نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه آموزشی ارتدانتیکس دانشکده دندانپزشکی و عضو مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
2 دندانپزشک
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:
In many of orthodontic treatments of patients with jaw discrepancies it is important to understand more about the pattern of growth and eruption of teeth. The aim of this study was to compare the pattern of eruption of upper and lower second molars in class I, II and III malocclusions to select the best time and treatment mechanics.
Materials & Methods:
192 panoramic radiographs from 45 class I, 97 class II and 50 class III orthodontic patients in the range of 11-12 years were selected. They were classified dentally by Angle’s classification and skeletally by cephalometric analysis. Eruption stage of second molars was determined by Nolla’s method and compared statistically X2 Pearson and Fisher exact test.
Results:
There was no significant difference between different malocclusions and sexes in pattern of eruption and percentage root formation of upper and lower second molars. The only significant difference was seen in girls with class II malocclusion, in which maxillary second molars were in the lower stages of eruption comparing with mandibulars (P=0.024). No significant difference was seen between right and left molars. In both sexes upper and lower second molars were in equal distances to the occlusal plane.
Conclusions:
There was no significant difference between different malocclusion and sexes in eruption stage of upper and lower second molars.
There was significant difference between different malocclusions and sexes in percentage of root formation of upper and lower second molars.
Exceptionally girls in with class II malocclusion, percentage of root formation in lower second molars was higher then upper second molars.
In both sexes and all types of malocclusions the distance of upper second molars to occlusal plane was more than lowers.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه:
مراحل تکاملی Nolla به شرح زیر است(2): (به تصویر 1 توجه کنید)
0 – مرحله فقدان کریپت دندانی،
1 – ظهور کریپت دندانی،
2- شروع کلسیفیکاسیون تاج،
3 – تکمیل 3/1 تاج،
4 – تکمیل 3/2 تاج،
5 – تکمیل تقریبی کل تاج دندان،
6 – تاج کامل شده است،
7 – یک سوم ریشه کامل شده است،
8 – دو سوم طول ریشة تکمیل شده است،
9 - ریشه تقریباً کامل است،
10– انتهای آپیکال ریشه کامل شده است.
Nolla نشان داد که در تمام این مراحل دختران جلوتر از پسران هستند(3).
تصویر 1 : مراحل تکاملی Nolla (2)
Datio و همکارانش در سال 1989 کلسیفکاسیون مولرهای اول دائمی را در رادیوگرافی پانورامیک بررسی کردند و دریافتند که تکامل این دندان در دختران سریعتر است ولی در دو قسمت راست و چپ تفاوتی ندارد و بدون توجه به نوع ناهنجاری، تکامل مولرهای مندیبل کمی جلوتر از ماگزیلاست(4).
در سال 1997 در تحقیق دیگری در ژاپن روی 12 پسر و 14 دختر کلاس III و 11 پسر و 16 دختر کلاس II مشخص شد که کلسیفیکاسیون مولرهای دوم ماگزیلا در گروه کلاس II جلوتر از کلاس III بود. و اختلاف معنی داری بین پسران و دختران وجود نداشت(6).
در ژاپن در تحقیقی برروی 81 کودک کلاس III دریافتند که تنها در گروهی که ماگزیلری کوچک و عقب رفته داشتند تأخیر در رویش مولر دوم وجود داشت و در دیگر گروههای کلاس III تفاوت با گروه کنترل قابل توجه نبود(7).
در این تحقیق هدف ما این بود تا علاوه بر استفاده از روش Nolla که یک روش کلی و دسته بندی گسترده است از درصد تشکیل طول ریشه نیز برای مقایسة تفاوت رویش مولرهای دوم در گروههای مختلف مال اکلوژن استفاده شود.
مواد و روش ها:
از بین پرونده مراجعین به یک مطب خصوصی تعداد 192 رادیوگرافی پانورامیک بیماران با مشخصات زیر انتخاب شد:
- رادیوگرافی های پانورامیک واضح، بدون اعوجاج و بدون بزرگنمایی در یک سمت نسبت به سمت دیگر بودند.
- دندانهای مولر دوم بالا و پایین در مرحله ای بعد از تکمیل تاج و پیش از رویش اکلوژن قرار داشتند.
- مدلهای مطالعه بیماران سالم و بدون نقص بود.
- سیستم دندانی فاقد از دست رفتگی مولر و یا اختلالات دندانی واضح بود.
- سفالوگرام بیماران واضح و بدون نقص بود.
براساس نسبت مراجعین به مطب تعداد 45 بیمار با مال اکلوژن کلاس I، 97 بیمار با مال اکلوژن کلاس II و 50 بیمار با مال اکلوژن کلاس III انتخاب شدند.
مبنای تقسیم بندی مال اکلوژن ها براساس رابطة مولرها طبق تقسیم بندی انگل و زوایای سفالومتری برای مشکل اسکلتال بیماران بود.
سپس در رادیوگرافی های انتخاب شده،
اندازه گیری های زیر انجام شد.
با یک کولیس با دقت 1/0 میلی متر ارتفاع تاج مولرهای اول و دوم بالا و پایین از محل CEJ تا بلندترین کاسپ اندازه گیری شد و سپس ریشه مولرهای دوم بالا و پایین در چهار طرف با دقت 1/0 میلی متر تعیین و ثبت گردید.
سپس برروی کاغذ تریسینگ خطی که از
برجسته ترین کاسپ دندانهای 4 و 5 و 6 در هر سمت عبور می کرد بعنوان خط اکلوزال خلفی ترسیم و حداقل فاصلة برجسته ترین کاسپ مولر دوم در بالا و پایین نسبت به این خط اندازه گیری شد.
طبق جدول Nolla (به تصویر 1 مراجعه کنید) میزان تشکیل ریشه ها در هر کدام از گروههای
ده گانة Nolla دسته بندی شد.
سپس با توجه به آناتومی اندازة میانگین ریشه دندانهای مولر اول نسبت به مولر دوم در فک بالا
(mm5/19/mm5/21) و فک پایین (mm20/mm18) طول نهایی ریشه مولر دوم هر فک براساس طول ریشة مولر اول همان طرف که کاملاً تکمیل شده بود، تخمین زده شد و سپس درصد تشکیل ریشه مولرهای دوم بطور تخمینی محاسبه گشت.
در نهایت بزرگنمایی تصاویر دندانها برای 17 رادیوگرافی براساس نسبت بزرگنمایی عرض مزیودیستال دندانها در رادیوگرافی نسبت به اندازة آنها برروی مدلهای مطالعه اندازه گیری شد تا بتوانیم میزان بزرگنمایی تصاویر را در بالا و پایین و سمت راست و چپ مقایسه کنیم.
نتایج حاصله توسط آنالیز آماری با آزمون
کای دو و آزمون دقیق فیشر آزمون گردید. سطح معنی دار 05/0 جهت آزمون ها در نظر گرفته شد.
نمونه ها شامل 45 بیمار کلاس I 8 پسر با میانگین 3/12 سال و 37 دختر با میانگین سنی 3/11 سال 97 بیمار کلاس II (20 پسر با میانگین سنی 11 سال و 5 ماه و 77 دختر با میانگین سنی 11 سال و 5 ماه) و 50 بیمار کلاس III (7 پسر با میانگین 11 سال و 5 ماه و 43 دختر با میانگین سنی 12 سال و 4 ماه) بودند.
طبق آزمونهای X2 Pearson و Fisher exact testّ مشخص شد که در پسران دارای مال اکلوژن های مختلف کلاس I، I و III اختلاف معنی داری بین مرحلة Nolla مولرهای دوم در فک بالا و پایین پیدا نشد و در دختران نیز عمدتاً بین مولرهای دوم دو فک تفاوت معنی داری از نظر مرحله رویشی Nolla در
مال اکلوژن های مختلف دیده نشد. تنها در دختران دارای مال اکلوژن کلاس II در مرحلة رویشی Nolla در فک پایین بطور قابل توجهی جلوتر از فک بالا بود (P=0.024) (جدول 1).
جدول 1 : مقایسه درصد توزیع مرحله Nolla بین فک بالا و پایین در پسران و دختران با مال اکلوژن های کلاس I، II و III
|
مال اکلوژن |
پسران |
کل |
||
|
عدم تفاوت |
مولر دوم پایین جلوتر |
مولر دوم بالا جلوتر |
||
|
کلاس I درصد |
4 50% |
3 5/37% |
1 5/12% |
8 100% |
|
کلاس II درصد |
10 50% |
4 20% |
6 30% |
20 100% |
|
کلاس III درصد |
3 5/37% |
4 50% |
1 5/12% |
8 100% |
|
مجموع درصد |
17 2/47% |
11 6/30% |
8 2/22% |
36 100% |
|
مجموع |
دختران |
|
||
|
عدم تفاوت |
مولر دوم پایین جلوتر |
مولر دوم بالا جلوتر |
||
|
کلاس I درصد |
16 43% |
8 21% |
13 35% |
37 100% |
|
کلاس II درصد |
47 61% |
22 5/28% |
8 10% |
77 100% |
|
کلاس III درصد |
19 45% |
14 33% |
9 22% |
42 100% |
|
مجموع درصد |
82 6/52% |
44 2/28% |
30 2/19% |
156 100% |
در دختران و پسران با مال اکلوژن های مختلف تفاوت قابل توجهی بین سمت راست و چپ در فک بالا و همچنین فک پایین بین مرحلة Nolla مولرهای دوم وجود نداشت.
در پسران با مال اکلوژن های مختلف بین درصد تشکیل ریشه مولر دوم میان فک بالا و پایین اختلاف معنی داری مشاهده نشد (نمودار 1) ولی در دختران با اینکه در مال اکلوژن های کلاس I و III بین درصد تشکیل ریشه دندان مولر دوم فک بالا و پایین اختلاف معنی داری نبود ولی در کلاس II این اختلاف قابل توجه بود (P=0.019). به این شکل که درصد تشکیل ریشة مولرهای دوم فک پایین بیشتر از فک بالا بود (نمودار 2).
در اینجا نیز تفاوت قابل ملاحظه ای در سمت راست و چپ فکین بالا و پایین در دختران در
مال اکلوژن‌های مختلف برای رویش مولرهای دوم وجود نداشت ولی در پسران تفاوت معنی دار مختصری در مال اکلوژن های کلاس I و III بین سمت راست و چپ بالا وجود داشت. در فک پایین در بیماران کلاس II دندان مولر دوم سمت راست و در کلاس III مولر دوم سمت چپ از نظر درصد تشکیل ریشه جلوتر بودند (P=0.020).
در دختران و پسران با مال اکلوژن های مختلف کلاس I، II. III اختلاف معنی داری بین فاصلة دندانی مولر دوم فک بالا تا پلن اکلوزال مشاهده نشد. به شکلی که در تمام مال اکلوژن ها و در هر دو جنس فاصلة دندان مولر دوم در فک بالا و پایین تقریباً یکسان بود.
بین مولرهای دوم سمت راست و چپ چه در بالا و چه در پایین تفاوت فاصله تا پلن اکلوزال معنی دار نبود.
ضرایب تصحیح نشان داد که بزرگنمایی تصاویر در مولرهای سمت راست و چپ و بالا و پایین یکسان بود و تفاوتی بین دستگاههای مختلف رادیوگرافی نیز وجود نداشت.
|
نمودار 1 : فراوانی درصد تشکیل ریشه مولر دوم بالا و پایین در پسران
|
نمودار 2 : فراوانی درصد تشکیل ریشه مولر دوم بالا و پایین در دختران
تحقیق حاضر بر روی 192 بیمار با مال اکلوژن های مختلف انجام شد تا تفاوت الگوی رویشی مولرهای دوم در آنها بررسی شود.
Moyers(1) اعتقاد داشت که رویش مولرهای دوم در فک پایین بطور کلی جلوتر از فک بالا است ولی اگر رویش مولر دوم بالا زودتر باشد، زمینه برای ایجاد مال اکلوژن کلاس II فراهم می شود. مطالعات دیگری نیز در این رویش مولر دوم فک بالا را در مال اکلوژن کلاس II سریعتر دانسته اند(7و6).
در تحقیق حاضر الگوی رویشی در تعداد
نمونه های بیشتری در گروه سنی بزرگتر انجام شده است که تفاوت زمانی کم رویش دندان می تواند تأثیر عوامل جانبی را کمتر کند. در عین حال رابطه فکین براساس اندازه گیری های دندان و فکی صورت گرفته است و صرف وجود مال اکلوژن مطرح بوده است ولی در برخی از تحقیقات قبلی از جمله تحقیق Kanami(6) طول ماگزیلا معیار انتخاب مال اکلوژن‌ها بوده است. به هر حال تحقیق حاضر نشان می دهد که در موارد کلی تفاوتی در الگوی رویشی مولرهای دوم بالا و پایین در مال اکلوژن های مختلف وجود نداشته است. در عین حال در تحقیق حاضر علاوه بر مرحلة رویشی Nolla درصد تشکیل ریشه نیز تعیین شد که می تواند دقت بیشتری داشته باشد و تفاوت در بین درصد رویش دندانها نیز تفاوت خاصی را در
مال اکلوژن های مختلف نشان نداد. حتی در بررسی درصد تشکیل ریشه ها مشخص شد که در دختران کلاس II تمایل رویش سریعتر در مولرهای دوم فک پایین وجود داشت و لذا این برداشت که مولرهای دوم فک بالا از نظر تکاملی یا رویشی در مال اکلوژن های کلاس II یا III بترتیب جلوتر یا عقب تر از فک پایین هستند منطقی بنظر نمی رسد. گرچه بررسی روی بزرگی اندازة فکین به دندانها در این الگوی رویشی قابل بررسی بیشتر است.
تفاوت الگوی رویشی در سمت راست و چپ در نمونه ها قابل توجه نبود، تنها تفاوت های معنی دار در برخی از گروههای پسران مشاهده شد که با توجه به مقدار کم نمونه ها در پسران قابل تأمل نیست.
با عنایت به اینکه بیماران دارای آسیمتری مختصر فکین از نمونه ها حذف شده، و رادیوگرافی های مناسب انتخاب شده بودند. طبیعتاً این اختلاف
نمی توانست قابل توجه باشد.
در نهایت بنظر می رسد اطلاق عام این مسئله که در یک مال اکلوژن مشخص الگوی رویشی خاصی از دندانها قابل پیش بینی است، صحیح نیست و پیشنهاد می شود ارتباط جزئیات هر مال اکلوژن از جمله طول مطلق فکین و یا تناسب اندازه به طول قوس دندانی با الگوی رویشی دندانها بررسی شود.
نتیجه گیری:
)