نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار پریودانتیکس، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران
2 دانشیار پریودانتیکس، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران
3 دستیار تخصصی گروه ارتودانتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران
4 کارشناس آمار و فناوری اطلاعات، دانشکده دندانپزشکی مشهد، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Today, a variety of materials and techniques are used as a supplement of scaling and root planing for treatment of periodontal diseases. This study examined the clinical efficacy of zanthane base chlorhexidine gel (Chlo-site) as adjunctive of scaling and root planing for treatment of periodontitis.
Materials & Methods: 20 patients with chronic moderate periodontitis and clinical attachment loss of at least 2mm and pocket depth of at least 3mm enrolled in this randomized double blind clinical trial. Scaling and root planning was done for all patients. Subgingival placement of chlorhexidine gel (Chlo-site) also was done in intervention group. Gingival Index (GI), pelaque Index (PI), pocket depth (PD) and clinical attachment loss (CAL) was measured before and 3 month after treatment. Data was evaluated by Mann-Whitney, Wilcoxon, Paired and independent sample t-test and ANOVA using SPSS software (α=0.05).
Results: Before treatment, there statistically significant differences in parameters between the two groups. After treatment, the intervention group had were not significantly greater reduction in pocket depth and gingival index than the control group (α≤0.05) and improvement of clinical attachment level was significantly greater in the intervention group (α≤0.05).
Conclusion: The findings suggest increased efficiency of the clinical treatment of chronic periodontitis with subgingival placement of chlorhexidine gel as adjunctive treatment.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
پریودنتیت بیماری التهابی مزمن دندان و انساج حمایت کننده آن است که با علائم کلینیکی تحلیل استخوان و انساج حمایت کننده دندان همراه است. تقابل باکتری های بیماری زا و سیستم دفاعی میزبان در پیشرفت این بیماری موثر است.(1) عوامل مختلفی اعم از موضعی و سیستمیک باعث ایجاد ژنژیویت می شود.(2)پلاک باکتریایی یکی از مهمترین عوامل ایجاد و توسعه ژنژیویت و پریودنتیت است.(3)باکتری های Actinobacillus actinomycetemcomitans، Porphyromonas gingivalis و Tanerela forsythia به عنوان عوامل بیماری زای اصلی در بیماری های پریودنتال شناخته شده اند و موفقیت یا عدم موفقیت در درمان این بیماری به پاکسازی و کاهش این باکتری ها بستگی دارد.(6-4)درمان اصلی بیماری های پریودنتال، درمان غیرجراحی جرم گیری و تسطیح سطح ریشه است که به عنوان یک درمان اولیه پریودنتیت شناخته می شود.(7) روش های کنترل پلاک نقش بسزایی در پیشگیری از بیماری های پریودنتال دارند و به طور کلی روش برداشت پلاک باید به صورت مؤثر و مکرر باشد.(8)در این عارضه برخی بیماران ممکن است به درمان غیرجراحی پاسخ مناسبی ندهند. این پدیده به علت کلنی سازی و عفونت مجدد میکروارگانیسم های باقیمانده در بافت نرم و سخت است. از دیگر عوامل شکست درمان، دسترسی سخت به پاکت های عمیق پرودنتال، نواحی فورکا و تقعر و تحدب ریشه ها است.(10و9)به دلیل محدودیت در دسترسی به پاکت های عمیق، نیاز به درمان های جانبی جهت جلوگیری از کلونیزاسیون میکروبی پس از برداشت حرفه ای پلاک ضروری است و باعث بهبود نتایج درمانی می گردد.(11) در چنین وضعیت های کلینیکی، درمان های جدیدی به عنوان درمان واحد یا یک درمان مکمل، همراه با جرم گیری و تسطیح سطح ریشه مورد استفاده قرار می گیرند که باعث افزایش اثربخشی درمان غیرجراحی و حصول سلامت طولانی مدت پریودنتال، به خصوص در بیمارانی که به درمان جرم گیری پاسخ مناسبی نداده اند، می شود.(12)هدف از درمان های کمکی موضعی، رساندن عوامل درمانی به عمق پاکت و ایجاد غلظت مناسب و پایداری از این مواد در محل ایجاد بیماری است.(13) در این زمینه آنتی بیوتیک های سیستمیک و موضعی و سیستم های لیزری متفاوتی استفاده شده اند.(14) استفاده موضعی از آنتی بیوتیک ها نسبت به استفاده سیستمیک ارجح است. داروهای موضعی مسمومیت سیستمیک ندارند، مقاومت دارویی ایجاد نمی کنند(15) و با ایجاد غلظت بالاتری از دارو در موضع باعث افزایش اثر درمانی و آنتی باکتریال می شوند.(16) با استفاده از عوامل موضعی می توان غلظت بالاتری از عامل درمانی را در ناحیه بیماری با حداقل دوز سیستمیک و بدون ایجاد عوارض جانبی به دست آورد، با این روش می توان غلظت های بالاتری از عامل درمانی را در نواحی زیرلثه ای نسبت به استفاده سیستمیک دارو به دست آورد.(17)اما در یک مطالعه مروری سیستماتیک که به بررسی داروهای موضعی پرداخته بود، با وجود اثرات خوب آنتی بیوتیک های موضعی، بهبود نتایج کلینیکی کم و کوتاه مدت بود و از لحاظ کلینیکی معنی دار نبود.(18) در برخی افراد نیز حساسیت به آنتی بیوتیک وجود دارد که کاربرد این مواد را محدود می کند و طیف گسترده پاتوژن های دهان نیازمند آنتی بیوتیک تراپی وسیع می باشد.(19)
کلرهگزیدین مؤثرترین ماده در کنترل شیمیایی پلاک می باشد که باعث کاهش در پلاک و التهاب لثه می شود.(8)استفاده موضعی از کلرهگزیدین در درمان های پریودنتال مفید است؛ مکانیسم این اثر شامل کاهش شکل گیری پلیکل ها، تغییر در چسبندگی باکتری ها به سطوح دندانی و تغییر در دیواره سلولی باکتری و متعاقب آن مرگ باکتری است.(20) انواع متفاوتی از انواع کلرهگزیدین در درمان بیماری های پریودنتال تست شده اند. کلرهگزیدین به صورت ژل با غلظت های مختلف، وارنیش، دهانشویه و ناقل های متفاوت استفاده شده است. استفاده از کلرهگزیدین عوارضی مانند قهوه ای رنگ شدن دندان ها و زبان و ترمیم های سیلیکات و رزین، اختلال گذرا در حس چشایی و ناشنوایی در صورت ورود به مجرای گوش را به همراه دارد و علاوه بر این طول عمر چندانی در دهان ندارد.(21)ژل مورد بررسی در این مطالعه با پایه زانتان می باشد که علاوه بر ایجاد غلظت بالای کلرهگزیدین، دارای خاصیت چسبندگی به بافت و آزاد سازی تدریجی مواد حل شده در شبکه سه بعدی زانتان می باشد، این عملکرد ناشی از خصوصیات شبکه سه بعدی پلی ساکارید زانتان می باشد.(22) این ژل دارای 5/1 درصد کلرهگزیدین می باشد و حداقل تا دو هفته در مایع شیار لثه ای آزاد می گردد و خاصیت باکتریوسیدالی بسیار بالاتر از میزان مورد نیاز جهت مهار بیماری زایی پریودونتال دارد.(23) ژل با پایه زانتان به دلیل خاصیت چسبندگی به بافت مدت زمان بسیار بیشتری از سایر حامل ها در پاکت لثه ای باقی می ماند، در این زمان به آزادسازی کلرهگزیدین ادامه می دهد و بدون نیاز به حذف مکانیکی از پاکت شسته می شود.
در مقاله مروری Cosyn و Sabsevar(24) اینگونه مطرح شده است که استفاده از ژل کلرهگزیدین به عنوان درمان واحد می تواند تمایل به خونریزی هنگام پروب کردن را کاهش دهد ولی اینکه اثرات مفیدی به همراه جرم گیری دارد یا خیر مورد سوال است و نیاز به بررسی کلینیکی آن وجود دارد. طی تحقیقات اخیر، مطالعات اندکی اثربخشی کلرهگزیدین با پایه زانتان را به عنوان یک درمان کمکی بررسی کرده اند. لذا هدف این مطالعه کلینیکی بررسی اثربخشی درمان مکمل ژل کلرهگزیدین با پایه زانتان در بیماران پریودنتیت بود.
مواد و روش ها
مسائل اخلاقی این کارآزمایی بالینی تصادفی شده دو سویه کور (Double blind randomized clinical trial) مورد تصویب کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی مشهد با شماره تصویب 89589 می باشد. حجم نمونه بر اساس مطالعه Jain و همکاران(13) با توجه به فرمول مقایسه دو میانگین وابسته، و با استفاده از اطلاعات شاخص عمق پاکت در سطح معنی داری 5 درصد و توان 80 درصد، برابر 17 به دست آمد که با احتساب نرخ ریزش حدود 20 درصد تعداد 20 نفر برای ورود به مطالعه در نظر گرفته شد. در این مطالعه 12 مرد و 8 زن مبتلا به پریودنتیت مزمن که به بخش پریودنتولوژی و ایمپلنت های دندانی دانشکده دندانپزشکی مشهد ارجاع داده شده بودند، شرکت نمودند. شرایط ورود بیماران عبارت بودند از پریودونتیت متوسط مزمن همراه با از دست دادن چسبندگی کلینیکی حداقل mm 2، عمق پاکت لثه ای حداقل mm ۳، عدم استعمال دخانیات و انجام ندادن هرگونه درمان جراحی لثه. بیمارانی که طی 12 ماه گذشته آنتی بیوتیک تراپی شده بودند، خانم های باردار یا شیرده و افراد مبتلا به بیماری سیستمیک موثر بر وضعیت پریودنتال و بدخیمی از مطالعه خارج گردیدند.
در این مطالعه در دهان هر بیمار دو ناحیه به صورت Split Mouth در سمت راست وچپ انتخاب گردید و به صورت تصادفی به گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. جهت حذف نمودن ناحیه فورکیشن به عنوان یک عامل مخدوش کننده از دندان های تک ریشه استفاده شد. هر ناحیه شامل فقط دو دندان تک ریشه مجاور هم بود که شرایط ورود به مطالعه را داشتند و در هر بیمار چهار دندان (دو دندان مورد و دندان کنترل) بررسی شد. پس از آگاهی از شرایط مطالعه، رضایت نامه اخذ گردید. در هر دو گروه قبل از انجام درمان، معاینه کامل پریودونتال انجام گرفته و همچنین شاخص لثه ای، عمق پاکت، شاخص پلاک و سطح چسبندگی لثه کلینیکی بررسی و ثبت گردید. شاخص لثه ای و شاخص پلاک بر اساس شاخص (Silness & Loe-1964) بررسی شدند. عمق پاکت در سه نقطه در سطح باکال (مزیال، میانی، دیستال) و همچنین در یک نقطه در سطح لینگوال با استفاده از پروب ویلیامز اندازه گیری شد. از دست رفتن چسبندگی کلینیکی در سطوح باکال و لینگوال دندان ها بررسی شد.
جرم گیری و آموزش بهداشت دهان در تمام نمونه ها توسط یک کلینیسین صورت گرفت، سپس در گروه مورد شستشوی پاکت با آب مقطر انجام شد، پاکت لثه ای با کن کاغذی خشک گردید و دندان ها با رول پنبه ایزوله شدند. ژل کلرهگزیدین با پایه زانتان Chlo-site (ساخت شرکت Ghimas ایتالیا) توسط سرنگ 5/0 میلی لیتری با سوزن ظریف و با انت های غیربرنده و سوراخ جانبی که هیچ گونه تحریکی برای پریودونشیوم ایجاد نمی کند؛ توسط کلینیسین در پاکت لثه ای قرار گرفت. صمغ زانتان یک پلیمر ساکاریدی کراس لینک شده زیست سازگار با خاصیت چسبندگی به بافت است که در تماس با آب به یک شبکه سودوپلاستیک تبدیل می شود و قادر به نگه داری و آزادسازی تدریجی مواد مختلف بر اساس ویژگی های شیمیایی و فیزیکی آنها است (تصویر 1).(23)
تا مراجعه بعدی هیچگونه درمان پریودونتالی انجام نشد و تمام افراد با شیوه یکسان بهداشت دهان را رعایت نمودند.
تصویر 1 : سرنگ حاوی ژل کلرهگزیدین با پایه زانتان
(Chlo-site)
پس از سه ماه بررسی مجدد متغیرها در دو گروه توسط کلینیسن دوم انجام گرفت، در این مرحله کلینیسین اندازه گیری کننده شاخص ها نسبت به گروه بندی نمونه ها (مداخله و کنترل) Blind بود.
شاخص لثه ای (Gingival Index; GI)، عمق پاکت (Pocket Depth; PD)، شاخص پلاک (Pelaque Index; PI) و سطح چسبندگی کلینیکی (Clinical Attachment Loss; CAL) قبل از درمان و 3 ماه پس از درمان اندازه گیری گردید. داده ها در نرم افزار SPSS جمع آوری و آنالیز شدند. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده های مربوط به متغیرهای اندازه گیری شده از آزمون کلموگراف اسمیرنوف استفاده گردید. سپس داده ها بر اساس توزیع نرمال بودن یا نبودن داده ها با آزمون های من-ویتنی، ویلکاکسون، تی زوجی، تی مستقل و آنالیز کواریانس تجزیه و تحلیل گردیدند. در این مطالعه سطح معنی داری 05/0 به منظور آنالیز آماری استفاده شد.
پروتکل اجرای مطالعه در فلوچارت زیر نمایش داده شده است :
یافته ها
در این تحقیق 12 مرد (میانگین سنی 34 سال) و 8 زن (میانگین سنی 5/29 سال) با میانگین کلی 2/32 سال شرکت نمودند. در طول مطالعه هیچ یک از نمونه ها مطالعه را ترک نکردند.
پس از بررسی و مقایسه متغیرهای اندازه گیری شده قبل از درمان، مشخص گردید که در مورد هر چهار متغیر بین دو گروه مداخله و شاهد تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد و دو گروه قبل از شروع درمان داری توزیع و مقادیر مشابهی از متغیرها بودند.
در گروه مداخله پس از بررسی داده های قبل و پس از درمان، در متغیرهای شاخص لثه ای، عمق پاکت، شاخص پلاک و سطح چسبندگی کلینیکی، کاهش مشاهده شد. پس از آنالیز آماری مشخص گردید این میزان از کاهش در مورد تمام متغیرها از نظر آماری معنی دار بود. در گروه کنترل نیز پس از بررسی داده ها در طی درمان، تمام متغیرها کاهش یافتند. میزان کاهش مشاهده شده در مورد شاخص لثه ای، شاخص پلاک و عمق پاکت از نظر آماری معنی دار بود. در مورد از دست رفتن سطح چسبندگی کلینیکی کاهش آماری معنی داری مشاهده نشد.
پس از بررسی و مقایسه متغیرهای اندازه گیری شده پس از درمان، مشخص گردید که شاخص پلاک بین دو گروه مداخله و کنترل مشابه بوده و تفاوت آماری معنی داری در کاهش این متغیر بین دو گروه وجود نداشت. متغیرهای سطح چسبندگی کلینیکی، عمق پاکت و شاخص لثهای در گروه مداخله کاهش بیشتری داشتند؛ به عبارت دیگر میانگین متغیرهای مذکور در گروه مداخله به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود (نمودار 1).
جدول 1 : میانگین و انحراف معیار ایندکس پلاک، ایندکس جیجیوال، عمق پاکت و سطح چسبندگی قبل و بعد از درمان در دو گروه
|
متغیر |
|
مداخله |
کنترل |
P-value |
|
پلاک ایندکس (PI) |
قبل |
68/0±40/2 |
70/0+38/2 |
317/0aP= |
|
بعد |
66/0+ 9/0 |
64/0+90/0 |
912/0bP= |
|
|
اختلاف |
54/0+5/1 |
50/0+47/1 |
892/0cP= |
|
|
نتیجه آزمون |
001/0dP< |
001/0eP< |
|
|
|
جینجیوال ایندکس (GI) |
قبل |
49/0+65/2 |
53/0+60/2 |
157/0 aP= |
|
بعد |
71/0+05/1 |
89/0+55/1 |
042/0 bP= |
|
|
اختلاف |
74/0+60/1 |
92/0+05/1 |
019/0 cP= |
|
|
نتیجه آزمون |
001/0P< |
001/0P< |
|
|
|
عمق پاکت (PD) |
قبل |
57/0+28/3 |
90/0+23/3 |
723/0 aP= |
|
بعد |
59/0+30/2 |
94/0+13/3 |
001/0 bP= |
|
|
اختلاف |
54/0+96/0 |
21/0+12/0 |
001/0 cP< |
|
|
نتیجه آزمون |
001/0P< |
020/0P= |
|
|
|
سطح چسبندگی کیینیکی ( CAL) |
قبل |
05/1+66/2 |
70/0+73/2 |
762/0 aP= |
|
بعد |
95/0+98/1 |
65/0+65/2 |
009/0 bP= |
|
|
اختلاف |
51/0+68/0 |
16/0+07/0 |
001/0 cP< |
|
|
نتیجه آزمون |
001/0P< |
055/0P= |
|
|
|
(a من-ویتنی (b آنالیز کواریانس با کنترل قبل از مداخله (ct مستقل (d ویلکاکسون (e تی زوجی |
||||
نمودار 1 : میانگین همه متغیرهای کمی در گروه های مداخله و کنترل قبل و پس از درمان در یک نگاه
شاخص پلاک (PI)، شاخص لثه ای (GI)، عمق پاکت (PD) و سطح چسبندگی کلینیکی (CAL)
بحث
امروزه تنوع وسیعی در درمان بیماری های پریودونتال مشاهده می کنیم. در این مطالعه نحوه اثر بخشی ژل کلرهگزیدین با پایه زانتان به عنوان یک درمان مکمل جرم گیری و تسطیح سطح ریشه مورد بررسی قرار گرفت. دهانشویه کلرهگزیدین در درمان جراحی ژنژیویت وابسته به پلاک با موفقیت استفاده شده است، از طرف دیگر شستشوی زیرلثه ای با کلرهگزیدین یا استفاده موضعی از ژل کلرهگزیدین نتایج سوال برانگیزی داشته اند.(25و24) لذا تحقیقات بر ابزاری با آزادسازی کم و مداوم کلرهگزیدین جهت غلبه بر محدودیت های آن متمرکز شده اند ونتایج این مطالعه حاکی از وجود اثرات مثبت معنی دار ژل کلرهگزیدین در درمان پریودونتیت بود.
نتایج این تحقیق نشان می دهد که اندازه عمق پاکت در هر دو گروه پس از یک ماه کاهش می یابد ولی میزان این کاهش در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر بود. Chauhan و همکاران(11)نیز در فاصله 3 ماهه کاهش بیشتری در عمق پاکت را با استفاده از ژل کلرهگزیدین به دست آوردند، این کاهش معنی دار در بررسی شش ماهه مشاهده نشد. چند مطالعه دیگر نیز(28-26و13) نتایج معنی داری در کاهش اندازه عمق پاکت با استفاده از ژل کلرهگزیدین بر پایه زانتان به عنوان درمان مکمل به دست آوردند. کاهش پلاک ایندکس در دوگروه مطالعه ما یکسان بود که با توجه به طراحی Split Mouth می تواند از بهداشت دهانی و کنترل پلاک یکسان در دو سمت دهان ناشی شود. کنترل پلاک خوب توسط بیماران می تواند منجر به غیرمعنی دار بودن کاهش عمق پاکت شود، لذا تجویز ژل کلرهگزیدین در بیماران با پلاک کنترل خوب و سلامت سیستمیک ممکن است اثرات اضافی بر جرم گیری به تنهایی نداشته باشد. لذا استفاده از ژل کلرهگزیدین می تواند به بیماران پیچیده تری مثل بیماران مسن تر، وضعیت سلامت سیستمیک پیچیده تر و همچنین شکل های جدی تر پریودنتیت مثل پریودنتیت مهاجم (اگرسیو) یا پریودنتیت ناشی از عوامل سیستمیک اختصاص داده شود. اثرات خوب ژل کلرهگزیدین بر پایه زانتان در ارتباط با خاصیت چسبندگی زانتان، ایجاد شبکه سودوپلاستیک به عنوان بستری برای کلرهگزیدین و آزادسازی مختصر کلرهگزیدین در طول زمان است.
در مطالعه Manthena و همکاران(29) قراردهی زیرلثه ای ژل کلرهگزیدین با کاهش معنی داری در تعداد میکروارگانیسم های بیماری زا همراه بود. کاهش تعداد میکرو ارگانیسم ها می تواند باعث بهبود سطح چسبندگی کلینیکی گردد که در این کارآزمایی و مطالعه Gupta و همکاران(30) نیز این نتیجه مشاهده شد. عدم معنی دار بودن تفاوت در شاخص پلاک در دو گروه را می توان ناشی از طراحی مطالعه (Split mouth) و یکسان بودن بهداشت در دو سمت دهان دانست. در این مطالعه بیماران با پریودونتیت متوسط بررسی شدند و میانگین از دست رفتن سطح کلینیکی در هر دو گروه مداخله و کنترل قبل از درمان به ترتیب 66/2 و 77/2 می باشد. علاوه بر توجه به شدت پریودونتیت مورد مطالعه، در بررسی نتایج بایستی این نکته نیز در نظر گرفته شود که کلرهگزیدین آزاد شده در محیط دهان می تواند در ناحیه کنترل مانند یک عامل مخدوش کننده اثر داشته باشد.
در این مطالعه کاهش شاخص لثه ای در گروه مداخله سه ماه پس از زمان پایه، به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود. این نتیجه در راستای مطالعه Mutesanez و همکاران(25) است که تفاوت معنی داری در کاهش خونریزی حین پرابینگ در گروه ژل پس از سه ماه از درمان مشاهده کرد. این مسئله در مقاله مروری که توسط Cosyn و همکاران(24) نوشته شده است نیز اینگونه مطرح شده است که استفاده از ژل کلرهگزیدین به عنوان درمان واحد می تواند تمایل به خونریزی هنگام پروب کردن را کاهش دهد ولی اینکه اثرات مفیدی به همراه جرم گیری دارد یا خیر مورد سوال است و تاکید بیشتری به بررسی کلینیکی آن دارد. علیرغم این که BOP (Bleeding On Probing) مثبت نشاندهنده بیماری پریودنتال نیست، BOP منفی یک نشانگر خوب سلامت پریودنتال است. BOP مثبت در آزمایشات متوالی همراه با عمق پاکت در حال افزایش در ارتباط با پریودنتیت در حال پیشرفت است. کنترل کردن التهاب لثه با پاکت های ثابت که در وضعیت سلامت هستند می تواند یک درمان موفق تلقی شود، مخصوصاً در بیمارانی که جراحی لثه برای آنها مجاز نمی باشد. نتیجه مثبت استفاده از ژل کلرهگزیدین در کاهش شاخص لثه ای می تواند راهی جهت رسیدن به این هدف داشته باشد.
در این مطالعه از ژل کلرهگزیدین 5/1 درصد با پایه زانتان (Chlo-site)استفاده شد.کلرهگزیدین در یک پلیمر ساکاریدی به نام زانتان کراس لینک شده است. این پلیمر در تماس با آب به یک شبکه سودوپلاستیک تبدیل می شود که قادر به نگه داری و آزادسازی تدریجی مواد مختلف بر اساس ویژگی های شیمیایی و فیزیکی آنها است. زانتان یک ماده زیست سازگار است که به عنوان ناقل کلرهگزیدین بسیار مناسب می باشد. این ژل دارای خاصیت چسبندگی به بافت و انحلال می باشد.(23) در این بازه زمانی، ژل به صورت تدریجی کلرهگزیدین آزاد می کند و نیازی به ملاقات بیمار برای حذف ژل نمی باشد. این ژل شامل 5/0 درصد کلرهگزیدین دی کلوکونات با آزادسازی سریع و 1 درصد گلرهگزیدین با آزادسازی کند است. کلرهگزیدین گلوکونات به عنوان یک ماده فعال در روز اول آزاد شده و غلظتی بیش از μg/mL 100 فراهم می آورد که خیلی بیشتر از ماکزیمم خاصیت بازدارندگی کلرهگزیدین (μg/mL 10/0) است و این خاصیت باکتریوسیدال خود را حداقل به مدت 6 تا 9 روز حفظ می کند.(23) وقتی ژل کلرهگزیدین (Chlo-site)در شیار لثه ای قرار می گیرد غلظت بسیار بالاتری از کلرهگزیدین در مایع شیار لثه ای در مقایسه با استفاده از دهانشویه ایجاد می کند.(27)
بهبود شاخص ها پس از درمان، ناشی از آزاد شدن تدریجی و طولانی مدت کلرهگزیدین از ژل استفاده شده با پایه زانتان می باشد. بدین صورت کلرهگزیدین در موضع بیماری و در تماس با دیواره و عمق پاکت قرار می گیرد و از باند شدن ماده موثر (کلرهگزیدین) با بافت جلوگیری به عمل می آورد، آزادسازی کلرهگزیدین با انحلال شبکه سودوبلاستیک زانتان ادامه می یابد و بدین ترتیب اثرات کلینیکی فوق ایجاد می گردند. هیچ اثر منفی یا مضری از ژل کلرهگزیدین مشاهده نشد. ژل کلرهگزیدین به راحتی در کلینیک مورد استفاده قرار می گیرد، کما اینکه اثرات منفی بعضی آنتی بیوتیک های سیستمیک مثل مقاومت باکتریایی و اختلالات گوارشی را نیز ندارد و هزینه ها و مراحل درمان بیماران را کاهش می دهد. با این وجود انجام مطالعات طولانی مدت و با تعداد نمونه بیشتر جهت مقایسه با دیگر درمان های کمکی پریودونتال قابل توصیه است.
نتیجه گیری
نتایج کلی این مطالعه حاکی از کارایی کلینیکی قراردهی زیرلثه ای ژل کلرهگزیدین به عنوان درمان کمکی پریودونتیت مزمن می باشد و می تواند جهت نیل به نتایج درمانی بهتر، پس از انجام جرم گیری و تسطیح سطح ریشه به کار رود.
تشکر و قدردانی
این طرح با پشتیبانی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام گرفته است که بدینوسیله، مراتب سپاس پژوهشگران اعلام می شود. نتایج به دست آمده از این تحقیق برگرفته از پایان نامه دوره عمومی دندانپزشکی است که با شماره ۲۴۸۶ در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی مشهد به ثبت رسیده است.
)