بررسی نوع و میزان آلودگی باکتری‏های هوازی روپوش دانشجویان در بخش‏های ترمیمی و پریو دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال تحصیلی 1392

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ترمیمی و زیبایی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار گروه ترمیمی و زیبایی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 عضو هیات علمی گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دندانپزشک

چکیده

مقدمه:‌ تحقیقات در زمینه آلودگی میکروبی نشان داده‏اند که پوشش افراد حاوی انواع میکروارگانیسم‏ها هستند. این آلودگی ممکن است سبب ایجاد عفونت و بیماری شود. این مطالعه با هدف بررسی نوع و میزان آلودگی باکتری‏های هوازی پوشش دانشجویان دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی در قبل و بعد از درمان در سال تحصیلی 92-91 انجام شد.
مواد و روش ها:تعداد 30 نفر از دانشجویان پسر بخش‏های ترمیمی و پریو به روش نمونه گیری در دسترس و آسان در طول مدت مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. از سه محل پائین روپوش، آستین و سینه، قبل و بعد از کار با یک بیمار با استفاده از سواپ استریل مرطوب نمونه‏گیری به عمل آمد. کلونی‏های تشکیل شده بررسی شد و از تست‏های شیمیائی برای شناسایی باکتری‏های جدا شده استفاده شد. جهت آنالیز آماری از آزمون کای‏دو و مک‏نمار استفاده شد. سطح معنی‏داری 05/0 در نظر گرفته شد.
یافته‏ها: به طور متوسط در 7/86 درصد از سه محل مورد بررسی در نمونه‌ها آلودگی بعد ازکار افزایش پیدا کرده بود و بیشتر آلودگی مربوط به کوکسی‏های گرم مثبت و بیشترین فراوانی آلودگی مربوط به استافیلوکوک اورئوس بود.
نتیجه گیری: میزان آلودگی باکتریایی پوشش دانشجو بعد از درمان یک بیمار به طور قابل ملاحظه‏ای افزایش می‏یابد. بنابراین توصیه می‏شود با تمیز نگه داشتن سطوح نزدیک بیمار و رعایت بهداشت افراد (پرسنل و دندانپزشک) در حین درمان، بتوان تا حد زیادی آلودگی میکروبی را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Aerobic Bacterial Contamination of Students Gowns in Restorative and Periodontics Departments of Dental School of Shahid Beheshti University of Medical Sciences in 2013

نویسندگان [English]

  • Azam Valian 1
  • Elham Moravej Salehi 2
  • Mahshid Namdari 3
  • Foroogh Ramezanpour 4
1 Assistant Professor, Dept of Operative Dentistry, School of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Dept of Operative Dentistry, School of Dentistry, Shahed University, Tehran, Iran
3 Faculty Member, Dept of Community Oral Health, School of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Science, Tehran, Iran
4 Dentist
چکیده [English]

Introduction: Research on microbial contamination of individuals clothings has shown a variety of microorganisms. This contamination may cause infection and disease. The aim of this study was to determine the type and amount of aerobic bacterial contamination of dental student’s gown of Dental School of Shahid Beheshti University of Medical Sciences before and after treatment in 2013.
Materials & Methods: During the study period 30 male dental students were selected by convenience sampling from restorative and periodontics departments. Sampling was performed from three part of gown before and after treatment using moistened sterile swab. The colony forming units were assessed and isolated bacteria were characterized by morphological and biochemical analyses. Statistical analaysis was performed using the Chi-square and Cochran Q test. P<0.05 was considered as statistically significant.
Results: After finishing the treatment, in of 86.7% of samples, the contamination was increased. The greatest contamination was related to Gram-positive bacteria. The Staphylococcus areus was the most common type of bacterium.
Conclusion: Bacterial contamination of student’s gown is considerably increased after treatment of each patient. Therefore it is recommended that the surfaces near the patient are kept clean and sanitary measures are undertaken by the dental personnel during treatment in order to reduce microbial contamination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bacterial contamination
  • Coat
  • Cross Infection
  • Dental Student
  • Gown

مقدمه

کنترل عفونت یکی از مهم ترین عناوین قابل بحث و از اولویت‏ها در دندانپزشکی است(2و1)، که با سلامت دندانپزشکان، دستیاران و بیماران در ارتباط است.(3) عفونت زمانی ایجاد می‏شود که میکروارگانیسم‏ها وارد بدن شده، و در محلی مناسب جایگزین شوند و شروع به تکثیر کنند.(5و4) در برخی بیماران حساسیت ویژه‏ای نسبت به عفونت با میکروارگانیسم‏های مختلف همانند باکتری‏های هوازی در افراد با سابقه بیماری روماتیسم قلبی، اندوکاردیت، پرولپس دریچه میترال، دریچه قلبی مصنوعی و یا پروتز‏های مفصلی در محیط‏های دندانپزشکی وجود دارد.(6) همچنین با توجه به افزایش روزافزون مبتلایان به بیماری‏های عفونی و با درنظر داشتن این مسئله که تمام بیماران عفونی را نمی‏توان با توجه به تاریخچه، معاینه و تست‏های آزمایشگاهی تشخیص داد؛ بایستی تمام بیماران را عفونی تلقی کرده و اصول کنترل عفونت بایستی به طور جدی اجرا شود.(5)

یـکی از حالت‏های انـتقال عفونت، انـتقال غـیرمسقیم

است. بدین معنی که در اثر تماس با اشیاء و سطوح آلوده، انواع عامل بیماریزا می‏توانند به صورت غیرمستیقم به افراد منتقل شوند. سطوح محیطی و پوشش دندانپزشکان در مطب دندانپزشکی مستقیماً با بیمار در تماس نیستند؛ اما می‏توانند در طی کار آلوده شوند و سپس به عنوان منبع آلوده میکروبی عمل کند و یا می‏توانند به طور مستقیم از طریق پخش آئروسل‏ها و پا شیدن خون، بزاق و آبی که حاوی مایعات بدن است و یا از طریق تماس با وسائل دندانپزشکی، آلوده گردند.(7) قسمت‏های مختلف روپوش مانند سرآستین در تماس با ذرات آئروسل پخش شده از محیط دهان هستند و می‏توانند سبب انتقال عفونت شوند.(8) این آئروسل‏ها از آب، بزاق، خون، نسج دندان، پلاک میکروبی، جرم و مواد ترمیمی مشتق می‏شوند. آئروسل‏ها می‏توانند حاوی میکروب‏های بیماریزا، ویروس‏ها، قارچ‏ها، آلرژی‏ها و سایر مواد توکسیکی باشند که برای دندانپزشک و بیمار مضر است. ذرات کوچکتر وارد دستگاه تنفسی شده و ذرات بزرگتر که قدرت نفوذ کمتری دارند معمولاً از طریق قرار گرفتن روی محیط دست، مخاط، مو یا لباس ایجاد آلودگی می‏کنند. آئروسل‏های عفونی در دندانپزشکی می‏توانند عوامل بیماریزایی همچون سل، کانژانکیتویت، آنفلوانزا و برخی بیماری‏های تنفسی، عفونت‏های هرپسی، و برخی دیگر از بیماری‏های پوستی و عوامل بیماریزایی موجود درخون مثل ویروس ایدز و هپاتیت B را منتشر نمایند.(9)

مطالعات مختلفی به بررسی منابع آلوده باکتریایی، بیونیسم و عفونت میکروبیال و انتقال عفونت باکتریایی ازطریق آئروسل در محیط دندانپزشکی پرداخته‏اند.(11-9) علی‏رغم تحقیقات متعدد در زمینه نقش میکروارگانیسم‏ها در عرصه‏های مختلف دندانپزشکی، مطالعاتی که آلودگی میکروبی، انتقال متقاطع عفونت از طریق قسمت‏های مختلف پوشش دانشجویان دندانپزشکی و افزایش دقیق میزان آلودگی این سطوح را طی درمان­های روتین دندانپزشکی بررسی کرده باشند، نادر هستند. پوشش دانشجویان دندانپزشکی یکی از مواردی است که به دلیل تماس با سطوح مختلف و عدم رعایت بهداشت توسط خود دانشجو، مستعد انواع آلودگی می‏باشد. قسمت‏های مختلف روپوش می‏تواند به طور مستقیم بر اثر پراکنده شدن خون و بزاق و از طریق پدیده Aerosolization یا پخش میکروارگانیسم‏ها در هوا آلوده شود. تجربه نشان داده است در حین انجام درمان‏های دندانپزشکی به دفعات دستکش آلوده با روپوش تماس پیدا کرده و از این طریق باعث انتقال غیرمستقیم آلودگی‏ها می‏شوند. هرچند در پایان هر روز کاری روپوش‏ها شسته و ضدعفونی می‏شوند، ولی در فواصل بین بیماران هیچ اقدامی برای ضدعفونی کردن آنها انجام نمی‏شود.(11)

در نتایج مطالعات گذشته، بین مناطق نمونه‏برداری شده از روپوش و بررسی میزان آلودگی آنها، تناقص وجود دارد. در مطالعه Murry و همکاران(12)، ناحیه سینه و دهانه جیب روپوش بررسی شده است. در حالی که Walker و همکاران(13)، آلودگی ناحیه سینه و دست‏ها را مورد بررسی قرار دادند و بیان نمودند که در مطالعات قبلی، تناقصی در دفعات و نحوه شستن روپوش در بین شرکت کنندگان مختلف وجود داشته است. از آنجا که پیش‏نیاز اصلی جهت افزایش توجه به رعایت اصول کنترل عفونت در رابطه با قسمت‏های مختلف پوشش دانشجویان دندانپزشکی اثبات وجود آلودگی برروی پوشش آنها می‏باشد، لذا انجام تحقیقاتی در این زمینه در بخش­های مختلف دانشکده دندانپزشکی ضروری به نظر می‏رسد. هدف از انجام این مطالعه بررسی میزان آلودگی قسمت‏هایی از روپوش دانشجویان قبل و بعد از کار­های معمول دندانپزشکی در بخش‏های پریو و ترمیمی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی در سال 1392 بود.

مواد و روش‏ها

از دانشجویان بخش ترمیمی و پریو در طول یک ماه مطالعه 30 دانشجو به صورت نمونه‏گیری در دسترس انتخاب شد (هر روز فعالیت کاری بخش 3 دانشجو). نمونه‌های مورد بررسی از بخش ترمیمی شامل هفت دانشجوی ترم 7 و هشت دانشجوی ترم 9 بود و نمونه‌های بخش پریو نیز شامل 15 دانشجوی ترم 11 بود. از هر دانشجو دو بار نمونه‏گیری شد؛ قبل و بعد از کار با بیمار از سه قسمت سینه، سرآستین و پائین روپوش نمونه گرفته شد. در این مطالعه متغیرهای فرعی مختلفی همانند محیط انجام نمونه‏گیری، نوع یونیت، پوشش‏های محافظتی یونیت و سایر تجهیزات، فشار آب و هوای یونیت و دستگاه کویترون، میزان بلندی روپوش و ... یکسان سازی شدند.

ابتدا (قبل از شروع کار دانشجو بر روی بیمار) روپوش دانشجویان با آب ژاول 2 درصد و پودر ماشین شوئی همراه لکه بردار رافونه (2 درصد) به مدت 30 دقیقه شسته و در حرارت 100-80 درجه سانتیگراد به مدت 2-30/1 ساعت استریل شدند و به طور اتومات به مدت 25 دقیقه خشک شدند. برای انجام نمونه‏گیری، ابتدا سواپ استریل با مایع (Trypticase Soy Broth) TSB مرطوب شد و در فاصله cm 20-15 از شعله چراغ الکلی با قسمتی از روپوش که شامل، سینه، سرآستین و پائین روپوش بود، تماس داده شد و مجددا در همان لوله حاوی مایع TSB قرار گرفت و درب لوله بسته شد. محیط‏های ترانسپورت حاوی سواپ‏های نمونه‏گیری به آزمایشگاه میکروبیولوژی منتقل شد و به مدت 24 ساعت در دمای ºc 37 انکوبه شدند. بعد از گذشت 24 ساعت، نمونه‏های مایع به محیط‏های جامد آگاردار مثل مک کانکی ( جهت رشد باکتری‏های گرم منفی) و محیط بلاد (جهت رشد باکتری‏های گرم مثبت) انتقال داده شدند.

بدین صورت که از قبل لوله‏های حاوی 9 میلی لیتر سرم فیزیولوژی استریل با غلظت (w/v85/0) آماده گشته، سپس توسط میکروپیپت به میزان 1000 میکرولیتر از نمونه اول برداشته شده و به لوله­ی حاوی سرم اول انتقال دادند و به همین ترتیب از هر لوله به لوله بعدی تا لوله هشتم انتقال داده شد، تا سری رقت‏های مورد نظر از 1-10 تا 8-10 به دست آید. در مرحله بعدی، از هر کدام از این سری رقت­ها به میزان 100 میکرولیتر برداشته شد، به محیط‏های کشت مک کانکی و بلاد آگار انتقال داده شد. سپس بر روی پلیت به شیوه Spread کشت داده شدند. پس از کشت همه­ نمونه‏ها، پلیت به مدت 24 ساعت در انکوباتور قرار گرفت و پس از 24 ساعت شمارش باکتری‏ها انجام شد و برحسب واحد شمارش باکتری Colony Forming Unit ( CFU) گزارش گردید؛ به این صورت که اگر در پلیتی که مربوط به رقت -m10 بود تعداد n کلنی مشاهده می­شد، تعداد کل باکتری­ها به صورت x=n×10m محاسبه می‏شد. برای تعیین نوع باکتری از نوع کلنی، لام رنگ‏آمیزی تهیه شد و برای شناسایی باکتری‏ها از تست‏های تشخیصی اولیه مثل اکسیداز و کاتالاز و نیز تست‏های اختصاصی بیوشیمیائی استفاده شد. به عنوان مثال جهت تشخیص باکتری‏های گرم مثبت از محیط­های افتراقی مانند Citrate، Indol، Urea، VP، TSI، SIM استفاده شد. و جهت شناسایی کوکسی‏های گرم مثبت از محیط‏های اختصاصی مانند Manitol و OP در آگار استفاده شد.

تمام مراحل مجدداً پس از اتمام کار دانشجویان تکرار شد. بدین صورت که پس از اتمام درمان بیمار، دقیقاً از همان محلی که در ابتدا نمونه‏گیری شده بود به همان روش قبلی نمونه‏گیری انجام شد و نمونه‌ها به انکوباتور آزمایشگاه منتقل شدند. داده‌ها با استفاده از آزمون
Chi-Square و Mc Nemar در نرم افزار SPSS با ویرایش 16 تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‏ها

نتایج بررسی روپوش از 30 دانشجوی مورد بررسی در این تحقیق نشان داد که از سه محل نمونه‌برداری شده شامل قسمت سینه‌ای روپوش، پائین روپوش و سرآستین در پروسه درمان هربیمار قبل از شروع به کار هیچ نوع آلودگی در مناطق نمونه‏برداری دیده نشده و تمامی نقاط استریل بودند و بعد از اتمام کار در 7/86 درصد از قسمت‌های مورد بررسی آلودگی وجود داشت. تعداد 25 نفر (3/83 درصد) از دانشجویان در قسمت سینه‌ای و پایین روپوش و در 28 دانشجو (3/93 درصد) در قسمت سرآستین الودگی وجود داشت. با استفاده از آزمون مک‏نمار اختلاف معنی‏داری بین نسبت موارد آلوده در بعد نسبت به قـبل از پـروسه درمان در هر کـدام از محل‌های

نمونه برداری به دست آمد (0001/P<) (جدول 1).

تقریباً 13 نوع باکتری مختلف از محل‏های سرآستین، پائین روپوش و سینه جدا‌سازی و شناسایی شدند که فراوانی آنها در هر محل نمونه برداری شده در (جدول 2) اشاره شده است. در نمونه‌های مورد بررسی فراوانی باکتری‏های گرم مثبت بیشتر از باکتری‏های گرم منفی بود.

در بخش ترمیمی از بین 45 مورد نمونه برداری (سه ناحیه نمونه برداری از پروسه درمان 15 دانشجو) بعد از اتمام کار 4/4 درصد استریل و 6/95 درصد آلوده بودند. دربخش پریو نیز، بعد از اتمام کار، 2/22 درصد استریل و 8/77 درصد آلوده بودند. آزمون Chi-square نشان داد که اختلاف معنی‏داری در فراوانی وجود میکروب در بخش‏های پریو و ترمیمی بعد از اتمام پروسه درمانی وجود داشت (013/0 P=، 15/6=).

در دانشجویان ترم 7 از بین 21 مورد نمونه برداری (سه ناحیه نمونه برداری از پروسه درمان 7 بیمار)، بعد از اتمام کار همه آلوده بودند ولی در دانشجویان ترم 9 از بین 24 مورد نمونه برداری (سه ناحیه نمونه برداری از پروسه درمان 8 بیمار) بعد از اتمام کار، 7/91 درصد از نمونه‌ها آلوده بودند. در مورد دانشجویان ترم 11 از بین 45 مورد نمونه برداری، 8/77 درصد آلوده بودند (جدول 3). درصد نمونه‏های آلوده در دانشجویان ترم 7 بیشتر و در دانشجویان ترم 11 کمتر نشان داده شد. با آزمون
Chi-Square نسبت آلودگی بعد از کار در بین سه گروه اختلاف معنی‌داری را نشان داد (031/0=P، 83/6=).


 

 

 

 

 

جدول 1 : توزیع فراوانی روپوش‏های آلوده (قبل و بعد از کار) بر حسب محل نمونه گیری در افراد تحت مطالعه

محل نمونه‏گیری

قبل از کار

تعداد (درصد)

بعد از کار

تعداد (درصد)

P-value

 

پایین روپوش (30=n)

0 (0/0)

25 (3/83)

0001/0<

سینه روپوش (30=n)

0 (0/0)

25 (3/83)

0001/0<

سر آستین (30=n)

0 (0/0)

28 (3/93)

0001/0<

کل (90=n)

0 (0/0)

78 (7/86)

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2 : فراوانی باکتری‏های گرم مثبت و گرم منفی درمناطق نمونه برداری بعد از اتمام پروسه درمان

باکتری

سینه

30=n

پایین روپوش

30=n

سرآستین

30=n

کل

60=n

تعداد

درصد*

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

استاف اپیدمیس

8

7/26

6

0/20

6

0/20

20

2/22

استاف اورئوس

16

3/53

18

0/60

14

7/46

48

3/53

استاف ساپروفتیکوس

10

3/33

2

7/6

8

7/26

20

2/22

انتروکوک فکالیس

4

3/13

2

7/6

4

3/13

10

1/11

استرپتوکوک پنومونیه

4

3/13

8

7/26

4

3/13

16

8/17

استرپتوکوک ویریدانس

2

7/6

4

3/13

--

--

6

7/6

شیگلا

2

7/6

--

--

--

--

2

2/2

انتروباکتر آئروژنز

--

--

--

--

2

7/6

2

2/2

استرپتوکوک آئروژنز

4

3/13

6

0/20

4

3/13

14

6/15

باسیلوس سرئوس

6

0/20

4

3/13

8

7/26

18

0/20

سودوموناس آئروژینوزا

4

3/13

--

--

--

--

4

4/4

باسیلوس سوبتیلیس

--

--

2

7/6

2

7/6

4

4/4

سالمونلا

--

--

--

--

2

7/6

2

2/2

* درصد‏ها به صورت سهم نمونه‌هایی که دارای باکتری مورد نظر بوده‌اند از بین کل 30 نمونه گرفته شده (برای سینه، پایین روپوش و آستین‌ها) محاسبه شده است.

 



 

جدول 3 : مقایسه فراوانی نواحی آلوده در دانشجویان ترم 7 و 9 و 11

وضعیت آلودگی

ترم

P-value

7

9

11

تعداد (درصد)

تعداد (درصد)

تعداد (درصد)

استریل

0 (0/0)

2 (3/8)

10 (2/22)

031/0

آلوده

21 (0/100)

22 (7/91)

35 (8/77)

کل

21 (0/100)

24 (0/100)

45 (0/100)

 

 

 

 

 


بحث

علیرغم تحقیقات متعدد در زمینه نقش میکروارگانیسم‏ها درعرصه‏های مختلف دندانپزشکی، مطالعات اندکی به بررسی آلودگی میکروبی و انتقال متقاطع عفونت از طریق پوشش دانشجو پرداخته‌اند. در مطالعه حاضر دریافتیم که آلودگی باکتریایی روپوش دانشجویان اکثراً توسط 13 نوع باکتری بوده است. این گونه‏های باکتریایی می‏توانند باعث بیماری­های مختلفی شوند. در همین راستا Rautemaa و همکارانش(9)، با بررسی باکتریولوژیک محیط دندانپزشکی به همین گونه‏های باکتری‏ها نیز برخورد کردند و توانستند روش نمونه برداری صحیح که در مطالعه ما نیز به کار رفته است را بیابند. آنها بیان داشتند که باتوجه به آلودگی سطوح بعد از کارهای دندانپزشکی علی‏رغم وجود روش‏های مختلف ضدعفونی، تاکنون روشی که بتواند کل محیط را عاری از باکتری‏های مضر بکند به وجود نیامده است. یافته‏های مطالعه حاضر نشان داد که 7/86 درصد محل‏های نمونه‏گیری شده روپوش دانشجویان بعد از اتمام پروسه درمان آلوده بودند. این مساله نشان می‏دهد که آئروسل‏ها و ذرات آلوده به خون و بزاق پراکنده شده از دهان بیمار چقدر می‏تواند در آلودگی سطح و به تبع آن آلودگی متقاطع نقش داشته باشند. در قسمت پایین روپوش‏ها و سینه بیشترین درصد باکتری‏های جدا شده را گونه‏های استافیلوکوک‏ها تشکیل دادند؛ که براساس مطالعات موجود، این باکتری یکی از باکتری‏های مهم عامل عفونت‏های بیمارستانی می‏باشند.(14) از شایع‏ترین گونه‏های استافیلوکوک می‏توان گونه بیماریزای استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیس را نام برد. گاهی اوقات عفونت‏های استافیلوکوکی به ویژه انواعی که در بیماران بستری در بیمارستان رخ می‏دهند به اکثر آنتی بیوتیک‏های موجود مقاوم هستند و بسیار خطرناک می‏شوند که به این نوع از استافیلوکوک‏ها MRSA می‏گویند.(17) در مطالعه‏ای در سال 2013، بیشترین باکتری ایزوله شده از بینی و دست پرسنل دندانپزشکی نیز همین استافیلوکوک‏ها به ویژه استافیلوکک اورئوس بوده است.(16) در مطالعه‏ای که Lemmen و همکاران(18) انجام دادند بیشترین درصد باکتری‏های جداشده ازدست و آستین پرسنل و بیماران باکتری‏های MRSA بودند. در مطالعات و تحقیقات گذشته بین نقاطی از روپوش که نمونه برداری شده و میزان آلودگی‏ها بررسی شده بود تناقص وجود داشت. Loh و همکاران(19)، به بررسی فلورهای باکتریایی موجود برروی روپوش‏های دانشجویان پزشکی پرداختند. در این مطالعه آستین و جیب بیشتر از نقاط دیگر روپوش آلوده به باکتری بودند. باکتری غالب در این مطالعه، استافیلوکوک اورئوس بود که این نتایج، با یافته‏های مطالعه ما مشابه بود. Muhadi و همکاران(20)، به مطالعه مقطعی آلودگی باکتریایی روپوش‏های دانشجویان پزشکی پرداختند. در این مطالعه نیز استافیلوکوک اورئوس به میزان 33 درصد در آستین روپوش‏های آستین کوتاه و 54 درصد در آستین‏های بلند بود. در مطالعه Pyria و همکاران(10) از 51 مورد روپوش، از دهانه جیب و سینه سمت عمل‏کننده، نمونه برداری شد و درنهایت مشخص شد که بیشتر باکتری‏ها گرم مثبت بودند و بیشتر در ناحیه سینه عمل‏کننده آلودگی میکروبی وجود داشت. نتایج حاصل از شمارش میکروبی دراین مطالعه نشان داد که قسمت سرآستین بیشتر از قسمت‏های دیگر آلوده بودند و درصد آلودگی قسمت سینه و پائین روپوش تقریباً مشابه هم بودند. احتمالاً می‏توان اشاره کرد که سرآستین به محیط دهان بیمار نزدیک‏تر بوده است و بیشتر در معرض آئروسل‏های آلوده به خون و بزاق قرار گرفته است و با نتایج Wong و همکاران(11) که به بررسی آلودگی میکروبی روپوش‏های سفید پزشکان پرداختند مشابه بود.

در این مطالعه استرپتوکوک‏های آلفاهمولیتیک، بتاهمولیتیک و گاماهمولیتیک جداسازی شدند که بعد از گروه استاف‏ها،‌ درصد بالایی از آلودگی را به خود اختصاص دادند. به عنوان مثال استرپتوکوک بتاهمولیتیک عامل گلودرد چرکی و اندوکاردیت، نوع آلفاهمولیتیک گروه پنوموکوک عامل پنومونی، مننژیت و عفونت گوش میانی، گروه ویریدانس عامل اندوکاردیت تحت حاد و استرپتوکوک موتانس عامل پوسیدگی دندان است.(17) دو مورد نیز سودوموناس جدا گردید این باکتری‏ها اکثراً دارای ژن‏های مقاومت چندگانه می‏باشند و یک خطر بالقوه محسوب می‏شوند.(17) سومین گروه باکتری‏های جدا شده از روپوش سفید دانشجویان، گروه انتروباکتریاسه بودند که گونه‏های بیماریزای مهم از جمله گونه‏های انتروباکتر، ‌شیگلا و سالمونلا در بین آنها بیشترین تعداد را داشتند. این باکتری‏ها به عنوان مهم‏ترین باکتری‏های گرم منفی عامل عفونت‏های بیمارستانی مقاوم به چندین دارو گزارش شده‏اند.(21و20)

در این مطالعه علاوه برارزیابی آلودگی قبل و بعد از اتمام پروسه درمان، مقایسه میزان آلودگی در دو بخش ترمیمی و پریو و بین دانشجویان ترم‏های مختلف نیز انجام گردید. نتایج نشان داد که بخش‏های مختلف و دانشجویان ترم‏های مختلف در انتشار عفونت، آلودگی و رعایت اصول بهداشتی باهم فرق دارند. میزان آلودگی در پوشش دانشجویان ترم‏های بالاتر(11و9) در این مطالعه کمتر از دانشجویان ترم 7 بود. شاید تجربه کافی دانشجویان ترم 9 و 11 درجهت کنترل آئروسل‏های پراکنده شده از بیمار، توجیهی بر این قضیه باشد. دانشجویان ترم 7 اولین دوره شروع به کار آنها در بخش است و میزان آلودگی و تعداد باکتری‏های جدا شده از آنها بیشتر از ترم‏های دیگر است؛ که این حاکی از عدم رعایت اصول بهداشتی و تجربه کار درمانی آنها می‏باشد نتایج این مطالعه نشان داد که قسمت‏های سه گانه پوشش دانشجویان بخش ترمیمی (پائین روپوش، سینه روپوش و سرآستین) آلوده‏تر از بخش پریو بود. شاید استفاده بیشتر از توربین و آب خنک‏کننده آن در بخش ترمیمی توجیهی براین اختلاف باشد. در مطالعه ولیان و همکاران(22) نیز مشخص شد که قسمت‏های مختلف یونیت در بخش ترمیمی به سبب درمان‏های طولانی‏تر آلودگی باکتریال بیشتری از بخش پریو دارند و آلودگی یونیت دانشجویان ترم‏های بالاتر کمتر از دانشجویان ترم‏های پایین‏تر می‏باشد.

باتوجه به نتایج حاصل، می‏توان گفت آلودگی روپوش دانشجویان دندانپزشکی اجتناب‏ناپذیر است و این موضوع اهمیت استفاده از روپوش‏های یک بار مصرف و تعویض آن در فواصل بین درمان بیماران را نشان می‏دهد تا بدین طریق بتوان میزان انتقال آلودگی را از بیماری به بیمار دیگر کاهش داد.

نتیجه گیری

میزان آلودگی باکتریایی در روپوش دانشجویان، بعد از درمان یک بیمار به میزان قابل توجهی افزایش نشان داد (در 7/86 درصد از کل نمونه‏ها) و بیشتر این باکتری‏ها از نوع استافیلوکوک اورئوس بودند (3/53 درصد). از طرف دیگر بیشتر این آلودگی را قسمت سرآستین روپوش به خود اختصاص داد (3/93 درصد). همچنین آلودگی روپوش دانشجویان ترم­های بالاتر(11و9) کمتر از ترم­های پائین‏تر (ترم 7) بود.

 

 

تشکر و قدردانی

این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پایان نامه خانم دکتر فروغ رمضانپور به شماره 3060 می‏باشد.

  1. Cleveland JL, Bonito AJ, Corley TJ, Foster M, Barker L, Brown G, et al. Advancing infection control in dental care settings: Factors associated with dentists' implementation of guidelines from the centers for disease control and prevention. J Am Dent Assoc 2013; 143(12): 1127-39.
  2. Mozaffari HR, Abdolsamadi HR, Rahmani M, Pasandideh A. knowledge of the general dentists of Kermanshah about the principles of infection control in 2012. Educ Res Med Sci J 2014 ; 2(3): 31-3.
  3. Moradi khanghahi B, Jamali Z, Pournaghi Azar F, Naghavi Behzad M,Azami-Aghdash S. Knowledge, attitude, practice and status of infection control among Iranian dentists and dental students: A systematic review. J Dent Res Dent Clin Dent Prospects 2013; 7(2): 55-60.
  4. Al-Omari MA, Al-Dwqiri ZN. Compliance with infection control programs in private dental clinics in Jordan. J Dent Educ 2005; 69(6): 693-8.
  5. Andersen BM, Rash M, K Vist J, To leffsent, Luk kassen R, Sandvikl. Floor cleaning: Effect on bacteria & organic materials in hospital rooms. J Hosp Infect 2009; 71(1): 57-65.
  6. Williams HN, Singh R, Romberg E. Surface contamination in the dental operatory: A comparison over two decades. J Am Dent Assoc 2003; 134(3): 325-30.
  7. Rutala WA, White Ms, Gergen MF, Weber DJ. Bacterial contamination of keyboards: Efficacy & functional impact of disinfectants. Infect Control Hosp Epidemiol 2006; 27(4): 372-7.
  8. Nordstrom MJ, Reynolds KA, Gerba CP. Comparison of bacteria on new, disposable laundered, & anlaundered hospital scrubs. Am J Infect Control 2012; 40(6):539-43.
  9. Rautemaa R, Nordberg A, Waoligoki-Saaristok, Mearman JH. Bacterial aerosols in dental practice-apotential hospital infection problem? J Hosp Infect 2006; 64(1): 76-81.
  10. Priya H, Acharya S, Bhat M, Ballal M. Microbial contamination of the withe coat of dental staff in the clinical setting. Dent Res 2009; 3(4): 136-40.
  11. Hantley DE, Campbell Y. Bacterial contamination of scrub jackets during dental hygiene procedures. J Dent Hyg 1998; 72(3): 19-23.
  12. Murry JP, Slack GL. Some sources of bacterial contamination in everyday dental practice. Br Dent J 1957; 102(3): 172-4.
  13. Walker J. Microbiological evaluation of a range of disinfectant products to control mixed-species biofilm contamination in a laboratory model of a dental unit water system. Appl Environ Microb 2003; 69(6): 3327-32.
  14. Wong D, Nye K, Hollis P. Microbial flora on doctor’s white coats. Br Med J 1991; 303(6817): 1602-4.
  15. Dancer SJ. The role of environmental cleaning in the control of hospital acquired infection. J Hosp Infect 2009; 73(4): 378-85.
  16. Kim SJ, Jeong HJ. Distribution of pathogenic microorganisms isolated from dental hospital workers in Korea. Sci Connect 2013; 45(5): 447-53.
  17. Kreig NR, Holt JG. Bergeys manual of Systematic Bacteriology. 3rd ed. Baltimore: Williams & Wilkins; 1984. P. 603-707.
  18. Lemmen SW, Hafner H, Zolldann D, Stanzel S, Lutticken R. Distribution of multi-resistant gram-negative versus gram-positive bacteria in the hospital inanimate environment. J Hosp Infect 2004; 56(3): 191-7.
  19. Loh W, Ng VV, Holton J. Bacterial flora on the white coats of medical students. J Hosp Infect 2000; 45(1):
    65-8.
  20. Muhadi SA, Aznamshah NA, Jahanfar S. A cross-sectional study of microbial comtamination of medical student’s white coat. Mal J Microbial 2007; 3(1): 35-8.
  21. Glick M. Infections, Infectious diseases and Dentistry. Part II. The dental clinics of North America.  Phildelphia: W.B. Saunders Co; 2003; P. 605-756.
  22. Valian A, Shahbazi R, Farshidnia S,Tabatabaee FS. Evaluation of the bacterial contamination of dental units in restorative and peridontics departments of Dental School of Shahid Beheshti University of Medical Sciences. J Mash Dent Sch 2014; 37(4): 345-56. (Persian)