بررسی تاثیر استفاده از فیلم آموزشی و زمان آن بر میزان یادگیری درس عملی آناتومی و مورفولوژی دندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه آناتومی و مورفولوژی دندان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دندانپزشکی تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی، پژوهشگاه رویان پژوهشکده زیست شناسی و علوم پزشکی تولید مثل جهاددانشگاهی مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری تهران، ایران

3 دندانپزشک

چکیده

چکیده
مقدمه: تکنولوژی رایانه برای افزودن دانش از سال ١۹۶۰ و دوره تحصیلی الکترونیکی در دانشکده‏های دندانپزشکی به دنبال مشکلات یادگیری در سال‏های ١٩٨٠ و ١٩٩٠ ایجاد شد. با توجه به اهمیت آموزش درس عملی مورفولوژی دندان و خلا اطلاعات در جامعه ایرانی این تحقیق با هدف بررسی تاثیر استفاده از فیلم آموزشی و زمان آن بر میزان یادگیری درس عملی آناتومی و مورفولوژی دندان بر روی دانشجویان دندانپزشکی انجام گرفت.
مواد و روش‏ها: این تحقیق بر روی ۶۶ نفر از دانشجویان ترم چهار دندانپزشکی و در سه گروه ٢٢ نفر انجام گرفت. از روی کوریکولوم درس مورفولوژی عملی دندان، سه مبحث درسی (آموزش تراش کانین، پره مولر اول فک بالا و پره مولر دوم فک پایین) که از نظر پیچیدگی و ساعت و پیش‏نیاز یکسان بودند ‌انتخاب شدند. درهر یک از مباحث درسی، تدریس سنتی (کنترل) و نمایش فیلم (بعد و قبل از تدریس سنتی)، در سه گروه اجرا گردید. در پایان ترم نمرات درس عملی مورفولوژی دندان ارزیابی و با آزمون برآوردگر تعمیم یافته و مدل حاشیه‏ای (GEE) و همچنین نقش عوامل مرتبط با میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی به کمک آزمون والد آنالیز گردیدند.
یافته‏ها:با توجه بهنتایج به دست آمده از Generalized Estimating Equations (GEE) تفاوت آماری معنی‏داری بین سه گروه در میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان مشاهده نشد و گروه کنترل و مداخله از نظر آماری نتایج یکسانی داشتند که به ترتیب ۱۵/٠P= و ۳/۰P= بود. سایر متغیرهای بررسی شده از لحاظ آماری تفاوت معنی‏داری را با میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان نداشتند (۰۵/٠P>). درنهایت در بین گروه‏ها و سه تکنیک اجرا شده همچنان روش سنتی در بین گروه‏ها از نظر نمره اخذ شده، بیشترین نمره را نسبت به دو تکنیک دیگر داشت.
نتیجه گیری: در بین گروه‏ها و سه تکنیک اجرا شده همچنان روش سنتی بیشترین نمره را نسبت به دو تکنیک اجرا شده دارا بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Evaluation of the Effect of Educational Videos and Time of its Application on Practical Learning of Dental Anatomy and Morphology

نویسندگان [English]

  • Ramin Kaviani 1
  • SeyedAliReza Makinejad 1
  • Rezvaneh Cheraghi 2
  • Samaneh Farajipoor 3
  • Zeynab Davoodmanesh 3
1 Lectuer, Dept of Anatomy & Tooth Morphology, Tehran Dental Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Dept of Epidemiology & Reproductive Health at Reproductive Epidemiology Research Center, Royan Institute for Reproductive Medicine, ACECR, Tehran, Iran
3 Dentist
چکیده [English]

Introduction: Computer technology has been started since 1960 and the presentation of electronic education in Dental Schools has been initiated since 1980-1990. Considering the importance of practical course in dental morphology and presence of learning problem issues and lack of information in Iranian society, this research was conducted on dental students.
Materials & Methods: This study was conducted on 66 fourth semester dental students consisting of 3 groups of 22 each. Three practical courses (carving of maxillary canines and first premolar and mandibular second premolar), were selected. Each of the topics was taught in two ways: traditional (control) and film (before and after the traditional teaching). At the end of the semester, final assessment and test scores of the practical Dental morphology course were analyzed by generalized estimating equations (GEE) and factors related to learning practical morphology lessons were analyzed using Wald test.
Results: According to the results of the Generalized Estimating Equations, no statistically significant differences among the groups in learning practical lessons of dental morphology were observed in the intervention and control groups (P=0.15 and P=0.3). Wald test showed that the number of children, the economic situation and interest to the dental morphology department was different between the groups (P=0.025, P=0.021, P=0.04). Other variables examined did not have statistically singificant relationship with the learning of the teeth morphology (P>0.05). Finally, among the three techniques implemented traditional method gained the highest score compared to the two other techniques. 
Conclusion: Traditional mothels seem to be the most suitable technique as compared to the other 2 mothels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational film
  • Learning
  • the practical lessons
  • dental morphology

مقدمه

یکی از نگرانی‏ها و دغدغه‏های نظام آموزشی و به‏خصوص دندانپزشکان، مسئله یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان است.(۴-١) تکنولوژی رایانه برای افزودن دانش از سال ١۹۶۰ بکار برده شده است.(۱) ابداع دوره تحصیلی الکترونیکی در دانشکده‏های دندانپزشکی به دنبال مشکلات یادگیری در سال‏های ١٩٨٠ و ١٩٩٠ ایجاد شد.(۵) ضعیف بودن تدریس درس مورفولوژی، موجب عدم رغبت دانشجو برای یادگیری، تنزل کیفیت آموزشی و ضرر و زیان برای جامعه و بیماران خواهد شد.

یکی از والاترین پژوهش‏ها در این قسمت پاسخ به این سوال اساسی است که آیا ما قادر خواهیم بود با برنامه‏های کمک آموزشی رایانه‏ای به دانشجویان دندانپزشکی، آموزش آنها را تامین کنیم یا خیر؟ در مطالعات Nance(1) و Rosenberg(7)دانشجویان احساس کردند میزان یادگیری درس مورفولوژی بدون برنامه کمک آموزشی رایانه، نیازهای تحصیلی‏شان را توسط معلم شخصی یا تعلیم حضوری بهتر از آموزش رایانه‏ای برآورده ساخته است.مطالعات دیگر پیشنهاد کردند که دانشجویان، تکنولوژی را به عنوان مکملی برای جلسات تعلیم سنتی ترجیح می‏دهند.(9و8و6و4)وسائل کمک آموزشی ازجمله فیلم‏ها مدت‏ها است که استفاده می‏شود اما واقعاً این فیلم‏های آموزشی تا چه حد موثر هستند؟ از آن جایی که در جامعه ایرانی به طور علمی به این سوال پاسخ داده نشده است، هدف از این مطالعه این بود که تاثیر استفاده از فیلم آموزشی و زمان آن بر میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان دانشجویان دندانپزشکی در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران در سال تحصیلی 90-1389 مورد مطالعه قرار گیرد.

مواد و روش‏ ها

در این تحقیق، نمونه‏ها شامل کلیه دانشجویان ترم چهار رشته دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران در سال تحصیلی 90-1389، که تعداد کل آنها بر اساس آخرین لیست تهیه شده از آموزش در زمان انجام تحقیق ۶۶ نفر بود. از روی کوریکولوم درس مورفولوژی عملی دندان، سه مبحث؛ آموزش تراش کانین، پره مولر اول فک بالا و پره مولر دوم فک پایین که از نظر پیچیدگی، ساعت و پیش‏نیاز یکسان بودند، انتخاب شدند. دانشجویان کلاس برحسب روش آموزشی در سه گروه همسان ٢٢ نفر که از نظر شرایط تحصیلی یکسان بودند، تقسیم گردیدند.

در هر یک از مباحث درسی تدریس سنتی (کنترل) و نمایش فیلم (بعد و قبل از تدریس سنتی) در سه گروه اجرا گردید که روش آن در جدول 1 آمده است.

خصوصیات فردی دانشجویان از نظر سن، جنس، تعداد فرزندان خانواده (<٢، ٢-۵، >۵)، وضعیت اقتصادی (خوب، متوسط، ضعیف) معدل کل دوره تا این مرحله (>۱۶، <۱۶)، میزان علاقه به رشته، میزان علاقه به بخش مورفولوژی دندان، میزان علاقه به برنامه‏های آموزشی عملی مورفولوژی دندان به کمک رایانه (زیاد، متوسط، کم) و نظر آنها در مورد کیفیت آموزشی کلینیکی در بخش مورفولوژی دندان (خوب، متوسط، ضعیف) بررسی و در فرم اطلاعاتی ثبت شد. لازم به ذکر است پرسشنامه در انتهای طرح توسط دانشجویان تکمیل گردید.

در پایان ترم نمرات درس عملی مورفولوژی دندان، ارزیابی و با آزمون برآورد گر تعمیم یافته و مدل حاشیه‏ای (GEE) Generalized estimating equation  بررسی شد. همچنین نقش عوامل مرتبط با میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی به کمک آزمون والد آنالیز گردید.

یافته‏ها

در سال تحصیلی 90-1389 تعداد 66 نفر دانشجوی ترم چهارم بودند که همگی مورد بررسی قرار گرفتند. توزیع دانشجویان بر حسب نظر آنها نسبت به یادگیری درس مورفولوژی دندان به تفکیک عوامل مرتبط در جدول 2 ارائه گردیده است. برطبق این جدول 63/13 درصد در گروه اول و 54/4 درصد در گروه سوم تعداد فرزندان خانواده کمتر از 2 نفر داشتند. 36/86 درصد در سه گروه تعداد فرزندان خانواده بین 2 تا 5 نفر داشتند. همچنین 63/13 درصد در گروه دوم 09/9 درصد در گروه سوم تعداد فرزندان خانواده بیشتر از 5 نفر داشتند.

جدول 2 توزیع فراوانی دانشجویان ترم چهار دندانپزشکی بر حسب نظر آنها نسبت به یادگیری درس مورفولوژی دندان و عوامل مرتبط از لحاظ طبقه بندی اقتصادی را نشان می‏دهد.

در مبحث میزان علاقه به بخش مورفولوژی عملی دندان، در گروه اول 100 درصد افراد میزان علاقه زیاد، در گروه دوم 63/63 درصد و در گروه سوم 50 درصد افراد علاقه زیاد به این بخش داشته‏اند. همچنین 36/36 درصد دانشجویان گروه دوم و 27/27 درصد دانشجویان گروه سوم میزان علاقه متوسط به این بخش داشتند. قابل ذکر است که تنها 72/22 درصد دانشجویان گروه سوم میزان علاقه کم به این بخش داشتند.


 

 

 

 

 

 

 

جدول 1 : معرفی گروه ها و مراحل انجام مداخله

 

مرحله اول

(آموزش تراش کانین فک بالا)

مرحله دوم

(آموزش تراش پره مولر اول فک بالا)

مرحله سوم

(آموزش تراش پره مولر دو فک پایین)

گروه 1

ابتدا سنتی سپس فیلم

ابتدا فیلم سپس سنتی

سنتی

گروه 2

ابتدا فیلم سپس سنتی

سنتی

ابتدا سنتی سپس فیلم

گروه 3

سنتی

ابتدا سنتی سپس فیلم

ابتدا فیلم سپس سنتی

 

 

جدول 2 : توزیع فراوانی دانشجویان ترم چهار دندانپزشکی تحت مطالعه بر حسب برخی متغیرهای اندازه گیری شده

متغیر‏ها

گروه اول N=22

گروه دوم N=22

گروه سوم N=22

(درصد) تعداد

(درصد) تعداد

(درصد) تعداد

سن

25-18

30-25

35-30

(81/81)18

(63/13)3

(54/4)1

(95/45)10

(4/54)12

(0/0)0

(9/90)20

(09/9)2

(0/0)0

جنس

زن

مرد

(81/81)18

(18/18)4

(72/72)17

(27/27)5

(27/77)17

(72/22)5

تعداد فرزندان خانواده

٢-۵

(63/13)3

(36/86)19

(0/0)0

(0/0)0 (36/86)19

(63/13)3

(54/4)1

(36/86)19

(09/9)2

وضعیت اقتصادی

خوب

متوسط

ضعیف

(63/63)14

(81/31)7

(54/4)2

(77/27)6

(22/72)16

(0/0)0

(09/59)13

(36/36)8

(54/4)1

معدل کل دوره تا این مرحله

>۱۶

<۱۶

(09/59)13

(9/40)9

(45/45)10

(54/54)12

(54/54)12

(45/45)10

میزان علاقه به رشته

زیاد

متوسط

کم

(100)22

(0/0)0

(0/0)0

(77/27)6 (22/72)16

(0/0)0

(18/68)15

(81/31)7

(0/0)0

میزان علاقه به بخش مورفولوژِی دندان

زیاد

متوسط

کم

(100)22

(0/0)0

(0/0)0

(63/63)14

(36/36)8

(0/0)0

(50)11

(81/31)7

(72/22)4

میزان علاقه به برنامه‏های آموزشی عملی

مورفولوژی دندان به کمک رایانه

زیاد

متوسط

کم

(86/36)8

(86/36)8

(18/28)6

(09/59)13

(91/49)9

(0/0)0

(45/45)10

(81/31)7

(54/4)5

کیفیت آموزشی کلینیکی در بخش مورفولوژی دندان

خوب

متوسط

ضعیف

(81/81)18

(18/18)4

(0/0)0

(72/72)16

(72/22)5

(54/4)1

(27/27)6

(45/45)10

(27/27)6



با توجه به جدول 3 و 4 و نتایج به دست آمده از معادلات GEE و مقایسه سه گروه تفاوت آماری معنی‏داری در میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان بین سه گروه مشاهده نشد و گروه کنترل و مداخله از نظر آماری نتایج یکسانی داشتند. آنالیز آماری آزمون Wald نشان داد که تفاوت آماری معنی‏داری از نظر تعداد فرزندان (025/0P=)، سطح وضعیت اقتصادی (021/0P=)، میزان علاقه به بخش عملی مورفولوژی دندان (041/0P=) با میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان در گروه‏ها وجود داشت. سایر متغیرهای بررسی شده از لحاظ آماری تفاوت معنی‏داری را با میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان نداشتند. (05/0<P).

در این مطالعه گروه دوم با میانگین نمره 63/1±32/17، بالاترین نمره درس عملی مورفولوژی دندان و بیشترین میانگین نمره (38/17) را تکنیک ابتدا نمایش فیلم سپس تدریس داشته است. در مبحث پره مولر فک بالا زمانی که دانشجویان ابتدا نمایش فیلم سپس تدریس را داشته‏اند، بیشترین نتیجه از فیلم بر میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان در دانشجویان مشاهده شد. در نهایت بین گروه‏ها و سه تکنیک اجرا شده همچنان روش سنتی بیشترین نمره را نسبت به دو تکنیک اجرا شده داشت. تفاوت در تعداد فرزندان خانواده بین گروه اول در مقایسه با گروه سوم از لحاظ آماری معنی‏دار بود (011/0P=). تفاوت در تعداد فرزندان بین گروه دوم نسبت به گروه سوم از لحاظ اماری معنی‏دار نبود (22/0P=). همچنین تفاوت مشاهده شده در تعداد فرزندان بین گروه اول نسبت به گروه دوم نیز از لحاظ آماری معنی‏دار نبود (23/0P=). تفاوت در وضعیت اقتصادی بین گروه دوم نسبت به گروه سوم از لحاظ آماری معنی‏دار بود (01/0P=) به طوری که 55/54 درصد دانشجویانی که در گروه دوم نمره درس عملی مورفولوژی دندان آنان بالاتر از میانگین بود، در سطح اقتصادی خوبی قرار داشتند. این وضعیت در گروه سوم، 37/36 درصد گزارش شد. تفاوت وضعیت اقتصادی دانشجویان در گروه اول نسبت به گروه سوم و همچنین گروه اول نسبت به گروه دوم معنی‏دار نبود (08/0P=). میزان علاقه به بخش مورفولوژی دندان در هر دو گروه اول و گروه دوم نسبت به گروه سوم و همچنین گروه اول نسبت به گروه دوم تفاوت آماری معنی‏داری را نشان داد. (048/0P= و 044/0P= و 04/0P=). به طوری که 63/63 درصد دانشجویانی که در گروه اول، نمره درس عملی مورفولوژی دندان بالاتر از میانگین داشته‏اند، میزان علاقه آنها به بخش عملی مورفولوژی دندان زیاد گزارش شده است. این میزان رضایت‏مندی به ترتیب در گروه دوم 9/40 درصد و در گروه سوم 37/36 درصد بوده است.


 

 

 

 

جدول 3 : میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان بر حسب گروه‏ها

گروه

تعداد (N)

میانگین

انحراف معیار

گروه اول

٢٢

05/17

99/2

گروه دوم

٢٢

32/17

63/1

گروه سوم

٢٢

29/17

25/1

جدول 4 : توزیع فراوانی دانشجویان ترم چهار دندانپزشکی بر حسب عوامل مرتبط

عوامل مرتبط

نمره یادگیری درس عملی

P-value

گروه اول

نسبت به

گروه دوم

P-value

گروه اول

نسبت به

گروه سوم

P-value

گروه دوم

نسبت به

گروه سوم

گروه اول

تعداد (درصد)

گروه دوم

تعداد(درصد)

گروه سوم

تعداد (درصد)

بالای

میانگین

۰۵/١۷

پایین

میانگین

۰۵/١۷

بالای

میانگین

٣٢/١۷

پایین

میانگین

٣٢/١۷

بالای

میانگین

٢۹/١۷

پایین

میانگین

٢۹/١۷

تعداد فرزندان خانواده

٢-۵

(43/21)3

57/78)11

(0/0)0

(0/0)0 (100)8

(0/0)0

(0/0)0 (3/93)12

(7/7)1

(0/0)0 (77/77)7

(22/22)2

(88/5)1

(22/88)15

(88/5)1

(0/0)0 (80)4

(20)1

23/0

011/0

229/0

وضعیت اقتصادی

خوب

متوسط

ضعیف

(28/64)9

(57/28)4

(14/7)1

(5/62)5

(5/37)3

(0/0)0

(3/93)12

(7/7)۱

(0/0)0

(55/55)5

(44/44)4

(0/0)0

(14/57)8

(71/35)5

(14/7)1

(5/62)5

(5/37)3

(0/0)0

08/0

08/0

01/0

میزان علاقه به بخش

مورفولوژِی دندان

زیاد

متوسط

کم

(100)14

(0/0)0

(0/0)0

(100)8

(0/0)0

(0/0)0

(23/69)9

(67/30)4

(0/0)0

(55/55)5

(44/44)4

(0/0)0

 (57/28)4

(57/28)4

(28/17)2

 5/37)3

(25)2

(5/37)3

04/0

044/0

048/0

 

 

 

 


بحث

به طور کلی، آموزش عملی درس آناتومی و مورفولوژی دندان یکی از مشکل‏ترین واحدهای عملی دوره دندانپزشکی می‏باشد، زیرا دانشجویان برای اولین بار با کارهای مجسمه‏‏سازی (تراش دندان‏ها بر روی موم یا گچ) روبرو می‏شوند. از این رو تلاش‏های زیادی برای افزایش تجسم سه بعدی دندان‏ها و افزایش مهارت‏های حرکتی به منظور تراش دندان‏ها انجام شده است. تحقیق حاضر نشان داد با توجه به نتایج به دست آمده از معادلات GEE (آزمون برآوردگر تعمیم‏ یافته و مدل حاشیه‏ای) و مقایسه سه گروه هیچ تفاوت آماری معنی‏داری بین سه گروه مشاهده نشد.

در تحقیق Nance و همکاران مقایسه دو تکنیک آموزشی تراش مورفولوژی دندان به کمک موم، به روش CAI(Computer assisting learning) با به کاربردن DVD و روش معمولی لابراتوار در دانشجویان دندانپزشکی تفاوت آماری معنی‏داری بین دو تکنیک مشاهده نشد. دانشجویانی که از وسایل  کمک آموزشی استفاده کردند نمره‏ای بالاتر از نمره گروه سنتی به دست آوردند.(۱) نتایج این تحقیق تا حدودی مشابه تحقیق حاضر می‏باشد. در تحقیق آنها دو گروه آموزشی با یکدیگر مقایسه شد و بیشتر دانشجویان در گروهی بودند که فقط تجربه تکنولوژی DVD را داشتند. این در حالی است که در تحقیق حاضر شرایط یکسانی برای گروه‏ها اعمال گردیده و عوامل مرتبط زمان نمایش فیلم بعد یا پس از تدریس سنتی دخیل شده و این امر منحصر به فرد بودن تحقیق حاضر را آشکار می‏کند.

تحقیق Allen و همکاران دو روش آموزشی آناتومی دندان (CD + لابراتوار و تدریس استاندارد + لابراتوار) ارزیابی شد. همچنین آموزش از طریق سخنرانی به همراه لابراتوار و تاثیر آن بر یادگیری بررسی شد. میانگین نمرات تفاوت معنی‏داری را نشان نداد و نتایج تحقیق نشانگر این است که آموزش از طریق سخنرانی به خوبی CD بود و همچنین جویدن آدامس در طول سخنرانی سبب بالاتر شدن نمره در امتحانات تشریحی گردید و تاثیر آن معنی‏دار بود.(۱۵) این تحقیق در دو گروه با تعداد نامساوی افراد و شرایط آموزشی ناهمسان صورت گرفته است در حالی که تحقیق حاضر در سه گروه و با شرایط مساوی نمونه‏ها انجام گرفت.

Jewair و همکاران مقایسه کیفیت و اثر Computer Assisting Learning (CAL) به همراه روش‏های آموزشی سنتی و یا غیرسنتی، پرداختند. در گروه کنترل فقط از روش‏های سنتی استفاده شد. نتایج نشانگر این بود که روش اجرا شده CAL به تنهایی بر دانشجویان نتیجه‏ای نداشت. بهترین زمان اثر به دست آمده از آن هنگامی است که به همراه روش‏های آموزشی سنتی بکار رود. همچنین CAL به اندازه روش سنتی در بهبود بخشیدن دانسته‏ها مؤثر بود.(۹) نتایج به دست آمده از مطالعات در این بازنگری مقدار کمی را شامل شده و شرایط ناهمسان آموزشی در گروه‏ها اجرا گردیده با تحقیق اجرا شده مغایرت دارد. همچنین عوامل مرتبط دخیل نشده است.

Eitner و همکاران به مطالعه مداخله CAL و CAT(Computer Assisted Leshing) بر آموزش طراحی ماگزیلوفاسیال در دانشجویان دندانپزشکی پرداختند. نتایج نشان داد که گروه CAL/CAT نتیجه بهتری با میانگین ٢/٨٩% در مقایسه با گروه تعلیمات معمولی با میانگین ٧۶% به دست آوردند. همچنین آنالیز VAS از آزمون مشاهده‏ای تفاوت آماری معنی‏داری را بین دو گروه مطالعه آشکار کرد.(۱۳) این تحقیق در دو گروه با شرایط ناهمسان تعداد نمونه‏ها و مقایسه دانشجویان در دو سال تحصیلی متفاوت صورت گرفت و در هر گروه تنها یک شیوه آموزشی اجرا شد. این در حالی است که در تحقیق حاضر تمام شرایط از لحاظ تعداد نمونه‏ها، سال تحصیلی و تکنیک اجرا شده همسان بود.

Debate و همکاران به مطالعه تاثیر برنامه‏های آموزشی مبتنی بر شبکه (Web-based) در مراقبین بهداشت دهان و دندان در جلوگیری از اختلالات خوردن پرداختند. Debate و همکاران به مطالعه تاثیر برنامه‏های آموزشی مبتنی بر شبکه (Web-based) در مراقبین بهداشت دهان و دندان در جلوگیری از اختلالات خوردن پرداختند. نتایج تفاوت معنی‏دار را در بهبودی در اثر تاثیر فردی (٠٠١/٠P<)، افزایش دانسته‏های تظاهرات دهانی   (٠٠١/٠P<) و  افزایش دانسته‏های طرح درمان (٠٠١/٠P<) و جلوگیری  از عوارض جانبی اختلالات خوردن (٠٠١/٠P<)، را نشان داد.(۲۰) این تحقیق در دو گروه از دو رشته آموزشی متفاوت اجرا گردیده است و تنها از یک شیوه آموزشی بهره برده

همچنین در تحقیق Hendricson(۵) که در مورد استفاده از لپ تاپ در  آموزش دانشجویان دندانپزشکی  انجام شد بیشتر دانشجویان اعتقاد داشتند که این روش نقش اصلی در آموزش را نداشته و تنها نقش کمک آموزشی را دارد.در این تحقیق  شرایط برای دانشجویان یکسان نبود و در گروه‏های مختلف آموزشی بررسی شده است و زحمت حمل لپ تاپ به کلاس‏ها و فقدان تهیج به کار بردن لپ تاپ و نرم افزار به دلیل عدم نیاز اساتید به آن در دوره تعلیم و کیفیت ضعیف برنامه نرم افزار مشاهده می‏شد، این در حالی است که در تحقیق حاضر شرایط یکسانی برای گروه‏ها برنامه ریزی شده و برنامه کمک آموزشی رایانه از طریق مانیتور بخش برای دانشجویان پخش گردید.

اکثر تحقیقات ارائه شده تاکنون در دو گروه آموزشی اجرا شده است و عوامل مرتبط در آنها دخیل نشده است. در تحقیق حاضر تاثیر زمان اجرای برنامه کمک آموزشی قبل و یا بعد از روش سنتی بررسی گردیده است که در هیچ یک از تحقیق‏ها مشاهده نشده است.

 نتیجه گیری

از مطالعه حاضر چنین نتیجه می‏گیریم که همچنان روش سنتی (آموزش دورمیز) هنوز بهترین روش آموزش آناتومی و مورفولوژی دندان می‏باشد. و نمایش فیلم قبل از تدریس عملی می‏تواند تاثیری بر میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی دندان در دانشجویان داشته باشد. از نظر عوامل مرتبط تعداد فرزندان خانواده، سطح وضعیت اقتصادی، علاقه به بخش مورفولوژی می‏تواند بر میزان یادگیری درس عملی مورفولوژی موثر باشد. پس به نحوی می‏توان گفت هرچه امکانات و شرایط زندگی مساعدتر باشد افراد نیز در تحصیل موفق‏تر خواهند بود.

تشکر و قدردانی

از گروه مورفولوژی دندان، معاونت محترم پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دندانپزشکی به خاطر تشخیص ضرورت‏های انجام این تحقیق و حمایت‏های کم نظیرشان تشکر می‏شود. تشکر ویژه از دانشجویان نوبت اول سال تحصیلی 91-90 به خاطر کمک در اجرای طرح تقدیم می‏دارم.

  1. Nance ET, Lanning SK, Gunsolley JC. Dental anatomy carving computer-assisted instruction program: An assessment of student performance and perceptions. J Dent Educ 2009; 73(8): 972-9.
  2. K. L. Allen. New concepts in teaching dental anatomy: A Delphi survey. 2005; Availabel at http://iadr. confex. com/iadr/2005Balt/techprogram/abstract_58179. htm. Accessed 10 March 2005.
  3. Siéssere S, Vitti M, de Sousa LG, Semprini M, Regalo SC. Educational material of dental anatomy applied to study the morphology of permanent teeth. Braz Dent J 2004; 15(3): 238-42.
  4. Bogacki RE, Best A, Abbey LM. Equivalence study of a dental anatomy computer-assisted learning program. J Dent Educ 2004; 68(8): 867-71.
  5. Hendricson W, Eisenberg E, Guest G, Jones P, Johnson L, Panagakos F, et al. What do dental students think about mandatory laptop programs? J Dent Educ 2006; 70(5): 480-99.
  6. Wright EF, Hendricson WD. Evaluation of a 3-D interactive tooth atlas by dental students in dental anatomy and endodontic courses. J Dent Educ 2010; 74(2): 110-22.
  7. Rosenberg H, Grad HA, Matear DW. The effectiveness of computer-aided, self-instructional programs in dental education: A systematic review of the literature. J Dent Educ 2003; 67(5): 524-32.
  8. Lowe CI, Wright JL, Bearn DR. Computer-aided Learning (CAL): An effective way to teach the Index of Orthodontic Treatment Need. J Orthod 2001; 28(4): 307-11.
  9. Al-Jewair TS, Qutub AF, Malkhassian G, Dempster LJ. A systematic review of computer-assisted learning in endodontics education. J Dent Educ 2010; 74(6): 601-11.
  10. Fleming DE, Mauriello SM, McKaig RG, Ludlow JB. A comparison of slide/audiotape and Web-based instructional formats for teaching normal intraoral radiographic anatomy. J Dent Hyg 2003; 77(1): 27-35.
  11. Rosenberg H, Sander M, Posluns J. The effectiveness of computer-aided learning in teaching orthodontics: A review of the literature. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2005; 127(5): 599-605.
  12. MacPherson BR, Brueckner JK. Enhancing the dental histology curriculum using computer technology. J Dent Educ  2003; 67(3): 359-65.
  13. Eitner S, Holst S, Wichmann M, Karl M, Nkenke E, Schlegel A. Comparative study on interactive computer-aided-learning and computer-aided-testing in patient-based dental training in maxillofacial surgery. Eur J Dent Educ  2008; 12(1): 35-40.
  14. Karl M, Graef F, Eitner S, Beck N, Wichmann M, Holst S. Comparison between computer-aided testing and traditional multiple choice: An equivalence study. Eur J Dent Educ 2007; 11(1): 38-41.
  15. Allen KL, Galvis D, Katz RV. Evaluation of CDs and chewing gum in teaching dental anatomy. N Y State Dent J  2006; 72(4): 30-3.
  16. Al-Jewair TS, Azarpazhooh A, Suri S, Shah PS. Computer-assisted learning in orthodontic education: A systematic review and meta-analysis. J Dent Educ 2009; 73(6): 730-9.
  17. Tolidis K, Crawford P, Stephens C, Papadogiannis Y, Plakias C. Development of a computer-assisted learning software package on dental traumatology. Endod Dent Traumatol 1998; 14(5): 214-5.
  18. Cohen HB, Walker SR, Tenenbaum HC, Spero L. Interdisciplinary, web-based, self-study, interactive programs in the dental undergraduate program: A pilot. J Dent Educ 2003; 67(6): 661-7.
  19. Aly M, Elen J, Willems G. Learner-control vs. Program-control instructional multimedia: A comparison of two interactions when teaching principles of orthodontic appliances. Eur J Dent Educ 2005; 9(4): 157-63.
  20. Debate RD, Severson H, Zwald ML, Shaw T, Christiansen S, Koerber A, et al. Development and evaluation of a web-based training program for oral health care providers on secondary prevention of eating disorders. J Dent Educ 2009; 73(6): 718-29.
  21. Wrzosek M, Warner G, Donoff RB, Howell TH, Karimbux N. A survey of information technology management at U. S. dental schools. J Dent Educ 2003: 67(10): 1095-106.