نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه دندانپزشکی کودکان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
2 استادیار پزشکی اجتماعی و مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
3 دانشجوی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
4 دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: The advent of newer technology has enabled information providers to introduce newer teaching methods in education. The purpose of this study was to evaluate the effectiveness of podcasting in Pedodontics education and satisfaction of students with this method.
Materials & Methods: This study was conducted on Pedodontics for 38 dental students of Rafsanjan University of Medical Sciences. After the first session of Pedodontics, the students were divided randomly into two groups. At the second session, Group 1 (18 students as controls) reviewed the lessons of the first session and then an exam was given. Group 2 (20 students as interventions) listened to the topics of the first session through podcast and an exam was also given. At the third session, the same manner was repeated. After examination of the third session, satisfaction of students with this method (podcasting) was evaluated by a questionnaire. Podcasting effectiveness was assessed by comparing the mean scores of Pedodontics exams across the two groups. Data were analyzed using independent two-sample t-test. Significance level was set at 0.05.
Results: The mean scores of the first and second exams and the average of the two exams were 3.80±0.67, 3.97±0.91 and 3.81±0.75 in intervention group and 3.22±1.61, 3.68±1.24 and 3.25±1.54 in control group, respectively. no statistically significant difference was found in mean scores among two groups (P=0.170, P=0.457 and P=0.177, respectively). The mean attitude score of students about this educational method was 3.42 out of 5.
Conclusion: According to the results of this study, it seems that podcasting does not increase students’ learning ability, but students have a positive attitude towards this method.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
مسأله ارتقای کیفیت یادگیری در دانشجویان همواره مورد توجه بوده و روز به روز اهمیت بیشتری پیدا میکند. اگرچه تاکنون شیوه غالب یادگیری، تدریس استاد در کلاس درس بوده است، اما برخی بر این عقیده‌اند که با پیدایش فناوری‌های نوین آموزشی، دانشجویان می‌توانند به سمت روشهای جدید یادگیری گام بردارند.(1)
در روش سنتی، دانشجویان با تنوع وسیعی از محرک‌ها روبرو می‌شوند که باعث پرت شدن حواس آنها میشود و یادگیری ایشان تحت تأثیر عواملی مثل خستگی، رفتار دیگر دانشجویان و عوامل محیطی قرار می‌گیرد.(2) همچنین این نکته تأیید شده که یادگیری برخی علوم، به طور مثال علوم پزشکی برای بسیاری از دانشجویان سخت بوده و نیازمند تکرار قسمت‌های پیچیده میباشد که این امر لزوماً با استفاده از روشهای آموزشی قدیمی از قبیل کنفرانس‌های رسمی، امکانپذیر نیست.(3)
آموزش الکترونیک یکی از زمینه‌هایی است که استفاده از آن به‌جهت ارتقای کیفیت آموزش، اجتنابناپذیر است. آموزش الکترونیک شکلی از یادگیری میباشد که از طریق ابزارهای الکترونیکی متنوع مانند اینترنت، اینترانت، شبکه‌های ماهواره‌ای، نوارهای صوتی و تصویری، تلویزیون و سی‌دی‌رام‌ها عرضه میشود.(4)
یکی از شاخه‌های آموزش الکترونیک، Podcastingمیباشد. واژه Podcastاز ترکیب واژه‌های iPod و Broadcastingپدید آمده است و به صورت فایل‌های صوتی یا صوتی تصویری است که از یک وب سایت یا یک سرویس آنلاین بر روی کامپیوتر یا موبایل دانلود و ذخیره میشود.(5)
مطالعات فراوانی درخصوص میزان رضایت دانشجویان از آموزش الکترونیک و تأثیراین روش بر میزان یادگیری دانشجویان انجام شده است و نتایج متناقضی به‌دست آمده است.(8-6)
با توجه به معایب روشهای آموزش سنتی و از آن‌جایی که مطالعات اندکی در زمینه آموزش الکترونیک دانشجویان دندانپزشکی انجام شده است(9و7و6)، مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر روش Podcasting بر یادگیری درس دندانپزشکی کودکان و میزان رضایت دانشجویان از این روش آموزشی انجام شد.
مواد و روش‌ها
این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده (Randomized Clinical Trial) که در پایگاه اینترنتی IRCT با کد IRCT2014062815842N2ثبت شده است، در نیم‌سال دوم سال تحصیلی 1393-1392 بر روی 38 دانشجوی سال پنجم دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که درس کودکان سه نظری داشتند، انجام گرفت.دانشجویان بر اساس نمره درس کودکان دو نظری به صورت تصادفی به دو گروه کنترل (18 نفر) و مداخله (20 نفر) تقسیم شدند. نحوه تقسیم نمونه‌ها در این دو گروه به این صورت بود که ابتدا نمرات اطفال دو نظری به طبقات 2-1، 4-3، 5-4 و بالاتر از 5 تقسیم و سپس دانشجویان در هر طبقه به صورت تصادفی (با استفاده از جدول اعداد تصادفی) به یکی از گروه‌های مداخله و یا کنترل تخصیص داده شدند. جهت حذف اثر شیوه تدریس بر نمرات دانشجویان، نمرات درس کودکان دو نظری و درس کودکان سه نظری تنها در مبحث مربوط به یک استاد مورد بررسی قرار گرفت.
برای هر دو گروه، یک جلسه کلاس درس کودکان سه نظری برگزار گردید. در جلسه دوم یک فایل صوتی تصویری شامل ترکیب (Microsoft Office 2010) Power point و فایل صوتی (Working Artists Ventura) WAV که توسط استاد مربوطه از نکات مهم جلسه اول تهیه گردیده بود به مدت 10 دقیقه برای گروه مداخله به نمایش درآمد.
برای تهیه فایل صوتی، صدای استاد با استفاده از دستگاه ضبط صدای مدل B550(Lenovo,Beijing,China) با فرمت WAV (Working Artists Ventura) و با نرخ بیت 96 کیلو بیت بر ثانیه ضبط شد؛ این فرمت کیفیت نسبتاً خوب و حجم بسیار کمی دارد. برای بالا بردن کیفیت صدا تا 14 برابر کیفیت قبل و با همان حجم، از طریق Windows7 و با استفاده از آدرس
c:windowssystem32sound recorder.exe/file outfile.wavو با اجرای Short cut sound recorder.exeنرخ بیتی WAV به 1411 کیلو بیت بر ثانیه رسانده شد. فایل‌های صوتی با استفاده از نرم‌افزار ویرایش صدا Cool edit Pro v 2.1 (Microsoft 2008) ویرایش شد و حذف نویز و تقویت صدا انجام گرفت.
در زمان اجرای Podcast، به گروه کنترل که در محل دیگری حضور داشتند اجازه داده شد تا از جزوات و کتب مرجع برای مطالعه استفاده کنند. گروه مداخله نیز می‌توانستند در طول پخش فایل صوتی تصویری از جزوات یا کتب مرجع استفاده کنند. سپس آزمونی تشریحی از مبحث جلسه اول برای هر دو گروه برگزار گردید (کل نمره آزمون پنج نمره و مدت زمان آزمون پانزده دقیقه بود) و مبحث جلسه دوم تدریس گردید. در انتهای جلسه نیز فایل صوتی تصویری جلسه اول به هر دو گروه داده شد. در جلسه سوم نیز فایل صوتی تصویری از نکات مهم جلسه دوم برای گروه مداخله به نمایش درآمد و آزمون تشریحی به مدت پانزده دقیقه از مبحث جلسه دوم برای هر دو گروه برگزار گردید (کل نمره آزمون پنج نمره و مجموع نمره دو آزمون ده نمره بود) و فایل صوتی تصویری جلسه دوم نیز به هر دو گروه داده شد.
در انتهای جلسه سوم، پرسش‌نامه‌ای حاوی ده پرسش در مورد نگرش دانشجویان نسبت به Podcast در اختیار تمامی دانشجویان قرار داده شد و هدف از تکمیل آنها به دانشجو توضیح داده شد. سوالات درخصوص مزایا و معایب Podcast و نحوه کاربرد آن بود. پرسشنامه، ترجمه لفظ به لفظ پرسش‌نامه‌ای بود که Kalludi و همکارانش(6) مورد استفاده قرار داده بودند. پرسش‌ها براساس مقیاس لیکرت (Likert)(6) و از صفر تا پنج امتیازبندی گردید. به این صورت که سوالات سه، پنج، هفت، نه و ده پرسشنامه (سوالات منفی)، کاملاً موافقم عدد یک، موافقم عدد دو، نظری ندارم عدد سه، مخالفم عدد چهار و کاملاً مخالفم عدد پنج گرفت. سوالات یک، دو، چهار، شش و هشت پرسشنامه (سوالات مثبت)، کاملاً مخالفم عدد یک، مخالفم عدد دو، نظری ندارم عدد سه، موافقم عدد چهار و کاملاً موافقم عدد پنج گرفت. برای سوالات مثبت، نمره کمتر از سه به معنی مخالفت و نمره بالاتر از سه موافقت در نظر گرفته شد و بالعکس برای سوالات منفی، نمره کمتر از سه به منزله موافقت و نمره بالاتر از سه، مخالفت را آشکار می‌ساخت(6) و نمره سه، نظرات خنثی را شامل می‌شد. سپس پرسش‌نامه‌ها بر اساس میانگین نمرات سوالات بررسی شدند.
به افراد شرکت کننده اطمینان داده شد که اطلاعات آنها محرمانه خواهد ماند و نتایج برای کل افراد شرکت‌کننده در مطالعه گزارش خواهد شد و نتیجه مطالعه با رضایت فرد، در اختیار او قرار خواهد گرفت. همچنین مجوز کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان اخذ گردید.
اطلاعات پرسش نامه‌ها پس از جمع‌آوری به ترتیب وارد نرم‌افزار SPSS با ویرایش 18 شد. نتایج برای متغیرهای کمی به صورت «انحراف معیار±میانگین» و برای متغیرهای کیفی به صورت «تعداد (درصد)» گزارش گردید. به منظور مقایسه میانگین نمرات آزمون اول، دوم و هر دو آزمون در دو گروه مداخله و کنترل از آزمون t مستقل (Independent two-sample t-test) استفاده شد. به منظور مقایسه توزیع فراوانی جنسیت در دو گروه مورد بررسی از آزمون مجذور کای (Chi-square test) استفاده گردید. همچنین به منظور سنجش روایی پرسش نامه رضایت از Podcasting از روایی محتوا
(Content validity) استفاده شد و نظر صاحب نظران و متخصصان مربوطه در مورد محتوای سوالات اخذ و در بیان سوالات اعمال گردید. پایایی پرسشنامه رضایت از Podcasting نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (Cronbach's Alpha) ارزیابی شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شد.
پروتوکل اجرای مطالعه در Flow Chart زیر نمایش داده شده است:
یافته‌ها
همان‌گونه که در جدول 1 دیده میشود، آزمون آماری t مستقل نشان داد که دو گروه مداخله و کنترل از نظر میانگین سنی تفاوت آماری معنی‌داری با یکدیگر نداشتند (294/0=P). همچنین آزمون آماری مجذور کای نشان داد که توزیع فراوانی جنسیت در گروه مداخله و کنترل همگن میباشد (782/0=P). همچنین آزمون آماری t مستقل نشان داد که میانگین نمره اطفال 2 نظری در دو گروه مداخله و کنترل از نظر آماری تفاوت معنی‌داری نداشت (651/0=P).
همان‌گونه که در جدول 2 دیده میشود، آزمون آماری t مستقل نشان داد که میانگین نمرات آزمون اول و دوم و هر دو آزمون در دو گروه مداخله و کنترل از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشت (05/0P>).
جدول 3، توزیع فراوانی نظرات کل دانشجویان مورد بررسی در مورد هر یک از سوالات پرسش نامه رضایت از Podcast را نشان می‌دهد.
جلسه اول
گروه مداخله گروه کنترل
جلسه دوم
گروه مداخله گروه کنترل
جلسه سوم
نمودار 1 : فلوچارت طراحی مطالعه
جدول 1 : مقایسه میانگین سنی، نمره اطفال و توزیع فراوانی جنسیت در گروه مداخله و کنترل
|
P-value |
گروه |
متغیر |
|
|
کنترل (18=n) |
مداخله (20=n) |
||
|
294/0 |
91/3 ± 89/24 |
84/1 ± 85/23 |
سن (سال) |
|
782/0 |
(4/44) 8 (6/55) 10 |
(0/40) 8 (0/60) 12 |
جنسیت مرد زن |
|
651/0 |
72/0 ± 44/4 |
02/1 ± 31/4 |
نمره اطفال 2 نظری |
دادههای جدول به صورت «انحراف معیار ± میانگین» و یا «(درصد) تعداد» گزارش شده است.
در جدول 4، میانگین نمرات نگرش کل دانشجویان مورد بررسی در مورد پرسشنامه مورد مطالعه نشان داده شده است. همان‌گونه که مشاهده می‌گردد میانگین کلی نگرش دانشجویان، 42/3 از 5 میباشد که به معنی نگرش مثبت دانشجویان نسبت به Podcasting است.
پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی گردید و مقدار آلفای کرونباخ (801/0=α) محاسبه گردید که نشان‌دهنده پایایی قابل قبولی برای پرسشنامه رضایت از Podcasting میباشد.
جدول 2 : مقایسه میانگین نمرات آزمون‌ها در گروه مداخله و کنترل
|
آزمون |
گروه |
P-value |
|||
|
مداخله |
کنترل |
||||
|
تعداد |
انحراف معیار±میانگین |
تعداد |
انحراف معیار±میانگین |
||
|
اول |
19 |
67/0 ± 80/3 |
18 |
61/1 ± 22/3 |
170/0 |
|
دوم |
17 |
91/0 ± 97/3 |
15 |
24/1 ± 68/3 |
457/0 |
|
هر دو آزمون a |
20 |
75/0 ± 81/3 |
18 |
54/1 ± 25/3 |
177/0 |
a) میانگین آزمون اول و دوم، دانشجویانی که فقط در یک آزمون شرکت کرده بودند نمره همان آزمون مدنظر قرار گرفت.
جدول 3 : توزیع فراوانی نظرات کل دانشجویان مورد بررسی در مورد سوالات پرسشنامه رضایت از Podcasting
|
سوالات پرسشنامه |
کاملاً موافقم |
موافقم |
نظری ندارم |
مخالفم |
کاملاً مخالفم |
|
1- گوش دادن به Podcast پس از کلاس درسی در فهم بهتر مطالب مؤثر است. |
0(0/0) |
19(0/50) |
7(4/18) |
1(6/2) |
11(9/28) |
|
2- گوش دادن به Podcast همراه با کلاس درس به من کمک میکند تا در امتحان بهتر عمل کنم. |
11(9/28) |
17(7/44) |
6()8/15 |
4(5/10) |
0(0/0) |
|
3- من ممکن است از Podcast استفاده نکنم زیرا بسیار وقتگیر است. |
2(3/5) |
5(2/13) |
10(3/26) |
18(4/47) |
3(9/7) |
|
4- Podcast روش مفیدی است زیرا میتوان در ساعات استراحت و به صورت مکرر به آن گوش داد. |
7(4/18) |
20(6/52) |
9(7/23) |
2(3/5) |
0(0/0) |
|
5- گوش دادن به Podcast به تنهایی روش خوبی برای یادگیری نیست. |
6(8/15) |
23(5/60) |
9(7/23) |
0(0/0) |
0(0/0) |
|
6- من امیدوارم در دوره های تحصیلی، Podcast به عنوان مکمل کلاس درس استفاده شود. |
9(7/23) |
22(9/57) |
6(8/15) |
1(6/2) |
0(0/0) |
|
7- Podcast روش مفیدی نیست؛ زیرا ممکن است در کاربرد آن با مشکلات تکنیکی مواجه شوم. |
0(0/0) |
4(5/10) |
11(9/28) |
20(6/52) |
3(9/7) |
|
8- Podcast همراه با کلاس درس، برای فهم مفاهیم دشوار دندانپزشکی ضروری است. |
8(1/21) |
13(2/34) |
14(8/36) |
3(9/7) |
0(0/0) |
|
9- کلاس درسی به تنهایی و بدون Podcast برای یادگیری کافی است. |
1(6/2) |
11(9/28) |
17(7/44) |
8(1/21) |
1(6/2) |
|
10- کارایی Podcast به عنوان یک روش یادگیری محدود است. |
2(3/5) |
15(5/39) |
13(2/34) |
8(1/21) |
0(0/0) |
جدول 4 : میانگین و انحراف معیار نمرات نگرش دانشجویان مورد بررسی در مورد پرسشنامه رضایت از Podcasting
|
سوالات پرسشنامه |
نمره نگرش کل (38=n) |
نمره نگرش در گروه مداخله (20=n) |
نمره نگرش در گروه کنترل (18=n) |
P-value |
|
1- گوش دادن به Podcast پس از کلاس درسی در فهم بهتر مطالب مؤثر است. |
77/0 ± 05/4 |
61/0 ± 45/4 |
70/0 ± 61/3 |
001/0> |
|
2- گوش دادن به Podcast همراه با کلاس درس به من کمک میکند تا در امتحان بهتر عمل کنم. |
94/0 ± 92/3 |
89/0 ± 20/4 |
92/0 ± 61/3 |
053/0 |
|
3- من ممکن است از Podcast استفاده نکنم زیرا بسیار وقتگیر است. |
00/1 ± 39/3 |
88/0 ± 65/3 |
08/1 ± 11/3 |
098/0 |
|
4- Podcastروش مفیدی است زیرا میتوان در ساعات استراحت و به صورت مکرر به آن گوش داد. |
79/0 ± 84/3 |
91/0 ± 10/4 |
51/0 ± 56/3 |
032/0 |
|
5- گوش دادن به Podcast به تنهایی روش خوبی برای یادگیری نیست. |
63/0 ± 08/2 |
61/0 ± 05/2 |
68/0 ± 11/2 |
770/0 |
|
6- من امیدوارم در دورههای تحصیلی، Podcast به عنوان مکمل کلاس درس استفاده شود. |
72/0 ± 03/4 |
64/0 ± 25/4 |
73/0 ± 78/3 |
041/0 |
|
7- Podcastروش مفیدی نیست زیرا ممکن است در کاربرد آن با مشکلات تکنیکی مواجه شوم. |
79/0 ± 58/3 |
73/0 ± 70/3 |
86/0 ± 44/3 |
328/0 |
|
8- Podcastهمراه با کلاس درس، برای فهم مفاهیم دشوار دندانپزشکی ضروری است. |
90/0 ± 68/3 |
92/0 ± 00/4 |
77/0 ± 33/3 |
021/0 |
|
9- کلاس درسی به تنهایی و بدون Podcast برای یادگیری کافی است. |
85/0 ± 92/2 |
70/0 ± 20/3 |
92/0 ± 61/2 |
031/0 |
|
10- کارایی Podcast به عنوان یک روش یادگیری محدود است. |
87/0 ± 71/2 |
79/0 ± 75/2 |
97/0 ± 67/2 |
772/0 |
|
میانگین کلی نمرات نگرش |
50/0 ± 42/3 |
51/0 ± 64/3 |
37/0 ± 18/3 |
004/0 |
دادههای جدول به صورت "انحراف معیار ± میانگین" گزارش شده است. حداکثر نمرات 5 میباشد.
بحث
از همان ابتدای خلقت، انسان همیشه به فکر تغییر، تعدیل و یا اصلاح خود بوده، از این رو یادگیری را هدف خود قرار داده و آن را در زندگی بر خویش فرض و لازم شناخته است و در هر عصری هماهنگ با شرایط و موقعیت آن زمان از ابزار و وسایل آموزشی و منابع پرورشی بهره گرفته است. گسترش روزافزون دسترسی به سخت‌افزار و نرم‌افزارهای مناسب برای آموزش الکترونیک به خصوص توسعه شبکه وب، افق جدیدی را پیش روی مؤسسات آموزشی نهاده است.(10) در همین رابطه مطالعات متعددی در زمینه آموزش الکترونیک انجام شده است. اما مطالعات اندکی در زمینه Podcasting در کشور انجام گرفته است.(12و11)
در بین روش‌هــای مـختلف آموزش الـکترونیک، تکنولوژی‌های Webcasting وPodcasting که شامل ترکیبی از فایل‌های صوتی و تصویری است، اثرگذارتر از سایر شیوه‌ها میباشد.(13) در مطالعهMoreno و همکارش(13) و Lazzari(14) که از ترکیب فرمت‌های صوتی تصویری استفاده شد، میزان یادگیری افزایش یافت و منجر به درک بهتر مسایل تئوری و مهارت‌های عملی گردید. به همین دلیل ترکیب فایل‌های صوتی و تصویری برای این مطالعه انتخاب شد.
اکثر مطالعات انجام گرفته در این زمینه به صورت کیفی و با استفاده از پرسشنامه انجام شده‌اند، اما این بررسی هم به صورت کیفی و با استفاده از پرسشنامه و هم به صورت کمی و با استفاده از نمره درس کودکان انجام گرفت. هرچند که بر طبق مطالعه Pedro(15)، ارزیابی کیفیت در کلاس‌هایی با شیوه تدریس سنتی، زمانی که همراه با تکنولوژی آموزش الکترونیک باشد، بسیار دشوار است.
یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که Podcasting تأثیر معنی‌داری در افزایش نمرات دانشجویان نشان نداد. یافته‌های این مطالعه با مطالعاتEngum و همکاران(16)، Hugenholtz و همکاران(17)،Davis و همکاران(18)،Platz و همکاران(19) و Vogt و همکاران(20) در یک راستا میباشد؛ اما با برخی مطالعات دیگر(22و21و8) همخوانی ندارد که در این مطالعات گروه آموزش سنتی عملکرد بهتری نسبت به گروه آموزش الکترونیک نشان دادند. شاید بتوان علت عدم تأثیر Podcast را بازه زمانی بین جلسات دانست؛ زیرا گروه کنترل در این زمان امکان مطالعه بیشتر و جبران عدم مشاهده Podcast را داشتند. همچنین شاید بتوان یکی از دلایل عدم تأثیر Podcast را این دانست که دانشجویان به کلاس درس سنتی و روش سخنرانی آشنایی بیشتری در مقایسه با آموزش الکترونیک دارند. همچنین در کلاس درس سنتی، دانشجویان قادر به پرسیدن سوالات خود در هر زمان برای روشن‌تر شدن و فهمیدن موضوع هستند.(22)
همچنین میتوان گفت که در روش سنتی با توجه به این که محتوای آموزشی به تفصیل از طرف مدرس بیان می‌گردد، منجر به تسهیل فراگیر در یادگیری میشود و گروهی از محققین معتقدند که رویکردهای آموزشی فردی و رایانه‌ای، موقعیت‌های آموزشی خشک و بیروحی هستند که تعامل حیاتی و خودجوش بین استاد و دانشجو وجود ندارد.(21و19) با این وجود در برخی مطالعات، گروه آموزش الکترونیک عملکرد بهتری نسبت به گروه آموزش سنتی داشتند.(24و23)
در این مطالعه دانشجویان علاقه‌مندی زیادی به استفاده از این شیوه آموزشی داشتند. نیمی از دانشجویان موافق این بودند که Podcast در فهم بهتر مطالب پس از کلاس درسی مؤثر است و 6/81 درصد از آنها Podcast را مکمل مناسبی برای کلاس درس می‌دانستند. همچنین اکثریت دانشجویان معتقد بودند که Podcast به آنان کمک میکند در امتحان بهتر عمل کنند و یکی از مزایای Podcast را امکان استفاده در ساعات استراحت بیان نمودند. یافته‌های مطالعه حاضر با یافته‌های مطالعات Kalludi و همکاران(6)، Mehra و همکاران(25) همخوانی دارد. در مطالعه آنان نیز نگرش مثبت نسبت به آموزش الکترونیک وجود داشت. در این مطالعه نیز همانند مطالعه Aidin و همکاران(26)، دانشجویان بر اهمیت باقی ماندن کلاس درس تأکید داشتند و روشهای ترکیبی یادگیری، شامل انواع سنتی و Podcast را مفید می‌دانستند.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر میتوان به عدم امکان بررسی دقیق اثربخشی Podcast اشاره نمود؛ زیرا به دلیل قوانین آموزشی، حذف کلاس در گروه مداخله امکانپذیر نبود.
اگرچه سرمایه‌گذاری مناسب در توسعه زیرساخت‌های Information and Communication Technology)) ICT و فراهم کردن بستر مناسب در کشور می‌تواند دسترسی رضایت‌بخشی را در Podcasting برای دانشجویان ایجاد کند اما آمادگی دانشجویان برای آشنایی و استفاده از این تکنولوژی و آشنایی با اینترنت و رایانه و اطلاع از مزایای این تکنولوژی نیز از عواملی هستند که در اثربخشی و رضایت‌مندی این شیوه آموزشی نقش بهسزایی دارند. در نهایت این که حتی اگر این شیوه آموزشی به ذات هم تأثیرگذار نباشد، اما به دلیل جذابیت‌هایی که دارد باعث ایجاد انگیزه و علاقه جهت استفاده از آن میشود. با توجه به نیاز روزافزون به استفاده از Podcasting و اشتیاق به استفاده از آن، این شیوه آموزشی بایستی با سرعت بیشتری در دانشگاه‌های کشور گسترش یابد تا جوابگوی خیل کثیر دانشجویان علاقه‌مند باشد.
نتیجه گیری
با توجه به یافته‌های مطالعه حاضر به نظر می‌رسد Podcast در میزان یادگیری دانشجویان اثری ندارد؛ اما دانشجویان نسبت به این روش نگرش مثبت دارند.
تشکر و قدردانی
این مقاله، منتج از پایان نامه با شماره 473 است که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی رفسنجان در دسترس می باشد. بدین وسیله از زحمات معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان جهت تأمین هزینه‌های این طرح تقدیر و تشکر می‌گردد. از دانشجویان ورودی 1388 دانشکده دندانپزشکی رفسنجان که در اجرای این طرح همکاری نمودند، تشکر به عمل می‌آید.
)