S, Morrison G. Continuous curricular feedback: A formative evaluation approach to curricular improvement. Acad Med 2014; 89(2): 264-9.
  5. Pazargadi M, Khatibian M, Ashk Torab T. Evaluating performance of nusruing school teachers. Ir J Med Educ 2008; 8(2): 213-27.
  6. Aghamolaei T, Abedini S. Comparison of self and student’s evaluation of faculty Members in school of health of Hormozgan University of Medical Sciences. Ir J Med Educ 2008; 7(2): 799-799.
  7. Berk RA. Survey of 12 strategies to measure teaching effectiveness. Int J Teach Learn Higher Educ 2005; 17(1): 48-62.
  8. Jick TD. Mixing qualitative and quantitative methods: Triangulation in action. Administrative Sci Q 1979; 24(4): 602-11.
  9. Felder R, Brent R. How to evaluate teaching. Chem Eng Educ 2004; 38(3): 202-4.
  10. Chen Y, Hoshower LB. Student evaluation of teaching effectiveness: An assessment of student perception and motivation. Assessment & Evaluation in Higher Education 2003; 28(1): 71-88.
  11. Bardes CL, Hayes JG. Are the teachers teaching? Measuring the educational activities of clinical faculty. Med 1995; 70(2): 111-40.
  12. Copland HL, Hewson MG. Developing and testing an instrument to measure the effectiveness of clinical teaching in an academic medical center. Acad Med 2000; 75(2): 161-6.
  13. Wright DL, Gregory LS. Portfolios as a component of faculty assessment. Radiol Sci Educ 1995; 21(1): 44-9.
  14. Aleamoni LM. Student rating myths versus research facts from 1924 to 1998. J Perso Eval Educ 1999; 13(6): 153-6.
  15. Schiekirka S, Raupach T. A systematic review of factors influencing student ratings in undergraduate medical education course evaluations. BMC Med Educ 2015; 15(1): 30-2.
  16. Mukherji S, Rustagi N. Teaching evaluations: Perceptions of students and faculty. J Colle Teach & Learn 2008; 5(9): 45-54.
  17. Apodaca P, Grad H. The dimensionality of student ratings of teaching: Integration of uni- and multidimensional models. Stud High Educ 2005; 30(6): 723-48.
  18. Burdsal CA, Harrison PD. Further evidence supporting the validity of both a multidimensional profile and an overall evaluation of teaching effectiveness. Assess Eva High Educ 2008; 33(4): 567-76.
  19. Haji Aghajani S. The perspective of teachers of Nursing and Midwifery Faculty about effects of student’s evaluation on their teaching in Shahid Beheshti University of Medical Sciences. Rete Med Sci 1998; 3(1): 8-36.
  20. Faradmal J, Asgari Gh, Shiri H, Faghfourian H, Seidmohammadi A. Comprison of the assessment of professors by students based on two different protocols asadabad Medical Sciences Faculty, Hamadan University of Medical Sciences. Educ Strategy Med Sci 2015; 8(4): 209-14.
  21. Rahnema S, Jennings F, Kroll P. Students' perception of the “Student Evaluation of Instruction” form as a tool for assessing instructor's teaching effectiveness. NACTA J 2003; 47(1): 6-10.
  22. Tamar AI. Teaching effectiveness as measured by student ratings and instructor self-evaluation. High Educ 1982; 11(6): 629-34.
  23. Yamani N, Yosofi AR, Changiz T. Proposing a participatory evaluation model. Iran J Educ Med sci 2006; 6(2): 115-22.
  24. Jahangiri L, Mucciolo TW, Choi M, Spielman AI. Assessment of teaching effectiveness in U.S. Dental schools and the value of triangulation. J Dent Educ 2008; 72(6): 707-18.
  25. Terry J, Stratton TD, Witzke DB, Freund MJ, Wilson MT, Jacob RJ. Validating dental and medical students' evaluations of faculty teaching in an integrated, multi-instructor course. J Dent Educ 2005; 69(6): 663-70.
  26. Shakurnia A, Motlagh M, Malayeri A, Jahan Mordi, A, Koleili Sani K. View medical university Joundishapour factors than teacher evaluation. Iran J Med Educ 2005; 5(2): 101-10.
  27. Fattahi Z, Adhami A, Nohi E, Nakhaee N, Eslamnejad T. Opinion of academic members of Keraman University of Medical Sciences about educational evaluation of lectures 2002-2003. Med J Hormoz Univ 2005; 9(1): 59-66. (Persian)
  28. Glynn JG, Sauer PL, Wood GR. Evaluating evaluations: A review of a student evaluation of faculty process. Proce Acad Educ Lead 2005; 10(2): 47-8.
  29. Aburawi E, McLean M, Shaban S. Evaluation of Faculty: Are medical students and faculty on the same page? Sultan Qaboos Univ Med J 2014; 14(3): 361-8.
  30. Nelson MS. Peer evaluation of teaching an approach whose time has come. Acad Med 1998; 7(3): 4-5.
  31. Azizi K, Aghamolaei T, Parsa N, Dabbaghmanesh T. Comparison of differences in performance evaluation of faculty by students with faculty's self-assessment. J Adv Med Educ Prof 2014; 2(3): 108-13.
  32. Hoveida R, Molavi H. Process of improving quality of education based on Isfahan province universities teachers` prespective: A comparison based on AQIP. J Educ Med Sci 2008; 8 (1): 132-41.
  33. Magno C, Sembrano J. The role of teacher efficacy and characteristics on teaching effectiveness, performance, and use of learner-centered practices. Asia Pacific Educ Res 2008; 16(1): 73-90.
  34. Ehtesabi AR, Moshiery Z, Baghaee R. Evaluating a good teacher from student` prespective in Orumieh University of Medical Sciences. The seventh national conference of education in medical sciences. Iran J Educ Med Sci 2005; 14: 110.