ارتباط بین آژنزی مولر سوم با سایر آنومالی های دندانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ارتودانتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

2 مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران دانشیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

3 مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران استادیار گروه ارتودانتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

4 استاد گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

5 دانشجوی دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران

چکیده

مقدمه:دندان‏های مولر سوم شایع ترین دندان‏هایی هستند که دچار غیبت می‌گردند. همچنین عدم حضور این دندان، احتمال آنومالی در سایر دندان‌ها را تا چندین برابر افزایش می دهد. از آنجا که جهت تشخیص و طرح درمان در کنار معاینه بالینی به صورت معمول، از رادیوگرافی پانورامیک استفاده می‌گردد، هدف از این مطالعه تعیین شیوع غیبت مادرزادی مولر سوم و نیز میزان وقوع سایر آنومالی‌های همراه با آن در مقایسه با گروه فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم به کمک رادیوگرافی پانورامیک ‌بود.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی – تحلیلی، اطلاعات 562 رادیوگرافی پانورامیک به طور تصادفی جمع‌آوری شد. از این میان، درنهایت 538 پانورامیک بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. تصاویر رادیوگرافی پانورامیک بیمارانی که حداقل یک دندان مولر سوم نداشتند، از نظر حضور سایر آنومالی‌های دندانی مانند فقدان دندان، کمبود دندانی، دندان اضافه، کانین نهفته، دندان لترال میخی شکل، رویش نابجا، میکرودنشیا، انحنای تاج یا ریشه و جابجایی دندانی مورد بررسی قرار گرفتند. شیوع این ناهنجاری ها با یک گروه تصادفی به عنوان گروه شاهد، از میان بیمارانی که دارای هر چهار دندان مولر سوم بودند، مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته‌ها: از میان 538 عدد پانورامیک مورد بررسی، به طور کلی 7/13 درصد دارای حداقل یک غیبت مادرزادی مولر سوم، 5/13 درصد نهفتگی کانین، 4/13 درصد لترال میخی شکل، 9/5 درصد فقدان دندانی، 7/2 درصد جابجایی دندانی و 4/1 درصد دندان اضافه بوده‌اند. به ترتیب میزان فراوانی نهفتگی و فقدان دندانی در گروه غیبت مادرزادی مولر سوم (30 درصد و 5/40 درصد) از گروه کنترل (16 درصد و 7/2 درصد) بیشتر بوده است (001/0>Ρ-value). برای سایر آنومالی‌های دندانی در میان دو گروه و همچنین بین دو جنس از لحاظ حضور یا عدم حضور مولر سوم تفاوت معنی‌داری مشاهده نگردید. علاوه بر این، در این مطالعه مشخص شد، افرادی که دارای حداقل یک غیبت مادرزادی در مولر سوم بودند، احتمال وجود حداقل یک نوع آنومالی دندانی دیگر، از گروه کنترل بالاتر بود (001/0>Ρ-value).
نتیجه گیری: از میان انواع آنومالی‌های دندانی، احتمال وقوع نهفتگی و فقدان دندانی در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم از گروه کنترل بیشتر بود. ولی میزان شیوع این پدیده‌ در بین دو جنس با یکدیگر تفاوتی نداشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Association between Third Molar Agenesis and Other Dental Anomalies

نویسندگان [English]

  • parastoo namdar 1
  • atena shiva 2
  • mehran armin 3
  • tahura etezadi 3
  • reza ali mohammadpour 4
  • ali ajilian 5
1 Assistant Professor, Department of Orthodontics, School of Dentistry, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran Dental Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
2 Dental Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran Associate Professor, Department of Oral and Maxillofacial Pathology, School of Dentistry, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
3 Dental Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran Assistant Professor, Department of Orthodontics, School of Dentistry, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
4 Professor, Department of Biostatistics, School of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
5 Dentistry Student, School of Dentistry, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
چکیده [English]

Introduction: Third molar teeth are the most common teeth with agenesis. The absence of this tooth also increases the probability of anomalies in other teeth by several times. Since panoramic radiography is used to diagnose and plan treatment in orthodontic patients, along with routine clinical examination, this study aimed to determine the prevalence of third molar agenesis and incidence of other associated anomalies in comparison to that reported for the non-agenesis group using panoramic radiographs.
Materials and Methods: In this descriptive-analytical study, the pretreatment records of 562 patients were randomly collected. Out of these subjects, 538 patients were selected based on inclusion and exclusion criteria. The panoramic radiographic images of patients who did not have at least one third molar were assessed with regard to the presence of other dental anomalies, such as dental agenesis, hypodontia, hyperdontia, impacted canine, peg-shaped lateral incisors, ectopic eruption, microdontia, dilaceration, transposition, and transmigration. The prevalence of these anomalies was compared to that of a randomized control group selected from patients with the presence of each four third molars.
Results: Out of 538 studied panoramic radiographs, overall, 13.7%, 13.5%, 13.4%, 5.9%, 2.7%, and 1.4% of them had at least one third molar agenesis, canine impaction, peg-shaped lateral incisors, missing teeth, transposition, and hyperdontia, respectively. The frequency rates of impaction and missing teeth were higher in the agenesis group (30% and 40.5%) than those reported for the control group (16% and 2.7%) (p < /em>>0.001), respectively. The presence or absence of other dental anomalies was not statistically significant between the two groups and two genders. In addition, the present study demonstrated that the probability of the presence of at least one type of other dental anomalies was higher in individuals with third molar agenesis in comparison to that reported for the control group (p < /em>>0.001).
Conclusion: Among different types of dental anomalies in the studied population, the probability of impaction and missing teeth was higher in the third molar agenesis group than that of the control group. Furthermore, the prevalence of third molar agenesis was not different between the two genders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agenesis
  • Panoramic
  • Third molar
  • Dental anomalies

اصل مقاله

مقدمه

غیبت مادرزادی دندان، به کمبود مادرزادی یک یا تعداد بیشتر دندان های شیری و یا دائمی گفته می شود. یعنی حالتی که دندان در حفره دهان رویش نیافته و در رادیوگرافی نیز مشاهده نمی گردد.(1)

امروزه نزدیک به 50 درصد از دندان های مولر سوم افراد یا دارای نوعی از آنومالی هستند و یا رویش نیافته و نیمه رویش یافته می‌باشند.(2) همچنین زمان تشکیل، مورفولوژی تاج و ریشه آنها نیز، بسیار متغیر است.(3)

عوامل محیطی، پلی مورفیسم ژنتیکی، بیماری های سیستمیک، عادات غذایی و ... از جمله مواردی هستند که در ایجاد آنومالی های دندانی از قبیل میکرودنشیا، ماکرودنشیا، جابجایی دندانی و فقدان دندانی نقش ایفا می کنند.(9-4)

در میان آنومالی های دندانی، فقدان دندانی به عنوان غالب ترین آنومالی رخ داده گزارش شده است.(10) مطالعات مختلف شیوع آن را در جمعیت اروپایی 7/12 درصد(11)، در شیلی 75/24 درصد(12)، در جمعیت کره، 41 درصد(13) و 30 درصد در جمعیت مالزی(15و14) نشان
داده اند. در مطالعات نشان داده شده است که غیبت مادرزادی مولر سوم به آنومالی های سایر دندانها، هم از نظرشکل و هم از نظر تعداد وابسته می باشد.(14) همینطور مشاهده شده است که عدم حضور دندان مولر سوم، احتمال عدم حضور سایر دندان‌ها را تا 13 برابر افزایش می دهد. در سایر مطالعات میان رشد تاخیری برخی از دندان ها، کاهش سایز و تغییرات در شکل آنها با عدم حضور دندان مولر سوم ارتباط مثبتی گزارش شده است.(17-15) همچنین گزارش گردیده در بیماران مبتلا به آژنزی مولر سوم، احتمال وجود ناهنجاری در سایر دندان ها، 5/39 درصد است که در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری بالاتر بوده است.(5) بین آژنزی مولر سوم و الگوی نهفتگی و جابجایی پالاتالی کانین نیز ارتباط معنادار یافت گردیده است.(6)

با توجه به نتایج مطالعات گذشته و میزان شیوع نسبتا بالای آن در مطالعات، بر آن شدیم که مطالعه ای را به منظور بررسی ارتباط بین غیبت مادرزادی مولر سوم با سایر آنومالی های دندانی در شهر ساری انجام دهیم.

مواد و روش‌ها

مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بود که به صورت مقطعی انجام گرفت. از تصاویر پانورامیک موجود در یک مرکز خصوصی در شهر ساری برای این مطالعه استفاده شد. با توجه به مقاله مشابه انجام شده در این حیطه(18) و ضریب اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 538 نفر محاسبه گردید.

رادیوگرافی پانورامیک بیماران به صورت تصادفی از میان پرونده های بیماران ارتودنسی یک مرکز خصوصی در شهر ساری انتخاب گردیدند. تمامی پانورامیک ها توسط یک متخصص ارتودنسی و دانشجوی سال آخر دندانپزشکی مقطع عمومی مورد بررسی قرار گرفت. از میان معیارهای ورود می توان به داشتن بازه ی سنی 13 تا 28 سال، عدم داشتن سابقه درمان ارتودنسی، نداشتن سابقه خارج سازی دندان به صورت ساده و یا جراحی و داشتن رادیوگرافی با کیفیت مناسب اشاره کرد. قابل ذکر است که بیماران با اختلالات مادرزادی، شکاف کام و لب و یا سایر دفورمیتی های جمجمه ای صورتی، رادیوگرافی هایی با ضایعات پاتولوژیک مانند کیست و یا تومور و همچنین گرافی هایی با کیفیت پایین از مطالعه خارج گردیدند. مولر سوم زمانی دچار غیبت مادرزادی در نظر گرفته شد که هیچگونه سابقه ای دال بر کشیدن آن در تاریخچه بیمار وجود نداشت و یا اینکه در افراد با سن پایین‌تر شواهدی دال بر مینرالیزاسیون تاج یا تشکیل کریپت که به صورت رادیولوسنسی مشاهده می شود، در پانورامیک رویت نمی گردید. پس از بررسی گرافی ها، مواردی که حداقل یک غیبت مادرزادی مولر سوم داشتند، تعیین گردیدند. در نهایت بر اساس معیارهای ورود و خروج، 538 رادیوگرافی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور خارج سازی داده ها از یک چک لیست دو قسمتی استفاده شد. قسمت اول، شامل اطلاعات دموگرافیک از قبیل سن، جنس و محل سکونت بود و قسمت دوم بخش اطلاعات دندانی برای ثبت آنومالی های دندانی موجود در گرافی از قبیل فقدان دندان، هیپودنشیا، هایپردنشیا، کانین نهفته، لترال میخی شکل ماگزیلا، رویش نابجا، میکرودنشیا، دیلاسریشن و جابجایی دندانی بود.

عدم وجود یک یا تعداد بیشتر دندان دائمی و یا شیری در حفره دهان و یا رادیوگرافی به صورت مادرزادی غیبت مادرزادی اطلاق می شد.(1) هایپردنشیا، به افزایش تعداد دندان ها، بدون تغییر در مورفولوژی آنها، اطلاق گردید.(19) هیپودنشیا عدم حضور پنج دندان و یا بیشتر، به جز مولر سوم در نظر گرفته شد.(21و20) تاخیر در رویش دندانی که ریشه ی آن به صورت کامل شکل گرفته است، اما بدون مداخله درمانی در موقعیت عملکردی نرمال قرار نمی گیرد، به عنوان نهفتگی در نظر گرفته شد.(20) در صورتی که عرض مزیودیستال لترال ماگزیلا نسبت به حالت نرمال کوچکتر می بود، لترال میخی شکل در نظر گرفته می شد.(22و18) اختلال رشدی در شکل دندان، به طوری که ریشه و یا تاج دندان، زاویه و یا انحنای شدید داشت، به عنوان دایلاسریشن ثبت می شد.(23) در مواقعی که دندان مسیر صحیح رویشی خود را طی نمی کرد و موجب موقعیت نادرست دندان می شد، رویش نابجا ثبت می شد و در موارد(24) تغییر موقعیت دو دندان مجاور هم، ترنس پوزیشن گزارش می شد.(25)

داده ها پس از جمع آوری در نرم افزار SPSS با ویرایش 22 وارد شده و مورد آنالیز قرار گرفتند. شیوع غیبت مادرزادی مولر سوم و ارتباط آن با سایر آنومالی ها با آزمون کا-اسکوئر صورت گرفت. همچنین مقایسه بین گروه ها با آنالیز ANOVA انجام شد. سطح معناداری نیز 05/0 تعیین گردید.

یافته ها

طی این مطالعه، به طور تصادفی و بر اساس معیارهای ورود و خروج، در نهایت 538 پانورامیک مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی این 538 پانورامیک، مشاهده شد که 74 بیمار دارای حداقل یک غیبت مادرزادی مولر سوم بودند. از این رو به عنوان گروه کنترل، 74 رادیوگرافی که در آن همه دندان‌های مولر سوم حضور داشتند، انتخاب شد و سپس این دو گروه با هم مورد مقایسه قرار گرفتند.

از میان آنومالی های مختلف، فقدان دندان ها وجود دندان‌های نهفته و داشتن حداقل یک آنومالی ارتباط معناداری با داشتن غیبت مادرزادی مولر سوم داشت (05/0>P). برای سایر آنومالی های بررسی شده با غیبت مادرزادی مولر سوم در کل سیستم دندانی رابطه معناداری مشاهده نشد (05/0<P).

جدول 1، ارتباط میان جنس و غیبت مادرزادی مولر سوم را نشان می‌دهد. بر اساس داده های حاصل از بررسی رادیوگرافیک، مشخص شد میان جنس و وجود یا عدم وجود غیبت مادرزادی مولر سوم از لحاظ آماری اختلاف معناداری وجود نداشت (05/0<P).

 

 

جدول 1 : ارتباط میان جنس و غیبت مادرزادی مولر سوم

جنس

گروه آزمایش

P-value

دارای آژنزی

 (درصد) تعداد

عدم آژنزی

 (درصد) تعداد

مونث

(5/63)47

(9/64)48

 029/0

* =864/0

مذکر

(5/36)27

(1/35)26

کل

(0/100)74

(0/100)74

*آزمون کای اسکویر

 

 

جدول 2، ارتباط میان آنومالی­های دندانی و غیبت مادرزادی مولر سوم را نشان می­دهد. نتایج جدول 2 به شرح زیر بود.

شیوع نهفتگی در گروه دارای غیبت مادرزادی مولرسوم 8/29 درصد و در گروه فقدان غیبت مادرزادی مولر سوم 3/16 درصد بود. بصورت کلی شیوع نهفتگی طی این مطالعه 1/46 درصد گزارش شد. درصد نهفتگی در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم بیشتر از افرادی بود که غیبت مادرزادی مولر سوم نداشتند و آزمون کای اسکوئر نشان داد این اختلاف معنی دار بود (001/0>P،
640/7= ).

طبق یافته‌ها، فراوانی دندان لترال میخی شکل در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم در این مطالعه 2/8 درصد، در گروه فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم 4/5 درصد و در کل جمعیت مورد مطالعه 6/13 درصد گزارش شد. همچنین طی این مطالعه ارتباط معناداری میان آژنزی مولر سوم و حضور دندان لترال میخی شکل یافت نشد (05/0< P).

شیوع ترنسپوزیشن در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم صفر و گروه غیبت مادرزادی مولر سوم 4/5 درصد و در کل جمعیت مطالعه 7/2 درصد گزارش گردید. درنتیجه میان حضور این آنومالی و غیبت مادرزادی مولر سوم ارتباط معناداری یافت نشد. (05/0< P)

طبق یافته‌های مطالعه حاضر، شیوع آنومالی هایپردنشیا در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم صفر درصد و در گروه بدون غیبت مادرزادی مولر سوم 7/2 درصد گزارش شد و در کل جمعیت مورد مطالعه 4/1 درصد بود. در مورد نحوه ی ارتباط میان غیبت مادرزادی دندان مولر سوم با حضور هایپردنشیا به لحاظ آماری ارتباط معناداری یافت نشد (05/0< P).

به منظور بررسی حضور حداقل یک آنومالی در هر یک از گروه های دارای غیبت مادرزادی و عدم آن از آزمون کا-اسکوئر استفاده شد که نتایج این بررسی در جدول 2 آورده شده است. شیوع داشتن حداقل یک آنومالی در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم 49 درصد، در افراد فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم 6/25 درصد و در کل جمعیت مطالعه 37 درصد گزارش شده است. ارتباط میان داشتن غیبت مادرزادی مولر سوم با داشتن حداقل یک آنومالی در افراد به لحاظ آماری دارای سطح معنی داری بود. طی این مطالعه مشخص شد رابطه بین آژنزی مولر سوم با وجود حداقل یک آنومالی در افراد معنی دار بود (01/0>P).


 

 

 

جدول 2 : توزیع فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب میان آنومالی­های دندانی و غیبت مادرزادی مولر سوم

 گروه آزمایش

آنومالی­ها

دارای آژنزی

تعداد (درصد)

عدم آژنزی

تعداد (درصد)

P-value

بدون نهفتگی

(2/70)52

(7/83)62

   640/7

* <001/0

دارای نهفتگی

(8/29)22

(3/16)12

عدم حضور لترال میخی شکل

(8/91)68

(6/94)70

   112/1

* =103/0

حضور لترال میخی شکل

(2/8)6

(4/5)4

عدم حضور ترنسپوزیشن

(100)74

(6/94)70

** =06/0

حضور ترنسپوزیشن

(0)0

(4/5)4

عدم هایپردنشیا

(100)74

(3/97)72

  ** =248/0

حضور هایپردنشیا

(0)0

(7/2)2

بدون آنومالی

(51)38

(4/74)55

   680/6

* <001/0

دارای حداقل یک آنومالی

(49)36

(6/25)19

بدون فقدان دندانی

(4/59)44

(3/97)72

  ** <001/0

دارای حداقل یک فقدان دندانی

(6/40)30

(7/2)2

**آزمون دقیق فیشر، *آزمون کای اسکویر

 


همچنین طبق یافته­ها، شیوع فقدان دندانی در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم 6/40 درصد و در گروه کنترل که افراد فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم بودند، 7/2 درصد گزارش شد. فقدان ها در چهار کوادرانت بررسی شدند و مشاهده شد که بیشترین میزان فقدان در هردو گروه نمونه و کنترل، در دو کوادرانت و کمترین میزان آن در چهار کوادرانت بود. نتایج حاصله حاکی از آن است که میان غیبت مادرزادی مولر سوم و فقدان سایر دندان‌ها ارتباط معناداری وجود داشت (001/0> P-value).

بحث

مولرهای سوم شایعترین دندان هایی هستند که دچار غیب مادرزادی می گردند. بررسی فقدان، موقعیت و مرحله ی تکاملی این دندان‌ها چه از نظر مشکلاتی که برای بیماران ایجاد می کنند و چه از نظر کاربرد آنها در تعیین سن کرونولوژیک و پزشکی قانونی بسیار مفید می باشد.

همانطور که در مطالعات دیگر نشان داده شده است، شیوع و توزیع ناهنجاری های دندانی در جمعیت های مختلف، تنوع گسترده ی را نشان می دهد. بنابراین در این مطالعه، درصد شیوع متفاوت، به دلیل حجم نمونه ی متفاوت و بررسی جمعیت متفاوت از سایر مطالعات می باشد. همچنین اختلاف نژاد، معیارهای حجم نمونه، معیارهای تشخیصی و روش های نمونه گیری از جمله مواردی می باشند که در اختلاف بین شیوع آنومالی در مطالعات مختلف تاثیرگذار هستند.

طی این مطالعه شیوع آنومالی ها مورد بررسی قرار گرفت و همچنین حضور یا غیبت مادرزادی مولر سوم با هریک از آنومالی ها مورد مقایسه قرار گرفت تا ارتباط هر آنومالی با حضور یا غیاب مولر سوم تعیین گردد. در قسمت بحث، نتایج به دو قسمت کلی تقسیم می گردند: در قسمت اول، ابتدا شیوع هر یک از آنومالی های بررسی شده در هر دو جمعیت مطالعه گزارش شده و سپس ارتباط میان آن آنومالی با غیبت مادرزادی مولر سوم تعیین می‌گردد. در بخش دوم ارتباط هرکدام از آنومالی ها با تعداد غیبت مادرزادی موجود، در گروه نمونه تعیین گردید. به این ‌صورت که تمام آنومالی ها در چهار زیرگروه نمونه مورد بررسی قرار گرفتند.

در این مطالعه رادیوگرافی انتخابی برای بررسی آنومالی های دندانی، رادیوگرافی پانورامیک بود. چراکه در مطالعه ای که بیاتی و همکاران(25) انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که پانورامیک یک رادیوگرافی ارزشمند برای کشف بسیاری از آنومالی های دندانی می باشد.

طی این مطالعه، از میان 538 رادیوگرافی پانورامیک که وارد مطالعه گردیدند، 74 رادیوگرافی غیبت مادرزادی مولر سوم داشتند، از این رو فراوانی آن در این مطالعه، 75/13 درصد برآورد شد. به لحاظ آماری، تفاوتی بین دو جنس مونث و مذکر از لحاظ حضور یا غیاب دندان مولر سوم وجود نداشت.

بر اساس مطالعاتی که در گذشته انجام گرفته اند، الگوی مشخصی برای توزیع ناهنجاری های دندانی در بین دو جنس نشان داده نشده است. Kazanci و همکاران(26) شیوع غیبت مادرزادی مولر سوم را 8/23 درصد و Celikoglu و همکاران(27) 3/17 درصد اعلام کردند. آن‌ها همچنین طی مطالعه‌ی خود بین جنس و میزان توزیع غیبت مادرزادی مولر سوم رابطه ی معناداری مشاهده نکردند. Sujon و همکاران(28) شیوع غیبت مادرزادی مولر سوم را 4/38 درصد اعلام نموده و بیان کردند که شیوع آن به صورت قابل توجهی در خانم ها بیشتر بوده است.

در این مطالعه، در افرادی که فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم بودند، نسبت به سایر افراد، نهفتگی بیشتری مشاهده شد. این اختلاف به اندازه ای بود که به لحاظ آماری معنادار گردید. بنابراین میان غیبت مادرزادی مولر سوم و نهفتگی دندان ارتباط معنی داری مشاهده شد. شیوع این آنومالی در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم 30 درصد و در گروه فاقد غیبت مادرزادی مولرسوم 16 درصد و در کل جمعیت مورد مطالعه 5/13 درصد گزارش شد. حقانی فر و همکاران(17) این شیوع را 2/15 درصد گزارش کردند که این میزان به درصدی که در مطالعه ی حاضر به آن دست یافتیم، نزدیک می باشد. در مطالعه Lampesi و همکاران(29) میان نهفتگی دندان کانین و غیبت مادرزادی مولر سوم ارتباط وجود داشت.

فراوانی دندان های لترال میخی شکل در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم در این مطالعه 8 درصد، در گروه فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم 4/5 درصد و در کل جمعیت مورد مطالعه 4/13 گزارش شد. همچنین طی این مطالعه ارتباط معناداری میان غیبت مادرزادی مولر سوم و حضور دندان لترال میخی شکل یافت نشد که این بخش از نتیجه ی مطالعه ی حاضر با نتیجه ی مطالعه Meskin و همکاران(30) همسو بود. همچنین آن ها در مطالعه ی خود شیوع دندان لترال میخی شکل را 88/0 درصد گزارش کردند.

در این مطالعه شیوع آنومالی ترنسپوزیشن در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم صفر، در گروه فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم 4/5 درصد و در کل جمعیت مطالعه 7/2 درصد گزارش شد. همچنین میان حضور این آنومالی و غیبت مادرزادی مولر سوم ارتباط معناداری یافت نشد. شیوع این آنومالی در مطالعه ی Yilmaz، 38 درصد گزارش شد که اختلاف نتایج می تواند به دلیل بررسی این آنومالی در جمعیت های مختلف و نیز حجم نمونه متفاوت باشد.(31)

شیوع آنومالی هایپردونشیا طی مطالعه ی حاضر در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم صفر درصد، در گروه بدون غیبت مادرزادی مولر سوم 7/2 درصد و در کل جمعیت مورد مطالعه 4/1 درصد بود. Montasser و همکاران(18)، هایپردنشیا را در مطالعه خود 8/2 درصد بیان کردند، که 75 درصد آن در ناحیه قدام و 25 درصد آن در ناحیه پرمولرها بوده است. در مورد نحوه ی ارتباط میان غیبت مادرزادی دندان مولر سوم با حضور هایپردنشیا به لحاظ آماری ارتباط معناداری یافت نشد.

شیوع فقدان دندانی در هریک از گروه ها در مطالعه ی حاضر بدین صورت گزارش شد که شیوع آن در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم، 5/40 درصد و درگروه کنترل که افراد فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم بودند، 7/2 درصد بود. فقدان دندانی در چهار کوادرانت بررسی شد و مشاهده شد که بیشترین میزان فقدان دندانی در هر دو گروه نمونه و کنترل، در دو کوادرانت و کمترین میزان آن در چهار کوادرانت بود. نتیجه ی حاصل گواه بر این بود که افرادی که دارای غیبت مادرزادی مولر سوم بودند، فراوانی بیشتری نسبت به افراد فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم داشتند و این اختلاف به لحاظ آماری، معناداری بود. در نتیجه میان غیبت مادرزادی مولر سوم و فقدان دندانی سایر دندان ها ارتباط معنی داری وجود دارد. این قسمت از نتیجه‌ی مطالعه ی حاضر با نتیجه ی مطالعه ی حبیبی و همکاران(9) که بیان می کرد میان غیبت مادرزادی مولر سوم و غیبت مادرزادی سایر دندان‌ها ارتباط مستقیمی وجود دارد، همسو می باشد. در مطالعه ی ایشان شیوع فقدان دندانی سایر دندان ها در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم نسبت به سایر آنومالی ها بیشترین مقدار گزارش شد. همچنین این نتیجه را، مطالعه ی Garn و همکاران(32) نیز تایید می کند.

شیوع داشتن حداقل یک آنومالی در افراد دارای غیبت مادرزادی مولر سوم 49 درصد، در افراد فاقد غیبت مادرزادی مولر سوم 25 درصد و در کل جمعیت مطالعه 37 درصد گزارش شده است. همچنین حقانی فر و همکاران(17)در مطالعه ی خود این شیوع را 6/32 درصد اعلام نمودند. یکی دیگر از نتایج مطالعه ی حاضر، ارتباط میان داشتن غیبت مادرزادی مولر سوم با داشتن حداقل یک آنومالی در افراد بود و این ارتباط به لحاظ آماری معنی دار شد. طی این مطالعه مشخص شد در افرادی که دارای غیبت مادرزادی مولر هستند، احتمال داشتن حداقل یک آنومالی دیگر نیز وجود دارد. این نتیجه هم جهت با نتیجه ی مطالعه‌ی حبیبی و همکاران(33) بود.

آنومالی های میکرودنشیا، هایپودنشیا، رویش نابجا، دایلسریشن و ترنس پوزیشن در هیچ کدام از نمونه ها مشاهده نشد. این امکان وجود دارد که با بررسی جامعه آماری بزرگتر، ارتباط بین این آنومالی ها با غیبت مادرزادی مولر سوم نیز مشخص گردد.

افرادی که دارای غیبت مادرزادی مولر سوم بودند به چهار زیرگروه دارای یک، دو، سه و چهار غیبت مادرزادی مولر سوم تقسیم شدند و هر کدام از آنومالی ها در زیرگروه ها مورد بررسی قرار گرفتند. طی بررسی های انجام شده در گروه غیبت مادرزادی مولر سوم، فروانی افرادی که دارای یک دندان غایب مولر سوم بودند از سایر افراد بیشتر بود. پس از آن به ترتیب افراد با دو و چهار دندان غایب مولر قرار داشتند و کمترین فراوانی مربوط به افرادی بود که دارای سه غیبت مادرزادی مولر سوم بودند.

 به جزآنومالی لترال میخی شکل، اختلاف میان زیرگروه ها با یکدیگر به اندازه ای نبود که به لحاظ آماری معنادار باشد. فقط میان داشتن دندان لترال میخی شکل و تعداد دندان هایی که دچار غیبت مادرزادی مولر سوم بودند، ارتباط معنی داری مشاهده گردید. به این ترتیب که در افراد دارای غیبت مادرزادی یک مولر سوم، نسبت به سایر زیرگروه ها دندان لترال میخی شکل بیشتری یافت گردید.

باید توجه داشت که تشخیص زودهنگام آنومالی ها به مدیریت بهتر کمک قابل توجهی می‌کند.(17و2) تشخیص و مداخله به موقع آن دسته از آنومالی هایی که زودتر در پانورامیک تشخیص داده می شوند، احتمال اختلالات رویشی و مشکلاتی که به دنبال آن پیش می آیند، بار مالی وارد شده به بیمار برای درمان و طول دوره درمان را کاهش می دهد.(31)

نتیجه‌گیری

در جمعیت مورد مطالعه ما، بین شیوع هیچ یک از انواع آنومالی ها و جنس رابطه معناداری مشاهده نشد. شایع ترین آنومالی در گروه دارای غیبت مادرزادی مولر سوم، غیبت دندان‌ها و در گروه کنترل، دندان نهفته بود. از میان آنومالی های مورد بررسی، میان فقدان دندانی، نهفتگی و داشتن حداقل یک آنومالی با غیبت مادرزادی مولر سوم ارتباط معنی داری وجود داشت. برای سایر آنومالی های بررسی شده و غیبت مادرزادی مولر سوم، در کل سیستم دندانی، رابطه معناداری مشاهده نشد.

تشکر و قدردانی

مقاله حاضر برگرفته از پایان نامه دوره دکترای عمومی با شماره 2877 مصوب دانشکده دندانپزشکی و معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران می باشد و به جهت انجام هماهنگی‌های لازم برای اجرای این پروژه‌ی مطالعاتی، بی‌نهایت سپاسگزاریم.

مراجع

  1. Cameron J, Sampson WJ. Hypodontia of the permanent dentition. Case reports. Aust Dent J 1996; 41(1):1-5.
  2. Kruger E, Thomson WM, Konthasinghe P. Third molar outcomes from age 18 to 26: findings from a population-based New Zealand longitudinal study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endodontol 2001; 92(2):150-5.
  3. Gravely JF. A radiographic survey of third molar development. Br Dent J 1965; 119(9):397-401.
  4. Silvestri AR Jr, Connolly RJ, Higgins MT. Selectively preventing development of third molars in rats using electrosurgical energy. J Am Dent Assoc 2004; 135(10):1397-405.
  5. Gulati S, Singla D, Mittal S, Bhullar M, Aggarwal I, Sharma A. Relationship between third molar agenesis and other dental anomalies. Dent J Adv Stud 2019; 7(1):23-7.
  6. Alhaija ESA, Wazwaz FT. Third molar tooth agenesis and pattern of impaction in patients with palatally displaced canines. Angle Orthod 2018; 89(1):64-70.
  7. Endo Y, Mizuno T, Fujita K, Funabashi T, Kimura F. Soft-diet feeding during development enhances later learning abilities in female rats. Physiol Behav 1994; 56(4):629-33.
  8. Kiliaridis S. The importance of masticatory muscle function in dentofacial growth. Semin Orthod 2012; 12(2):110-9.
  9. Abed GS, Buschang PH, Taylor R, Hinton RJ. Maturational and functional related differences in rat craniofacial growth. Arch Oral Biol 2007; 52(11):1018-25.
  10. Mostowska A, Kobielak A, Trzeciak WH. Molecular basis of non-syndromic tooth agenesis: mutations of MSX1 and PAX9 reflect their role in patterning human dentition. Eur J Oral Sci 2003; 111(5):365-70.
  11. Lee SH, Lee JY, Park HK, Kim YK. Development of third molars in Korean juveniles and adolescents. Forensic Sci Int 2009; 188(1-3):107-11.
  12. Alam MK, Hamza MA, Khafiz MA, Rahman SA, Shaari R, Hassan A. Multivariate analysis of factors affecting presence and/or agenesis of third molar tooth. PloS One 2014; 9(6):e101157.
  13. Shinn DL. Congenitally missing third molars in a British population. J Dent 1976; 4(1):42-4.
  14. Keene HJ. Third molar agenesis, spacing and crowding of teeth, and tooth size in caries-resistant naval recruits. Am J Orthod 1964; 50(6):445-51.
  15. Garn SM, Lewis AB, Vicinus JH. Third molar agenesis and reduction in the number of other teeth. J Dent Res 1962; 41(4):717.
  16. Baba-Kawano S, Toyoshima Y, Regalado L, Sa'do B, Nakasima A. Relationship between congenitally missing lower third molars and late formation of tooth germs. Angle Orthod 2002; 72(2):112-7.
  17. Haghanifar S, Moudi E, Abesi F, Kheirkhah F, Arbabzadegan N, Bijani A. Radiographic evaluation of dental anomaly prevalence in a selected Iranian population. J Dent 2019; 20(2):90-4.
  18. Celikoglu M, Bayram M, Nur M. Patterns of third-molar agenesis and associated dental anomalies in an orthodontic population. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2011; 140(6):856-60.
  19. Sujon MK, Alam MK, Rahman SA. Prevalence of third molar agenesis: associated dental anomalies in non-syndromic 5923 patients. PloS One 2016; 11(8):e162070.
  20. Trakinienė G, Ryliškytė M, Kiaušaitė A. Prevalence of teeth number anomalies in orthodontic patients. Stomatologija 2013; 15(2):47-53.
  21. Montasser MA, Taha M. Prevalence and distribution of dental anomalies in orthodontic patients. Orthodontics 2012; 13(2):52-9.
  22. Celikoglu[S1]  M, Miloglu O, Kazanci F. Frequency of agenesis, impaction, angulation, and related pathologic changes of third molar teeth in orthodontic patients. J Oral Maxillofac Surg 2010; 68(5):990-5.
  23. Leco Berrocal M, Martín Morales JF, Martínez González JM. An observational study of the frequency of supernumerary teeth in a population of 2000 patients. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2007; 12(2):134-8.
  24. Bishara SE, Andreasen G. Third molars: a review. Am J Orthod 1983; 83(2):131-7.
  25. Shams N, Bayati S, Dadollahi Sarab M, Khosravi N, Khani M, Amiri F, et al. Rate of incidental findings of pathology and dental anomalies in pediatric patients: a radiographic study. Jundishapur Sci Med J 2016; 15(2):139-46.
  26. Kazanci F, Celikoglu M, Miloglu O, Oktay H. Third-molar agenesis among patients from the East Anatolian Region of Turkey. J Contemp Dent Pract 2010; 11(4):E033-40.
  27. Celikoglu M, Miloglu O, Kazanci F. Frequency of agenesis, impaction, angulation, and related pathologic changes of third molar teeth in orthodontic patients. J Oral Maxillofac Surg 2010; 68(5):990-5.
  28. Sujon MK, Alam MK, Rahman SA. Prevalence of third molar agenesis: associated dental anomalies in non-syndromic 5923 patients. PloS One 2016; 11(8):e0162070.
  29. Lempesi E, Karamolegkou M, Pandis N, Mavragani M. Maxillary canine impaction in orthodontic patients with and without agenesis: a cross-sectional radiographic study. Angle Orthod 2013; 84(1):11-7.
  30. Meskin LH, Gorlin RJ. Agenesis and peg-shaped permanent maxillary lateral incisors. J Dent Res 1963; 42(6):1476-9.
  31. Eshghpour M, Shaban B, Sarfarzi S, Samieirad S. Frequency and difficulty score of lower third molar impaction in the patients referring to the oral and maxillofacial surgery department of Mashhad Dental School (2017-2018). J Mashhad Dent Sch 2018; 42(4):340-7.
  32. Garn SM, Lewis AB. The relationship between third molar agenesis and reduction in tooth number. Angle Orthod 1962; 32(1):14-8.
  33. Habibi A, ImaniMoghaddam M, Esmaily H, Tavakolizadeh S. Frequency of congenitally missing of third molars and its associated changes in 14-25 year old patients in Mashhad Dental School in 2006. J Mashhad Dent Sch 2010; 34(1):15-24.

 

مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
دوره 45، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 83-92

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار