فراوانی نقص دید رنگ در دانشجویان دانشکده دندانپزشکی مشهد و بررسی عوامل مرتبط با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دستیار تخصصی گروه اندودانتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه شاهد

2 استادیار گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

3 استادیار دندانپزشکی کودکان، مرکز تحقیقات سلامت کودکان و نوجوانان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

چکیده

مقدمه: در دندانپزشکی زیبائی، توانائی تطابق رنگ یکی از مسائل تاثیرگذار در درمان می باشد. برای نیل به این هدف تطابق رنگ ترمیم با دندان‏های طبیعی ضروری است. هدف از این مطالعه تعیین فراوانی نقص دید رنگ در دانشجویان دندانپزشکی مشهد و بررسی عوامل مرتبط با آن بود.
مواد و روش‏ها: در این پژوهش توصیفی تحلیلی، 356 دانشجوی دانشکده دندانپزشکی مشهد مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات دموگرافیک شامل سن، جنسیت، نقص دید رنگ در بستگان نزدیک، استفاده از عینک و لنز، عیوب انکساری (نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم) در پرسشنامه طراحی شده ثبت شد. جهت تعیین ابتلا به نقص دید رنگ از تست تشخیصی ایشی‏هارا استفاده گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از آزمون‏های آماری Chi-Square و Logistic Regression در سطح معنی‏داری 05/0 انجام شد.
یافته‏ها: اختلال نقص دید رنگ در 6 درصد (12 نفر) دانشجویان مذکر کشف شد. در حالی که هیچ یک از افراد مونث مبتلا نبودند. تمامی افراد مبتلا کوررنگ سبز-قرمز و دوتان قوی بودند. ارتباط آماری معنی‏داری بین ابتلا به نقص دید رنگ و سابقه خانوادگی آن وجود داشت (03/0P=) به طوری که 25 درصد (3 نفر) مبتلایان، سابقه خانوادگی نقص دید رنگ داشتند.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، اهمیت تطابق رنگ در درمان‏های دندانپزشکی و عدم آگاهی اکثر مبتلایان از وجود این نقص، انجام تست‏های دید رنگ ضروری به نظر می‏رسد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Frequency of Color Vision Defect in Students of Mashhad Dental School and Evaluation of Related Factors

نویسندگان [English]

  • Mohammad Daryaeian 1
  • Mahdieh Seifi 2
  • Nahid Ramazani 3
1 Postgraduate Student, Dept of Endodontics, School of Dentistry, Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Dept of Prosthodontics, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
3 Assistant Professor of Pediatric Dentistry, Children And Adolescent Health Research Center, School of Dentistry, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran
چکیده [English]

Introduction: In esthetic dentistry, colormatching ability is one of the influencing factors in treatment. To achieve this goal, matching the color of restoration with natural teeth is essential. The objective of this study was to determine the frequency of color vision defectin students of Mashhad Dental School and evaluation of related factors.
Materials & Methods: In this descriptive analytical study, 356 students of Mashhad Dental School were evaluated. Demographic data including age, gender, color vision defect in relatives, use of glasses and contact lenses, refractive errors (myopia, hypermetropia and astigmatism) were documented in the designed questionnaire. To determinethe impaired color vision, Ishiharadiagnostic test was used. Statistical analysis of SPSS version 19 was performed usingChi-Square and Logistic Regression tests at the significance level of 0.05%.
Results: Color vision defect was foundin6% (12 persons) of male students while none of the females were affected. Allaffected personswere red-green color blind and strong deutan. There wasa significant relationshipbetween color vision deficiency and history of color vision defect in relatives (P= 0.03), so that 25% (3 persons) of affected persons had a positive family history of color vision defect.
Conclusion: Considering the frequency of color vision defect in the present study as well as the importance of color matching in dental treatments and because most affected persons are unaware of this defect, color vision tests seem necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • color vision defect
  • Dentistry
  • Dental students

اصل مقاله

مقدمه

هدف نهایی در دندانپزشکی زیبائی که امروزه توجه بسیاری به آن می شود آفریدن لبخندی زیبا همراه با دندان‏های مرتب، هماهنگ با لثه و لب‏ها و صورت بیمار می‏باشد. برای رسیدن به این هدف انتخاب صحیح رنگ از اهمیت خاصی برخوردار است. منبع نور، شِی مشاهده‏شونده و شخص مشاهده گر از جمله عوامل موثر بر درک رنگ می‏باشند.(1)

رایج‏ترین روش انتخاب رنگ توسط دندانپزشکان، روش بصری است که در طی آن دندان و راهنمای رنگ تحت شرایط نوری یکسان به صورت همزمان مشاهده می‏شوند.(1) عواملی از قبیل شرایط نوری محیط، تجربه، سن، خستگی چشم و ابتلا به اختلالاتی از جمله نقص دید رنگ می‏تواند منجر به عدم تطابق رنگ شود.(4-2) اگر دندانپزشک مبتلا به نقص دید رنگ باشد امکان دارد ترمیم زیبائی انجام شده توسط وی از نظر رنگ هماهنگ با دندان‏های مجاور نباشد. نقص دید رنگ وابسته به جنس بوده و در مردان شایع‏تر است.(5)

در مطالعات مختلف انجام شده شیوع نقص دید رنگ از 9/9-7/1 درصد گزارش گردیده است.(9-6) رضائی شکوه و نجفی(10) در سال 1385 شیوع نقص دید رنگ در دانش آموزان پسر شهر تهران را 5/0 درصد گزارش کردند.همچنین در تحقیقی که در سال 1389 توسط خدادادی و صادقی(11) در دانشجویان بالینی و دستیاران دندانپزشکی اصفهان صورت گرفت 4 درصد افراد مورد مطالعه دچار نقص دید رنگ بودند. با توجه به اهمیت انتخاب رنگ صحیح جهت حصول ترمیم زیبائی مناسب، هدف از این مطالعه بررسی فراوانی نقص دید رنگ در دانشجویان دندانپزشکی مشهد بود تا از بروز خطاهای احتمالی در آینده کاری که می‏تواند نتیجه درمان‏های دندانپزشکی را تاثیر قرار دهد جلوگیری شود.

مواد و روش‏ها

در این مطالعه توصیفی تحلیلی، که به تائید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، رسیده است، 356 دانشجوی دندانپزشکی سال‏های اول تا ششم دانشکده دندانپزشکی مشهد شامل 200 نفر مذکر و 156 نفر مونث شرکت کردند. متوسط سن دانشجویان 1/2±8/22 سال بود. تمامی دانشجویان فرم رضایت نامه آگاهانه را تکمیل کردند. اطلاعات مربوط به سن، جنس، وجود نقص دید رنگ در بستگان نزدیک، استفاده از عینک و لنز، عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) توسط فرد شرکت‏کننده ثبت شد.

در قسمت بررسی نقصدید رنگ از افراد شرکت‏کننده خواسته شد تا صفحات کتابچه تست ایشی‏هارا را به ترتیب بخوانند. عددی که توسط این افراد خوانده می‏شد در جدولی که بدین منظور در پرسشنامه آمده نوشته می‏شد. این تست یکی از معتبرترین تست‏های تشخیص کوررنگی است. در این تست از 17 صفحه رنگی دارای عدد استفاده می‏شود. این صفحات طوری طراحی شده‏اند که نور روز برای دیدن آنها کافیست. این کتابچه در فاصله 75 سانتیمتری از فرد شرکت‏کننده نگهداشته و از وی خواسته شد که عدد مشاهده شده در صفحه را که بصورت نقاط رنگی است بخواند (تصویر 1). پاسخ صحیح یا ناصحیح داده شده در فرم مربوطه ثبت شد. فرصت داده شده جهت خواندن هر صفحه 3 ثانیه بود.

 

 

 

تصویر 1 : نمونه ای از صفحات تست ایشی‏هارا، عدد موجود در هر یک از این صفحات بایستی خوانده شود.

 

 

خواندن صحیح یا ناصحیح اعداد صفحات 1 تا 15 این کتابچه به ترتیب طبیعی بودن فرد یا ابتلای وی به نقص دید رنگ را مشخص می‏کند. افرادی که اعداد 13 صفحه یا بیشتر را درست پاسخ دادند، افراد دارای دید رنگ طبیعی در نظر گرفته شدند. اگر فقط 9 صفحه یا کمتر از 9 صفحه درست خوانده می‏شد، دید رنگ معیوب در نظر گرفته می‏شد. از آنجا که توضیحی در مورد افرادی که 10 تا 12 صفحه را درست می‏خوانند در راهنمای کتابچه داده نشده بود، ما در این تحقیق این افراد را نرمال در نظر گرفتیم. این بررسی در شرایط فیزیکی یکسان و در نور طبیعی روز انجام شد. همچنین افراد مبتلا به عیوب انکساری چشم، هنگام خواندن صفحات از عینک یا لنز اصلاح‏کننده استفاده کردند.

پس از گردآوری داده‏ها و ثبت آنها در نرم‏افزار آماری SPSS با ویرایش 19، تجزیه و تحلیل آماری انجام شد. در این مطالعه از جداول فراوانی و درصد برای توصیف داده‏ها و از آزمون‏های Chi-Square و Logistic Regression در سطح معنی‏داری 05/0 جهت تحلیل داده‏ها استفاده شد.

یافته‏ها

از کل دانشجویان شرکت‏کننده در مطالعه، 2/4 درصد (15 نفر) سابقه خانوادگی نقص دید رنگ را گزارش کردند که این درصد برای دختران 5/4 (7 نفر) و برای پسران 0/4 (8 نفر) بود. از نظر آماری اختلاف معنی‏داری بین جنسیت و سابقه خانوادگی نقص دید رنگ به دست نیامد (جدول 1). اما ارتباط آماری معنی‏داری از نظر ابتلا به نقص دید رنگ و سابقه خانوادگی وجود داشت؛ به طوری که 25 درصد (3 نفر) مبتلایان و 48/3 درصد (12 نفر) افراد سالم، سابقه خانوادگی نقص دید رنگ را بیان نمودند (03/0P= و 1df= و 88/1x2=).

در این بررسی 3/37 درصد (133 نفر) دانشجویان از نظر وضعیت بینائی سالم، 8/36 درصد (131 نفر) نزدیک بین، 4/3 درصد (12 نفر) دوربین و 5/22 درصد (80 نفر)، آستیگمات بودند. نسبت آستیگماتیسم در افراد مونث، 3/17 درصد (27 نفر) و در افراد مذکر، 5/26 درصد (53 نفر) به دست آمد. از نظر جنسیت و وضعیت‏های بینائی سالم (93/0P= و 1df= و 07/0x2=)، نزدیک بین (30/0P= و 1df= و 03/1x2=) و دوربین (87/0P= و 1df= و 23/0x2=) اختلاف آماری معنی‏داری وجود نداشت. اما در مورد آستیگماتیسم و جنسیت رابطه معنی‏داری به دست آمد. به طوری که شیوع آستیگماتیسم در پسران بیشتر از دختران بود (03/0P= و 1df= و 25/4x2=). ارتباط معنی‏دار آماری بین وضعیت‏های بینائی سالم، نزدیک بین، دوربین و آستیگماتیسم با نقص دید رنگ به دست نیامد (جدول 2).


 

 

 

 

جدول 1 : توزیع فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب جنس و سابقه خانوادگی نقص دید رنگ

سابقه خانوادگی نقص دید رنگ

مونث

مذکر

کل

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

ندارد

149

5/95

192

0/96

341

8/95

دارد

7

5/4

8

0/4

15

2/4

کل

156

8/43

200

2/56

356

0/100

نتیجه آزمون

82/0P= و 1df= و 52/0x2=

 


 

 

 

 

جدول 2 : توزیع فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب ابتلا به نقص دید رنگ و وضعیت بینائی

ابتلا به نقص دید رنگ

سالم

نزدیک بین

دوربین

آستیگمات

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

دارد

7

3/58

5

7/41

0

0/0

0

0/0

ندارد

153

5/44

118

3/34

4

2/1

69

0/20

کل

160

9/44

123

6/34

4

1/1

69

4/19

نتیجه آزمون

43/0 P=, 1 , df =61/0 x2=

72/0 P= , 1 , df =127/0 x2=

51/0 P=, 1 , df 433/0 x2=

23/0 P= , 1 , df 425/1 x2=

 

 


همچنین از کل دانشجویان، 3/43 درصد (154 نفر) از عینک و 4/8 درصد (30 نفر) از لنز استفاده می‏کردند. بین ابتلا به نقص دید رنگ و استفاده از عینک و لنز ارتباط معنی‏داری به دست نیامد (جدول 3).

در این مطالعه ارتباط معنی‏داری بین جنسیت و ابتلا به نقص دید رنگ به دست آمد (01/0P= و 1df= و 83/0x2=). به طوری که هیچ یک از افراد مونث مبتلا به نقص دید رنگ نبودند، در حالی که 12 نفر از افراد مذکر، مبتلا به این نقص بودند (6 درصد از پسران، 4/3 درصد از کل افراد). تمامی افراد مبتلا در این تحقیق از گروه سبز- قرمز و از نوع دوتان قوی بودند. بدین معنی که در درک رنگ سبز اختلال داشتند. از 12 نفر مبتلا، 2 نفر از ابتلا به این نقص اطلاع داشتند در حالی که برای 10 نفر دیگر این نتیجه تعجب‏آور بود.

براساس آزمون رگرسیون لوجستیک و همانگونه که در جدول 4 آمده است، سن اثر پیشگوئی‏کنندگی بر ابتلا به اختلال دید رنگ ندارد در حالی که دو متغیر جنس و سابقه خانوادگی نقص دید رنگ چنین اثری را نشان می‏دهند به طوری که نسبت شانس ابتلا در افراد مذکر نسبت به مونث به میزان 02/5 برابر و در افراد با سابقه خانوادگی به میزان 18/3 برابر بالاتر از افراد بدون داشتن سابقه خانوادگی، می‏باشد.


 

 

 

جدول 3 : توزیع فراوانی افراد تحت مطالعه بر حسب ابتلا به نقص دید رنگ و استفاده از عینک و لنز

ابتلا به نقص دید رنگ

عینک

 

لنز

بلی

خیر

 

بلی

خیر

تعداد

درصد

تعداد

درصد

 

تعداد

درصد

تعداد

درصد

دارد

5

7/41

7

3/58

 

0

0/0

12

0/100

ندارد

149

3/43

195

7/56

 

30

7/8

314

3/91

کل

154

3/43

202

7/56

 

30

4/8

326

6/91

نتیجه آزمون

91/0P= و 1df= و 013/0x2=

 

28/0P= و 1df= و 143/1x2=

 

 

 

 

جدول 4 : اثر پیش گوئی کنندگی سن، جنس و سابقه خانوادگی نقص دید رنگ بر ابتلا به نقص دید رنگ

 

Standard error

df

P

Odds Ratio

CI95%

سن

652/0-

1

541/0

070/0

225/4- 064/0

جنس (مذکر)

370/0

1

016/0

02/5

357/19- 072/1

وجود سابقه خانوادگی نقص دید رنگ

167/0

1

003/0

18/3

925/8- 064/1

 


بحث

در مطالعه حاضر، 6 درصد (12 نفر) افراد مذکر مبتلا به نقص دید رنگ و تمامی آنان از گروه سبز- قرمز و از نوع دوتان قوی بودند. از نظر آماری اختلاف معنی‏داری بین جنس و سابقه خانوادگی نقص دید رنگ به دست نیامد. در مطالعه ما ارتباط آماری معنی‏داری بین ابتلا به نقص دید رنگ و سابقه خانوادگی آن وجود داشت به طوری که 25 درصد (3 نفر) افراد مبتلا، سابقه خانوادگی نقص دید رنگ را بیان نمودند. همچنین ارتباط آماری معنی‏داری بین وضعیت‏های بینائی سالم، نزدیک بین، دوربین و آستیگماتیسم با نقص دید رنگ به دست نیامد.

نقص دید رنگ نوعی بیماری ژنتیکی است که افراد مبتلا قادر به تشخیص رنگ‏های سبز، قرمز و آبی نیستند. اختلال در تشخیص رنگ سبز را دوتان و اختلال در تشخیص رنگ قرمز را پروتان می‏گویند. نقص دید رنگ صفت مغلوب وابسته به کروموزوم x و در اکثر موارد ارثی و در افراد مذکر شایع‏تر است. علت آن کاهش یا عدم وجود رنگدانه‏های حساس به سه نوع نور قرمز، سبز، آبی در گیرنده‏های نوری مخروطی شبکیه است. نقص دید رنگ می‏تواند نسبی یا کامل باشد. نوع نسبی می‏تواند به صورت اختلال دید رنگ نسبی هر سه رنگ و یا کاهش دید رنگ قرمز و یا کاهش دید رنگ سبز باشد. نقص دید رنگ کامل می تواند به صورت اختلال دید رنگ قرمز و یا اختلال دید رنگ سبز باشد. نقص دید رنگ آبی بسیار نادر است.(12)

در ازدواج یک فرد مونث سالم و حامل نقص دید رنگ با مردی سالم، هر یک از پسران دارای شانس50 درصد برای مبتلا شدن به بیماری و هر یک از دختران دارای شانس50 درصد برای حامل شدن ژن معیوب می‏باشند. چنانچه فرد مذکر کوررنگی با زن سالمی ازدواج کند، دختران او سالم؛ اما همه حاملان اجباری خواهند بود گرچه هیچ یک از پسران او مبتلا نخواهند شد.(13) مطالب فوق موید نتایج حاصل از مطالعه ماست بدین مفهوم که تنها 25 درصد افراد مبتلا و نه تمامی آنها سابقه خانوادگی نقص دید رنگ را ابراز نمودند.

به نظر می‏رسد که تعیین و درک رنگ دندان تحت تاثیر عوامل متعددی مانند جنس و سن واقع شود و در بین دندانپزشکان مختلف یکسان نباشد. بر اساس اطلاعات موجود جنس مونث در مقایسه با جنس مذکر به علت نحوه توارث ژن‏های مرتبط با بروز سلول‏های حساس به رنگ در شبکیه از نظر قدرت دید رنگ توانمندی بیشتری دارند.(14)

از عوامل مهم در انتخاب رنگ نور محیط است. اگر منبع نوری که یک شی را روشن می‏کند تغییر کند، انعکاس طیفی ناشی از نور منعکس شده یا نفوذ‏کننده در آن نیز لزوما تغییر می‏کند در نتیجه یک رنگ متفاوت ایجاد می‏شود. چشم، اشیاء را در محیط روشن و نور طبیعی به آسانی و درستی تشخیص می‏دهد؛ این کار به کمک تنظیم عنبیه و سلول‏های استوانه ای صورت می‏گیرد.(15) به همین دلیل در مطالعه ما نیز از نور طبیعی و نه نور مصنوعی در تشخیص ابتلا به نقص دید رنگ استفاده شد.

اختلالات چشمی ممکن است باعث عدم هماهنگی در تطبیق رنگ شود.(15) لذا در این تحقیق به بررسی وضعیت‏های بینائی سالم، نزدیک‏بینی، دوربینی و آستیگماتیسم و نیز استفاده از لنز و عینک و ارتباط آنها با نقص دید رنگ مبادرت نمودیم. از این جهت مطالعه ما با سایر مطالعاتی که ارتباط پارامترهای مذکور را با نقص دید رنگ بررسی نکرده اند، متمایز می‏باشد. نتایج مطالعه ما نشان داد که ارتباط آماری معنی‏داری بین ابتلا به نقص دید رنگ و وضعیت‏های بینائی و نیز استفاده از عینک و لنز وجود ندارد. ولی نکته جالب توجه این بود که رابطه معنی‏داری بین جنس داوطلبین و آستیگماتیسم به دست آمد. به طوری که شیوع آن در دختران و پسران به ترتیب 3/17 درصد و 5/26 درصد بود. بدین ترتیب پیشنهاد می‏گردد در زمینه علل و شیوع آن در آینده مطالعات بیشتری صورت گیرد.

در مطالعات داخل ایران در زمینه شیوع نقص دید رنگ، مطالعه رضائی شکوه و نجفی(10) در تهران شیوع این نقص را 2/5 درصد در افراد مذکر به دست آورد که نزدیک به نتایج مطالعه ما می باشد. مطالعات مدرس و همکاران(16) در تهران و خدادادی و صادقی(11) در اصفهان شیوع نقص دید رنگ را به ترتیب 18/8 درصد در افراد مذکر و 0/4 درصد در کل جمعیت به دست آوردند که بیش از شیوع به دست آمده در مطالعه ما است. در مطالعه انجام شده در دانشکده دندانپزشکی رفسنجان نیز شیوع اختلال دید رنگ 8/5 درصد در افراد مذکر به دست آمد در حالی که هیچ یک از افراد مونث مبتلا نبودند که مشابه نتیجه حاصل از مطالعه ما است. (17) همچنین در دانشکده دندانپزشکی خوراسگان، 10 درصد از افراد مذکر و 4/1 درصد از افراد مونث مبتلا بودند. (18) در مطالعات خارج از ایران، مطالعه Siddiqui و همکاران(19) در پاکستان وMalaspina و همکاران(20) در ایتالیا، شیوع نقص دید رنگ را نزدیک به مطالعه ما یافتند. در مطالعه اسپانیا، Rebato و همکارانش(21) شیوع این نقص را در افراد مذکر 2/4% درصد به دست آوردند که کمتر از مطالعه حاضر می‏باشد.

یکی از علل تفاوت شیوع نقص دید رنگ در مطالعات مختلف با مطالعه ما، چگونگی استفاده از کتابچه تست ایشی‏هارا می‏باشد. چرا که در این تست هیچ توضیحی در مورد طبقه‏بندی افرادی که 12-10 صفحه را درست می‏خوانند داده نشده که ما این افراد را در مطالعه خود سالم در نظر گرفتیم. اگرچه در سایر تحقیقات مرور شده در این مورد توضیحی داده نشده است، این احتمال وجود دارد که این مطالعات افراد مذکور را کوررنگ درنظرگرفته باشند. علاوه بر این، تفاوت در خصوصیات ژنتیکی جمعیت‏های آماری می‏تواند دلیل اصلی این تفاوت باشد. از دیگر مواردی که می‏تواند منجر به تفاوت نتایج مطالعه حاضر با سایر مطالعات شود می‏توان به شرایط حین خواندن کتابچه تست ایشی‏هارا از جمله استفاده از عینک یا لنز اصلاحی اشاره کرد. همچنین در برخی مطالعات مکث خواندن (بیش از 3 ثانیه) برای بیش از چهار صفحه رنگی، دلیلی برای ابتلای فرد به نقص دید رنگ در نظرگرفته شده است. از آنجا که ابتلا به نقص دید رنگ در انتخاب رنگ دندان تاثیرگذار است، انجام مطالعه‏ای که به بررسی رابطه بین ابتلا به نقص دید رنگ و صحت انتخاب رنگ دانشجویان می‏پردازد توصیه می‏شود.

نتیجه گیری

با توجه به فراوانی گزارش شده ابتلا به کوررنگی در مطالعه حاضر و در نظر گرفتن اهمیت دید رنگ در درمان‏های دندانپزشکی و نیز عدم آگاهی اغلب افراد مبتلا از وجود اختلال دید رنگ، انجام آزمون‏های صحت رنگ‏بینی برای دانشجویان دندانپزشکی ضروری به نظر می‏رسد تا در صورت ابتلا به این اختلال از کمک سایر افراد در انتخاب رنگ صحیح بهره گیرند.

تشکر و قدردانی

این مقاله حاصل پایان نامه به شماره 1659 تصویب شده در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‏باشد که بدینوسیله از مساعدت مالی آن معاونت محترم قدردانی می‏گردد. همچنین از راهنمائی‏های ارزنده جناب آقای دکتر خاکشور و جناب آقای دکتر اسدیان کمال تشکر را داریم.

مراجع

  1. Joiner A.Toothcolour: A review of the literature. J Dent 2004;32(1): 3-12.
  2. Joiner A, Hopkinson I, Deng Y, Westland S.A review of tooth colour and whiteness.J Dent 2008;36 Suppl 1: S2-7.
  3. Alsaleh S, Labban M, AlHariri M, Tashkandi E. Evaluation of self-shadematchingability of dentalstudents using visual and instrumental means. J Dent 2012; 40(1): 82-7.
  4. Paravina RD, O'Neill PN, Swift EJ Jr, Nathanson D, Goodacre CJ. Teaching of color in predoctoral and postdoctoral dental education in 2009.J Dent 2010;38(2): 34-40.
  5. Hammad IA.Intraraterrepeatability of shadeselections with twoshadeguides.J Prosthet Dent 2003;89(1): 50-3.
  6. Al-Aqtum MT, Al-Qawasmeh MH.Prevalence of colour blindness in youngJordanians.Ophthalmologica 2001;215(1): 39-42.
  7. Pharrokh Far A. Prevalence ofcolor blindnessin elementarystudents inSari in 2000. Journal ofMazandaranUniversityof Medical Sciences 2000; 11(3): 57-62. (Persian)
  8. Khatami Nia G, Dezhagah H, Kazemi M. Prevalenceofcongenitalcolor blindnessinhigh school studentsin Ahwaz. MedicalJournal 2006; 5(2): 489. (Persian)
  9. Moser JB, Wozniak WT, Naleway CA, Ayer WA.Colorvision in dentistry: A survey. J Am Dent Assoc 1985;110(4): 509-10.
  10. RezaeeShokuh A, Najafi AH.Prevalence ofcolor vision deficiencyin male studentsin Tehran.Journalof Medical Sciences,Islamic Azad University 2006; 16(4): 207-10. (Persian)
  11. Khodadadi R, Sadeghi MA. Prevalence ofcolorvisionimpairmentin theclinicalstudentsandresidentsof Isfahan Dental School.Journalof Isfahan Dental School 2010; 24(4): 853-8. (Persian)
  12. Vaughan D,AsburyT, Riordan-Eva P. General Ophthalmology. 15th ed. Stamford: Appleton –and Lange; 1999. P. 100-32.
  13. Alan EH. Emery elements of medical genetics. 13th ed. St. Luis: Mosby Co; 2007. P. 202-6.
  14. Curd FM, Jasinevicius TR, Graves A, Cox V, Sadan A.Comparison of the shadematching ability of dentalstudents using twolightsources.J Prosthet Dent2006;96(6): 391-6.
  15. Gokce HS, Piskin B, Ceyhan D, Gokce SM, Arisan V.Shade matching performance of normal and color vision-deficient dental professionals with standard daylight and tungsten illuminants. J Prosthet Dent2010;103(3): 139-47.
  16. Modarres M, Mirsamadi M, Peyman GA.Prevalence of congenital color deficiencies in secondary school students in Tehran. IntOphthalmol 1996;20(4): 221-2.
  17. Jazaery V. A study of color vision deficiency of dental students and professionals of Rafsanjan faculty of medical sciences. [Doctorate Thesis]. Iran. Dental School of Rafsanjan University of Medical Sciences; 1998. (Persian).
  18. Memar Ardestani M. A study of color vision deficiency of dental students and professionals of Khurasgan University. [Doctorate Thesis]. Iran. Dental School of Khurasgan University; 2000. (Persian).
  19. Malaspina P, Ciminelli BM, Pelosi E, Santolamazza P, Modiano G, Santillo C, et al.Colour blindness distribution in the male population of Rome. Hum Hered 1986;36(4): 263-5.

19.     Siddiqui QA, Shaikh SA, Qureshi TZ, Subhan MM. A comparison of red-green color vision deficiency between medical and non-medical students in Pakistan. Saudi Med J 2010; 30(8): 895-9.

21.     Rebato E, Calderón R. Incidence of red-green color blindness in the Basque population. Anthropol Anz 1990; 48(2): 145-8.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مرداد 1392
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار