نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه جراحی دهان و فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
2 دندانپزشک
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:
As the martial sports are in fully contact group of sports, this makes the athletes worry about the injuries, specially in the sportswomen.
The martial arts are special because they are one of the only group of sports that women can take part in international championships.
Our main abjective in this study was to determine the frequency of maxillofacial injuries among the female athletes participating in championship competitions of martial arts. Also injury type and locations of injuries in three popular forms of these sports (tae kwon do, judo and karate) were studied and compared in order to find the best ways to prevent these injuries.
Materials & Methods:
In a cross sectional study, all injuries were registered by the medical delegate of the competitions in a well designed questionnaire regarding personal information, dental, skeletal and soft tissue injuries. The championships were held in Kerman, Shahrkord, and Karaj.
Results:
Among 938 athletes participated (170 in tae kwon do, 507 in karate and 261 in judo), overall 14 athletes had trauma (The total number of injuries were 20).
Most injuries occurred in karate competitions. There were no injuries in judo. Most injuries occurred in soft tissue. No dental injuries were seen.
Skeletal injuries included two cases of dislocation and two cases of fracture. Soft tissue injuries included 11 cases of hematoma, 3 cases of scratch and 2 cases of laceration (12 cases in karate and 4 cases in tae kwon do).
Conclusion:
Maxillofacial injuries are low risk injuries in martial sports. We recommend that dental and medical examinations be done before matches. The results in this study emphasize on the correct use of face and mouth guards.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه:
از آنجا که همواره یکی از دغدغه‌های مهم در ورزش آسیب و صدمات ناشی از ورزش و یا در حین ورزش است، پرداختن به مقوله آسیب‌های ورزشی و پیشگیری و درمان این آسیب‌ها از مسائل مهم و به روز هم در رشته‌های علوم پزشکی و هم در کلیه زمینه‌های ورزشی است. اما تاکنون اقدامات کمی در کشور ما در زمینه تعیین فراوانی این آسیب‌ها، تشخیص صحیح آنها در عرصه ورزش و رسیدگی به آسیب‌های ورزشی، ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از بروز این آسیب‌ها و همچنین درمان این گونه آسیب‌ها صورت گرفته است(1).
مسأله پیشگیری از ایجاد آسیب هدف ایده‌الی است که در رشته پزشکی ورزشی دنبال می‌شود. با توجه به شرایط زندگی افراد در اجتماع و شیوع تحرک در سنین مختلف روز به روز شاهد رشد بیماری‌های ناشی از عدم تحرک و فعالیت بدنی هستیم.
لزوم انجام ورزش در همه گروه‌ها و افراد به خصوص بانوان بر هیچ کس پوشیده نیست و رابطه ورزش با پزشکی به دلیل امکان ایجاد آسیب در ورزش‌ها به عنوان یک جزء لاینفک در پزشکی ورزشی مطرح است.
با توجه به گسترش ورزش و رواج نگرش حرفه‌ای در بانوان تعداد بانوان ورزشکار در حال ازدیاد است. امروزه به دلیل تنوع زیاد رشته‌های ورزشی خصوصاً ورزش‌های رزمی، ما با آسیب‌های‌متنوعی در نواحی مختلف بدن به ویژه سر وگردن مواجه هستیم(2).
به دلیل اهمیتی که مسأله آسیب‌های ناشی از ورزش در بین ورزشکاران دارد، ما بر آن شدیم تا در زمینه فراوانی آسیب‌های ناشی از ورزش‌های رزمی مطالعه‌ای را انجام دهیم تا هم آمار درستی در زمینه تعداد آسیب‌ها، تنوع آسیب‌ها و نواحی که بیشتر در معرض آسیب ورزش‌های رزمی هستند داشته باشیم و هم به دنبال مقدمات و راهکارهایی برای پیشگیری از ایجاد این گونه آسیب‌ها باشیم.
ورزش‌ها را بر مبنای برخورد فیزیکی به 3 دسته می‌توان تقسیم نمود(3).
1- دسته اول: ورزش‌هایی مثل تنیس، تنیس روی میز، گلف و ... که اصلاً فرد در برخورد مستقیم با حریف قرار نمی‌گیرد که این ها موسوم به ورزش‌های غیر برخوردی یا Non contact هستند.
2- دسته دوم:ورزش‌هایی که با برخوردهای نسبی همراه هستند مثل: والیبال، بسکتبال و ... که موسوم به ورزش‌های برخوردی یا Contact هستند.
3- دسته سوم:رشته‌های پر برخورد مثل بوکس، فوتبال آمریکایی و ورزش‌های رزمی که به آنها ورزش‌های تصادمی یا Collision می‌گویند.
از آنجا که ورزش‌های رزمی در طبقه‌بندی ورزش‌ها جزء ورزش‌های پر برخورد قرار می‌گیرد، موجب نگرانی افراد در زمینه بروز آسیب می‌شود که از مهم ترین اینها آسیب‌های ناحیه صورت است که به ویژه در بین بانوان به دلیل اهمیت مسأله زیبایی و فرم صورت این مسأله بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
با توجه به اینکه اینگونه تصور می‌شد که فراوانی این آسیب‌ها در مسابقات سطوح بالاتر به دلیل بالا بودن میزان برخوردها و حضور همزمان تعداد زیادی از شرکت کنندگان بخش‌های مختلف کشور بیشتر باشد به همین دلیل در این مطالعه مسابقات کشوری در 3 رشته جودو، تکواندو و کاراته را انتخاب کردیم.
مواد و روش‌ها:
این مطالعه از نوع مقطعی می‌باشد و جامعه مورد مطالعه عبارت است از کلیه بانوان رزمی کار
شرکت کننده در مسابقات قهرمانی کشور در سال 82 در سه رشته کاراته، تکواندو و جودو.
روش اجرا به صورت تکمیل اطلاعات و پر نمودن پرسشنامه از کلیه بانوانی است که در مسابقات فوق‌الذکر دچار آسیب در ناحیه فک و صورت شده‌اند.
در این پرسشنامه اطلاعاتی شامل سن، جنس، نوع مسابقه و سابقه ورزشی، گنجانده شده بود همچنین سوالات مربوط به تعداد و نوع تمرین‌ها، وجود
آسیب دیدگی قبلی، و نیز آسیب فعلی ورزشکار در این پرسشنامه گنجانده شده بود.
روش کار بدین صورت بود که چنانچه در حین مسابقه، ورزشکار دچار آسیب دیدگی می‌شد،
آسیب دیدگی فرد مصدوم بررسی و با نظر پزشک حاضر و معاینه بالینی نوع آسیب و شدت آن تعیین و در پرسشنامه درج و در صورت لزوم اقدام به تهیه رادیوگرافی برای تشخیص شکستگی‌ها صورت می‌گرفت. سپس پرسشنامه‌ها جمع‌آوری و آنالیز آماری انجام می‌گردید.
آنالیز آماری توسط نرم افزار SPSS (Ver.11) و نیز نمودارها توسط نرم افزار Excell ترسیم شدند.
یافته‌ها:
کل بانوان شرکت کننده در این مسابقات 938 نفر بودند که تعداد 170 نفر در رشته تکواندو و 507 نفر در رشته کاراته و 261 نفر در رشته جودو به رقابت پرداختند.
از این تعداد کل آسیب دیدگان در سه رشته ورزشی شامل 14 نفر بودند که 4 نفر تکواندو کار، 10 نفر کاراته کار و در رشته ورزشی جودو هیچ گونه آسیب دیدگی فک و صورت دیده نشد (جدول 1). آسیب‌ها در 3 زمینه آسیب‌های دندانی، اسکلتال و بافت نرم مورد بررسی قرار گرفتند که شامل 4 مورد آسیب اسکلتال، 16 مورد آسیب بافت نرم بود و مجموعاً بیست مورد آسیب مشاهده شد که در برخی افراد بیش از یک آسیب دیده شد و آسیب دندانی مشاهده نشد (جدول 2و 3) (نمودار 1 و 2).
جدول 1 : فراوانی آسیب‌های فک و صورت در ورزشکاران آسیب دیده بر حسب رشته ورزشی
|
|
تکواندو |
کاراته |
جودو |
کل |
|
آسیب‌دیدگان |
4 |
10 |
0 |
14 |
|
شرکت کنندگان |
170 |
507 |
261 |
938 |
|
فراوانی درصدی |
4/2 |
9/1 |
0 |
2/4 |
جدول 2 : فراوانی آسیب‌های بر حسب سه رشته ورزشی
|
|
رشته ورزشی |
|||||
|
|
تکواندو |
کاراته |
کل |
|||
|
نوع آسیب |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
|
اسکلتال |
2 |
3/33% |
2 |
14% |
4 |
20% |
|
بافت نرم |
4 |
7/66% |
12 |
84% |
16 |
80% |
|
کل |
6 |
100% |
14 |
100% |
20 |
100% |
جدول 3 : فراوانی انواع آسیب‌های بافت نرم در سه رشتة ورزشی
|
|
رشته ورزشی |
|||
|
|
تکواندو |
کاراته |
||
|
نوع آسیب |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
|
گرفتگی و کبودی |
2 |
50% |
9 |
75% |
|
خراشیدگی |
1 |
25% |
2 |
6/16% |
|
پارگی |
1 |
25% |
1 |
3/8% |
|
کل |
4 |
100% |
12 |
100% |
نمودار 1 : توزیع فراوانی انواع آسیب ها در سه رشته ورزشی
آسیب‌های اسکلتال شامل:
2 مورد در رفتگی و 2 مورد شکستگی بود.
آسیب‌های بافت نرم شامل:
11 مورد کوفتگی و کبودی و 3 مورد خراشیدگی و 2 مورد پارگی بود که 12 مورد آن در رشته کاراته و 4 مورد به رشته تکواندو مربوط بود (جدول 3).
از نظر محل شیوع آسیب نیز شایع‌ترین محل 3/1 میانی صورت بود بعد از آن 3/1 تحتانی صورت و در 3/1 فوقانی صورت هیچگونه آسیبی مشاهده نشد.
از نظر فراوانی آسیب‌ها نیز، آسیب‌های بافت نرم و بعد از آن اسکلتال بیشترین شیوع را دارا بودند.
بحث:
همانطور که گفته شد این تحقیق بر روی بانوان رزمی کار شرکت کننده در مسابقات قهرمانی کشور در سال 82 در سه رشته: کاراته، تکواندو و جودو صورت گرفت.
تعداد افراد شرکت کننده در این مسابقات 938 نفر بودند که از این تعداد کل آسیب‌دیدگان در 3 رشته 14 نفر بودند و کل آسیب‌ها 20 مورد بوده که شامل: 4 مورد آسیب اسکلتال و 16 مورد آسیب بافت نرم بود و آسیب دندانی مشاهده نشد و در رشته ورزشی جودو نیز هیچ گونه آسیبی بوجود نیامد.
14 مورد از 20 مورد آسیب مشاهده شده در کاراته و 6 مورد در رشته تکواندو بود که این موضوع بیانگر بالا بودن میزان آسیب در رشته ورزشی کاراته است. این مسأله با تحقیق قبلی که در بخش جراحی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گردیده بود و بیان کرده بود کاراته در بانوان دارای بالاترین میزان صدمه ورزشی می‌باشد هماهنگ است(1).
شایع‌ترین آسیب مشاهده در این تحقیق آسیب‌های نسج نرم بود که با تحقیقی که توسط HM Stasiuk و همکاران در آمریکای شمالی بر روی ورزشکاران بومی صورت گرفت هماهنگی داشت. در مطالعه مذکور شایع‌ترین آسیب مشاهده شده آسیب نسج نرم بود که در 1/33% افراد اتفاق افتاد(2).
در این مطالعه در رشته ورزشی جودو هیچگونه آسیبی مشاهده نشد که این براساس کتاب آسیب‌های ورزشی تألیف آقای FU و همکاران که در ژاپن نگارش یافته است منطبق است و جودو و بعد از آن اسکی و بیس بال و کاراته و ورزش‌های هاگی روی چمن و اسکیت کمترین آمار آسیب را نشان می‌دهد(3).
همچنین در تحقیقی که در سال 1996 در انگلیس انجام شد، آسیب‌های دهان و فک و صورت و آسیب‌های عمومی در ژیمناستیک بررسی گردید. بالاترین میزان آسیب بعد از شکستگی و کشش عضلانی در اندام‌های تحتانی، آسیب‌های نسج نرم شامل بریدگی در دهان و زبان بود(4). در این مطالعه هیچگونه آسیب دندانی مشاهده نشد. براساس تحقیقی که در سال 2003 در اسرائیل بر روی 943 ورزشکار در رشته‌های مختلف ورزشی صورت گرفت، بیشترین آسیب دندانی در ورزشکاران رشته فوتبال و بعد از آن رشته بسکتبال مشاهده شد(5).
همچنین براساس تحقیقی که در سال 1998 در کشور ژاپن صورت گرفت بالاترین شیوع آسیب‌های دهانی ابتدا در ورزشکاران فوتبال و بعد راگبی بود(6).
همچنین در تحقیقی که در سال 1998 در کانادا انجام شد ورزش‌های با شیوع بالای آسیب‌های دندانی برای آقایان شامل: کشتی و بسکتبال و برای خانم‌ها: ابتدا بسکتبال و سپس هاگی روی چمن بود(7) و در تحقیقی که توسط Kumamoto در آمریکا صورت گرفت بیشترین آسیب‌های دندانی در ورزش‌هایی مثل بسکتبال و فوتبال و کشتی مشاهده شد(8).
همچنین در تحقیقی که در ژاپن به نام بررسی آسیب‌های دهان و فک و صورت در ورزش‌های تماسی صورت گرفت بیشترین آمار آسیب‌های فک و صورت ابتدا در ورزش راگبی و سپس در فوتبال آمریکایی بود(9).
بطور کلی در این مطالعه آمار آسیب‌ها پایین بوده که براساس مطالعه‌ای که هاشمی بر روی آسیب‌های فک و صورت در رشته‌های مختلف ورزشی انجام داده است در ایران آسیب دیدگی در آقایان 7/26 برابر بانوان است(1). بنابراین ریسک بروز آسیب در بانوان پایین است و همچنین با تحقیقی که توسط Fasola Ao و همکارانش در مورد شکستگی‌های فک و صورت مرتبط با ورزش در 77 بیمار نیجریایی انجام گرفت نسبت آقایان مبتلا به خانم‌ها 4/1 به 1 بود(10).
و همچنین در تحقیقی که توسط Maladiere E و همکاران در فرانسه در سال 2001 در مورد اتیولوژی و شیوع شکستگی‌های صورت در طول ورزش انجام گرفت نسبت مرد به زن 2/7 به 1 بود(11).
نتیجه‌گیری:
برخلاف آنچه تصور می‌شود ریسک آسیب‌های فک و صورت در ورزش‌های رزمی پایین است، در عین حال لزوم استفاده از پزشک در صحنه مسابقات برای پوشش مناسب ورزشکاران آسیب دیده و در صورت نیاز ارجاع به دندانپزشک کاملاً ضروری بنظر می‌رسد. لزوم استفاده از وسایل محافظتی شامل گاردهای صورتی و دهانی و آموزش دقیق ورزشکاران در جهت اهمیت استفاده از این وسایل و نظارت دقیق بر انجام استفاده از وسایل محافظتی توصیه می‌شود.
همچنین ثبت دقیق آسیب‌ها در پرونده پزشکی و دندانپزشکی بیماران و ایجاد یک بانک اطلاعاتی دقیق برای پی بردن به آمار بروز این آسیب‌ها در مسابقات ورزشی، از اهمیت ویژه‌ایی برخوردار است که بهتر است با دقت بیشتری در فدراسیون‌های ورزشی اجرا گردد.
)