تأثیر خمیر مخاط‌ چسب چای سبز بر درمان زخم‌های آفتی عودکننده دهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه بیماری های دهان، فک و صورت، دانشکده دندان پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران

2 استاد گروه فارماسیوتیکس، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران

3 استادیار گروه بیماری‌های دهان، فک و صورت، دانشکده دندان‌پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران

4 استادیار گروه بیماری های دهان، فک و صورت، دانشکده دندان پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران

5 دندان پزشک، دانشکده دندان پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران

6 استادیار آمار زیستی، ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت قلب و ﻋﺮوق شهید رﺟﺎﯾﻲ، مرکز آموزشی، تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: استوماتیت آفتی عودکننده از بیماری­هـای شـایع دهـان است که با زخم­های منفرد یا متعدد دردناک و عودکننده مخاط دهان تظاهر می­یابد. با توجه به اتیولـوژی نامشخص و نبود درمان قطعی برای آن، تلاش در زمینه تهیه دارویی که این بیماری را کنترل نماید، بسیار مفید می­باشد. از آن­جایی­که گیاه چای سبز، منبع غنی از آنتی­اکسیدان، توأم با خاصـیت ضـدالتهابیاست، هدف این مطالعه تعیین تأثیر خمیر مخاط­ ­چسب حاوی عصاره چای سبز، در درمان زخم­های­آفتی ­عود­کننده ­دهان بود.
مواد و روش­ها: در این مطالعه کارآزمایی بالینی دوسـوکـور، ۵۲ بیمار مبتلاء به استوماتیت آفتی عودکننده که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، به ­صورت تصادفی به دو گروه استفاده کننده از خمیر مخاط­ چسب حاوی عصاره چای سبز و بدون دارو (پلاسبو) تقسیم شدند و به مدت ده روز، روزی سه بار از خمیر مخاط­چسب استفاده کردند. میزان درد براساس Visual Analogue Scale (VAS)  و اندازه ضایعات به ­وسیله پروب (براساس میلی­متر) در آغاز مطالعه (روز صفر) و روز­های یک، شش و ده ثبت شد. داده ­ها با استفاده از نرم ­افزار SPSS نسخه ۲۱ و آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه­ گیری­ های مکرر، مورد تجزیه­ و­ تحلیل قرار گرفت.
یافته­ ها: شدت درد و مدت زمان بهبودی در گروه استفاده کننده از چای سبز به طور معنی ­داری کمتر از گروه کنترل بود (05/0p <). اما اندازه زخم در طول زمان، بین دو گروه تفاوت آماری معنی ­داری نشان نداد(05/0p >).
نتیجه گیری:خمیر مخاط­­ چسب حاوی عصاره چای سبز می­تواند شدت درد و مدت زمان بهبودی زخم­های آفتی دهان را کاهش دهد، اما در کاهش اندازه ضایعات تأثیری ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Green Tea Mucoadhesive Paste on Recurrent Aphthous Stomatitis Treatment

نویسندگان [English]

  • Atekeh Movaghari pour 1
  • Payam Khazaeli 2
  • Nazanin Kamyab 3
  • Mahsa Pourzamani 4
  • Fatemehsadat Moeinzadeh 5
  • Mahmood Sheikh Fathollahi 6
1 Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Medicine, Department of Oral Medicine, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran
2 Professor of Pharmaceutics, Department of pharmaceutics, Faculty of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran
3 Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Medicine, Department of Oral Medicine, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran
4 Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Medicine, School of Dentistry, Khorasan Shomali University of Medical Sciences, Bojnourd, Iran
5 Dentist, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran
6 Assistant Professor of Biostatistics, Rajaie Cardiovascular Medical and Research Center, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: Recurrent aphthous stomatitis (RAS) is a common oral disease, which presents as painful and recurrent single or multiple ulcers in the oral mucosa. This condition is an idiopathic disease and has no definitive cure; accordingly, it is very important to find a drug to control the disease. Since green tea is a rich source of antioxidant and has an anti-inflammatory effect, this study was aimed to determine the effect of a mucoadhesive paste, containing green tea extract, on RAS.
Materials and Methods: This double-blind, placebo-controlled clinical trial was conducted on 52 patients with RAS. The study population was randomly divided into two groups of intervention (using a mucoadhesivepaste containing green tea extract) and placebo (using a mucoadhesive paste without drug). They used mucoadhesive paste three times a day for 10 days. Pain severity was measured based on the visual analog scale at the beginning of the study (day zero) and 1, 6, and 10 days post-intervention. In addition, the lesion size was measured using a probe. The data were analyzed in SPSS software (version 21) using two-way repeated measures ANOVA.
Results: According to the results, pain and recovery time were significantly lower in the intervention group than in the control group (p < /em><­0.05). However, the ulcer size did not show any statistically significant difference between the two groups over time (p < /em>>­0.05).
Conclusion: As the findings indicated, the use of mucoadhesivepaste, containing green tea extract, can reduce the pain severity and healing time of RAS. However, it was not effective in reducing the size of lesions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recurrent aphthous stomatitis (RAS)
  • Green tea
  • Mucoadhesive

اصل مقاله

مقدمه

زخم آفتی راجعه، ضایعه التهابی با اتیولوژی ناشناخته است که با زخم­های منفرد یا متعدد دردناک و راجعه مخاط دهان نمود پیدا می کند،(2و1) و معمولاً هیچ­گونه علائم دیگری همراه آن نیست.(۳) آفت عارضه شایعی است که درصد قابل توجهی از افراد آن را تجربه می­کنند. مطالعات اپیدمیولوژیک شیوع آن را در جوامع مختلف بین 2 تا ۵۰ درصد مشخص می­کنند، اما بیش­ترین تخمین­ها حدود 5 تا ۲۵ درصد است.(۴)

آفت از نظر بالینی به سه شکل دیده می­شود: زخم­­های مینور که بیش از ۸۰ درصد موارد استوماتیت آفتی عودکننده (Recurrent aphthous stomatitis; RAS) را تشکیل می­دهد، کم­تر از یک سانتی­­متر قطر داشته و بدون برجای گذاشتن اسکار بهبود می­یابد. زخم­های ماژور که بیش از یک سانتی­متر قطر دارند، دیرتر خوب شده و اسکار به جا می­گذارند و زخم­های هرپتی­فرم که یک گونه بالینی مجزا هستند و به صورت زخم­های کوچک خوشه­ ای و عودکننده در تمام مخاط دهان رخ می­دهند.(۳)

از عوامل مؤثر در بروز آفت می­توان به عوامل هورمونی، توارث، نقایص هماتولوژیک مانند کمبود آهن، اسید فولیک و ویتامین B12، بیماری سلیاک، اختلالات ایمنی و استرس اشاره نمود. در مطالعات اخیر به نقص در زیر­مجموعه­ های لنفوسیتی نیز اشاره شده است.(6و5و3)

از آن­جا که علت آفت شناخته شده نیست، درمان آن حمایتی بوده و در کاهش درد، طول مدت و عود آن مؤثر است.(­۷)بی­حس­­کننده ­های موضعی، ضدالتهاب­ های غیراستروئیدی مانند دیکلوفناک و در موارد شدیدتر استروئیدها از داروهای موجود در درمان آفت می باشند.(5و3) 

گیاهان از گذشته­ های دور در زندگی انسان برای درمان بیماری­های گوناگون کاربرد دارویی داشته ­اند.(۸) چای از عمده ­ترین نوشیدنی­ های مصرفی در ایران می­باشد. این گیاه بومی جنوب­ شرقی آسیا بوده و چای از برگ­های جوان این گیاه تهیه می شود.(۹) چای سبز با نام علمی Camellia sinensis از خانواده Teaceae بوده که گیاهی بوته ­ای است و دارای برگ­های سبز و چرمی، گل­های سفید و معطر می­باشد. این گیاه حاوی یک آنتی­ اکسیدان قوی، متابولیت­های ثانویه گیاهی پلی ­فنلی مثل فلاونوئیدها، کاتچین­ ها، ساپونین­ ها، کافئین، تیانین و مقدار اندکی فلوراید می­باشد(11و10) و غنی از مواد آنتی ­اکسیدان، ضدالتهاب و ضد سرطان است.(۱۲)

مطالعات بسیاری در تأیید تأثیر چای سبز در پیشگیری و یا درمان برخی از بیماری­ها صورت گرفته که از آن جمله می توان به این موارد اشاره نمود: کاهش و تنظیم وزن، درمان التهاب و ناراحتی­های پوستی، جلوگیری از پیری زودرس پوست، پیش­گیری از برخی سرطان­ها، کاهش فشارخون، کلسترول و قند خون.(17-13) هم­چنین از چای­ سبز اثرات ضد­میکروبی و ضد­پوسیدگی دندان نیز گزارش شده است.(۱۸)

علی­رغم تمام تلاش­های پراکنده­ ای که در خصوص درمان و یا کنترل آفت دهانی صورت گرفته، تاکنون هیچ راه­ حلی برای درمان قطعی این عارضه ارائه نشده است. از این رو تلاش در زمینه یافتن دارویی که بتواند آن را درمان کرده و یا حداقل باعث کاهش مشکلات بیماران شود ارزشمند خواهد بود. لذا هدف اصلی در این مطالعه، تعیین تأثیر خمیر مخاط­­ چسب چای سبز در درمان آفت دهانی بود.

مواد و روش­ها

این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی­ شده دوسوکور با کد IR.RUMS.REC.1394.3 مورد تصویب کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان قرار گرفته است. در ساخت پایه خمیر مخاط­­ چسب، اولین گام تهیه پلاستی­بیس است. ژل پلاستی­بیس با سرد کردن خیلی سریع مخلوط گرم پنج درصد پلی­اتیلن (Merck, Darmstadt, Germany) با دانسیته کم (Low-Density Polyethylene; LDPE)، در ۹۵ درصد پارافین مایع Merck, Darmstadt, Germany)) تهیه شد.(۱۹)

بهترین روش انتخابی برای ساخت خمیر مخاط­ چسب، به ترتیب افزودن تدریجی سدیم­کربوکسی­متیل­سلولز، پکتین و در پایان ژلاتین در پایه پلاستی­بیس و هم­زدن مداوم آن تا به دست آمدن پایه­ای یکنواخت بود. این پایه از نظر خواص ظاهری (عدم وجود ذرات مجزا و ایجاد یکنواختی) بررسی شد و میزان چسبندگی خمیر مخاط­ چسب به انگشت فرد به عنوان یک آزمون کیفی جهت ارزیابی مقدماتی نمونه­ها به­کار رفت.(۱۹)

پس از جمع­آوری برگ­های سبز چای (تیمن، لاهیجان، ایران) و شناسایی علمی آن توسط مشاور فارماکوگنوزی، اقدام به خشک نمودن آن­ها شد. برای تهیه چای سبز، برگ­های چای فاقد دم­برگ به روش پن فراید (Pan Fried) خشک شدند. اسانس­­گیری از برگ­های خشک شده گیاه به روش تقطیر با آب و به­ وسیله دستگاه کلونجر (گلدیس، تهران، ایران) صورت گرفت  و اسانس به نیمی از پایه ها اضافه شد.(۱۹)

در این تحقیق منظور از زخم آفتی دهان، زخمی بود که حداقل دو­ بار در سال عود کند. بیماران دارای همه فرم­های زخم آفتی شامل مینور، ماژور و هرپتی­فرم که معیارهای خروج از مطالعه را نداشتند، در صورت رضایت، وارد مطالعه شدند. معیار­های خروج از مطالعه شاملمواردی بود که زخم­ها در محل ترومای ناشی از لبه تیز دندان، ترمیم شکسته، اپلاینس­های ارتودنسی یا پروتزهای پارسیل ایجاد شده بود. داوطلبانی که سابقه بیماری­های شناخته شده (مانند کم­خونی، ضایعات پوستی غیرعادی، عفونت­های عود­کننده مکرر، وجود زخم­های مشابه در ناحیه تناسلی، ورم و درد مفاصل، مشکلات چشمی مانند درد، تاری و قرمزی) داشتند و هم­چنین افرادی که از داروی دیگری جهت درمان آفت خود استفاده کرده بودند و زخم­هایی که بیشتر از سه روز از ایجاد آن­ها گذشته بود نیز، از مطالعه کنار گذاشته شدند.(۲۰)

این مطالعه بر روی ۵۲ بیمار مبتلا به آفت دهان مراجعه­کننده به دانشکده دندان­پزشکی رفسنجان در سال­های 94-1393 انجام شد. بیماران واجد شرایط به طور تصادفی و به روش بلوک­های تصادفی با سایز 2 به دو گروه 26 نفره، استفاده کننده از خمیر مخاط­ چسب حاوی عصاره چای سبزو خمیر مخاط­ چسب بدون دارو (پلاسبو) تقسیم شدند.

در ابتداء رضایت­نامه توسط نمونه­های تحقیق تکمیل گردید و سپس معاینه داخل ­دهانی انجام گرفت و خصوصیات زخم­ها در فرم مربوطه ثبت شد.

خمیر مخاط ­چسب تهیه شده حاوی عصاره چای سبز و نیز پایه بلانک بدون دارو بعد از بسته­بندی در ظروفی که کد­گذاری شده بود، به صورت دوسو­کور به بیماران داده شد و پس از دادن آموزش­های لازم، از آنان خواسته شد که خمیر مورد نظر را سه بار در روز، بعد از صبحانه، نهار و قبل از خواب، بر روی زخم آفتی خود قرار داده و آن را برندارند تا جذب شود. جهت اطمینان از تأثیر بیشتر دارو، به کلیه بیماران توصیه شد تا نیم­ساعت پس از استفاده از دارو از خوردن و آشامیدن و شستن دهان اجتناب کنند.(۲۰)

با توجه به این که شکل داروهای مورد استفاده در دو گروه یکسان بود و از طرفی با توجه به این که کد­­های مربوط به نوع داروصرفاً در اختیار داروساز قرار داشت، این تحقیق برای بیمار و محقق کورسازی شده بود.

همه بیماران در روزهای صفر، اول، ششم و دهم معاینه شده و درباره نحوه صحیح استفاده از دارو اطمینان حاصل شد. سپس بزرگ­ترین قطر زخم توسط پروب پریودنتال (Sialkot, PakistanHu Friedy,) براساس میلیمتر اندازه­گیری و ثبت شد. چنان­چه تعداد ضایعات بیش از یک عدد بود، میانگین اندازه ضایعات محاسبه و ثبت گردید.(۲۰)

شدت درد بیماران نیز در روزهای صفر، اول، ششم و دهم بررسی و برای این منظور از شاخص Visual Analogue Scale (VAS) که از صفر تا ۱۰ می­باشد، استفاده شد. چنانچه در طول این ۱۰ روز، بهبودی حاصل نشده بود، نتیجه به صورت عدم بهبودی گزارش شد. منظور از بهبودی در این مطالعه، به پایان رسیدن درد و ناپدید شدن زخم بدون وجود اسکار بوده است.(۲۰)

اطلاعات چک لیست­ها پس از جمع ­آوری به ترتیب وارد نرم افزار SPSS نسخه 21 گردید. نتایج برای متغیرهای کمی به صورت "انحراف معیار±میانگین" و برای متغیرهای کیفی به صورت "(درصد) تعداد" گزارش ‌شد. به منظور مقایسه‌ میانگین قطر زخم (میلی­متر) و شدت درد در دو گروه مورد بررسی (مصرف کننده خمیر مخاط­ چسب چای سبز، پلاسبو)، در طول دوره مطالعه (روزهای صفر، اول، ششم و دهم) از آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه­ گیری ­های مکرر(Two-way repeated measures ANOVA) استفاده شد. هم­چنین به منظور مقایسه‌ میانگین شدت درد در هر یک از روزهای صفر، اول، ششم و دهم در دو گروه مورد بررسی از آزمون t دو نمونه مستقل (Independent two-sample t-test) استفاده شد.به منظور مقایسه توزیع فراوانی متغیرهای کیفی در دو گروه مورد بررسیاز آزمون­های مجذور کای (Chi-square test) و یا آزمون دقیق فیشر (Fisher's exact test) استفاده گردید.

نرمال بودن توزیع فراوانی متغیرهای کمی، با آزمون ناپارامتری کلموگروف – اسمیرنوف (Kolmogorov - Smirnov) مورد ارزیابی قرار گرفت. هم­چنین از آزمون لون (Levene's test of equality of variances) به منظور ارزیابی تساوی واریانس متغیرهای کمی، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه استفاده گردید. سطح معنی­‌داری در آزمون­‌ها 05/0 در­نظر گرفته شد.

یافته ­ها

ویژگی­های جمعیت­ شناختی، محل زخم، اندازه زخم و شدت درد در شروع مطالعه، در دو گروه مورد بررسی، در جدول 1 مقایسه شده­اند.

همان­گونه که یافته­ های جدول فوق نشان می­دهد، آزمون دقیق فیشر نشان داد توزیع فراوانی محل زخم در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری متفاوت است (037/0=P). هم­چنین آزمون t دو نمونه مستقلنشان داد میانگین قطر زخم در روز صفر (میلی­متر)، در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری تفاوت داشت (021/0=P). سایر متغیرهای جدول، در دو گروه مورد بررسی تفاوت آماری معنی ­داری با یکدیگر نداشتند(05/0<P). لازم به ذکر است که در آنالیزهای بعدی، اثرات متغیرهای محل زخم، اندازه زخم در روز صفر و شدت درد در روز صفر کنترل گردیده است. هم­چنین به منظور کنترل اثر متغیر محل زخم، این متغیر مجدداً به صورت لب، گونه و وستیبول و سایر قسمت­ها طبقه ­بندی گردید.

در این مطالعه، بیماران دارای همه فرم­های زخم آفتی دهان شامل مینور، ماژور و هرپتیفرم که معیارهای خروج از مطالعه را نداشتند، می­توانستند در صورت رضایت، وارد مطالعه شوند. اما پس از پایان مطالعه مشخص شد که همه افراد در هر دو گروه مورد بررسی به صورت تصادفی دارای زخم آفتی نوع مینور بودند که البته شایع­ترین نوع این زخم­ها نیز می­باشد.   


 

جدول ۱:مقایسه ویژگی­های جمعیت شناختی، محل زخم، اندازه زخم و شدت درد در شروع مطالعه در دو گروه مورد بررسی

متغیر

 

خمیر مخاط­چسب چای سبز

(26 = n)

پلاسبو

(26 = n)

P-value

جنس

مرد

زن

(3/42) ۱۱

(7/57) ۱۵

(8/53) ۱۴

(2/46) ۱۲

405/0

سن (سال)

 

52/11±77/29

68/11±81/31

529/0

محل زخم

لب

گونه و وستیبول

زبان

کف دهان

لثه

(۵۰)۱۳

(6/34) ۹

(5/11) ۳

۰

(8/3) ۱

(۵۰) ۱۳

(5/11) ۳

(5/11) ۳

(1/23) ۶

(8/3) ۱

037/0

اندازه زخم در روز صفر(میلی­متر)

37/1±25/3

74/1±29/4

021/0

شدت درد در روز صفر

66/2±93/5

24/2±90/6

۱۶۳/۰

داده­ های جدول به صورت "انحراف معیار±میانگین" و یا "(درصد) تعداد" گزارش شده است.

 


آزمون ناپارامتری کلموگروف – اسمیرنوف نشان داد که اندازه زخم (میلی­متر) و هم­چنین شدت درد، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه، دارای توزیع نرمال بود (05/0<P). هم­چنین آزمون لون نشان داد که واریانس اندازه زخم و شدت درد، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه، تفاوت آماری معنی داری با یکدیگر نداشتند (05/0<P). نمودار 1، مقایسه میانگین اندازه زخم در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه را نشان می­دهد.  

نتایج آنالیز واریانس اندازه­ گیری­ های مکرر نشان داد روز اول، خمیر مخاط چای سبز باعث کاهش اندازه زخم و شدت درد شد ولی تنها کاهش شدت درد معنی­ دار بود (029/0P=). در روز 6 هم اندازه زخم و هم شدت درد در گروه مداخله کمتر از گروه کنترل بود، به­ طوری که اندازه زخم در گروه مداخله نسبت به گروه پلاسبو به میزان 213/1 میلی­متر کمتر و شدت درد نیز به اندازه 731/2 نسبت به گروه پلاسبو کاهش نشان داد. اما در روز 10 تفاوت آماری معنی­ داری در دو گروه از نظر شدت درد و اندازه زخم مشاهده نشد.

 

 

 

نمودار۱: میانگین اندازه زخم (میلی­متر) در دو گروه مورد بررسی در طول دوره مطالعه

 

 

 

 

نمودار ۲: میانگین شدت درد در دو گروه مورد بررسی در طول دوره مطالعه

 


 

جدول 2 :نتایج مربوط به آنالیز واریانس با اندازه­گیری­های مکرر در دو گروهبیماران دریافت کننده خمیر مخاط­چسب چای سبزو پلاسبو

روز

متغیر

 

اندازه زخم (میلی­متر)

شدت درد

 

 

ضریب

مقدار P*

ضریب

مقدار P*

روز 1

خمیر مخاط­چسب چای سبز

912/0-

053/0

080/2-

029/0

پلاسبو

-

-

-

-

قبل از مداخله

915/0

001/0>

100/1

001/0>

روز 6

خمیر مخاط­چسب چای سبز

213/1-

013/0

731/2-

002/0

پلاسبو

-

-

-

-

قبل از مداخله

457/0

001/0>

344/0

001/0>

روز 10

خمیر مخاط­چسب چای سبز

552/0-

228/0

122/1-

159/0

پلاسبو

-

-

-

-

قبل از مداخله

153/0

006/0

051/0

395/0

*یافته ها با کنترل متغیر محل زخم می­باشد. منظور از رفرنس بدین معنی است که بیماران مصرف ­کننده خمیر مخاط ­چسب چای سبز نسبت به بیماران دریافت کننده پلاسبو مقایسه شده ­اند.

 


همان­گونه که یافته ­های جدول 2 نشان می­دهد،پس از کنترل اثر متغیرهای محل زخم و اندازه زخم در روز صفر (قبل از مداخله)، میانگین اندازه زخم در روز ششم در بیمارانی که خمیر مخاط­ چسب چای سبز مصرف کرده بودند نسبت به بیمارانی که پلاسبو دریافت کرده بودند به میزان 213/1 میلی­متر کمتر بود (013/۰=P). در سایر روزها تفاوت آماری معنی­ داری در میانگین زخم در دو گروه مشاهده نشد (05/0<P). از طرف دیگر، پس از کنترل اثر متغیرهای محل زخم و شدت درد در روز صفر (قبل از مداخله)، میانگین شدت درد در روزهای اول و ششم در بیمارانی که خمیر مخاط­ چسب چای سبز مصرف کرده بودند نسبت به بیمارانی که پلاسبو دریافت کرده بودند، به ترتیب به میزان 080/2 و 731/2 کمتر بود (به ترتیب، 029/۰=P و 002/۰=P). در روز دهم تفاوت آماری معنی­ داری در میانگین شدت درد در دو گروه مشاهده نشد (159/۰=P).

نتایج هم­چنین نشان داد که در گروه مصرف­کننده خمیر مخاط­چسب چای سبز، تعداد ۲۲ نفر (6/84 درصد) در طول دوره ۱۰ روزه مطالعه بهبودی پیدا کرده بودند، در ­حالی­که این ارقام برای بیماران گروه دریافت­کننده پلاسبو ۸ نفر (8/30 درصد) بوده است. آزمون آماری مجذور کای نشان داد که این اختلاف از نظر آماری
معنیدار بود (001/0P<).

بحث

آفت دهانی عارضه نسبتاً شایعی است که تعداد زیادی از افراد در طول عمر خود آن را تجربه می­کنند. این ضایعات بسیار دردناک بوده به­ طوری­ که گاه تحمل آن به­ خصوص هنگام خوردن و صحبت کردن برای افراد مشکل است. علی­رغم تحقیقات زیادی که در مورد این زخم­ها صورت گرفته و با توجه به اتیولوژی ناشناخته آن، تاکنون درمان قطعی برای این عارضه ارائه نشده است.

بررسی منابع موجود نشان داد که تاکنون هیچ تحقیقی در زمینه بررسی اثر درمانی عصاره گیاه چای سبز بر روی زخم­های آفتی دهان انجام نشده است. با توجه به اثرات قابل توجه آنتی­ اکسیدانی، آنتی­باکتریال و ضدالتهابی گیاه چای سبز، بر آن شدیم تا با انجام پژوهش حاضر، اثر درمانی عصاره گیاه چای سبز را در پایه مخاط­ چسب بر روی التیام زخم­های آفتی دهان مورد بررسی قرار دهیم.

سیستم­های دارورسانی مخاط­چسب از جمله سیستم­های نوین داروسازی می­باشند که به علت توانایی چسبیدن و باقی­ماندن بر سطح مخاطی و آزادسازی آ هسته و پیوسته داروی موجود در خود، در سال­های اخیر مورد توجه خاصی قرار­ گرفته­ اند. خمیر مخاط­ چسب با طولانی کردن زمان دارورسانی، تشکیل یک فیلم نازک بر سطح مخاط، عدم شستشو از سطح مخاط دهان، چرب نبودن و هدف قراردادن بافت­های آسیب دیده، پایه مناسبی برای ارائه دارو در درمان آفت دهان محسوب می­شود.(۲۱)

نتایج این تحقیق نشان داد که خمیر مخاط ­چسب چای سبز بر روی میانگین اندازه ضایعات تأثیری نداشته است ولی اثر آن بر روی شدت درد و دوره بهبودی بیماران نسبت به گروه دریافت­کننده پلاسبو، معنی­ دار بوده است.باید درنظر گرفت که در حفره دهان سایز زخم لزوماً متناسب با شدت درد بیماران نمی­باشد. به عبارتی درد ناشی از دو زخم آفتی با اندازه مشابه ممکن است کاملاً متفاوت باشد.(33) بنابراین شاید بتوان نتیجه گرفت که کاهش درد نسبت به کاهش اندازه زخم، شاخص ارزشمند­تری جهت بررسی اثر یک دارو در حفره دهان به­ شمار می­رود. در نتیجه، این یافته که تغییرات میانگین اندازه زخم در گروه کنترل و مداخله معنی­دار نبوده است می­تواند از نظر بالینی اهمیت چندانی نداشته باشد، زیرا تنها عاملی که در بیماران مبتلا به زخم­های آفت دهانی باعث ناراحتی فرد شده و او را در جستجوی درمان می­اندازد، بیش­تر از آن­که میزان اندازه زخم باشد، درد ناشی از آن است.

تاکنون اثر مواد مختلفی بر روی زخم­های آفتی دهان در تحقیقات مختلف بررسی شده است. غلیانی و همکاران(۲۲) و چمنی و همکاران(۲۰) در دو مطالعه جداگانه، "انار" را مورد بررسی قرار دادند که در مطالعه غلیانی به صورت ژل و در مطالعه چمنی، خمیر
مخاط­ چسب حاوی عصاره انار با پلاسبو مقایسه شد. همچنین در مطالعه ­ای دیگر، گوانجی(۲۳) تأثیر عصاره آبی و الکلی "گُل­انار" را بر روی آفت مینور بررسی کرد. در مورد کاهش درد بیماران، نتایج هر سه مطالعه با تحقیق ما مشابه بود. تغییرات اندازه زخم­ها در مطالعه غلیانی بررسی نشده بود اما در مطالعه گوانجی این تأثیر معنی­ دار بود که با نتایج مطالعه ما و چمنی تفاوت داشت. در مورد کاهش دوره بهبودی ضایعات، نتایج مطالعات غلیانی و همکاران(22) و گوانجی و همکاران(23) هم­چون مطالعه ما تأثیر مثبت را نشان داد در حالی­که این تأثیر در مطالعه چمنی معنی­دار نبوده است. در مورد تشابه نتیجه در تغییرات اندازه زخم بین مطالعه ما و چمنی و تفاوت آن با مطالعه گوانجی، می­توان به این نکته اشاره کرد که هر دو مطالعه از خمیر مخاط­ چسب استفاده کرده­ اند. باید توجه داشت که این ترکیب با پوشاندن زخم آفتی به مدت طولانی، اثر ترومای موضعی را در حفره دهان از روی زخم­ها حذف کرده و به این ترتیب به التیام سریع­تر زخم کمک می­کند.

خزائلی و همکاران(۱۹) و بابایی و همکاران(۲۴) اثر مثبت گیاه "مورد" را بر روی زخم­های آفتی گزارش کرده ­اند. در هر دو مطالعه عصاره گیاه مورد در پایه مخاط­چسب سبب کاهش معنیدار درد و سوزش در گروه مداخله شدکه این یافته مشابه مطالعه ما در مورد خمیر مخاط­چسب چای سبز می­باشد، اما برخلاف تحقیق ما، در دو مطالعه ذکر شده گیاه مورد سبب کاهش اندازه زخم­ها نیز شده بود. گیاه مورد علاوه بر خواص آنتی­ اکسیدانی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی که در چای سبز هم وجود دارد، دارای خواص ضدقارچی و ضدعفونی کنندگی قابل توجهی است که احتمالاً در این نتیجه مؤثر بوده است. با توجه به این­که در هر سه مطالعه از نوع دارویی خمیر مخاط­ چسب استفاده شده و ترکیب این خمیر در مطالعه ما و خزائلی مشابه بوده است، شاید بتوان گفت تنها دلیل معنی­ دار بودن تغییرات اندازه زخم در طول زمان، بین گروه کنترل و مداخله در دو مطالعه ذکر شده برخلاف مطالعه ما، اثرات مثبت بیشتر گیاه مورد در مقایسه با چای سبز بوده باشد.

در مطالعه اسلامی روشتی(۲۵) نیز اثرات مثبت ترکیب گیاه "مورد و بادرنجبویه" در کاهش سوزش و طول دوره بهبودی زخم­های آفتی گزارش شد که نتایج این تحقیق مشابه مطالعه ما بود، با این تفاوت که در این مطالعه اثر دارو بر تغییرات اندازه زخم بررسی نشده است. گیاه بادرنجبویه دارای خواص ضدافسردگی و آرام­بخشی است و می­تواند همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل کند. این اثرات به همراه خواص گیاه مورد که ذکر شد، می­تواند اثرات مثبت این ترکیب روی زخم­های آفتی دهان را تأیید کند.

مطالعات  Melgarejo و همکاران(۲۶)، Nakanishi و همکاران(۲۷) و Chatterjee و همکاران(۲۸) اثر ضدالتهابی چای سبز را گزارش کردند که این اثر به دلیل محتوای فلاونوئید آن می­باشد. این نتیجه اثر مثبت این گیاه را در مطالعه ما نیز تأیید می­کند زیرا همان­طور که گفته شد، آفت دهانی یک وضعیت التهابی است و قطعاً خواص ضدالتهابی چای سبز اثر مثبتی بر روی آن داشته است.

نتیجه­ گیری

نتایج این مطالعه نشان داد خمیر مخاط­­ چسب حاوی عصاره چای سبز می­تواند شدت درد و مدت زمان بهبودی زخم­های آفتی دهان را کاهش دهد، ولی در کاهش اندازه ضایعات تأثیر معنی­ داری ندارد.

تشکر و قدردانی

این مقاله، برگرفته از پایان­نامه به شماره ۴۸۴ است که در کتابخانه دانشکده دندان­پزشکی رفسنجان قابل دسترسی می­باشد.بدین­وسیله ازمعاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان جهت تأمین هزینه­ های این طرح و هم­چنین از بیماران شرکت کننده در این مطالعه تقدیر و تشکر به­ عمل می­آید.

مراجع

  1. Graykowski EA, Barile MF, Lee WB, Stanley HR. Recurrent aphthous stomatitis. Clinical, therapeutic, histopathologic and hypersensitivity aspects. JAMA 1966; 196(7):637-44.
  2. Rhee SH, Kim YB, Lee ES. Comparison of Behcet’s disease and recurrent aphthous ulcer according to characteristics of gastrointestinal symptoms. J Korean Med Sci 2005; 20(6):971-6.
  3. Greenberg MS, Woo SB. Ulcerative, vesicular, and bullous lesions. In: Glick M, Greenberg MS, Ship JA, editor. Burket's oral medicine. 11th ed. Ontario: BC Decker Inc; 2008. P. 57-60.
  4. Ship JA. Recurrent aphthous stomatitis, an update. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 1996; 81(2):141-7.
  5. Neville BW, Allen CA. Allergies and immunologic diseases. In: Neville BW, Damm DD, Allen CA, Bouquot JE, editors. Oral and maxillofacial pathology. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders; 2009. P. 331-6.
  6. Boulinguez S, Reix S, Bedane C, Debrock C, Bouyssou-Gauthier ML, Sparsa A, et al. Role of drug exposure in aphthous ulcers: a case-control study. Br J Dermatol 2000; 143(6):1261-5.
  7. Chahine L, Sempson N, Wagoner C. The effect of sodium lauryl sulfate on recurrent aphthous ulcers: a clinical study. Compend Contin Educ Dent 1997; 18(12):1238-40.
  8. Peirce A, Fargis P, Scordato E. American pharmaceutical association practical guide to natural medicines. New York: Morrow; 1999. P. 338-40.
  9. Balentine DA, Wiseman SA, Bouwens LC. The chemistry of tea flavonoids. Crit Rev FoodSci Nutr 1997; 37(8):693-704.
  10. Mukhtar H, Grupta H, Ahmad N. Inhibition of nuclear transcription factor NFκB by green tea constituentepigallocatechin-3-gallate in human epidermoid carcinoma cells. J Dermatol Sci 1998; 16(1):S50-3.
  11. Moghbel A, Abbaspour H. A study on the factors affecting the compressibility of green tea leaves powder tomake a herbal tablet. Sci Med J 2010; 8(4):463-78.
  12. Feng Q, Kumagai T, Torii Y, Nakamura Y, Osawa T, Uchida K. Anticarcinogenic antioxidantsas inhibitors against intracellular oxidative stress. Free Radic Res 2001; 35(6):779-88.
  13. Westerterp MS, Lejeune MP, Kovacs EM. Body weight loss and weight maintenance in relation tohabitual caffeine intake and green tea supplementation. Obes Res 2005; 13(7):1195-204.
  14. Hsu S. Green tea and the skin. J Am Acad Dermatol 2005; 52(6):1049-59.
  15. Chiu AE, Chan JL, Kern DG, Kohler S, Rehmus WE, Kimball AB. Double-blinded placebo controlled trial ofgreen tea extracts in the clinical and histologic appearance photoaging skin. Dermatol Surg 2005; 31(7 Pt 2):855-60.
  16. Fukino Y, Shimbo M, Aoki N, Okubo T, Iso H. Randomized controlled trial for an effect of green teaconsumption on insulin resistance and inflammation markers. J Nutr Sci Vitaminol 2005; 51(5):335-42.
  17. Seely D, Milss EJ, Wu P, Verma S, Guyatt GH. The effects of green tea consumption on incidence of breastcancer and recurrence of breast cancer: a systematic review and meta-analysis. Integr Cancer Ther 2005;4(2):144-55.
  18. Wolinsky LE, Cuomo J, Quesada K, Bato T, Camargo PM. A comparative pilot study of the effects of adentifrice containing green tea bioflavonoids sanguinarine or triclosan on oral bacterial biofilm formation. JClin Dent 2000; 11(2):53-9.
  19. Khazaeli P, Chamani G, Mehrabani M, Mohamadi N. Formulation and clinical evaluation of Myrtus Communis mucoadhesive paste effect on the treatment of aphthous stomatitis. J Dent Sch 2005; 3(23):429-37.
  20. Chamani G, Rahimi K. Assessment of mucoadhessive paste of pomegranate on recurrent aphthous ulceration. [PhD Dissertation]. Kerman: Dental School, Kerman University of Medical Science; 2012. P. 36.
  21. Khazaeli P, Ajilchi H. Preparation and physicochemical properties of the mucoadhesive diphenhydramine. Jundishapur Sci Med J 2005; 4:341-52.
  22. GhalayaniP, Zolfaghary B, Farhad AR, Tavangar A, Soleymani B. The efficacy of Punica granatum extract in the management of recurrent aphthous stomatitis. J Res Pharm Pract 2013; 2(2):88-92.
  23. Gavanji S, Larki B, Bakhtari A. The effect of extract of Punica granatum var. pleniflora for treatment of minor recurrent aphthous stomatitis. Integr Med Res 2014; 3(2):83-90.
  24. Babaee N, Mansourian A, Momen Heravi F, Moghadamnia A, Momen Beitollahi J. The efficacy of a paste containing Myrtus communis (Myrtle) in the management of recurrent aphthous stomatitis: a randomized controlled trial. Clin Oral Investig 2010; 14(1):65-70.
  25. Eslami Raveshty SS, Eslami Raveshty SB. The effect of combining essences of Myrtus Communis and Melissa Officinalis in the treatment of minor aphtous stomatitis. J Adv Med Biomed Res 2011; 19(76):76-83.
  26. Melgarejo E, Medina MA, Sánchez-Jiménez F, Urdiales JL. Epigallocatechin gallate reduces human monocyte mobility and adhesion in vitro. Br J Pharmacol 2009;158(7):1705-12.
  27. Nakanishi T, Mukai K, Yumoto H, Hirao K, Hosokawa Y, Matsuo T. Anti-inflammatory effect of catechin on cultured human dental pulp cells affected by bacteria-derived factors. Eur J Oral Sci 2010;118(2):45-50.
  28. Chatterjee P, Chandra S, Dey P, Bhattacharya S. Evaluation of anti-inflammatory effects of green tea and black tea: A comparative in vitro study. J Adv Pharm Technol Res 2012; 3(2):136-8.
مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
دوره 44، شماره 3
مهر 1399
صفحه 279-288

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 16 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار