نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه درمان ریشه، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
2 دندانپزشک، مشهد، ایران
3 استادیار مواد دندانی، مرکز تحقیقات مواد دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
4 استادیار گروه درمان ریشه، مرکز تحقیقات مواد دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی مشهد
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: In root canal treatment, the sealing of the root canal system after cleaning and shaping is absolutely necessary. According to the Grossman criteria, dimensional stability is among the requirements for a sealer. The aim of this study was to compare Nano-zinc oxide eugenol sealer with AH26 and Pulp Dent in terms of dimensional stability.
Materials and Methods: In this research, for investigating the volume changes in sealers while setting, the three groups of ten sealers, including AH26 (DENTSPLY company made in Switzerland), Pulp Dent (PULP DENT company), and NanoZOE, were placed in a calibrated pipette with the accuracy of 0.001 bent at U-shaped. There was a certain volume of sealer within the set containing water and methylene blue in the incubator at 37°C, and then, the samples were read every 15 min at the first and second hours after mixing, every 20 min during the third hour, as well as after 24 h, a week, and 30 days.
Results: In general, AH26 had a minimal level of changes over time. Pulp Dent had little dimensional changes until 90 min, but from 90 min up to a week, Pulp Dent had the highest level of dimensional changes. NanoZOE had the highest level of changes up to 90 min, and then, it had dimensional changes more than AH26 and less than Pulp Dent up to a week. At the end of one month, there was no significant difference between the experimental groups regarding dimensional changes.
Conclusion: After one month, the least and highest levels of dimensional changes were reported for AH26 and Pulp Dent. However, generally, the differences between the experimental sealers were not significant.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
موفقیت در درمان ریشه دندان وابسته به دبریدمان کامل و پر کردن کانال دندان با مواد دارای خواص ایده ال می باشد. گوتاپرکا که مناسب ترین ماده پرکننده کانال ریشه می باشد، توانایی اتصال به دیواره های کانال را ندارد و برای پرکردن فضای باقیمانده بین گوتاپرکا و دیواره های کانال از سیلرهای مختلف استفاده می شود.(1) مشخص است که ریزنشت بین مواد پرکننده کانال و دیواره های کانال تأثیر منفی بر درمان ریشه می گذارد. در نتیجه پرکردن کانال ریشه با مواد پرکننده و ایجاد یک سیل اپیکالی به عنوان اهداف درمان ریشه مناسب معرفی می شود.(2) با این هدف سیلرهای جدید با ویژگی های بهتر مانند سیل، حلالیت و ثبات ابعادی مناسب تر به بازار معرفی می شوند.(3)
قدیمی ترین سیلرهایی که در درمان ریشه استفاده می شوند سیلرهای با ترکیب اکسید روی- اوژنول هستند که جهت اهداف اندودانتیک اصلاح شده اند. پودر این نوع سیلرها حاوی اکسید روی است که با مایعی که اکثراً اوژنول می باشد، ترکیب می شود. جزء ارزشمند این نوع سیلرها خود اکسید روی بوده که به عنوان یک ماده آنتی میکروبیال بسیار مؤثر است؛ هر چند اثر آن ضعیف ولی طولانی مدت می باشد.(1)
نانو تکنولوژی در تهیه گستره وسیعی از مواد دندانپزشکی به کار رفته است. کامپوزیت های ترمیم نوری و سیستم باندینگ آن ها، مواد قالبگیری، سرامیک ها، پوشش ایمپلنت دندانی و دهان شویه حاوی فلوراید از گروه این مواد هستند. هدف اصلی در این زمینه، تهیه موادی است که خواص مکانیکی بهتر، مقاومت به سایش کمتر و خواص زیبایی و اپتیکال بهتری داشته باشند.(5و4) از مزایای دیگر ذرات نانو که در اندودانتیکس مورد توجه می باشد، نفوذ داخل توبول های عاجی، خاصیت آنتی باکتریال و کاهش ریز نشت آن است.(9-6) استفاده از نانو پارتیکل ها در سیلرهای اندودانتیک محدود به سیلرهای هیدروکسی آپاتیت و رزینی (Nanoseal) می باشد.(12-10) مطالعات زیادی در مورد مقایسه سیلرهای مختلف با سیلر های با پایۀ ZOE انجام شده است اما تا به حال سیلر ZOE که در آن ذرات به صورت پارتیکل های نانو وجود داشته باشند، ساخته نشده است.
اخیراً در بخش درمان ریشه دانشکده دندانپزشکی مشهد، سیلر ZOE جدیدی توسط نانوتکنولوژی (دارای ذرات نانو ZnO با ابعاد 30 نانومتر) با کمک بخش فیزیک دانشکده علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد، تهیه شده است. اکسید روی یک نیمه هادی است که استفاده گسترده ای در زمینه هایی مانند فوتوالکترونیک، سنسور، مبدل و علوم زیست پزشکی دارد. این مواد را می توان در مقیاس نانو در انواع اشکال و اندازه ها تهیه کرد. بعلاوه ZnOبه عنوان یک فیلر فانکشنال در کامپوزیت های پلیمری استفاده می شود.(13) مطالعات نشان داده اند که این سیلر میکرولیکیج پایین تری نسبت به پالپ دنت و AH26 نشان داده و خواص آنتی میکروبیال آن بهتر است.(14) از طرفی، سازگاری نسجی این سیلر مناسب و قابل مقایسه با AH26 می باشد.(17-15)
ثبات ابعادی به عنوان یک ویژگی برای سیلرهای مورد استفاده در درمان ریشه، از اهمیت بالایی برخوردار است. تغییرات ابعادی سیلر بعد از ست شدن آن باعث خالی شدن فضاهای اشغال شده و یا خارج شدن سیلر از کانال ها می گردد. حباب های ایجاد شده در نتیجه انقباض در کانالهای ریشه ممکن است یک محیط برای رشد و تکثیر باکتری و مکانی برای عبور باکتری ها و محصولاتشان به بافت پری اپیکال فراهم کند و موفقیت درمان ریشه را زیر سؤال ببرد.(19و18) تغییرات ابعادی سیستم های سمان می تواند از تعامل مواد شیمیایی یا فرآیندهای فیزیکی در ارتباط با جذب مواد و مکانیسم های داخلی مانند تجزیه و انحلال مواد حاصل شود.(21و20)بزرگ ترین و سریع ترین تغییرات ابعادی توسط سیلرهای با بیس ZOEو کمترین تغییرات مربوط به سیلر های سیلیکونی بوده است .
مطالعات مختلف از روش های متفاوتی برای اندازه گیری ثبات ابعادی سیلرها استفاده نموده اند .(22) این روش ها بر مبنای اندازه گیری های خطی می باشد. اخیراً از روش Micro-CT برای اندازه گیری ثبات ابعادی، انحلال، و تخلخل سیلرها استفاده شده است. محدودیت اصلی تستهای ثبات ابعادی، این می باشد که به صورت اندازه گیری خطی است، اما Micro-CT امکان بررسی تغییرات ابعادی به صورت سه بعدی را فراهم می کند.(23)
ثبات ابعادی به عنوان یک لازمه در پیش نویس استاندارد بین المللDIS در نظر گرفته شده است. از این رو، در این پژوهش تغییرات ابعادی سیلر NanoZOE با سیلر پالپ دنت به عنوان یک سیلر ZOE معمولی وAH26 به عنوان یک سیلر با ویژگی هایی که در حال حاضر به عنوان یک سیلر مطلوب در بازار موجود می باشد، مقایسه شده است.
مواد و روش ها
در این مطالعه، تغییرات ابعادی سیلر NanoZnO با سیلرهای AH26 و پالپ دنت مقایسه شده است. سه گروه ده تایی از سیلر های AH26(Dentsply, Switzerland)، NanoZOE ، پالپ دنت (Pulpdent, USA) درون پیپت مدرج با دقت 001/0 که به شکل U خم شده بودقرار گرفت. هر نمونه از سیلرها پس از وزن کردن پودر و مایع با ترازو با نسبت وزنی مشخص و با توجه به پروتکل استاندارد برای آن ها ، به طور مناسب مخلوط شد.
جهت اندازه گیری حجم اولیه سیلر، چند قطره متیلن بلو به آب مقطر جهت سهولت خواندن نمونه ها اضافه شد. چگالی این مجموعه پس از اندازه گیری 1 در نظر گرفته شد. ارلن حاوی مایع (آب و متیلن بلو) روی ترازو قرار داده شد و ترازو صفر شد. سیلر ها پس از اختلاط درون سرنگ انسولین قرار گرفت. از مجموعه آب و متیلن بلو که بر روی ترازو قرار داشت تا حجم مشخص درون سرنگ کشیده شد. از تفاضل حجم مایع از مجموع حجم مایع و سیلر، حجم اولیه سیلر محاسبه شد. (با در نظر گرفتن چگالی 1 برای آب و متیلن بلو، حجم و وزن مایع یکسان در نظر گرفته شد.)
سرنگ حاوی نمونه ها بر روی پیپت مدرج قرار گرفت و سیل شد (تصویر 1).
تصویر 1 : دستگاه اندازه گیری تغییرات حجم سیلر
سر پیپت برای جلوگیری از تبخیر مایع با چسب سیل و نمونه ها شماره گذاری شد و در انکوباتور با درجه ی حرارت 37 درجه سانتی گراد قرار گرفت. حجم مایع حاوی نمونه ها در ساعت اول و دوم پس از اختلاط هر 15 دقیقه و در ساعت سوم هر 20 دقیقه و سپس پس از یک هفته و پس از30 روز خوانده شد و اعداد مربوطه در یک جدول EXCEL ثبت شد. درصد تغییر حجم نمونه ها در بازه های زمانی مختلف محاسبه و به عنوان تغییر حجم سیلر در نظر گرفته شد. در تحلیل داده ها از آزمون های شاپیروویلک جهت تعیین نرمال بودن توزیع داده ها، آزمون های آنالیز واریانس یک عاملی و کروسکال والیس جهت مقایسه انواع سیلرها و آزمون فریدمن برای مقایسه هر سیلر در زمانهای مختلف استفاده شد. برای مقایسه دو به دوی سیلرها و زمانها از آزمون های تعقیبی دان (Dunn) و توکی استفاده شد. سطح معنی داری در آزمون های آماری 5 درصد، در نظر گرفته شد.
یافته ها
در این مطالعه آزمایشگاهی، تغییرات ابعادی 30 نمونه برای سه سیلر AH26، NanoZno و پالپ دنت (برای هر سیلر 10 نمونه) در 15 زمان مختلف اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از این تحقیق در قسمت ذیل آورده شده است:
نرمال بودن توزیع داده ها با استفاده از آزمون شاپیروویلک بررسی شد و مشخص گردید که در اغلب گروهها و زمانهای مورد مطالعه توزیع داده ها از توزیع نرمال تبعیت نمی کرد.
در جدول 1، تغییرات ابعادی مربوط به سیلر پالپ دنت به تفکیک زمانهای مورد مطالعه آورده شده است. همانگونه که مشاهده می گردد تا زمان 45 دقیقه هیچ گونه تغییر ابعادی مشاهده نشد. تغییر ابعادی از زمان 60 دقیقه شروع شد و در زمان یک هفته به اوج خود رسید و سپس در پایان یک ماه کاهش نسبتاً زیادی داشت. بطور کلی تغییرات ابعادی بین زمانهای مختلف معنی دار بوده است (001/0P<). در مقایسه دو به دوی زمانها مشخص گردید که زمان های یک ماه و 180 دقیقه از 5 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 60 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان های یک هفته و 24 ساعت از 7 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 90 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان 160 دقیقه و 140 دقیقه از 4 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 45 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. بین سایر زمانها بصورت دو به دو تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
جدول 1 : میانگین، انحراف معیار، کمترین و بیشترین مقدار تغییرات ابعادی در سیلر پالپ دنت و مقایسه آن در زمانهای مورد مطالعه
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف معیار |
کمترین |
بیشترین |
میانگین رتبه ای |
|
حجم اولیه دستگاه پس از تنظیم |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
85/12 |
|
دقیقه15 |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
85/12 |
|
دقیقه30 |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
85/12 |
|
دقیقه45 |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
85/12 |
|
دقیقه60 |
10 |
001/0- |
001/0 |
003/0- |
000/0 |
40/11 |
|
دقیقه75 |
10 |
003/0 |
003/0 |
006/0- |
000/0 |
55/10 |
|
دقیقه90 |
10 |
004/0- |
003/0 |
009/0- |
000/0 |
30/9 |
|
دقیقه105 |
10 |
006/0- |
003/0 |
013/0- |
000/0 |
20/8 |
|
دقیقه120 |
10 |
008/0- |
003/0 |
013/0- |
003/0- |
95/6 |
|
دقیقه140 |
10 |
010/0- |
003/0 |
014/0- |
006/0- |
85/5 |
|
دقیقه160 |
10 |
012/0- |
004/0 |
019/0- |
006/0- |
10/5 |
|
دقیقه180 |
10 |
014/0- |
003/0 |
019/0- |
009/0- |
85/3 |
|
24ساعت |
10 |
030/0- |
012/0 |
056/0- |
014/0- |
15/2 |
|
یک هفته |
10 |
036/0- |
009/0 |
050/0- |
022/0- |
30/1 |
|
یک ماه |
10 |
023/0- |
017/0 |
050/0- |
013/0 |
95/3 |
|
نتیجه آزمون فریدمن |
|
001/0P< |
|
127X2= |
|
|
در جدول 2، تغییرات ابعادی مربوط به سیلر AH26 به تفکیک زمانهای مورد مطالعه آورده شده است. همانگونه که مشاهده می گردد تغییر ابعادی از زمان 15 دقیقه شروع و در زمان یک هفته به اوج خود رسیده است؛ سپس در پایان یک ماه کاهش نسبتاً زیادی داشته است. بطور کلی تغییرات ابعادی بین زمانهای مختلف معنی دار بوده است (001/0P<). در مقایسه دو به دوی زمانها مشخص گردید که زمان های یک ماه و 24 ساعت از 8 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 105 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان یک هفته از 9 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 120 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان 180 دقیقه از دو زمان 45 و 60 دقیقه بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان 160 دقیقه از زمان 60 دقیقه بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. بین سایر زمانها بصورت دو به دو تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
جدول 2 : میانگین، انحراف معیار، کمترین و بیشترین مقدار تغییرات ابعادی در سیلر AH26 و مقایسه آن در زمانهای مورد مطالعه
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف معیار |
کمترین |
بیشترین |
میانگین رتبه ای |
|||||
|
حجم اولیه دستگاه پس از تنظیم |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
90/9 |
|||||
|
دقیقه15 |
10 |
000/0 |
001/0 |
000/0 |
003/0 |
30/10 |
|||||
|
دقیقه30 |
10 |
001/0 |
002/0 |
000/0 |
006/0 |
70/10 |
|||||
|
دقیقه45 |
10 |
001/0 |
002/0 |
000/0 |
006/0 |
20/12 |
|||||
|
دقیقه60 |
10 |
002/0 |
002/0 |
000/0 |
006/0 |
70/12 |
|||||
|
دقیقه75 |
10 |
001/0 |
003/0 |
003/0- |
006/0 |
20/11 |
|||||
|
دقیقه90 |
10 |
000/0 |
003/0 |
003/0- |
006/0 |
60/10 |
|||||
|
دقیقه105 |
10 |
000/0 |
003/0 |
003/0- |
006/0 |
65/9 |
|||||
|
دقیقه120 |
10 |
000/0 |
003/0 |
003/0- |
006/0 |
80/8 |
|||||
|
دقیقه140 |
10 |
001/0- |
002/0 |
006/0- |
002/0 |
70/7 |
|||||
|
دقیقه160 |
10 |
003/0- |
003/0 |
006/0- |
002/0 |
70/5 |
|||||
|
دقیقه180 |
10 |
004/0- |
003/0 |
007/0- |
002/0 |
50/4 |
|||||
|
24ساعت |
10 |
018/0- |
008/0 |
032/0- |
006/0- |
50/2 |
|||||
|
یک هفته |
10 |
028/0- |
011/0 |
041/0- |
013/0- |
50/1 |
|||||
|
یک ماه |
10 |
024/0- |
014/0 |
047/0- |
009/0- |
05/2 |
|||||
|
نتیجه آزمون فریدمن |
|
001/0P< |
|
117X2= |
|
||||||
در جدول 3، تغییرات ابعادی مربوط به سیلر NanoZno به تفکیک زمانهای مورد مطالعه آورده شده است. همانگونه که مشاهده می گردد تغییر ابعادی از زمان 15 دقیقه و در زمان یک هفته به اوج خود رسیده است و سپس در پایان یک ماه کاهش نسبتاً زیادی داشته است. بطور کلی تغییرات ابعادی بین زمانهای مختلف معنی دار بوده است (001/0P<). در مقایسه دو به دوی زمانها مشخص گردید که زمان های یک ماه و 160 دقیقه و 140 دقیقه فقط از زمان تنظیم دستگاه بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان یک هفته از 7 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 90 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است، زمان 24 ساعت از 6 زمان اولیه (از زمان تنظیم دستگاه تا زمان 60 دقیقه) بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. زمان 180 دقیقه از دو زمان تنظیم دستگاه و زمان 15 دقیقه بطور معنی داری تغییرات ابعادی کمتری داشته است. بین سایر زمانها بصورت دو به دو تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
در زمان تنظیم دستگاه، چون تغییرات ابعادی در هر سه سیلر برابر صفر بود؛ بنابراین مقایسه آن ضرورتی نداشت و از جدول 4 حذف گردید.
جدول 3 : میانگین، انحراف معیار، کمترین و بیشترین مقدار تغییرات ابعادی در سیلر (نانو) NanoZno و مقایسه آن در زمانهای مورد مطالعه
|
گروه |
تعداد |
میانگین |
انحراف معیار |
کمترین |
بیشترین |
میانگین رتبه ای |
|
حجم اولیه دستگاه پس از تنظیم |
10 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
000/0 |
65/13 |
|
دقیقه15 |
10 |
002/0- |
002/0 |
007/0- |
000/0 |
95/11 |
|
دقیقه30 |
10 |
003/0- |
003/0 |
007/0- |
000/0 |
00/11 |
|
دقیقه45 |
10 |
003/0- |
003/0 |
007/0- |
000/0 |
00/11 |
|
دقیقه60 |
10 |
004/0- |
003/0 |
007/0- |
000/0 |
60/10 |
|
دقیقه75 |
10 |
004/0- |
003/0 |
007/0- |
000/0 |
60/10 |
|
دقیقه90 |
10 |
005/0- |
003/0 |
007/0- |
000/0 |
00/9 |
|
دقیقه105 |
10 |
005/0- |
003/0 |
009/0- |
000/0 |
40/8 |
|
دقیقه120 |
10 |
005/0- |
003/0 |
011/0- |
000/0 |
70/7 |
|
دقیقه140 |
10 |
006/0- |
003/0 |
013/0- |
003/0- |
40/6 |
|
دقیقه160 |
10 |
008/0- |
004/0 |
014/0- |
003/0- |
35/5 |
|
دقیقه180 |
10 |
009/0- |
003/0 |
016/0- |
005/0- |
25/4 |
|
24ساعت |
10 |
023/0- |
009/0 |
036/0- |
009/0- |
20/2 |
|
یک هفته |
10 |
033/0- |
020/0 |
064/0- |
009/0- |
60/1 |
|
یک ماه |
10 |
026/0- |
048/0 |
150/0- |
014/0 |
30/6 |
|
نتیجه آزمون فریدمن |
|
001/0P< |
|
103X2= |
|
|
جدول 4 : میانگین و انحراف معیار تغییرات ابعادی در سه سیلر و مقایسه آنها به تفکیک زمانهای مورد مطالعه
|
زمان |
سیلر |
نتیجه آزمون |
|||
|
Pulp Dent |
AH26 |
NanoZno |
|||
|
دقیقه15 |
000/0±000/0 |
001/0±000/0 |
002/0±002/0- |
004/0P= |
a |
|
دقیقه30 |
000/0±000/0 |
002/0±001/0 |
003/0±003/0- |
001/0P< |
a |
|
دقیقه45 |
000/0±000/0 |
002/0±001/0 |
003/0±003/0- |
001/0P< |
a |
|
دقیقه60 |
001/0±001/0- |
002/0±002/0 |
003/0±004/0- |
001/0P< |
a |
|
دقیقه75 |
003/0±003/0- |
003/0±001/0 |
003/0±004/0- |
005/0P= |
a |
|
دقیقه90 |
003/0±004/0- |
003/0±000/0 |
003/0±005/0- |
002/0P= |
a |
|
دقیقه105 |
003/0±006/0- |
003/0±000/0 |
003/0±005/0- |
002/0P= |
a |
|
دقیقه120 |
003/0±008/0- |
003/0±000/0 |
003/0±005/0- |
001/0P< |
a |
|
دقیقه140 |
003/0±010/0- |
002/0±001/0 |
003/0±006/0- |
001/0P< |
a |
|
دقیقه160 |
004/0±012/0- |
003/0±003/0- |
004/0±008/0- |
001/0P<* |
b |
|
دقیقه180 |
003/0±014/0- |
003/0±004/0- |
003/0±009/0- |
001/0P<* |
b |
|
24ساعت |
012/0±030/0- |
008/0±018/0- |
009/0±023/0- |
037/0P=* |
b |
|
یک هفته |
009/0±036/0- |
011/0±028/0- |
020/0±033/0- |
438/0P=* |
b |
|
یک ماه |
017/0±023/0- |
014/0±024/0- |
048/0±026/0- |
554/0P= |
a |
|
b: نتیجه آزمون آنالیز واریانس یک عاملی a: آزمون کروسکال - والیس |
|
||||
در زمان های 15، 30 و 45 دقیقه، تغییرات ابعادی بین سه سیلر معنی دار بود که در مقایسه دو به دو مشخص گردید میزان تغییرات ابعادی در گروه نانو بطور معنی داری بیشتر از دو گروه پالپ دنت و AH26 بود و بین دو گروه پالپ دنت و AH26 تفاوت معنی داری وجود نداشت.
در زمان های 60، 75، 90، 105، 120 و 140 دقیقه، تغییرات ابعادی بین سه سیلر معنی دار بود که در مقایسه دو به دو مشخص گردید میزان تغییرات ابعادی در گروه AH26 بطور معنی داری کمتر از دو گروه پالپ دنت و نانو بود و بین دو گروه پالپ دنت و نانو تفاوت معنی داری وجود نداشت.
در زمان های 160 و 180 دقیقه، تغییرات ابعادی بین سه سیلر معنی دار بود که در مقایسه دو به دو مشخص گردید میزان تغییرات ابعادی در گروه AH26 بطور معنی داری کمتر از دو گروه پالپ دنت و نانو بود و بین دو گروه پالپ دنت و نانو، میزان تغییرات ابعادی در گروه نانو بطور معنی داری کمتر از گروه پالپ دنت بود.
در زمان 24 ساعت، تغییرات ابعادی بین سه سیلر معنی دار بود که در مقایسه دو به دو مشخص گردید میزان تغییرات ابعادی در گروه AH26بطور معنی داری کمتر از گروه پالپ دنت بود و بین دو گروه پالپ دنت و نانو و همچنین بین دو گروه نانو و AH26 تفاوت معنی داری وجود نداشت.
در زمان یک هفته و یک ماه، تغییرات ابعادی در گروهAH26 کمترین و در گروه پالپ دنت بیشترین مقدار را داشت اما در کل بین سه سیلر، تفاوت معنی داری جود نداشت. نمودار 1، روند تغییرات ابعادی را به تفکیک سیلرهای مورد مطالعه در طول زمانهای مورد مطالعه نشان می دهد.
نمودار 1 : روند تغییرات ابعادی در سه سیلر در طول زمانهای مورد مطالعه
مشاهده می گردد که در سیلر AH26 تغییرات ابعادی تا زمان 75 دقیقه سیر صعودی و در زمانهای 90 تا 120 دقیقه بدون تغییر و سپس سیر نزولی داشته است و از زمان یک هفته تا زمان یک ماه دوباره سیر صعودی داشته است که میتواند ناشی از جذب آب سیلر باشد. سیلر پالپ دنت تا زمان 45 دقیقه بدون تغییر و سپس سیر نزولی داشته است و از زمان یک هفته تا زمان یک ماه دوباره سیر صعودی داشته است که می تواند ناشی از جذب آب سیلر باشد. سیلر نانو از همان ابتدا سیر نزولی داشته است و در زمانهای 60 دقیقه تا 75 دقیقه ثابت بوده است و سپس تا زمان یک هفته همچنان سیر نزولی داشته است و از زمان یک هفته تا یک ماه دوباره سیر صعودی داشته است که می تواند ناشی از جذب آب سیلر باشد.
بطور کلی سیلر AH26 دارای کمترین تغییرات در طول زمان بوده است. سیلر پالپ دنت تا زمان 90 دقیقه تغییرات ابعادی کمی داشته است اما از زمان 90 دقیقه تا یک هفته بیشترین تغییرات ابعادی را داشته است. سیلر نانو تا زمان 90 دقیقه بیشترین تغییرات را داشته است و سپس تا زمان یک هفته دارای تغییرات ابعادی بیشتر از سیلر AH26 و کمتر از سیلر پالپ دنت بوده است، اما پس از یک ماه، تغییرات ابعادی بین سه سیلر معنی دار نبوده است.
بحث
تلاش جهت یافتن سیلری که دارای تمامی خواص ایده ال گزارش شده توسط آقای Grossmanباشد؛ دارای اهمیت بوده و همواره ادامه داشته است.(24) سیلرهای تجاری زیادی جهت پرکردن کانال ریشه دندان در دسترس می باشند که هرکدام دارای معایب و مزایایی می باشد، اما هیچ کدام همه خواص موجود در یک سیلر ایده ال ذکر شده توسط Grossman را ندارد.
یکی از اهداف مهم در استفاده از سیلرها در درمان ریشه، برقراری سیل مناسب اپیکالی می باشد که مانع از رشد مجدد باکتری های باقی مانده در انساج پری اپیکال می گردد.(25) از طرف دیگر سیلر، قطعات گوتاپرکا را به هم و به دیواره دندانی می چسباند و موجب می گردد که فضاهای باقیمانده میان آن ها پر شود.(26)
اخیراً سیلری با پایه زینک اکساید اژنول با استفاده از تکنولوژی نانو در دانشکده دندانپزشکی مشهد (به کمک بخش فیزیک دانشکده علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد) ساخته شده است. خواص آنتی میکروبیال، سازگاری نسجی، و سیل کنندگی این سیلر، قابل مقایسه با سیلر AH26 می باشد.(17-14) از دیگر خواص عنوان شده برای یک سیلر ایده ال توسط آقای Grossman ثبات ابعادی سیلر است تا بتواند در طول زمان سیل اپیکالی را حفظ نماید. مطالعه حاضر ثبات حجمی سیلر نانو زینک اکساید اوژنول را با پالپ دنت (به عنوان یک سیلر ZOE معمولی) و AH26 (به عنوان یک سیلر با ویژگی هایی که در حال حاضر به عنوان یک سیلر دارای خواص مطلوب موجود می باشد) مقایسه نمود.
Kazemi و همکاران(27) از یک پیپت مدرج که به شکل u خم شده بود برای اندازه گیری تغییرات ابعادی سیلرها استفاده کردند. با این حال برخی مطالعاتبرای اندازه گیری تغییرات ابعادی، سیلرها را در قالب های تفلون با ابعاد مشخص قرار دادند(27و20) و از یک مبدل الکتریکی برای اندازه گیری تغییرات ابعادی به صورت خطی استفاده نمودند.(27و20)در حال حاضر، بهترین و دقیق ترین روش به منظور تعیین تغییرات ابعادی، استفاده از روش Micro-CT می باشد. این روش می تواند امکان اندازه گیری تغییرات ابعادی را به صورت سه بعدی فراهم کند. Silva و همکاران(28) نشان دادند علی رغم اینکه حلالیت سیلر MTA Fillapex و AH Plus توسط روش Micro-CT مشابه هم بودند، MTA Fillapex دارای تغییرات ابعادی چشمگیرتری بود. Borgers(22) و Torres(23) نیز در مطالعات خود برای ارزیابی ثبات ابعادی سیلرها و سمان های اندودانتیک از روش Micro-CT استفاده نمودند.
از آنجا که در حال حاضر در ایران امکان استفاده از روش Micro-CTوجود ندارد، در مطالعه حاضر جهت بررسی تغییرات حجمی در زمان ستینگ سه گروه از سیلرها از پیپت های مدرج که تغییرات حجمی را در بازه های زمانی معین، نشان می دهد، استفاده شد. این روش از این نظر که تغییرات را در تمام ابعاد در نظر می گیرد، می تواند ارزشمند باشد.
در مطالعات گذشته، تغییرات ابعادی مواد آزمون اغلب توسط دیلاتومتر جیوه ای تعیین شده است. برای مواد پرکننده ریشه، جیوه شرایطی مشابه به محیط مرطوب فضای کانال ریشه فراهم نمی کند. علاوه بر این، به دلیل افزایش نگرانی ها در مورد خطرات زیست محیطی استفاده از جیوه، در مطالعات اخیر، از آب به عنوان جایگزین استفاده کرده اند.(27) در این مطالعه از آب به عنوان محیط نگهداری سیلر استفاده شده است.
زمان مورد بررسی توسط اکثر مطالعات، 30 روز پس از ستینگ ماده بوده است.(31-28) زیرا برای اکثر مواد، بیشترین تغییرات در چهارهفته اول اتفاق افتاده است.(20)با توجه به اینکه ابعاد سیلر در طول زمان تغییر کرده و تغییر ابعادی قابل توجه و کاهش حجم ادامه دار می تواند در برخی سیلرهای اندو، رخ دهد،(27)نمونه ها در این پژوهش تا مدت 30 روز بررسی شد.
به طور کلی مواد با پایه اپوکسی رزین مانند AH26 مقداری انبساط اولیه نشان می دهند.(6و3)در دوره مشاهده چند ماهه، مقداری تجزیه در AH26 مشاهده شده است.(32)
کاهش در حجم سیلر زینک اکساید اوژنول ممکن است به این معنا باشد که درجه تخریب، بیش از جذب آب در طول زمان ستینگ این سیلر است که این امر نتیجه شسته شدن اوژنول بیش از حد و واکنش نکرده، می باشد(34-32) و همچنین به عنوان واکنش هیدرولیز زینک اوژنولات سخت شده است، که بخش عمده ای از سیلرهای با پایه ZOE است.(33)
در مطالعه Kazemi و همکاران(27) تغییر ابعادی در هیچ یک از نمونه ها در 2 ساعت اول آزمایش ثبت نشده است. در این مطالعه در سیلر پالپ دنت، تغییر ابعادی از زمان 60 دقیقه و در سیلر نانو و AH26 تغییر ابعادی از زمان 15 دقیقه شروع شد. بیشترین و سریع ترین تغییرات مربوط به سیلرهایی با پایه زینک اکساید بوده است. دو سیلر بر پایه ZOE مورد مطالعه در همان ساعت های ابتدایی بعد از مخلوط شدن، دچار انقباض شده بودند. AH26 افزایش حجم اولیه ای داشت که با کاهش حجم همراه بود. اولین کاهش حجم AH26 در 30 روز ابتدایی آزمون مشاهده شد.(27)
در مطالعه Ørstavikو همکاران(20) سیلرهای بر پایه ZOE در کل انقباض نشان داده بودند. در حالی که Proco-Sol انبساطی نشان داده بود که در طولانی مدت افزایش می یافت. مواد بر پایه اپوکسی، AH26 و AH26 بدون نقره، انبساط اولیه زیاد (5-4 درصد) به نمایش گذاشته بودند.
در مطالعه de Siqueira Zuolo و همکارانش(35) که ویژگی های سیلرهای با پایه اپوکسی رزین را بررسی کردند نیز، انبساط در سیلر AH26 مشاهده شده است. تغییر ابعادی در این مطالعه،به دلیل جذب آب توسط رزین پس از پلیمریزاسیون آن نسبت داده شده است.
دراین پژوهش در سیلر AH26، تغییرات ابعادی تا زمان 75 دقیقه سیر صعودی و در زمانهای 90 تا 120 دقیقه بدون تغییر و سپس سیر نزولی داشته است و از زمان یک هفته تا زمان یک ماه دوباره سیر صعودی داشته است که می تواند ناشی از جذب آب توسط سیلر باشد.
در مطالعه حاضر سیلر AH26 دارای کمترین تغییرات در طول زمان بوده است. سیلر پالپ دنت تا زمان 90 دقیقه تغییرات ابعادی کمی داشته است اما از زمان 90 دقیقه تا یک هفته، بیشترین تغییرات ابعادی را داشته است. سیلر نانو تا زمان 90 دقیقه بیشترین تغییرات را داشته است و سپس تا زمان یک هفته تغییرات ابعادی بیشتر از سیلر AH26 و کمتر از سیلر پالپ دنت داشته است. اما در زمان یک ماه، بیشترین تغییرات ابعادی را داشته است. در این مطالعه در مدت بررسی سیلرها در پایان یک ماه، تغییرات ابعادی در گروه AH26 کمترین و در گروه پالپ دنت بیشترین مقدار را داشت؛ اما در کل بین سه سیلر تفاوت معنی داری وجود نداشت.
در این بررسی تأثیر زمان بر نتایج به دست آمده مؤید این مطلب است که مواد پس از ستینگ، دچار تغییرات حجم می شوند که با گذشت زمان کاهش می یابد و حتی می تواند ادامه دار باشد.
نتیجه گیری
بر مبنای نتایج حاصل از این مطالعه می توان عنوان نمود که در پایان زمان یک ماه تغییرات ابعادی در گروه AH26 کمترین و در گروه پالپ دنت بیشترین مقدار را داشت اما در کل، بین سه سیلر تفاوت معنی داری وجود نداشت. با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه و مطالعات قبلی و تأیید خواص فیزیکی و بیوشیمیایی سیلر نانوزینک اکساید اوژنول می توان این سیلر را به عنوان یک ماده کاربردی در حیطه بالینی پیشنهاد کرد. بهتر است مطالعات انسانی به منظور ارزیابی بیشتر این سیلر انجام شود.
ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ
ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ از ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺤﺘـﺮم ﭘﮋوﻫﺸـﻲ داﻧﺸـﮕﺎه ﻋﻠـﻮمﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﻬﺪ ﻛﻪ ﻃﺮح اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳـﺎﻧﺪﻧﺪ. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ برگرفته از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ عمومی خانم لاله آخوندزاده ﺑﻪ ﺷﻤﺎره 2784 اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ.
)