بررسی مشکلات دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان-ایران در زمینه کاربرد مواد ترمیمی کامپوزیت خلفی در سال 1388

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ترمیمی و زیبایی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

2 دستیار تخصصی گروه ترمیمی و زیبایی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

3 دندانپزشک

چکیده

مقدمه: ترمیم‏های کامپوزیت خلفی یکی از پرطرفدارترین درمان‏های دندانپزشکی در بین بیماران است. هدف از این مطالعه، تعیین مشکلات دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان، حین و پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، از پرسشنامه‏هایی استفاده شد که شامل سوالاتی درمورد مشکلات حین و پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی در بین دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان در سال 1388 بود. اطلاعات به دست آمده توسط آزمون Chi-square بررسی شد. (05/0=α)
یافته‏ها: بیشترین مشکل دندانپزشکان در این مطالعه حین انجام ترمیم ، بر قراری تماس های مناسب پروگزیمالی و پس از انجام ترمیم های کامپوزیت خلفی ، حساسیت دندان هنگام جویدن ، که با تصحیح اکلوژن رفع نشود ، بود . از طرفی ملاحظات دندانپزشکان حین انجام ترمیم، فشار دادن نوار ماتکریس به سمت دندان مجاور در هنگام پلیمریزاسیون، قرار دادن لایه به لایه کامپوزیت، رعایت دستورالعمل کارخانه سازنده در استفاده از عوامل باندینگ و پالیشینگ مرطوب ترمیم بود. اغلب دندانپزشکان (8/55%) از باندینگ عاجی دو مرحله‏ای توتال اچ استفاده می‏کردند و ملاک بیشتر آنها (5/42%) در انتخاب کامپوزیت، امکان برقراری ایزولیشن و انجام صحیح ترمیم بود.
نتیجه گیری: آموزش صحیح دندانپزشکان و افزایش آگاهی آنها نسبت به اینگونه ترمیم‏ها، نه تنها باعث کاهش مشکلات حین ترمیم برای آنها می‏گردد، بلکه باعث کاهش مشکلات پس از ترمیم نیز می‏گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Problems of General Dental Practitioners in the Usage of Composite Materials in Posterior Teeth in the City of Isfahan-Iran in 2010

نویسندگان [English]

  • Parvin Mirzakoucheki Boroujeni 1
  • Mehrdad Barekatain 1
  • Samaneh Alaei 2
  • Ahmad Shahnazari 3
1 Assistant Professor, Dept of Restorative Dentistry, School of Dentistry, Khorasgan Branch of the Islamic Azad University, Khorasgan, Iran
2 Postgraduate Student, Dept of Restorative Dentistry, School of Dentistry, Khorasgan Branch of the Islamic Azad University, Khorasgan, Iran
3 Dentist
چکیده [English]

Introduction: Posterior composite restorations are the one of the most usual dental treatments among patients. The goal of this study was determining dentists’ problems during and after treatment of posterior – composite restorations in the city of Isfahan.
Materials & Methods: In this descriptive-analytical study, we used a questionnaire including questions about the problems of posterior composite treatments during and after operation among dentists in Isfahan in 2009-2010. The data were analysed by chi-Square test.
Results: The most frequent problem during composite restoration was achieving good proximal contact (30.8%) and after it, sensitivity of teeth while chewing which would not be repaired by correct occlusion (34.8%). Most of the dentists pushed the matrix strip toward the adjacent teeth while polymerization, applied the composite in different layer, did the company instructions for bonding layer and used wet polishing during restoration. Most of the dentists (55.8%) used two step total etch dentinal bonding and selected the composite because of its ability in making isolation and good restoration (42.5%).
Conclusion: Providing correct education for the dentists and increasing their knowledge about these restorations result in reduction of associated problems during and after the operation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Posterior composites
  • Composite resins
  • Knowledge

مقدمه

ترمیم‏های کامپوزیت خلفی در اواسط دهه 1960 میلادی معرفی شدند. این مواد به دلیل افزایش آگاهی بیماران نسبت به درمان‏های جدید دندانپزشکی و تمایل به همرنگ بودن ترمیم‏های دندانی، یکی از پرطرفدارترین درمان‏های دندانپزشکی در بین بیماران می‏باشند. تحقیقات جدید نشان‏دهنده کاربرد و نتایج موفق کامپوزیت‏ها در دندان‏های خلفی می‏باشد که این امر به دلیل بهینه‏سازی کیفیت مواد کامپوزیتی و سیستم‏های ادهزیو می‏باشند.(1) کامپوزیت برای ترمیم‏های کلاس یک و دو از استحکام کافی برخوردار است، عایق می‏باشد و نیازمند حفاظت پالپی با کف‏بندی نمی‏باشد. از آنجا که این مواد به نسج دندان باند می‏شوند می‏توان حفرات تهیه شده را تا حد امکان محافظه‏کارانه و کوچک تراشید و نسج سالم دندان را حفظ کرد. امروزه اقبال عمومی نسبت به آمالگام به عنوان یک ماده ترمیمی مستقیم کاهش یافته است.(2) بخشی از این کاهش تقاضا به دلیل انتقادات در باب ایمنی و اثرات زیست محیطی این ماده است. به دلیل توجهات زیست محیطی در مورد آلودگی به جیوه، کاربرد آمالگام از چرخه مصرف بعضی از کشورهای پیشرفته خارج شده است. به طوری که در طی 20 سال گذشته در ایالات متحده آمریکا تعداد ترمیم‏های آمالگام حدود 60 درصد کاهش یافته است.(3) در فنلاند نیز 75% دندان‏های خلفی با کامپوزیت ترمیم می‏شوند.(4) بخش دیگری از این کاهش اقبال نسبت به آمالگام مربوط به زیبایی نامناسب، تضعیف دندان به دلیل برداشت نسج دندانی بیشتر، عود پوسیدگی و عدم باند با نسج دندانی می‏باشد. کامپوزیت‏های دندانی بخش عمده‏ای از این مشکلات را برطرف کرده‏اند اما این مواد نیز دارای معایبی می‏باشند. از معایب این مواد می‏توان به حساسیت دندان به تغییرات حرارتی، گیر کردن غذا بین دندان‏ها، وقت گیرتر بودن و هزینه بالاتر نسبت به آمالگام و سایش‏های اکلوزالی اشاره کرد.(5)

اگرچه در مطالعه Brunthaler و همکارانش هیچ ارتباط قابل ملاحظه‏ای بین تجربه دندانپزشک و درصد شکست ترمیم‏های کامپوزیت خلفی یافت نشد(6)، اما طبق نظریه Sarrett، عملکرد دندانپزشک بر روی بازده و نتایج این ترمیم‏ها تاثیرگذار است.(7)

به طور کلی ترمیم‏های کامپوزیت خلفی حساس به تکنیک می‏باشند و بنابراین هر دندانپزشک بسته به دانش و تجربه خود عملکرد متفاوتی در رابطه با این ترمیم‏ها ممکن است داشته باشد. با این حال اطلاعات کمی در رابطه با تاثیر مستقیم عملکرد دندانپزشک بر روی نتایج و بازده ترمیم‏های کامپوزیت موجود است. Soderholm و همکارانش تفاوت قابل ملاحظه‏ای در میزان سایش ترمیم‏های قرار داده شده توسط دو دندانپزشک گزارش کردند که این امر را به تفاوت در اینسترومنت‏ها، نوع هندپیس و شکل کارو آناتومیک نسبت دادند. در مطالعه آنها نوع دستگاه لایت کیور و زمان کیورینگ به منظور حذف عوامل وابسته به دندانپزشک برای همه ترمیم‏ها استاندارد در نظر گرفته شد.(8)

در مطالعه‏ای مشابه با مطالعه حاضر که توسط Gilmour و همکارانش با عنوان نظرات دندانپزشکان عمومی انگلستان در مورد استفاده از مواد کامپوزیتی در دندان‏های خلفی به چاپ رسید، پرسشنامه‏ای در مورد کامپوزیت‏های خلفی طراحی شد که شامل سوالاتی در مورد اطلاعات شخصی پاسخ دهندگان، نیازهای درمانی بیماران، فاکتورهای موثر بر انتخاب کامپوزیت‏های خلفی، تکنیک‏های مورد استفاده در ترمیم‏های کامپوزیت خلفی و مزایا و معایب کامپوزیت‏های خلفی بود. 61% از پاسخ‏دهندگان بیان کردند که استفاده آنها از آمالگام در 5 سال گذشته کاهش یافته و 75% بیان کردند که استفاده آنها از کامپوزیت افزایش یافثه است. در ارتباط با انتخاب کامپوزیت‏ها، 89 درصد از پاسخ‏دهندگان تقاضای زیبایی از طرف بیمار و 76 درصد از پاسخ‏دهندگان اطمینان از کارایی کامپوزیت‏ها به عنوان ماده ترمیمی را عوامل موثر می‏دانستند. در نهایت پاسخ‏دهندگان در مورد استفاده از رابردم و هزینه بالاتر کامپوزیت‏ها مشکلاتی داشتند و در کاربرد لایه لاینر در زیر ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، ناهماهنگی‏هایی در بین آنها وجود داشت.(3)

با توجه به این که دانستن مشکلات حین و پس از درمان باعث می‏گردد که دندانپزشکان در جهت جلوگیری از این مشکلات تلاش کنند، هدف ازاین مطالعه بررسی مشکلات حین و پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی

در بین دندانپزشکان شهر اصفهان بود.

مواد و روش‏ها

در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، اطلاعات لازم به روش میدانی توسط پرسشنامه‏ها جمع‏آوری گردید. پس از دریافت لیست دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان، اسامی 120 نفر از دندانپزشکان به صورت تصادفی استخراج شد. پس از انجام هماهنگی‏های لازم با دندانپزشکان مذکور، محقق با حضور در محل طبابت بر امر تکمیل پرسشنامه‏ها نظارت داشت. بعد از جمع‏آوری پرسشنامه‏ها ابتدا آمار توصیفی مربوط به اطلاعات زمینه‏ای دندانپزشکان بررسی شد و سپس به تفکیک هر یک از سوالات موجود در پرسشنامه، آزمون Chi-Square برای مقایسه اینکه آیا نسبت پاسخ‏های داده شده به گزینه های هر سوال یکسان بوده است، انجام گردید.

در پرسشنامه نیازی به ذکر نام و نام خانوادگی پاسخگو نبود و در آن بر محرمانه بودن پاسخ‏ها تاکید شده بود.

1)       پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی بیمار شما از کدام مورد شکایت دارد؟ (یک یا چند مورد)

الف) گیر کردن غذا بین دندان‏ها

ب) حساسیت دندان به تغییرات حرارتی

ج) حساسیت دندان هنگام جویدن

د) حساسیت دندان هنگام جویدن که با تصحیح اکلوژن رفع نشود

هـ) حساسیت به شیرینی

2)       در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی با کدام مشکل زیر روبرو هستید؟ (یک یا چند مورد)

الف) ایزولاسیون

ب) برقراری تماس مناسب پروگزیمالی

ج) ایجاد شکل آناتومی صحیح دندان

د) تنظیم اکلوژن

هـ) پالیش ترمیم‏های نزدیک لثه

و) انتخاب رنگ ترمیم

3)    در هنگام ترمیم یک حفره کلاس II با کامپوزیت خلفی برای ایجاد تماس پروگزیمالی مناسب کدام مورد را انجام می‏دهید؟ (یک یا چند مورد)

الف) پره وجینگ

ب) استفاده از نوار ماتریکس‏های فلزی نازک کانتوردار

ج) فرم دادن وج

د) فشار دادن نوار ماتکریس به سمت دندان مجاور هنگام پلیمریزه کردن کامپوزیت

4)       در هنگام ترمیم با کامپوزیت خلفی و گذاشتن کامپوزیت کدام مورد رعایت می‏شود؟ (یک یا چند مورد)

الف) استفاده از یک لایه نازک کامپوزیت سیال

ب) قرار دادن لایه به لایه کامپوزیت

ج) استفاده از کف بندی گلاس آینومر در حفرات عمیق و وسیع

5)       هنگام کاربرد عامل باندینگ کدام مورد رعایت می‏شود؟ (یک یا چند مورد)

الف) رعایت زمان اچینگ

ب) خشک کردن عاج با پنبه

ج) رعایت دستور العمل کارخانه سازنده در لایه‏های باندینگ

6)       اغلب از چه نوع باندینگ عاجی استفاده می‏کنید؟

الف) سه مرحله‏ای                                   

ب) دو مرحله‏ای توتال اچ

ج) دو مرحله‏ای خود اچ کننده                   

د) یک مرحله‏ای

7)       پالیش ترمیم کامپوزیتی را خشک یا مرطوب انجام می‏دهید؟

الف) خشک

ب) مرطوب

8)    در انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی کدامیک از موارد زیر ملاک انتخاب کامپوزیت به عنوان ماده ترمیمی می‏باشد؟

الف) در خواست بیمار

ب) وسعت حفره تهیه شده

ج) اکلوژن بیمار

د) نیازهای زیبایی

هـ) امکان ایزولاسیون و انجام صحیح ترمیم

به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از یک مطالعه پیش‏آزمون در یک نمونه 12 نفری که به روش آسان از گروه هدف انتخاب شده بود، استفاده گردید و ضریب پایایی 83 درصد به دست آمد که اندازه قابل قبولی از پایایی پرسشنامه را نشان می‏دهد.(9) نهایتاً اعتبار پرسشنامه، یعنی میزان توانایی آزمون در اندازه‏گیری آن چیزی که باید اندازه بگیرد(10)، مورد تایید مشاور آمار قرار گرفت. سوالات پرسشنامه همه از نوع بسته و پرسشنامه خود اجرا بود و با نظارت مداخله گر تکمیل گشت. و آزمون Chi-Square برای مقایسه نسبت پاسخ‏های داده شده به سوالات انجام شد.

یافته‏ها

پس از جمع‏آوری پرسشنامه‏ها، ابتدا آمار توصیفی مربوط به اطلاعات زمینه‏ای دندانپزشکان بررسی شد و سپس به تفکیک هر یک از سوالات موجود در پرسشنامه، جدول فراوانی و آزمون کای دو برای مقایسه نسبت پاسخ‏های داده شده به سوالات انجام شد (جدول 1). تعداد 120 دندانپزشک با میانگین سنی 41 سال و میانگین سنوات طبابت 41/15 سال در این مطالعه شرکت کردند. 78 نفر (65%) از پاسخ دهندگان مرد و 42 نفر (35%) زن بودند که 8/72% از پاسخ‏دهندگان در دوره‏های بازآموزی ترمیمی شرکت کرده بودند.


جدول 1 : توزیع فراوانی پاسخ های داده شده توسط افراد تحت مطالعه

گزینه‏ها 

سوالات

1

2

3

4

5

6

7

8

الف

47(7/23%)

69(5/30%)

63(22%)

47(4/19%)

85(2/32%)

5(2/4%)

37(2/44%)

15(5/12%)

ب

46(3/23%)

86(1/38%)

83(9/28%)

105(4/43%)

67(4/25%)

67(8/55%)

83(8/55%)

7 (8/5%)

ج

25(6/12%)

31(7/13%)

54(8/18%)

90(2/37%)

112(4/42%)

34(3/28%)

 

14(7/11%)

د

69(8/34%)

14(2/6%)

87(3/30%)

   

14(7/11%)

 

33(5/27%)

ه

11(6/5%)

11(9/4%)

         

51(5/42%)

و

 

15(6/6%)

           

آماره (کای دو)

 P­-value

28/50

000/0

65/136

000/0

46/10

015/0

47/22

000/0

65/11

003/0

53/75

000/0

63/17

000/0

66/84

000/0

 


در ارتباط با سوال اول، نسبت پاسخ‏های داده شده دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). بیشترین شکایت بیماران پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی حساسیت دندان هنگام جویدن که با تصحیح اکلوژن رفع نشود، بوده است (8/34%). پس از آن به ترتیب، گیر غذایی بین دندان‏ها، حساسیت دندان به تغییرات حرارتی، حساسیت دندان هنگام جویدن و حساسیت به شیرینی در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال دوم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). بیشترین مشکل دندانپزشکان (1/38%) در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، برقراری تماس مناسب بین دندان‏ها بود. پس از آن به ترتیب، برقراری ایزولاسیون، ایجاد شکل آناتومی صحیح دندان، انتخاب رنگ ترمیم، تنظیم اکلوژن و پالیش ترمیم‏های نزدیک لثه در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال سوم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). شایع‏ترین روش دندانپزشکان برای ایجاد تماس بین دندانی مناسب در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، فشار نوار ماتریکس به سمت دندان مجاور هنگام پلیمریزه کردن کامپوزیت بود. پس از آن به ترتیب استفاده از نوار ماتریکس فلزی نازک کانتوردار، انجام پره وجینگ و فرم دادن وج در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال چهارم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). شایع‏ترین روش دندانپزشکان در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، قرار دادن لایه به لایه کامپوزیت بود. پس از آن به ترتیب استفاده از کف‏بندی گلاس آینومر در حفرات عمیق و وسیع و استفاده از یک لایه نازک کامپوزیت سیال در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال پنجم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). اغلب دندانپزشکان (4/42%) هنگام کاربرد عامل باندینگ، دستورالعمل کارخانه سازنده را رعایت می‏نمودند. پس از آن به ترتیب، رعایت زمان اچینگ و خشک کردن عاج با پنبه در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال ششم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). اغلب دندانپزشکان (8/55%) در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی از باندینگ دو مرحله‏ای توتال اچ استفاده می‏کردند. پس از آن به ترتیب باندینگ 2 مرحله‏ای خود اچ‏کننده، باندینگ یک مرحله‏ای و باندینگ سه مرحله‏ای در رده‏های بعدی قرار داشت.

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال هفتم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). بیشتر دندانپزشکان (8/55%) در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی از پالیشینگ مرطوب استفاده می‏کردند.     

نسبت پاسخ‏های داده شده به سوال هشتم دارای اختلاف آماری معنی‏داری بود (05/0>P). بیشتر دندانپزشکان (5/42%) در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی امکان برقراری ایزولاسیون و انجام صحیح ترمیم را به عنوان ملاک انتخاب کامپوزیت می‏دانستند. پس از آن به ترتیب، نیازهای زیبایی، درخواست بیمار، نوع اکلوژن بیمار و وسعت حفره تهیه شده در رده‏های بعدی قرار داشت.

بحث

کامپوزیت همانند هر ماده دندانپزشکی دیگر دارای معایبی می‏باشد که تعدادی از این معایب در حین انجام ترمیم و تعدادی از آن پس از انجام ترمیم دندان‏های خلفی ایجاد مشکل می‏کنند.

در این مطالعه بیشترین مشکل دندانپزشکان در حین انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، برقراری تماس‏های مناسب پروگزیمالی در حفرات کلاس دو بود. از طرفی در بحث انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی شایع‏ترین روش انجام ترمیم کلاس دو در دندانپزشکان مورد مطالعه، فشار دادن نوار ماتریکس فلزی به سمت دندان مجاور در هنگام پلیمریزاسیون بوده است و گزینه‏های دیگر شامل پره‏وجینگ، استفاده از نوار ماتریکس‏های فلزی نازک کانتور دار و فرم دادن وج کمتر انتخاب شدند. با توجه به این که دندانپزشکان در هنگام پاسخ به این سوال (سوال سوم)، امکان انتخاب ابزار و روش‏های ذکر شده در گزینه‏های دیگر را به طور همزمان داشته‏اند، به نظر می‏رسد که در شناخت و انتخاب کامل این ابزار و روش‏ها در هنگام انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی کاملاً هوشیارانه عمل نمی‏کنند و همین امر می‏تواند به عنوان دلیل اساسی عدم موفقیت آنها در برقراری تماس‏های پروگزیمایی مناسب مورد توجه قرار گیرد. این مشکل می‏تواند مشکلات دیگر از جمله گیر غذایی، درد و ناراحتی هنگام جویدن غذا و در درازمدت امکان ایجاد مشکلات پریودنتال و پوسیدگی را به همراه داشته باشد.

در مطالعه Loomans و همکارانش نیز که در ارتباط با مشکلات دندانپزشکان در انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی صورت گرفت، نشان داده شد که 82 درصد از دندانپزشکان مورد مطالعه در ایجاد تماس‏های مناسب پروگزیمایی مشکل داشتند.(11)

در مطالعه‏ای مشابه که Opdam و همکارانش در مورد ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، انجام دادند، پس از 5 سال مطالعه کلینیکی بر روی 703 ترمیم کامپوزیت خلفی 13 درصد از آنها دچار شکست شدند که یکی از علل اصلی این شکست، مارژین‏های ناقص و فقدان تماس‏های مناسب پروگزیمالی بود(12)، که مشابه با نتایج مطالعه حاضر، علت اصلی شکست ترمیم‏ها عدم توانایی کافی دندانپزشکان در ایجاد تماس‏های پروگزیمالی عنوان شد. در مطالعه‏ای دیگر، Burke و همکارانش پس از بررسی 2 ساله 88 ترمیم کامپوزیت خلفی گزارش کردند که 88 درصد از ترمیم‏ها از نظر مارژین‏های پروگزیمالی دارای شرایط مطلوبی بوده‏اند که یافته‏های موجود در تحقیق حاضر با نتایج این مطالعه مغایر می‏باشد و می‏تواند ناشی از آگاهی و توانایی دندانپزشکان مورد مطالعه در استفاده از روش‏ها و ابزارهای مناسب باشد، به گونه‏ای که در مطالعه Burke و همکارانش، تمامی روش‏ها و ابزارهای مورد نیاز در ایجاد تماس‏های پروگزیمالی برخلاف مطالعه حاضر به کفایت کنترل می‏شدند.(13) علت این اختلاف می‏تواند ناشی از عدم آگاهی کامل دندانپزشکان مطالعه حاضر از روش‏ها و ابزارهای صحیح و کمک‏کننده در ایجاد تماس‏های پروگزیمالی باشد که آموزش و افزایش آگاهی دندانپزشکان از طریق برگزاری دوره‏های بازآموزی می‏تواند در رفع این مشکل کمک‏کننده باشد.

در این مطالعه، بیشترین شکایت بیماران پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی حساسیت دندان هنگام جویدن که با تصحیح اکلوژن رفع نشود، بوده است. از سوی دیگر شایع‏ترین روش دندانپزشکان مورد مطالعه در هنگام انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی، قراردادن لایه‏ به لایه کامپوزیت بود که روش مناسبی برای مقابله با انقباض ناشی از پلیمریزاسیون می‏باشد و سایر گزینه‏ها که شامل استفاده از کف‏بندی گلاس آینومر در حفرات عمیق و وسیع و استفاده از یک لایه نازک کامپوزیت سیال بود، کمتر انتخاب شدند. در این مورد هم با توجه به این که پاسخ دهندگان امکان انتخاب همزمان با گزینه‏های دیگر را نیز داشته‏اند به نظر می‏رسد در این مورد نیز دندانپزشکان مورد نظر در انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی آگاهی و دقت کافی را نداشته‏اند. یکی از موارد شکایت بیماران، پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی گیر کردن غذا بین دندان‏ها بوده است که ارتباط آن با بیشترین مشکلات دندانپزشکان مورد مطالعه در انجام ترمیم‏های کامپوزیت، یعنی امکان ایجاد تماس‏های مناسب پروگزیمالی و ایجاد شکل آناتومی صحیح دندان‏ها کاملاً مشهود می‏باشد. از دیگر موارد شکایت بیماران پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی حساسیت دندان، به تغییرات حرارتی بوده است که می‏تواند با یکی از مشکلات مهم مطرح شده دندانپزشکان در انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی در سوال دوم یعنی برقراری ایزولاسیون مناسب، در ارتباط باشد. حساسیت دندان هنگام جویدن (5/17 درصد) نیز از شکایت بیماران پس از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی بوده است که می‏تواند با تنظیم اکلوژن در سوال دوم مرتبط باشد، که تنها 5/2 درصد از دندانپزشکان مورد مطالعه در انجام آن مشکل داشته‏اند.

در سوالات ششم و هفتم بیشتر دندانپزشکان مورد مطالعه (8/55 درصد) باندینگ عاجی از نوع دو مرحله‏ای توتال اچ را انتخاب کرده بودند و 2/69 درصد از آنها پالیش ترمیم‏های کامپوزیتی را به صورت مرطوب انجام می‏دادند، که نسبت به گزینه‏های دیگر مطرح شده در این سوالات، مواد و روش‏های مناسب‏تری به نظر می‏رسند. Unemori و همکارانش نشان دادند که نسل‏های جدیدتر عوامل باندینگ عاجی، به طور قابل توجهی حساسیت بعد از کار کمتری را در مقایسه با نسل‏های قدیمی‏تر ایجاد کرده‏اند(14)، که یافته‏های موجود در این مطالعه با آن مغایر می‏باشد. به طوری که بیشتر دندانپزشکان مورد مطالعه از باندینگ‏های نسل جدید استفاده می‏کردند ولی با این وجود بیشترین مشکل آنها در ارتباط با حساسیت دندانی بعد از کار بوده است. به نظر می‏رسد این موضوع می‏تواند به علت عدم رعایت روش‏های جانبی مورد نیاز باندینگ‏های جدید از جمله خشک نکردن عاج با پنبه یا خشک شدن بیش از حد عاج، به علت کاربرد پوار هوا باشد. در مطالعه‏ای مشابه Loomans و همکارانش نشان دادند که 61 درصد از دندانپزشکان مورد مطالعه، در ارتباط با حساسیت بعد از انجام ترمیم‏های کامپوزیت خلفی مشکل داشتند(11)، که یافته‏های موجود در این مطالعه با آن همخوانی دارد. در مطالعه Burke و همکارانش در بررسی دو ساله 88 ترمیم کامپوزیت خلفی، تنها 6 درصد از ترمیم‏ها، یک حساسیت اولیه در طول 14 روز نشان دادند(13)، که نتایج یافته‏های این مطالعه با آن مغایر می‏باشد. علت این اختلاف احتمالاً به ضرورت کنترل شرایط برای یک باندینگ خوب بر می‏گردد.

بررسی یافته‏های آماری در تحقیق موجود نشان می‏دهد که اغلب دندانپزشکان مورد مطالعه، امکان برقراری مناسب ایزولاسیون و انجام صحیح ترمیم را ملاک انتخاب کامپوزیت به عنوان ماده ترمیمی معرفی کردند و گزینه‏های دیگر که شامل نیازهای زیبایی، درخواست بیمار، نوع اکلوژن بیمار و وسعت حفره تهیه شده می‏باشد، در رده‏های بعدی قرار داشت. با توجه به این که در این سوال، انتخاب یک گزینه مدنظر بوده است، به نظر می‏رسد که دندانپزشکان مورد مطالعه، در این مقوله علمی‏تر و کاربردی‏تر عمل کرده‏اند. در مطالعه‏ای که Gilmour و همکارانش انجام دادند، 89 درصد از دندانپزشکان مورد مطالعه، تقاضای زیبایی از طرف بیمار و 76 درصد از آنها، اطمینان از کارایی کامپوزیت در انجام صحیح ترمیم‏های

خلفی را به عنوان ملاک انتخاب کامپوزیت معرفی کردند، که نیازهای زیبایی و امکان انجام صحیح ترمیم از عوامل مشترک یافته‏های مطالعه حاضر با این مطالعه می‏باشد.(3)

نتیجه گیری

با توجه به ارتباط مستقیم مشکلات حین و پس از درمان با یکدیگر، به این نتیجه رسیدیم که مشکلاتی که دندانپزشکان مورد مطالعه پس از درمان با آن مواجه بودند، به علت همین عدم آگاهی و مشکلات حین انجام ترمیم می‏باشد.

تشکر و قدردانی

این مقاله منتج از پایان نامه با شماره ثبت 23810201852026 از دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد واحد خوراسگان می‏باشد.  

  1. Marghalan HY, Al-jababemail AS. Compressive creep and recovery of light-cured packable composite resins. Dent Mater2004; 20(6): 600-10.
  2. Lynch C, McConnell R, Wilson N. Challenges to teaching posterior composites in the United Kingdom and Ireland. Br Dent 2006; 201(12): 747-50.
  3. Gilmour A, Evans P, Addy L. Attitudes of general dental practitioners in the UK to the use of composite materials in posterior teeth. Br Dent 2007; 202(12): 1-7.
  4. Forss H, Widström E. From amalgam to composite: selection of restorative materials and restoration longevity in Finland. Acta Odontologica 2001; 59(2): 57-62.
  5. Roberson TM, Heymann H, Swift EJ. Sturdevant’s art and Science of Operative Dentistry. 5th ed. St. Louis: Mosby Co; 2006. P. 207-8.
  6. Brunthaler A, König F, Lucas T, Sperr W, Schedle A. Longevity of direct resin composite restorations in posterior teeth. Clin Oral Investig 2003; 7(2): 63-70.
  7. Sarrett DC. Clinical challenges and the relevance of materials testing for posterior composite restorations. Dent Mater 2005; 21(1): 9-20.
  8. Soderholm KJM, Lambrechts P, Sarrett D, Abe Y, Yang MCK, Labella R, et al. Clinical wear performance of eight experimental dental composites over three years determined by two measuring methods. Eur J Oral Sci 2001; 109(4): 273-81.
  9. Sarmad Z, Bazargan A, Hejazy E. Research Methods in the Behavioral Sciences. 1st ed. Tehran: Nashr Agah; 1376. P. 27. (Persian)
  10. Attar A. Assess the knowledge of mothers and health educators about 0.2% fluoride mouthrinse in elementary school of Isfahan. [Doctorate Thesis]. Iran. Medical University of Isfahan. (Persian)
  11. Loomans BA, Opdam RJ. Problems related to posterior composite resin restorations among dental posterior composites. Net Dent 2002; 193(1): 51-73.
  12. Opdam N, Loomans B, Roeters F, Bronkhorst E. Five-year clinical performance of posterior resin composite restorations placed by dental students. J Dent 2004; 32(5): 379-83.
  13. Burke F, Crisp R, Balkenhol M, Bell T, Lamb J, McDermott K, et al. Two-year evaluation of restorations of a packable composite placed in UK general dental practices. Br Dent 2005; 199(5): 293-6.
  14. Unemori M, Matsuya Y, Akashi A, Goto Y, Akamine A. Composite resin restoration and postoperative sensitivity: Clinical follow-up in an undergraduate program. J Dent 2001; 29(1): 7-13.