الگوی شکستگی‏های فک و صورت در مرکز آموزشی درمانی بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد از دی ماه 1390 لغایت تیرماه 1392

نویسندگان

1 استادیار گروه جراحی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران

2 دستیار تخصصی گروه جراحی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران

چکیده

مقدمه: با توجه به عدم وجود گزارش دقیقی در مورد شیوع شکستگی‏های فک و صورت در مشهد، هدف این مطالعه تعیین الگوی شکستگی‏های فک و صورت با بررسی مراجعه کنندگان به مرکز آموزشی- درمانی شهید کامیاب مشهد طی 17 ماه (از دی ماه سال 1390 لغایت تیرماه 1392) بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه مقطعی، 495 نفر از مراجعین مرکز شهید کامیاب مشهد و دارای صدمات فکی صورتی مورد بررسی قرار گرفتند و متغیرهایی از جمله سن، جنس، محل شکستگی، اتیولوژی و درمان‏های انجام شده توسط پرسشنامه و مشاهده ثبت شد.
یافته‏ها: از 495 بیمار بررسی شده 80 درصد مذکر و 20 درصد مؤنث بودند. شایع‏ترین طیف سنی 30-21 سال و فراوان‏ترین علل شکستگی فک و صورت، حوادث رانندگی (4/75 درصد) و نزاع (2/15 درصد) بود. متوسط شکستگی 8/1 در هر بیمار و فراوان‏ترین محل شکستگی در استخوان مندیبولار (3/27 درصد) و زایگوما(9/20 درصد) بود. 2/6 درصد موارد تحت درمان ریداکشن باز قرار گرفتند.
نتیجه گیری: علت اکثر شکستگی‏های فک و صورت حوادث رانندگی بود که این موضوع افزایش قوانین و امنیت رانندگی را ضروری می‏کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Pattern of Maxillofacial Fractures in Shahid Kamyab Trauma Center Mashhad January 2012 to July 2013

نویسندگان [English]

  • Mozhgan Kazemiyan 1
  • Parvin Amini 2
  • Hamidreza Azimi 2
  • Majid Hosseini Abrishami 2
1 DDS, MSc, Assistant Professor, Dept of Oral & Maxillofacial Surgery, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
2 DDS, Postgraduate Student, Dept of Oral & Maxillofacial Surgery, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Since there are no precise reports about maxillofacial fractures in Mashhad, we conducted a study to assess the pattern of maxillofacial fractures at Shahid Kamyab Centre during 17 months in Mashhad.
Materials & Methods: In this cross sectional study, 495 patients of Mashhad Shahid Kamyab trauma center with maxillofacial trauma during 17 months were evaluated. Age, sex, site of fracture, etiology and treatment were recorded by observation and questions. Data were by analyzed with software SPSS 11.5.
Result: Eighty point two percent of all 495 patients were male and 20% were female. The most frequent age was 21-30 years and the most frequent causes of maxillofacial fractures were motor vehicle accidents (75.4%) and assaults (15.2%). The average number of fractures was 1.8 and the most frequent site of fractures were mandible (27.3%) and zygoma (20.9%). Open reduction had been done for 2.6% of the cases.
Conclusion: The main cause of maxillofacial fractures is motor vehicle accident, which necessitates better promotion of traffic rules and safety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Maxillofacial injuries
  • Etiology
  • Accidents

اصل مقاله

مقدمه

در سال‏های اخیر، پیشرفت تکنولوژی و بهداشت موجب بهبودی زندگی انسان‏ها شده است ولی هنوز جنگ، نزاع، خشونت و در طی سال‏های اخیر پدیده‏هایی مانند تصادف وسایل نقلیه، حوادث شغلی و ورزش‏های رزمی، باعث تشدید بروز صدمات جسمی گوناگون از جمله آسیب به فک و صورت گردیده است.(1) درمان صدمات ایجاد شده در مناطق خاصی از بدن مانند سر و صورت به دلیل نزدیکی با عناصر حیاتی از جمله مغز و همچنین مسائل زیبایی بسیار حائز اهمیت است.(2) شیوع و علل آسیب‏های فک و صورت در کشورهای مختلف متفاوت است(3و2) مطالعات قبلی در کشورهای در حال توسعه حاکی از آن است که شایع ترین علت شکستگی فک و صورت تصادف با وسیله نقلیه بوده است.(3) در مطالعه حاضر، علل، شیوع و درمان صدمات فک و صورت در بیماران مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد در استان خراسان رضوی طی 17 ماه از دی ماه سال 1390 لغایت تیر ماه 1392 مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش‏ها

این مطالعه مقطعی، بر روی کلیه مراجعین به مرکز آموزشی درمانی بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد در استان خراسان رضوی طی سال‏های 92-1390 که دچار شکستگی‏های فک و صورت شده بودند، انجام گرفت. روش اجرای تحقیق به این صورت بود که بعد از تشخیص شکستگی فک و صورت بیماران وارد مطالعه می‏شدند. بیمارانی که با وجود دارا بودن شکستگی فک و صورت برای آنها درمانی انجام نمی‏گرفت، به دلایلی از جمله ارجاع به سایر بیمارستان‏ها، عدم نیاز به درمان علیرغم وجود شکستگی، مرگ و میر در اثر سایر آسیب‏ها از مطالعه ما حذف شدند. در این مطالعه 495 بیمار مراجعه کننده مورد بررسی قرار گرفتند و اطلاعات دموگرافیک (سن، جنس، محل شکستگی)، اتیولوژیک و درمان‏های انجام شده بیماران توسط پرسشنامه و مشاهده جمع‏آوری شد. سپس داده‏ها از طریق نرم‏افزار آماری SPSS با ویرایش 5/11 و با استفاده از جداول توصیف گردید.

یافته‏ها

نتایج این مطالعه به شرح زیر در جداول و نمودار بیان شده است: تعداد کل افراد مورد مطالعه 495 بود که از این تعداد 98 نفر معادل 8/19 درصد زن و 397 نفر معادل 2/80 درصد مرد بودند (جدول 1).

 

جدول 1 : توزیع جنس افراد دچار شکستگی فک و صورت بر حسب جنس بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد سال های92-1390

جنس

تعداد

 درصد

مرد

397

2/80

زن

98

8/19

کل

495

0/100

محدوده سنی مراجعین به علت شکستگی فک و صورت، از 6 ماه تا 81 سال، با میانگین سنی 25 سال بود (جدول 2).

در بررسی اتیولوژی شکستگی‏های فک و صورت، نتایج نشان داد که 4/75 درصد بیماران به دلیل تصادفات وسایل نقلیه، 2/15 درصد به دلیل دعوا و نزاع، 1/4 درصد به دلیل سقوط از ارتفاع، 1/3 درصد در حین فعالیت‏های ورزشی و 2/2 درصد به دلیل حوادث شغلی، دچار آسیب در ناحیه استخوان‏های فک و صورت شدند. (نمودار 1)

تعدادی از بیماران مورد مطالعه، دارای بیش از یک شکستگی در ناحیه فک و صورت بودند. (متوسط تعداد شکستگی به ازای هر بیمار 8/1 بود) و در مجموع 894 عدد شکستگی در 495 بیمار مورد بررسی قرار گرفت. شایعترین محل شکستگی در ترومای فک و صورت، مندیبل بود (3/27 درصد، 233 شکستگی) سایر شکستگی‏ها عبارت بودند از: 171 شکستگی گونه (9/20 درصد)، 166 شکستگی بینی (8/18 درصد)، 78 شکستگی دنتوآلوئولر (9/8 درصد)، 76 شکستگی ماگزیلا (6/8 درصد)، 71 شکستگی اربیت (3/8 درصد)، 54 شکستگی سینوس فرونتال (2/7 درصد) (جدول 3).

 


 

 

 

جدول 2 : توزیع سن افراد دچار شکستگی فک و صورت بر حسب گروه سنی در بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد سال های92-1390

سن

تعداد

 درصد

10-0

25

1/5

20-11

102

1/21

30-21

197

1/39

40-31

63

1/13

50-41

46

2/9

60-51

46

2/9

70-61

9

1/2

80-71

7

1/1

کل

495

0/100

 

 

جدول 3 : توزیع محل شکستگی فک و صورت در بیماران مراجعه‏کننده به بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد

از سال 1390 تا 1392

محل

تعداد

 درصد

فک تحتانی

233

3/27

گونه

171

9/20

بینی

166

8/18

دنتوآلوئولر

78

9/8

ماگزیلا

76

6/8

اربیت

71

3/8

سینوس فرونتال

54

2/7

کل شکستگی‏ها

894

0/100

 

 

 


 

 

نمودار 1 : توزیع علل شکستگی فک و صورت در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد از سال 1390 تا 1392


 

 


درمان بیماران بستری شده با ترومای ناحیه فک و صورت به صورت‏های درمان بسته (IMF با آرچ بار، Ivy loop، پیچ‏های IMF)، درمان باز بدون فیکساسیون داخلی و درمان باز با استفاده از پیچ و پلیت‏ها انجام شده بود
(جدول 4).

 

 

 

جدول 4 : توزیع فراوانی نوع درمان انجام شده در بیماران مراجعه‏کننده به بیمارستان امدادی شهید کامیاب مشهد

از سال 1390 تا 1392

نوع درمان

تعداد

 درصد

جااندازی بسته

192

8/38

جااندازی باز

303

2/61

کل

495

0/100

 

 

 

 

 

بحث

با توجه به اینکه استان خراسان رضوی در ایران بیشترین آمار تردد برون شهری و درون شهری را به خود اختصاص می‏دهد و میلیون‏ها زائر از طریق حمل و نقل عمومی و خصوصی در این شهر جابجا می‏شوند، شیوع شکستگی فراوان است. از طرفی به دلیل نزدیکی به مرزهای شرقی و شمال شرقی، نزاع و زورگیری اشرار بخش دیگری از علل شکستگی را تشکیل می‏دهند. طی بررسی به عمل آمده در این مقاله شیوع شکستگی در رابطه با جنس مذکر 2/80 درصد معادل 397 نفر و در جنس مؤنث 8/19 درصد معادل 98 نفر بود که با توجه به آمارهای موجود در کتب مرجع و مقالات مرتبط مطابقت دارد.(5-3) در مطالعه Haug و همکاران(6) شایع‏ترین سن مراجعین (30-16 سال) بود با بیشترین فراوانی سنی در دهه دوم با میانگین 18 سال و پس از آن دهه سوم، با میانگین 23 سال بود.

از آنجائی که رعایت قوانین رانندگی در کشور ایران با استانداردهای جهانی و کشورهای پیشرفته فاصله زیادی دارد، در مطالعه حاضر حوادث رانندگی با 4/75 درصد علت اصلی شکستگی‏های فک و صورت را شامل می شد که می تواند دلایل مختلفی از جمله مشکلات مربوط به مهندسی جاده، وسایل نقلیه، اشتباهات انسانی و سرعت غیرمجاز داشته باشد. در حالی که نزاع 2/15 درصد، سقوط از بلندی 1/4 درصد، حوادث ورزشی 1/3 درصد و حوادث شغلی 2/2 درصد موارد را به خود اختصاص می داد که با مطالعه Erol و همکاران(7)، آل احمد و همکاران(8) مطابقت داشت. در حالی که در کشورهای پیشرفته صنعتی نزاع و درگیری عامل عمده شکستگی‏های فک و صورت را تشکیل می داد.(7و5)

در مطالعه حاضر شایع ترین محل شکستگی فک و صورت در استخوان مندیبل با 3/27 درصد بود. می‏توان علت این نتیجه را در عدم رعایت اصول ایمنی مثل کمربند ایمنی اتومبیل و کلاه ایمنی موتور سواران و همینطور نزدیکی محل ضربه هنگام سقوط نسبت به نواحی دیگر صورت برشمرد. همچنین در نزاع عموماً ضربات مشت به این ناحیه وارد شده بود. همینطور استخوان زایگوما با 9/20 درصد و بینی با 8/18 درصد در رتبه بعدی قرار داشتند که با فراوانی شکستگی ذکر شده در کتب مرجع که شایع‏ترین محل‏ها ابتدا بینی و سپس گونه و در نهایت فک تحتانی گزارش شده بود، متفاوت است. این مسئله با توجه به اینکه بسیاری از بیماران با شکسستگی ایزوله بینی به سایر بیمارستان‏های دارای بخش گوش و حلق و بینی مراجعه می کنند، می‏تواند تفاوت فوق را توجیه کند(9) که البته این آمار با مطالعه
آل احمد(8) و Ferreria(10) مطابقت دارد.

در مورد درمان‏های انجام شده، در 2/61 درصد بیماران جااندازی باز (Open Reduction) و فیکساسیون با پیچ و مینی پلیت و در 8/38 درصد بیماران جااندازی بسته (Close Reduction) انجام شده بود. در توجیه بیشتر بودن آمار جااندازی باز می توان دلایل زیر را عنوان کرد: کاهش طول درمان با IMF و بهبودی سریع‏تر تغذیه و راحتی بیمار و افزایش سرعت اعاده فانکشن دهانی.

در برخی مطالعات(11و8و7) شایع ترین روش درمانی بکار رفته از نوع جااندازی بسته بوده است که احتمالاً پیشرفت تکنولوژی و روش‏های درمانی جدیتر و تفاوت در نوع صدمات وارده می تواند از علل تفاوت روش‏های درمانی باشد.

نتیجه گیری

با توجه به این که بیشترین علت شکستگی‏های فک و صورت در ایران تصادفات رانندگی از جمله تصادف با موتور سیکلت می‏باشد، رعایت جدی مقررات راهنمایی و رانندگی و نیز اجباری شدن کمربند و کلاه ایمنی و نیز افزایش امنیت جاده‏ها می‏تواند تا حد زیادی شیوع شکستگی‏های فک و صورت را کاهش دهد.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از کلیه پرسنل محترم بیمارستان شهید کامیاب مشهد تقدیر و تشکر می گردد.

مراجع

  1. Sadda RS. Maxillofacial war injuries during the Iraq-Iran war: An analysis of 300 cases. Int J Oral Maxillofac Surg 2003; 32(2): 2009-14.
  2. Zacharides N, Papa vassillou D. The pattern and ethiology of facial fractures. J Craniomaxillofac Surg 1990; 10(1): 251-4.
  3. Ansari MH.Maxillofacial fractures in Hamedan province, Iran: A restrospective study (1987-2001). J Craniomaxillofac Surg 2004; 32(1): 28-34.
  4. Adebayo ET, Ajike os, Adekeye EO. Analysis of the pattern of maxillofacial fracture in Kaduna, Nigeria Br J Oral maxillofac Surg 2003; 41(6): 396-400.
  5. Buchanan J, Colquhom A, Friedlander L, Evans S, Whitley B, Thomson M. Maxillofacial fractures at Waikato hospital New Zealand: 1989 to 2000. N Z Med J 2005; 118(1217): 15-29.
  6. Haug RH, Prather J, Indresano AT. An epidemiologic surgery of facial fractures and concomitant injuries. J Oral maxillofac Surg 1990; 48(6): 926-32.
  7. Erol B, Tanrikulu R, Gorgun B. Maxillofacial fractures. Analysis of demographic distribution and treatment in 2901 patients (25-year experience). J Craniomaxillofac Surg 2004; 32(5): 808-13.
  8. Al Ahmed HE, Jaber MA, Abu fanas SH, Karas M. The pattern of maxillofacial fractures in Sharjah, United Arab Emirates: A review of 230 cases. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2004; 98(2): 166-70.
  9. Manson P,MC Carthy J. In: Facial injuries. 2th ed. Plastic Surgery. 2rd ed. Philadelphia, W.B. Saunders Co; 1990. P. 867-1134.
  10. Ferreria PC, Amarante JM, Silva AC, Pereira JM, Cardoso MA, Rodrigues JM. Etiology and patterns of padiatric mandibular fractures a retrospective study of 10 years. J Craniofac Surg 2001; 15(3): 384-91.
  11. Harraji A. Principles of Diagnosis and Treatment of Jaw Fractures. 2th ed.Mashshad University of Medical Siences;2005.P.47-60.(Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 خرداد 1393
  • تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار