بررسی آنژیوژنزیس و رابطه آن با ماست‏ سل‏ های تریپتاز مثبت در ادنتوژنیک کراتوسیست و کیست دنتی‏ ژروس به روش ایمونوهیستوشیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار آسیب شناسی دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، ایران

2 استادیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، ایران

3 دانشیار آمار زیست و اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات مدلسازی بیماری‌های غیرواگیر، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، ایران

4 دستیار تخصصی گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، ایران

5 دانشیار آسیب شناسی دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران

چکیده

مقدمه: کیست‏های تکاملی ادنتوژنیک، ضایعات شایع تخریب کننده استخوان در ناحیه سر و گردن بوده که پاتوژنز آنها دقیقاً مشخص نیست. به نظر می‏رسد از میان سلول‏های التهابی، ماست‏سل‏ها نقش مهمی در پاتوژنز آنها ایفا می‏کنند. آنژیوژنزیس برای رشد، تکامل و گسترش ضایعات امری حیاتی به شمار می‏رود. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط ماست‏سل‏ها و آنژیوژنزیس در ادنتوژنیک کراتوسیست و کیست دنتی‏ژروس بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه توصیفی–تحلیلی به روش مقطعی، 30 بلوک پارافینه از ضایعات ادنتوژنیک مذکور انتخاب شده و رنگ‏آمیزی ایمنوهیستوشیمی جهت بررسی بروز پروتئین‏های تریپتاز و CD34 انجام شد. آزمون‏های آماری t-test for independent samplesو Fischer exact test جهت تجزیه و تحلیل داده‏ها استفاده شد.
یافته ‏ها: میانگین تراکم عروق خونی با استفاده از نشانگر CD34 در کیست دنتی‏ژروس 53/0±07/2 و در ادنتوژنیک کراتوسیست 23/1±96/7 بود. میانگین تراکم ماست‏سل‏های تریپتازمثبت در کیست دنتی‏ژروس 35/2±93/3 و در ادنتوژنیک کراتوسیست 37/4±12/12 بود. میانگین تراکم عروق خونی با استفاده از نشانگر CD34 (004/0(P= و ماست‏سل‏ها (001/0>P) به طور معنی‏داری در ادنتوژنیک کراتوسیست بیشتر از کیست دنتی‏ژروس بود.
نتیجه گیری:در این مطالعه، میانگین تراکم عروق خونی و میزان ماست‏سل‏ها در ادنتوژنیک کراتوسیست بیشتر از کیست دنتی‏ژروس بود، که می‏تواند نشان‏دهنده این باشد که آنژیوژنزیس و ماست‏سل‏ها ممکن است یکی از مکانیسم‏های احتمالی موثر در رفتار بیولوژیکی تهاجمی تر ادنتوژنیک کراتوسیست نسبت به کیست دنتی‏ژروس باشد. همچنین همسو نبودن ارتباط بین میزان تراکم عروق خونی و ماست‏سل‏ها شاید به دلیل ماهیت رشدی تکاملی این کیست‏ها باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Immunohistochemical Evaluation of Angiogenesis and Its Relationship with Tryptase-Positive Mast Cells in Odontogenic Keratocyst and Dentigerous Cyst

نویسندگان [English]

  • Shokofeh Jamshidi 1
  • Setareh Shojaee 2
  • Abbas Moghimbeigi 3
  • Shirin Modabernia 4
  • Reza Zaremahmoudabadi 5
1 Assistant Professor, Dental Research Center, Department of Oral and Maxillofacial Pathology, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.
2 Assistant Professor, Dept of Oral and Maxillofacial Pathology, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.
3 Associated Professor, Modeling of Non-communicable Diseases Research Center, Dept of Biostatistics and Epidemiology, School of Public Health, Hamadan University of Medical Sciences.
4 Postgraduate Student, Dept of Oral and Maxillofacial Pathology, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran
5 Associated Professor of Oral and Maxillofacial Pathology, Dental Research Center, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Introduction: Developmental cysts of the jaws are relatively common bone destructive lesions in the human maxillofacial skeleton but their pathogenesis is still poorly understood. Among inflammatory cells, mast cells (MC) might be associated with their pathogenesis. On the other hand angiogenesis is important for the growth, expansion and distribution of lesions. The aim of the present study was to correlate angiogenesis with MCs density in odontogenic keratocysts and dentigerous cysts.
Materials and Methods: In a descriptive-analytic cross-sectional study, 30 paraffin blocks of odontogenic keratocysts and dentigerous cysts were selected and stained immunohistochemically with CD34 and tryptase. T-test for independent samples and Fisher’s exact test were used for the statistical analysis of data.
Results: MVD was 2.07±0.53 and 7.96±1.23 in dentigerous cysts and odontogenic keratocysts respectively. Mean mast cells density was 3.93±2.35 and 12.12±4.37 in dentigerous cysts and odontogenic keratocysts. A Statistically significant difference was observed in MVD (P=0.05) and tryptase positive mast cells (P<0.001) between the odontogenic keratocysts and dentigerous cysts; a higher number of blood vessels and mast cells was detected in odontogenic keratocysts.
Conclusion: The results suggest that CD34 and tryptase positive mast cells are strongly expressed in odontogenic keratocysts indicating that angiogenesis and mast cells may have a role in the aggressive behavior of odontogenic keratocysts. Lack of the correlation between mast cells number and angiogenesis in this study could be because of the developmental nature of these cysts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Odontogenic keratocyst
  • dentigerous cyst
  • CD34
  • tryptase

مقدمه

کیست‏های ادنتوژنیک بخش مهمی از ضایعات دهان و فک و صورت را تشکیل می‏دهند. کیست‏های تکاملی ادنتوژنیک از جمله ضایعات شایع تخریب کننده استخوان در ناحیه سر و گردن محسوب می‏شوند که پاتوژنز آنها دقیقاً مشخص نیست. کیست دنتی‏ژروس (فولیکولر)، شایع‏ترین کیست تکاملی ادنتوژنیک است که از جدا شدن فولیکول دندانی اطراف تاج یک دندان رویش نیافته به وجود می‏آید.(1)

در میان کیست‏ها، ادنتوژنیک کراتوسیست به علت ویژگی‏های هیستوپاتولوژیک و مشی بالینی خاص مورد توجه قرار گرفته است.(1)  ادنتوژنیک کراتوسیست، از جمله کیست‏های رشدی تکاملی ادنتوژنیک می‏باشد که ممکن است رفتار کلینیکی مهاجمی را نشان داده و دارای میزان عود بالایی باشد؛ چنانکه در طبقه‏بندی جدید سازمان بهداشت جهانی (WHO) تحت عنوان کراتوسیستیک ادنتوژنیک تومور نامگذاری شده است.(1) به نظر می‏رسد از میان سلول‏های التهابی، ماست‏سل‏ها نقش مهمی در پاتوژنز این ضایعات ایفا کنند، بدین صورت که این سلول‏ها می‏توانند سبب رشد تومور بوسیله آنژیوژنز شوند و همچنین قادر به رهاسازی سایتوکاین‏های آنژیوژنیک نظیر VEGF، FGF2، سرین پروتئازهای تریپتاز و کیماز، IL-8، TGF-β و TNF و NGF می‏باشند.(3و2) از طرف دیگر آنژیوژنزیس برای رشد، تکامل و گسترش ضایعات، امری حیاتی به شمار می‏رود.(4) مارکرهای مختلفی مانند CD34، CD31 و VEGF و ... جهت تعیین متوسط دانسیته (MVD) مورد استفاده قرار می‏گیرند.(5) از جمله مارکرهای ایمنوهیستوشیمی که برای رنگ‏آمیزی عروق استفاده می‏شوند، آنتی CD34 می‏باشند.  
CD34 (cluster of differentiation molecule) یک نوع پروتئوگلیکان است که روی سلول‏های اندوتلیال و سلول‏های مغز استخوان قرار دارد و مارکری مناسب برای مطالعاتی است که کمیت آنژیوژنیک را در تومورها بررسی می‏کنند. CD31 می‏تواند به میزان کمتری سلول‏های فیبروبلاست و برخی از پلاسما‏سل‏ها را رنگ کند و به ندرت دارای تظاهر کاملاً قوی می‏باشد. CD34 دارای مشخصات CD31 بوده، ولی این پروتئین دارای بروز قوی و میزان شکست کم در رنگ‏پذیری نسبت به سایر مارکر‏ها مانند CD31 میباشد و نقش مهمی در ارزیابی تراکم عروق خونی کوچک در ضایعات مختلف دارد.(8-5)

مطالعات مختلفی ارتباط ماست‏سل و آنژیوژنزیس را مورد بررسی قرار داده‏اند؛ به دلیل نتایج متناقض به دست آمده، هدف از این مطالعه بررسی ارتباط ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت و آنژیوژنزیس با استفاده از مارکر CD34 در ادنتوژنیک کراتوسیست و کیست دنتی‏ژروس بود. در صورت وجود رابطه مثبت بین میزان بروز این پروتئین‏ها و رفتار متفاوت ادنتوژنیک کراتوسیست، شاید بتوان در آینده با بلوک و مهار کردن این پروتئین‏ها باعث کاهش فعالیت رگ‏زایی ضایعات با فعالیت آنژیوژنزیس بالا شد.

مواد و روش‏ها

در این مطالعه گذشته نگر توصیفی-تحلیلی به روش مقطعی، کلیه فایل‏های آرشیو دانشکده دندانپزشکی همدان از سال‏های 93-76 مورد بررسی قرار گرفت و پرونده بیماران با تشخیص ضایعات ادنتوژنیک شامل کیست دنتی‏ژروس و ادونتوژنیک کراتوسیست خارج شد. سپس بلوک‏های پارافینه و اسلایدهای نمونه‏های مربوط به کیست دنتی‏ژروس و ادنتوژنیک کراتوسیست خارج شد. پس از مشاهده اسلایدهای هماتوکسیلین-ائوزین توسط دو پاتولوژیست دهان و فک و صورت، و تایید تشخیص ضایعات مذکور، اسلایدهایی که دارای بافت کافی و فیکساسیون مناسب بودند، انتخاب شدند. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول مقایسه میانگین‏های دو جامعه و از اطلاعات مطالعات مشابه با اطمینان 95 درصد و توان 80 درصد استفاده شد و تعداد حجم نمونه برای هر گروه 15 عدد به دست آمد.(6و5) نمونه‏های با خونریزی و آماس زیاد و بافت ناکافی از مطالعه خارج گردیدند. اطلاعات بالینی مربوط به آنها، شامل سن، جنس و محل ضایعات از پرونده بیماران استخراج شد و ثبت گردید. سپس جهت رنگ‏آمیزی ایمونوهیستوشیمی برش 4 میکرونی از بلوک پارافینی تهیه گردید. این برش‏ها جهت پارافین زدایی در گزیلن و سپس برای آب گیری در الکل با درجات مختلف قرار گرفت و بعد از آن به منظور متوقف ساختن فعالیت پراکسیداز داخلی در محلول بافر فسفات و هیدروژن پراکسید 3 درصد انکوبه شد. پس از آن جهت بازیافت آنتی‏ژن نمونه‏ها برای CD34 در میکروویو (Panasonic,1380w) با فشار 2 اتمسفر در 120 درجه سانتی گراد به مدت 10 دقیقه قرار گرفته و برای تریپتاز نمونه‏ها در بافر سیترات با pH 6.0 در حمام آب با دمای 96 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه قرار گرفتند و به منظور جلوگیری از واکنش‏های غیراختصاصی نمونه‏ها توسط سرم 10 درصد به مدت 10 دقیقه انکوبه شدند و سپس تحت تاثیر آنتی‏بادی اولیه با Anti CD34 (Clone: QBend 10, Product code: M7165 A/S, Glostrup, DAKO, Denmark), Tryptase (monoclonal mouse anti-human mast cell tryptase, clone G3; Cell Marque Corporation, Rocklin, CA, USA;  با رقت 200/1) به مدت 30 دقیقه قرار گرفتند، بعد از آن به مدت 15 دقیقه تحت تاثیر آنتی‏بادی ثانویه، DAB، جهت واکنش رنگ‏پذیری، هماتوکسیلین مایرز به منظور رنگ‏پذیری زمینه قرار گرفتند. اسلایدها بعد از هر مرحله در بافر فسفات قرار داده شدند. بافت لوزه انسانی به عنوان شاهد مثبت در نظر گرفته شد و برای شاهد منفی آنتی‏بادی اولیه حذف و با PBS (Phosphate Buffered Saline) جایگزین گردید.(10و9)

اسلایدهای رنگ‏آمیزی شده زیر میکروسکوپ نوری  (BX 41 Olympus, Japan) با درشت نمایی 400 و 100 برابر تحت مطالعه قرار گرفتند و با استفاده از مقایسه با نمونه شاهد مثبت (بافت لوزه انسان) از صحت رنگ‏آمیزی اطمینان حاصل گشت. ابتدا با بزرگنمایی 400 برابر، پنج منطقه که بیشترین تعداد ماست‏سل‏های رنگ‏آمیزی شده (با استفاده از مارکر تریپتاز) را داشت (Hot spot) انتخاب شدند و از این مناطق توسط دوربین دیجیتال (U-TV0/5 DP12 XC-3, Japan) سوار شده بر میکروسکوپ (Olympus BX 41, Japan) عکس تهیه گردید و سپس با استفاده از برنامه Analysis LS Starter (نرم افزار شمارش سلولی ساخت کشور ژاپن) تعداد سلول‏های رنگ‏آمیزی شده در این مناطق توسط پاتولوژیست‏های طرح شمارش و میانگین آنها گرفته شد.(8) ارزیابی کمی عروق خونی طبق روش توصیف شده Weidner و همکاران(11) انجام شد. بدین ترتیب که در درشت نمایی پایین (40×)، 3 ناحیه که بیشترین واسکولاریته را نشان دادند (hot spot) انتخاب شدند و سلول‏های رنگ‏آمیزی شده، شمارش شدند.  پس از انجام تکنیک ایمونوهیستوشیمی برای مارکر CD34، هر سلول اندوتلیال قهوه‏ای رنگ به صورت منفرد یا دستجات که به طور واضح و مشخص از میکرووسل‏های مجاور، سلول‏های تومور یا دیگر اجزای بافت همبند جدا بودند، به عنوان یک میکرووسل قابل شمارش پذیرفته شدند. مواردی که به نظر می‏رسید از یک رگ مشتق شده‏اند، اگر از آن جدا بودند نیز شمارش شده و محسوب گردیدند. عروق خونی با دیواره عضلانی از مطالعه خارج شدند و میزان متوسط شمارش رگ‏ها در 3 ناحیه به عنوان متوسط دانسیته عروقی (MVD) در هر نمونه ثبت گردید.(12) در این مطالعه از نرم‏افزار SPSS و آزمون آماریt-test for independent samples  و Fisher exact test جهت مقایسه تراکم عروق خونی و همچنین تراکم ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت بین گروه‏ها استفاده شد. در توصیف داده‏ها از جداول توزیع فراوانی و نمودارها استفاده شد و سطح معنی‏داری در این آزمون‏ها 05/0P بود.

یافته‏ ها

اطلاعات بالینی مربوط به بیماران به طور خلاصه در جدول 1 مشاهده می‏شود. از لحاظ اطلاعات بالینی اختلاف آماری معنی‏داری بین دو گروه یافت نشد. صددرصد نمونه‏های مورد بررسی در هر دو گروه از نظر رنگ‏آمیزی مارکر‏های CD34 و تریپتاز، مثبت بودند. (تصویر 1و2) میانگین تراکم عروق خونی(MVD) با استفاده از نشانگر CD34 در کیست دنتی‏ژروس 53/0±07/2 و در ادنتوژنیک کراتوسیست 23/1±96/7 بود. (جدول 2) نرمالیتی داده‏ها با استفاده از آزمون کلموگروف اسمیرنوف ارزیابی شد و مقدار احتمال برای CD34 و تریپتاز به ترتیب 842/0 و 148/0 به دست آمد. آزمون t اختلاف آماری معنی‏داری را بین دو گروه مورد مطالعه نشان داد (004/0P= و 999/1t(28)=) به عبارت دیگر MVD در ادنتوژنیک کراتوسیست، به طور معنی‏داری بیشتر از کیست دنتی‏ژروس بود.

میانگین تراکم ماست‏سل‏های تریپتازمثبت در کیست دنتی‏ژروس 35/2±93/3 و در ادنتوژنیک کراتوسیست 37/4±12/12بود. (جدول 3). آزمون t اختلاف آماری معنی‏داری را بین دو گروه مورد مطالعه نشان داد (001/0P< و 386/6t(28)=).

ضریب همبستگی Pearson بین مارکرهای CD34 و تریپتاز، در گروه ادنتوژنیک کراتوسیست برابر 420/0- (119/0P=) و در گروه کیست دنتی‏ژروس برابر 135/0- (631/0P=) به دست آمد که در جهت مخالف هم بود ولی این ناهمسو بودن به لحاظ آماری معنی‏دار نبود.

 

جدول 1 : اطلاعات بالینی مربوط به سن، جنسیت ومکان در گروه‏های تحت مطالعه

گروه

تعداد

جنسیت

سن

مکان

زن

(درصد)تعداد

مرد

(درصد)تعداد

انحراف معیار

میانگین

خلف فک پایین

خلف فک بالا

کیست دنتی‏ژروس

15

(3/53)8

(7/46)7

9/15

4/33

(0/100) 100

(0/0)0

ادنتوژنیک کراتوسیست

15

(7/46)7

(3/53)8

3/18

2/38

(3/73)11

(7/26)4

نتیجه آزمون

 

715/0 P=

444/0 P=

1/0 P=

  

 

 

A

 

 

 

B

 

تصویر 1 : رنگ‏آمیزی ایمونوهیستوشیمی با استفاده از نشانگر CD34 با بزرگنمایی 400 برابر در A) ادنتوژنیک کراتوسیست

B) در کیست دنتی ژروس

 

 

 

تصویر 2: رنگ‏آمیزی ایمونوهیستوشیمی با استفاده از نشانگر تریپتاز با بزرگنمایی 400 برابر در A) ادنتوژنیک کراتوسیست

B) در کیست دنتی ژروس

 


جدول 2 : میانگین تراکم عروق خونی با استفاده از نشانگر CD34 در گروه‏های مورد مطالعه

گروه

تعداد نمونه

میانگین

انحراف معیار

کیست دنتی‏ژروس

15

07/2

53/0

ادنتوژنیک کراتوسیست

15

96/7

23/1

نتیجه آزمون

t=999/1         df=28/0          P=05/0

 

 

 

جدول 3 : میانگین تراکم ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت در گروه‏های مورد مطالعه

گروه

تعداد نمونه

میانگین

انحراف معیار

کیست دنتی‏ژروس

15

93/3

35/2

ادنتوژنیک کراتوسیست

15

12/12

37/4

نتیجه آزمون

t=386/6       df=28/0       P<001/0

 

 

 

 بحث

در مطالعه حاضر، همه نمونه‏های کیست دنتی‏ژروس و ادنتوژنیک کراتوسیست رنگ‏پذیری برای مارکر CD34 را نشان دادند که میزان رنگ‏پذیری در ادنتوژنیک کراتوسیست به طور معنی‏داری بالاتر بود.      

در مطالعه‏ای که توسط سیفی و همکاران(5) انجام شد نیز میانگین تراکم عروق خونی با استفاده از مارکر CD34 در آملوبلاستومای مولتی سیستیک، به طور معنی‏داری بالاتر از ادنتوژنیک کراتوسیست و کیست دنتی‏ژروس بود. همچنین، تراکم عروق خونی در ادنتوژنیک کراتوسیست به طور معنی‏داری بالاتر از کیست دنتی‏ژروس بود. نتایج مطالعه Gadbail و همکاران(4) نیز نشان داد که میانگین تراکم عروق خونی به وسیله مارکر CD105 در ادنتوژنیک کراتوسیست نسبت به کیست دنتی‏ژروس، بیشتر بود و این اختلاف از نظر آماری معنی‏دار بود. همچنین مطالعه Rubini و همکاران(12) نیز، بیان VEGF را درانواع ادنتوژنیک کراتوسیست از جمله ادنتوژنیک کراتوسیست پاراکراتینیزه و ارتوکراتینیزه به طور معنی‏داری بیشتراز کیست دنتی‏ژروس گزارش کردند، آنها از آنژیوژنزیس به عنوان یک مکانیسم فعال در رفتار تهاجمی ادنتوژنیک کراتوسیست نسبت به سایر کیست‏های ادنتوژنیک یاد کردند. در بررسی و مقایسه‌ای که توسط علاالدینی و همکاران(6) با استفاده از روش ایمونو هیستوشیمی و نشانگر CD34 به عمل آمد، یک افزایش معنی‏دار تراکم عروق خونی در آملوبلاستوما نسبت به ادنتوژنیک کراتوسیست و کیست دنتی‏ژروس نشان داده شد و میانگین تراکم عروق خونی (MVD) در ادنتوژنیک کـراتوسیست  به طور  معنی‏داری از  کیست  دنتی‏ژروس بالاتر گزارش شد.

آنژیوژنزیس یک بخش ضروری در اکثر پدیده‌های فیزیولوژیک و پاتولوژیک، به شمار می‏رود.(13) به منظور حفظ بافت‏های اپیتلیالی وجود استروما ضروری می‏باشد و هر گونه تغییری در اپیتلیوم بر روی استروما تاثیرگذار می‏باشد.(5) عروق خونی ایجاد شده دراستروما، یکی ازفاکتورهای ضروری برای رشد اپیتلیوم بوده و رگسازی بیشتر در یک ضایعه، نشان‏دهنده متابولیسم بافتی بیشتر آن بوده و می‏تواند پیشگویی کننده میزان رشد و رفتار تهاجمی آن باشد(14) همچنین به نظر می‌رسد آنژیوژنزیس نقش اولیه‏ای در تکامل و رشد کیست‏های فکی داشته باشد.(16و15) چرا که در صورت وجود عروق خونی در ناحیه مجاور اپیتلیوم ادنتوژنیک، کیست قادر به رشد خواهد بود؛ ولی به طور کلی، مکانیسم رشدی کیست دنتی‏ژروس از طریق فشار اسمزی بوده و آنژیوژنزیس تاثیر چندانی بر مکانیسم‏های بعدی رشد آن ندارد.(16) از آنجایی که آنژیوژنزیس به طور معنی‏داری در ادنتوژنیک کراتوسیست بیشتر از کیست دنتی‏ژروس می‏باشد این مسئله می‏تواند نشان‏دهنده نیاز به تغذیه بیشتر، عود و میزان رشد بیشتر و رفتار بیولوژیک تهاجمی‏تر آن باشد.

در بخش دیگری از این مطالعه به بررسی تراکم ماست‏سل‏ها در ضایعات مذکور پرداخته شد. نتایج مطالعه حاضر نشان‏دهنده میزان بالاتر تراکم ماست‏سل‏ها در ادنتوژنیک کراتوسیست نسبت کیست دنتی‏ژروس بود، این نتایج از لحاظ آماری معنی‏دار بود. مطالعات اندکی در ارتباط با حضور ماست‏سل‏ها در کیست‏های ادنتوژنیک انجام شده است.(16) مشابه مطالعه حاضر، Chatterjee و همکاران(17) نیز به بررسی تراکم ماست‏سل‏ها در کیست پری اپیکال، کیست دنتی‏ژروس و ادنتوژنیک کراتوسیست به وسیله تولوئیدن بلو پرداختند و نتایج به دست آمده میزان بیشتر ماست‏سل‏ها را در ادنتوژنیک کراتوسیست نشان داد. همچنین در این مطالعه نشان داده شده است که دگرانولاسیون ماست‏سل‏ها منجر به افزایش تخریب ماتریکس خارج سلولی در دیواره ادنتوژنیک کراتوسیست می‏شود و سایتوکین‏های آزاد شده منجر به رشد این کیست می‏گردند. تحلیل استخوان به دنبال رشد کیست‏های ادنتوژنیک نیز بواسطه پروستاگلاندین‏ها و تریپتاز آزاد شده از ماست‏سل‏ها می‏باشد.(17) ماست‏سل‏ها به واسطه ترشح هپارین و سایر آنزیم‏های هیدرولیک که باعث تخریب گلیکوزآمینوگلیکان و پروتئوگلیکان می‏شوند نیز می‏توانند باعث افزایش فشار اسموتیک و هیدرواستاتیک و در نتیجه رشد کیست‏های التهابی گردند.(19و18) در مطالعه Netto و همکاران(16) که به ارزیابی ماست‏سل‏ها در کیست پری اپیکال، کیست دنتی‏ژروس و ادنتوژنیک کراتوسیست به روش ایمونوهیستوشیمی و هیستوشیمی پرداختند، میزان بالاتر ماست‏سل را در ضایعات التهابی گزارش کردند و در میان ضایعات غیرالتهابی، میزان تراکم ماست‏سل‏ها در ادنتوژنیک کراتوسیست بیشتر از کیست دنتی‏ژروس گزارش شد. با توجه به مطالعات بیان شده و نتایج مطالعه حاضر، میزان بیشتر ماست‏سل‏ها در ادنتوژنیک کراتوسیست به عنوان یک کیست تکاملی نسبت به کیست دنتی‏ژروس می‏تواند نشان‏دهنده رفتار تهاجمی‏تر این کیست نسبت به کیست دنتی‏ژروس باشد.

نشان داده شده است که در حفره دهان، در ضایعاتی مانند دیسپلازی اپی تلیال و کارسینوم سلول سنگفرشی، ماست‏سل‏ها در القا عملکرد سلول‏های اندوتلیال و پروسه آنژیوژنزیس نقش ایفا می‏کنند.(20) ماست‏سل‏ها منبع غنی از فاکتورهای آنژیوژنیک مثل تریپتاز، کیماز، VEGF و سایر فاکتورهای مرتبط با رگزایی هستند.(23-21) در این مطالعه ارتباط همسو بین فعالیت رگزایی و میزان تراکم ماست‏سل‏ها یافت نشد. در مطالعه علاالدینی و همکاران(10) در ارتباط با بررسی تاثیر التهاب در رگزایی بر روی ادنتوژنیک کراتوسیست‏های التهابی، غیرالتهابی و کیست رادیکولار، نتایج مطالعه حاکی از تفاوت آماری معنی‏دار در آنژیوژنزیس بین ادنتوژنیک کراتوسیست غیرالتهابی و کیست رادیکولار بود به طوری که میزان CD34 در کیست رادیکولار بیشتر گزارش شد، در حالی که بین انواع مختلف ادنتوژنیک کراتوسیست تفاوت معنی‏داری دیده نشد که بیانگر تاثیر حداقل التهاب در پروسه آنژیوژنزیس ادنتوژنیک کراتوسیست می‏باشد. علاالدینی و همکاران(10) در توجیه نتیجه مطالعه خود بیان کردند که میزان التهاب در ادنتوژنیک کراتوسیست‏های التهابی نسبت به کیست رادیکولار بسیار کمتر است و شاید بتوان معنی‏دار نبودن ارتباط بین ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت و CD34 را به این مسئله نسبت داد، همچنین آنها دریافتند که در کیست رادیکولار، سلول‏های التهابی دیگری از جمله نوتروفیل و ماکروفاژ حضور دارند که این سلول‏ها نقش ذاتی در القاء آنژیوژنزیس نیز دارند و در مقایسه با سایر سلول‏های التهابی دیگر که در ادنتوژنیک کراتوسیست دیده می‏شوند مانند لنفوسیت‏ها تاثیر بیشتری در ایجاد عروق خونی دارند. در مطالعه دیگری Mitrou و همکارانش(24) گزارش کردند که بیان VEGF (به عنوان مارکر آنژیوژنزیز) وابسته به حضور التهاب در ادنتوژنیک کراتوسیست نمی‏باشد، که نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه حاضر هم خوانی دارد. در مطالعه Lima و همکاران(25) که به ارزیابی ایمونوهیستوشیمی آنژیوژنزیس با استفاده از مارکرهای CD34، CD105 و انفیلتراسیون ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت در ضایعات پری اپیکال پرداختند، مشابه مطالعه حاضر، ارتباط معنی‏داری بین فعالیت رگزایی و تراکم ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت وجود نداشت.

نتیجه گیری

در این مطالعه، میانگین تراکم عروق خونی، با استفاده از نشانگر CD34 و همچنین میزان ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت در ادنتوژنیک کراتوسیست بیشتر از کیست دنتی‏ژروس بود، که می‏تواند نشان‏دهنده این باشد که آنژیوژنزیس و ماست‏سل‏های تریپتاز مثبت ممکن است یکی از مکانیسم‏های احتمالی موثر در رفتار بیولوژیکی تهاجمی‏تر ادنتوژنیک کراتوسیست نسبت به کیست دنتی‏ژروس باشد.

تشکر و قدردانی

با تقدیر و تشکر فراوان از مساعدتهای معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی همدان که ما را در انجام این تحقیق یاری نمودند. شایان ذکر است که این مقاله از پایان ‏نامه دوره دکترای تخصصی، به شماره 851 که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان ثبت شده استخراج گردیده است.

  1. Neville B, Damm DD, Allen CM, Bouquot J. Oral and Maxillofacial Pathology. 3rd ed. St. Louis: W.B. Saunders Co; 2009. P. 678-87.
  2. Payne V, Kam PC. Mast cell tryptase: A review of its physiology and clinical significance. Anaesthesia 2004; 59(7): 695-703.
  3. Netto J, Pires FR, Fonseca EC, Silva LE, Queiroz Chaves Lourenco S. Evaluation of mast cells in periapical cysts, dentigerous cysts, and keratocystic odontogenic tumors. J Oral Pathol Med 2012; 41: 630-6.
  4. Gadbail AR, Hande A, Chaudhary M, Nikam A, Gawande M, Patil S, et al. Tumor angiogenesis in keratocystic odontogenic tumor assessed by using CD-105 antigen. J Oral Pathol Med 2011; 40(3): 263-9.
  5. Seifi S, ShafaeiSh, Ghadiri S. Microvessel density in follicular cysts, keratocystic odontogenic tumours and ameloblastomas. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2011; 12(2): 351-6.
  6. Alaeddini M, Salah S, Dehghan F, Eshghyar N, Etemad-moghaddam S. Comparison of angiogenesis in Keratocystic odontogenic tumors, dentigerous cysts and ameloblastomas. Oral Dis 2009; 15(6):422-7.
  7. Uzzan B, Nicolas P, Cucherat M, Perret GY. Microvessel density as a prognostic factor in women with breast cancer: A systematic review of the literature and meta-analysis. Cancer Res 2004; 64(9): 2941-55.
  8. Minnei F, Wetzels C, De Hertogh G, Van Eyken P, Ectors N, Ambu R, et al. Chronic urticaria is associated with mast cell infiltration in the gastroduodenal mucosa. Virchows Arch 2006; 448(3): 262-8.
  9. Jamshidi S, Zargaran M, Baghaei F, Shojaei S, Zare Mahmoodabadi R, Dehghan A, et al. An immunohistochemical survey to evaluate the expression of cd105 and CD34 in ameloblastoma and odontogenic keratocyst. J Dent (Shiraz) 2014; 15(4): 192-8.
  10. Alaeddini M, Mostafaloo E, Mirmohammadkhani O, Eshghyar N, Etemad-Moghadam S. Exploring the concept of "inflammatory angiogenesis" in keratocystic odontogenic tumor. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2013; 18(2): 241-5.
  11. Weidner N, Semple JP, Welch WR, Folkman J. Tumor angiogenesis and metastasis-correlation in invasive breast carcinoma. N Engl J Med 1991; 324(1): 1-8.
  12. Rubini C, Artese L, Zizzi A, Fioroni M, Ascani G, Goteri G, et al. Immunohistochemical expression of vascular endothelial growth factor (VEGF) in different types of odontogenic cysts. Clin Oral Investig 2011; 15(5):
    757-61.
  13. Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins Basic pathology. 9th ed. Philadelphia: W.B. Saunders Co; 2013. P. 66-7, 191-2.
  14. Schimming R, Reusch P, Kuschnierz J, Schmelzeisen R. Angiogenic factors in squamous cell carcinoma of the oral cavity: Do they have prognostic relevance?. J Cranio Maxillofac Surg 2004; 32(3): 176-81.
  15. Fonseca-Silva T, Santos CCO, Alves LR, Dias LC, Brito-Ju´ nior M, De Paula AMB, et al. Detection and quantification of mast cell, vascular endothelial growth factor, and microvessel density in human inflammatory periapical cysts and granulomas. Int Endod J 2012; 45(9): 859-64. `450
  16. Netto J, Pires FR, Fonseca EC, Silva LE, Queiroz Chaves Lourenco S. Evaluation of mast cells in periapical cysts, dentigerous cysts, and keratocystic odontogenic tumors. J Oral Pathol Med 2012; 41(8): 630-6.
  17. Chatterjee S, Mahajan S, Boaz K, George T. Quantitative role of mast cells in odontogenic cystic enlargement. Braz J Oral Sci 2008; 7(27): 1662-5.
  18. Smith G, Smith AJ, Browne RM. Glycosaminoglycans in fluid aspirates from odontogenic cysts. J Oral Pathol 1984; 13(6): 614-21.
  19. Smith G, Smith AJ, Browne RM. Histochemical studies on glycosaminoglycans of odontogenic cysts. J Oral Pathol 1988; 17(2): 55-9.
  20. Iamaroon A, Pongsiriwet S, Jittidecharaks S, Pattanaporn K, Prapayasatok S, Wanachantararak S. Increase of mast cells and tumor angiogenesis in oral squamous cell carcinoma. J Oral Pathol Med 2003; 32(4): 195-9.
  21. Sorbo J, Jakobsson A, Norrby K. Mast cell histamine is angiogenic through receptors for histamine 1 and histamine 2. Int J Exp Pathol 1994; 75(1): 43-50.
  22. Norrby K, Sorbo J. Heparin enhances angiogenesis by a systemic mode of action. Int J Exp Pathol 1992; 73(4): 147-55.
  23. Reed JA, Albino AP, McNutt NS. Human cutaneous mast cells express basic fibroblast growth factor. Lab Invest 1995; 72: 215-22.
  24. Mitrou GK, Tosios KI, Kyroudi A, Sklavounou A. Odontogenic keratocyst expresses vascular endothelial growth factor: An immunohistochemical study. J Oral Pathol Med 2009; 38: 470-5.
  25. Lima S, ToralRizo V, Corrêa Silva-Sousa Y,  Almeida LA, Almeida OP,  León JE. Immunohistochemical evaluation of angiogenesis and tryptase-positive mast cell infiltration in periapical lesions. J Endod 2011; 37(12): 1642-6.