نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه بیماریهای دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
2 استادیار اپیدمیولوژی و آمار زیستی و مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
3 دندانپزشک
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Oral infections induced by Candida species are widely increasing in frequency. One of the most common local treatments for candidiasis is miconazole which has antibacterial effect in addition to antifungal effect. Common antifungal treatments have several side effects and cause drug resistance and high recurrences rate. Thus finding a suitable solution as an alternative synthetic drugs seems logical. The aim of this study was to evaluate antifungal effect of Achillea millefolium extract on Candida Albicans growth in comparison with Miconazole.
Materials & Methods: For this laboratory study, aqueous and alcoholic extract of Achillea millefolium were produced by the method of Percolation, and six concentrations (10, 20, 30, 40, 70 and 100%) of each extract were prepared. Condida albicans was then cultured and on each plate, one plant extracts disc, one Miconazole disc, one Nystatin disc as positive control and one distilled water disc as negative controls were placed. After 48 hours, the mean diameter of non-growth halo of extract concentrations was compared with Miconazole discs by one-way ANOVA, t-student and Mann-whitney test (α=0.05).
Results: The mean diameter of non-growth halo around the discs containing aqueous and alcoholic Achillea millefolium extract in all concentrations was less than Miconazole with a significant difference (P˂0.001).
Conclusion: The extracts of A. millefolium plant had no significant antifungal effect on Candida Albicans growth in comparison with Miconazole.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
کاندیدیازیس یکی از شایع ترین عفونت های قارچی فرصت طلب در انسان است. این بیماری توسط یک قارچ مخمر به نام کاندیدا ایجاد می شود. مخمر های کاندیدا به طور معمول در انسان وجود دارند و رشد آن ها معمولاً توسط سیستم ایمنی بدن و میکروارگانیسم های دیگر محدود می شود.(1) کاندیدیازیس دهانی شایع ترین عفونت فرصت طلب مخاط دهان است که به دنبال رشد بیش از حد قارچ کاندیدا در حفره دهان ایجاد می شود. شایعترین گونه کاندیدا در ایجاد کاندیدیازیس دهانی کاندیدا آلبیکنس میباشد.(2)
پیش بینی شمار ناقلین دهانی گونه های کاندیدا در افراد سالم امری دشوار است، اما تحقیقات مختلف آماری بین 17 تا 75 درصد را گزارش نمودهاند. کاندیدیازیس سیستمیک با خطر 71 تا 79 درصد مرگ و میر در مبتلایان همراه است.(4و3)
شایع ترین دارو های ضد قارچی مورد استفاده متعلق به گروه های پلی ان (Polyene) و آزول ها (Azoles) می باشند.(5) درمان عفونت های مخاطی با عوامل آزولی تأیید شده است و این دارو ها به صورت موضعی یا سیستمیک مصرف می شوند. اما عوارض جانبی حتی در استفاده موضعی از آزول ها دیده می شود، چرا که آن ها به صورت کامل یا ناقص از مسیر های معدهای- روده ای جذب می شوند.(5) در میان آزول ها داروی میکونازول یک ضد قارچ مناسب برای استفاده های موضعی دهانی است و در درمان و پیش گیری از بیماری های وابسته به کاندیدا تأثیر خوبی را نشان داده است.(6) این دارو به دو شکل موضعی و تزریقی موجود است اما فرم سیستمیک آن به دلیل سمیت بالا و احتمال عود بیماری به ندرت استفاده می شود.(7)
با وجود اثرات ضدقارچی میکونازول، یک تا ده درصد از سلول های کاندیدا بعد از مواجهه با غلظت های بالای میکونازول زنده می مانند. میکونازول به تنهایی اثر طولانی مدت ندارد، با دارو های ضد انعقاد مثل وارفارین تداخل داشته و در بیماری های کبدی منع مصرف دارد.(5) در دوران حاملگی از نظر ایمنی تجویز در گروه B قرار دارد و در ضمن بی ضرر بودن آن در دوران شیردهی نشان داده نشده است.(7) هم چنین در مطالعات اخیر ذکر شده که احتمال عوارض قلبی عروقی با مصرف میکونازول ناممکن نیست.(8)
درمان های ضدقارچی با استفاده از داروهای ضدقارچ معمول دارای اثرات جانبی متعددی بوده و مقاومت های دارویی و عود مکرر عفونت های کاندیدیایی را موجب می شوند.(4) بنابراین استفاده از راهکارهای مناسب برای جایگزینی دارو های سنتزی که مشکلات ذکر شده را از بین ببرد همواره مورد توجه بوده است. یکی از این راهکار ها بهره گیری از دارو های گیاهی است.(9)
بومادران با نام علمی Achillea Millefolium گیاه دارویی شناخته شده ای است که از مدت ها پیش در انواع گوناگونی از اختلالات و بیماری ها به خصوص بیماری های عفونی مورد استفاده قرار می گرفته است. فعالیت ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی اسانس روغنی (Essential oil) گیاه بومادران در محیط آزمایشگاه مورد تأیید قرار گرفته است.(10)
عصاره های تهیه شده از گیاه بومادران دارای اثرات ضدمیکروبی بر علیه طیف گسترده ای از باکتری های گرم مثبت و منفی بوده اند. اثرات ضدباکتریایی گیاه بومادران بر روی باکتری های زیادی مورد بررسی قرار گرفته که از جمله حساس ترین باکتری ها استافیلوکوکوس اورئوس بوده است و اثر ضدباکتریایی گیاه روی این میکروارگانیسم نشان داده شده است.(11) با توجه به خاصیت ضد باکتریایی گیاه بومادران به خصوص علیه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و اثر ضد قارچی و ضد باکتریایی داروی میکونازول، در صورت تأیید اثر ضد قارچی این گیاه می تواند جایگزینی برای میکونازول باشد. در این مطالعه اثر ضدقارچی گیاه بومادران بر روی کاندیدا آلبیکنس با میکونازول که یک داروی ضدقارچی می باشد، مورد مقایسه قرار گرفت.
مواد و روشها
در این مطالعه آزمایشگاهی، ابتدا قسمت های هوایی گیاه بومادران که به صورت تصادفی از اطراف شهر تبریز جمعآوری و با کد شناسایی شماره 11448 توسط هرباریوم مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان مورد تأیید قرار گرفته بود، در درجه حرارت اتاق خشک گردید. سپس نمونه های خشک شده آسیاب شدند. در این مرحله از روش عصاره گیریTaneja و Shukla جهت تهیه عصاره آبی بومادران استفاده گردید.(12) ابتدا 1000 گرم از پودر مذکور در 1000 میلی لیتر آب مقطر استریل حل و سپس محلول مذکور به مدت 20 دقیقه و با 6000 دور در دقیقه سانتریفیوژ (Hettich, Berline, Germany) شد. در ادامه محلول سطحی برداشت شده و قسمت ته نشین شده دور ریخته شد. عصاره آبی مذکور در ظروف در بسته و به دور از نور مستقیم و در درجه حرارت 8-4 درجه سانتی گراد تا زمان مصرف نگه داری شد.
عصاره گیری الکلی مورد استفاده در این تحقیق بر اساس تکنیک مورد توصیف Aburjai و Hudaib انجام شد.(13)
به منظور تهیه عصاره الکلی، به 1000 میلی لیتر از الکل متانول (Merck KGaA, Darmstadt, Germany) در دمای 80 درجه، 100 گرم پودر بومادران اضافه شده و توسط دستگاه شیکر (Behdad, Tehran, Iran) تکان داده شد. پس از گذشت 24 ساعت محتویات توسط قیف بوخنر (Isolate, London, England) و با استفاده از کاغذ صافی های معمولی (Whatman, Briston, England) صاف گردید.
عصاره های آبی و الکلی تهیه شده از بومادران به منظور استریل کردن با فیلتر باکتری شناسی فیلتر گردید. از عصاره های نهایی، رقت های 10، 20، 30، 40 و 70 درصد با سرم فیزیولوژیک و عصاره خالص تهیه شد. در این مطالعه آزمایشگاهی از میکروارگانیسم کاندیدا آلبیکنس (5027 PTCC) استفاده شد که از مجموعه باکتری ها و قارچ های صنعتی و عفونی ایران تهیه گردید.
ابتدا میکروارگانیسم به مدت 24 ساعت و در دمای 37 درجه سانتیگراد در محیط کشت مایع Tryptic Soy Broth(Merck KGaA, Darmstadt, Germany) برای شروع رشد قرار گرفت؛ پس از آغاز رشد، این میکروارگانیسم جهت داشتن کلنی ایزوله (تک) به محیط کشت Sabouraud dextrose Agar(Merck KGaA, Darmstadt, Germany). حاوی کلرآمفنیکل (Merck KGaA, Darmstadt, Germany) انتقال داده شد. پس از انکوباتورگذاری 48 ساعته در دمای 37 درجه سانتیگراد و پس از برداشت کلنی تک از این میکروارگانیسم به سرم فیزیولوژیک (Daroupakhsh, Tehran, Iran) انتقال داده شد. در طرح حاضر ابتدا یک سواب پنبه ای استریل به داخل محلول حاوی میکروارگانیسم فرو برده و مایع اضافی با فشار دادن به لبه داخلی لوله آزمایش خارج شد، سپس سواب در سطح پلیتهای یک بار مصرف (پادتن طب، تهران، ایران) حاوی محیط کشت مولر هینتون آگار (Merck KGaA, Darmstadt, Germany) به روش Spread plate کشت داده شد، به طوری که تمام سطح محیط آغشته به میکروارگانیسم شود. پلیت های کشت به مدت دو تا پنج دقیقه بی حرکت گذاشته شدند تا رطوبت آنها جذب گردد.
دیسکهای بلانک (نیک فرآیند، تهران، ایران) آغشته شده به هر یک از غلظتهای ذکر شده از عصاره الکلی و آبی بومادران و نیز میکونازول 2 درصد (بهوزان، تهران، ایران) و نیستاتین 100 واحدی (جابر بن حیان، تهران، ایران) به عنوان کنترل مثبت و آب مقطر به عنوان کنترل منفی، پس از گذاشته شدن در کوره و خشک شدن با دقت روی محیط کشت داخل پلیت قرار داده شده و به آرامی در سطح آگار فشرده شدند تا تمام دیسک در تماس با آگار باشد. برای افزایش دقت، طبق مطالعات قبلی از هر یک از غلظتهای مورد استفاده بومادران، 10 نمونه تهیه و کشت داده شد؛ بنابراین در مجموع 120 کشت انجام شد.(15و14)
پس از انکوباتورگذاری به مدت 48 ساعت و در دمای 37 درجه سانتیگراد قطر هاله عدم رشد بر حسب میلی متر و به وسیله کولیس (Asim Instruments, Sialkot, Pakistan) با دقت 001/0 بر حسب دهم میلی متر اندازه گیری شد. (در مواردی که قطر هاله عدم رشد بیضی شکل بوده، میانگین قطر کوچک و بزرگ محاسبه گردید.)
داده ها پس از جمع آوری، توسط نرم افزار آماری SPSS با ویرایش 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقادیر کمی به صورت «انحراف معیار ± میانگین» گزارش شد. به منظور مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد بومادران (با غلظت های 10، 20، 30، 40، 70 و 100 درصد) با میکونازول 2 درصد از آنالیز واریانس یک طرفه
(One-way ANOVA) و آزمون مقایسههای چندگانه دانت (Dunnett's multiple comparisons test) استفاده شد. هم چنین به منظور مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد غلظت های مختلف عصاره بومادران از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون مقایسات چندگانه توکی (Tukey's multiple comparisons test) استفاده گردید. به منظور مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره آبی و الکلی بومادران در هر یک از غلظت های مورد استفاده از آزمون t دو نمونه مستقل (Independent two-sample t test) استفاده گردید. نرمال بودن توزیع فراوانی داده های قطر هاله عدم رشد با آزمون ناپارامتری Kolmogorov-Smirnov و تساوی واریانس داده های قطر هاله عدم رشد با آزمون Levene مورد تأیید قرار گرفت (05/0<P). سطح معنی داری در آزمون ها 05/0 در نظر گرفته شد.
یافتهها
نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد میکروارگانیسم کاندیدا آلبیکنس در غلظت های مختلف عصاره آبی بومادران و میکونازول 2 درصد استفاده شده در هر گروه در جدول 1 آمده است.
نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد میکروارگانیسم کاندیدا آلبیکنس در غلظت های مختلف عصاره الکلی بومادران و میکونازول 2 درصد استفاده شده در هر گروه در جدول 2 آمده است.
با استفاده از آزمون مقایسات چندگانه Dunnett، میانگین قطر هاله عدم رشد در هر یک از غلظت های مورد استفاده عصاره آبی و الکلی بومادران با میکونازول 2 درصد مورد مقایسه قرار گرفت و در تمامی غلظت های مورد استفاده، میانگین قطر هاله عدم رشد به طور معنی داری کمتر از میکونازول 2 درصد بود (001/0>P).
با انجام آزمون t دو نمونه مستقل، به منظور مقایسه میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره آبی و الکلی بومادران در هر یک از غلظت های مورد بررسی، مشاهده گردید که میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره الکلی در هر یک از غلظتها بیشتر از میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره آبی در همان غلظت بود (001/0>P) (جدول 3).
جدول 1 : میانگین و انحراف معیار قطر هاله عدم رشد (بر حسب میلی متر) غلظت های مختلف عصاره آبی بومادران با میکونازول 2 درصد
|
ماده مورد بررسی |
تعداد |
حداقل |
حداکثر |
انحراف معیار ± میانگین |
مقدار P آزمون دانت |
|
بومادران 10 درصد |
10 |
0 |
0 |
0 |
001/0> |
|
بومادران 20 درصد |
10 |
0 |
0 |
0 |
001/0> |
|
بومادران 30 درصد |
10 |
0 |
0 |
0 |
001/0> |
|
بومادران 40 درصد |
10 |
1/6 |
4/6 |
12/0±24/6 |
001/0> |
|
بومادران 70 درصد |
10 |
4/8 |
2/9 |
26/0±76/8 |
001/0> |
|
بومادران 100 درصد میکونازول 2 درصدa |
10 10 |
7/9 6/23 |
1/10 2/24 |
19/0±91/9 25/0±86/23 |
001/0> |
(a گروه مقایسه می باشد.
جدول 2 : میانگین و انحراف معیار قطر هاله عدم رشد (بر حسب میلی متر) غلظت های مختلف عصاره الکلی بومادران با میکونازول 2 درصد
|
ماده مورد بررسی |
تعداد |
حداقل |
حداکثر |
انحراف معیار ± میانگین |
مقدار P آزمون دانت |
|
بومادران 10 درصد |
10 |
0 |
0 |
0 |
001/0> |
|
بومادران 20 درصد |
10 |
0 |
0 |
0 |
001/0> |
|
بومادران 30 درصد |
10 |
3/6 |
9/6 |
20/0±65/6 |
001/0> |
|
بومادران 40 درصد |
10 |
7/7 |
3/8 |
20/0±03/8 |
001/0> |
|
بومادران 70 درصد |
10 |
4/9 |
1/10 |
22/0±72/9 |
001/0> |
|
بومادران 100 درصد میکونازول 2 درصدa |
10 10 |
7/10 6/23 |
7/11 2/24 |
38/0±22/11 25/0±86/23 |
001/0> |
(a گروه مقایسه می باشد.
جدول 3 : میانگین و انحراف معیار قطر هاله عدم رشد (بر حسب میلی متر) عصاره های آبی و الکلی بومادران در غلظت های مختلف
|
غلظت |
ماده مورد بررسی |
تعداد |
انحراف معیار ± میانگین |
مقدار P |
|
10 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
0 0 |
- |
|
20 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
0 0 |
- |
|
30 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
0 20/0±65/6 |
a001/0> |
|
40 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
12/0±24/6 20/0±03/8 |
b001/0> |
|
70 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
26/0±76/8 22/0±72/9 |
b001/0> |
|
100 درصد |
عصاره آبی عصاره الکلی |
10 10 |
19/0±91/9 38/0±22/11 |
b001/0> |
آزمون t دو نمونه مستقل
(a آزمون من-ویتنی
(b آزمون t مستقل
در عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران، نتایج آنالیز واریانس یک طرفه (One-way ANOVA) نشان داد که اختلاف میانگین قطر هاله عدم رشد بر حسب میلی متر غلظت های مختلف عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران از نظر آماری معنی دار می باشد (001/0>P). هم چنین آزمون مقایسات چند گانه Tukey نشان داد که در عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران اثر غلظت ها معنی دار می باشد به طوری که از غلظت 10 درصد به سمت غلظت 100 درصد به طور معنی داری اثر ضدقارچی عصاره آبی و الکلی بومادران افزایش می یابد (001/0>P).
بحث
در این مطالعه آزمایشگاهی که به هدف بررسی تأثیر عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران (Achillea Millefolium) بر روی کاندیدا آلبیکنس و مقایسه آن با میکونازول انجام شد، نتایج نشان داد تأثیر میکونازول 2 درصد نسبت به غلظت های به کار رفته عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران به صورت معنی داری بیشتر بود و قطر هاله عدم رشد در دیسک های حاوی میکونازول از تمامی غلظت های گیاه بومادران بیشتر بود.
در این مطالعه تأثیر ضد قارچی عصاره الکلی به طور معنی داری بیشتر از عصاره آبی گیاه بومادران بود که این یافته با نتایج مطالعات فتحی و Candan و Sokmen که همگی به صورت جداگانه بیان نمودند فعالیت ضد قارچی قابل ذکری در قسمت های محلول در آب گیاه مشاهده نشده است، در یک راستا می باشد.(17و16و10)
فتحی و همکارش که خاصیت ضد میکروبی عصاره های آبی، کلروفرمی و اتیل استاتی گیاه مورد مطالعه ما (Achillea Millefolium) را مورد بررسی قرار دادند، مشابه با مطالعه ما خاصیت ضد قارچی بر روی کاندیدا آلبیکنس را برای گیاه قابل ذکر ندانستند.(16) Tuberoso نتیجه ای مشابه با مطالعه ما را در مورد گیاه بومادران نوع Achillea ligustica بیان نمود و فعالیت کمی را برای خاصیت ضد قارچی آن از جمله قارچ کاندیدا آلبیکنس گزارش کرد.(18)
در مطالعه ای Aljancic فعالیت ضد میکروبی عصاره گیاه Achillea Atrata علیه کاندیدا آلبیکنس را ناشی از فلاونوئیدها دانست. او عصاره خام و چهار نوع فلاونوئید جدا شده از گیاه را جداگانه ضدقارچ کاندیدا آزمایش کرد و خاصیت ضد قارچی برای عصاره گیاه در نظر گرفت.(19) در این مطالعه که برای نوعی از گیاه بومادران خاصیت ضد قارچی ذکر شده علت را می توان اثر ضدقارچی بالاتر این گونه نسبت به گونه مورد مطالعه ما (Achillea Millefolium) و استفاده از مواد خاصی که از عصاره جدا شده بود مانند فلاونوئید ها دانست که ممکن است این مواد به خاطر خالص و غلیظ شدن اثر ضد قارچی نشان دادند.
در مطالعه احمدی که بر روی گیاه SantolinaAchillea انجام داد کامفور را ترکیب ضد میکروبی اصلی گیاه دانست و ذکر کرد اثر ضدباکتری گیاه قابل توجه تر از اثر ضد قارچی آن است و قارچ کاندیدا آلبیکنس حساسیت کمی را نشان داده است.(20)
Sokmen و همکاران(17) بر خلاف نتایج این مطالعه، اثر ضد قارچی برای عصاره الکلی و اسانس روغنی گیاه Achillea Sintenisii ذکر کرد. او هم چنین بیان کرد اسانس روغنی دارای خاصیت قوی تری از عصاره است. عصاره آبی خاصیت قابل بیانی نداشت. او کامفور و اکالیپتول و لینالول را اجزا اصلی ضد میکروبی گیاه دانست که بر روی 12 نوع باکتری و دو نوع قارچ تأثیر داشتند.
Candan و همکاران(10) که تحقیقی روی گیاه مورد مطالعه ما انجام داد در قسمت محلول در آب فعالیتی مشاهده نکرد اما برای عصاره متانولی گیاه و اسانس روغنی آن ضدکاندیدا آلبیکنس فعالیت متوسطی ذکر کرد. هم چنین اثر اسانس روغنی بیشتر از عصاره الکلی بیان کرد. او در این تحقیق اجزاء گیاه را به وسیله GC-MS آنالیز کرد که نتیجه نشان داد کامفور که در تحقیق احمدی و Sokmen جزء اصلی ضدکاندیدا بودند، از اجزای اصلی اسانس روغنی میباشند. تفاوت نتیجه تحقیق Candan با مطالعه ما را می توان به علت های مختلف از جمله حساسیت بالاتر سوش قارچ مورد استفاده در مطالعه و حلالیت بالاتر ترکیبات ضد قارچی دانست.
در اکثر مطالعات خاصیت ضد میکروبی اسانس روغنی بالاتر از عصاره های هیدرو الکلی گیاه بوده است. از آن جایی که ترکیب اصلی موجود در اسانس روغنی طبق آنالیزهای انجام شده در مطالعات Candan، Tuberose و تاجیک لینالول و کامفور معرفی شده است، احتمالاً همین ترکیبات عامل خواص ضدقارچی موجود در ترکیبات خانواده بومادران است که درصد آن ها در اسانس روغنی بیشتر از عصاره ها می باشد. پژوهش تاجیک عنوان می دارد که ترکیب لینالول، 25 درصد اسانس روغنی را تشکیل می دهد.(11)
این ها در حالی است که Stojanovic در مطالعه ای که بر روی چهار نوع از گیاهان خانواده استراسه از جمله Achillea Millefolium انجام داد، بیان نمود که عصاره الکلی (متانول- اتر- هگزان) هر چهار گیاه دارای خاصیت ضد میکروبی علیه پنج نوع باکتری و دو نوع قارچ از جمله کاندیدا آلبیکنس بوده است.(21)
در مطالعه ما برای تهیه عصاره الکلی گیاه، از الکل متانول استفاده شده است. طبق تحقیق آقای Mahasneh حتی نوع الکل بر روی خواص ضد قارچی اثر می گذارد زیرا حلالیت مواد مؤثر گیاه در حلال هایی مختلف متفاوت است.(22)
در مطالعات انجام شده بر روی این گیاه (Achillea Millefolium) و گونه های مشابه (Achillea.) هیچ کدام به صورت مقایسه ای خاصیت ضد قارچی را با یک داروی ضد قارچ استاندارد بررسی نکرده اند و به همین دلیل ممکن است حتی تأثیر بر کاهش کلنی های کاندیدا را اثر ضد قارچی نامیده باشند. به دلیل معدود بودن مطالعات مشابه و نتایج متفاوت آنها مقایسه این مطالعه با سایر مطالعات کمی دشوار بوده و نمی توان به طور قطع هیچ عاملی را مسبب نتایج متفاوت دانست. تنها می توان استدلال کرد که احتمالاً عصاره آبی و الکلی این گیاه دارای ترکیبات ضدقارچی کمتری می باشد و پیشنهاد می شود از اسانس روغنی گیاه در مطالعات بعدی استفاده شود.
با توجه به اختلاف زیاد قطر هاله عدم رشد عصارههای آبی و الکلی گیاه بومادران (Achillea Millefolium) در مقایسه با میکونازول 2 درصد اثر ضدقارچی آن در سطح آزمایشگاهی قابل ملاحظه نبوده و به نظر میرسد نمی تواند به صورت بالینی مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجه گیری
نتایج پژوهش حاضر نشان داد اثر ضدقارچی داروی میکونازول 2 درصد بر روی کاندیدا آلبیکنس، در مقایسه با عصاره آبی و الکلی گیاه بومادران بیشتر بوده و به نظر میرسد عصاره این گیاه نمی تواند جایگزین میکونازول برای مبارزه با کاندیدا آلبیکنس باشد. اما با توجه به افزایش روز افزون مقاومت میکرو ارگانیسم های پاتوژن قارچی از جمله کاندیدا آلبیکنس به دارو های ضد قارچی موجود و عوارض این دارو ها و هم چنین عدم تأثیر ضد قارچی قابل توجه عصاره آبی و الکلی بومادران، پیشنهاد می شود تحقیقات بیشتری جهت بررسی فعالیت ضد قارچی اسانس روغنی بومادران صورت گیرد.
تشکر و قدردانی
این مقاله منتج از پایان نامه شماره 472 از دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان میباشد. بدینوسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به جهت حمایت مالی از این طرح تقدیر و تشکر به عمل میآید. همچنین از زحمات جناب آقای رضا بهرام آبادی نژاد کارشناس میکروبیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان سپاسگزاری میگردد.
)