نویسندگان
1 استاد، گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
2 دانشجوی تخصصی ، گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Background: Intraoral scanning is used in digital impression taking. Scan bodies are used for three-dimensional implant scanning. These parts help to accurately transfer the position, location and angle of the implants to the laboratory technician. Each scan body consists of three parts: the base, body and scannable surface. The scannable surface is available in different shapes, sizes and materials. This study aimed to evaluate the various factors affecting the accuracy of scan bodies and to also determine the prosthetic techniques that would enhance the accuracy of digital impressions taken from edentulous jaws.
Methods and Materials: This systematic review was conducted according to the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses (PRISMA) 2020. A comprehensive search was conducted across databases such as PubMed, Scopus and Google Scholar using terms related to “CAD/CAM”, “implant impression”, “edentulous”, “dental implants” and “oral rehabilitation”. Studies that were published from January 2015-Feburary 2024, in English language, were retrieved.
Results: A total of 295 studies were initially identified and 49 articles were screened by title and abstract. After eliminating studies that were irrelevant to our PICO model, the full text of 23 article were reviewed. Scan bodies are categorized as either clinical or laboratory. The following factors were identified as influential factors affecting the accuracy of scan bodies: height, diameter, geometric shape, placement angle, torque, and material.
Conclusion: This study showed that some prosthetic methods can be employed to increase the accuracy of the final digital impression taken in edentulous jaws. These methods include using the continuous bar strategy, modified scan bodies or reverse scan bodies.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
با معرفی اولین اسکنرهای دهانی در سال 1980، اصطلاح دندانپزشکی دیجیتال وارد دنیای دندانپزشکی شد.(1) دندانپزشکی دیجیتال، اصطلاح گستره‌ای است که شامل قالبگیری، طراحی رستوریشن و ساخت رستوریشن با روشهای افزایشی و کاهشی است.(3, 2) امروزه با معرفی گایدهای جراحی ایمپلنت و براساس رکوردهای قبل از جراحی بیمار، امکان جراحی ایمپلنت با سرعت و دقت بالا و همراه با تحویل پروتز موقت در همان جلسه جراحی فراهم شده‌است.(4)
این طیف گسترده درمان با کمک دندانپزشکی دیجیتال، تنها با کمک یک اسکن سه بعدی دقیق از دندان‌ها و ایمپلنت‌ها ممکن است. مطالعات متعددی جهت بررسی فاکتورهای موثر در افزایش دقت اسکن‌های سه بعدی داخل دهانی انجام شده‌اند.(5-8) یکی از مواردی که در دقت قالبگیری دیجیتال ایمپلنتی بسیار تاثیرگذار است، قطعات اسکن بادی است.(7) اسکن بادیها قطعات قابل اسکنی هستند که اطلاعاتی مانند زاویه و محل قرارگیری ایمپلنت را بطور دقیق به لابراتوار منتقل میکنند.(9) شرکت 3i Biometبا معرفی The Bellatek Encode اولین قطعه اسکن بادی ایمپلنتی را در سال 2004 معرفی کرد.(9) هدف اولیه از معرفی این هیلینگ اباتمنت قابل اسکن، حذف تمامی مراحل کانونشنال و تعیین محل ایمپلنت و فاصله از دندان‌های مجاور با کمک اسکنرها بود.(10) سپس شرکت‌های مختلف انواع متفاوتی از اسکن بادیها را معرفی کردند.(12, 11)
اسکن بادیها از سه بخش اصلی، قطعه قابل اسکن، بدنه و بیس تشکیل شده‌اند.(13) قسمت قابل اسکن برای افزایش دقت، بهتر است شکل قرینه نداشته باشد. قسمت بدنه اسکن بادی، حد فاصل قسمت قابل اسکن و بیس می‌باشد. قسمت بیس اسکن بادیها دارای اجزا آنتی روتیشن مانند هگز و morse taper می‌باشد. این بخش مهم‌ترین وظیفه در اتصال دقیق اسکن بادی به فیکسچر را دارد و فرآیندهای استریلیزاسیون متعدد می‌تواند منجر به هرز شدن آنتی روتیشن و کاهش دقت نشست اسکن بادی بر روی فیکسچر و متعاقبا خطا در انتقال محل دقیق قرارگیری فیکسچر به لابراتوار شود.(9) قسمت قابل اسکن می‌تواند دارای شکل‌های مختلفی از نظر جنس، ارتفاع و اندازه باشد.(11) اسکن بادیها براساس شکل و کاربردشان می‌توانند به انواع لابراتواری و یا کلینیکی طبقه‌بندی شوند.(11)
با توجه به اهمیت اسکن بادیها در افزایش دقت اسکن ایمپلنتی، در این مطالعه به بررسی فاکتورهای موثر در دقت اسکن بادیها پرداختیم. همچنین چند روش پروتزی جهت افزایش دقت و سرعت اسکن سه بعدی با کمک اسکن بادیها مطرح شد.
مواد و روشها
این بررسی سیستماتیک مطابق با بیانیه PRISMA (موارد گزارش ترجیحی برای بررسی‌های سیستماتیک) و رویکرد PICO انجام شد. سوال PICO به این ترتیب بود:
Population : بیماران دارای ایمپلنت
Intervention : قالبگیری دیجیتال
Comparison : قالبگیری سنتی
Outcome: دقت اسکن بادیها
در این مـطالعه مرور نـظام‌مند، ابتدا عنوان و خلاصه مقالاتی که حداقل یکی از کلید واژه‌های جستجوی زیر یا ترکیبی از آنها را داشتند، جمع‌آوری گردید. جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتیPubMed،Scopus و Scholar Google انجام شد و کلیه مطالعات منتشر شده 10 سال اخیر بین 1 ژانویه 2015 و 30 فوریه 2024 با محدودیت زبان انگلیسی مورد ارزیابی قرار گرفت. کلید واژه های استفاده شده در این جستجو به شرح ذیل بود :
(CAD/CAM) OR (implant impression) OR (edentulous) OR (dental implants) OR (oral rehabilitation)
غربالگری مقالات در سه مرحله عنوان، چکیده، متن کامل انجام گردید. پس از جمع‌آوری عنوان و خلاصه مقالات، مقالات مرتبط انتخاب شده و جهت ارزیابی متن مقاله استفاده شد. کیفیت مقالات انتخابی در دو بعد علمی و متدولوژی بررسی شدند. ارزیابی کیفیت مقالات توسط دو نفر به‌صورت مستقل انجام شد و در صورت وجود اختلاف، توسط نفر سوم مورد بررسی قرار می گرفت . ( نمودار 1)
یافته‌ها
در این مطالعه، پس از جستجو در بانک‌های اطلاعاتی Scopus، Pubmed و Google Scholar و حذف مقالات مشابه، 244 مقاله بدست آمد. پس از خواندن خلاصه مقالات و بررسی اولیه به کمک دو محقق مستقل و حذف مقالات غیرمرتبط، نسخه کامل 49 مقاله تهیه و بررسی گردید. از بین 49 مقاله موجود، از نظر علمی و روش شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این مرحله 26 مقاله حذف گردید و 23 مقاله جهت انجام سیستماتیک ریویو انتخاب گردید.(9-31) اطلاعات خارج شده از مطالعات در جدول ۱ و 2 بطور خلاصه بیان شده است. در ادامه به توضیح جامع یافته‌های این مطالعه می‌پردازیم.
جدول 1: توصیف مقالات وارد شده به مطالعه در رابطه با فاکتورهای موثر در دقت اسکن بادی
|
محقق |
سال |
فاکتورهای موثر |
ویژگی های فاکتورها |
نتایج |
|
Dailey و همکاران(32) |
2009 |
تورک |
مقدار تورک از 0 تا 45 نیوتن |
افزایش تورک موجب کاهش دقت می شود. |
|
Batak و همکاران(21) |
2020 |
ارتفاع |
اسکن بادی با ارتفاع لثه ای 3 و 8 میلیمتری در نواحی پرمولر و مولر |
ارتفاع اسکن بادی ها در ناحیه پرمولر تاثیری نداشت اما در نواحی مولر،اسکن بادی کوتاهتر توصیه می شود. |
|
Motel و همکاران(24) |
2020 |
شکل |
سه مدل اسکن بادی: 1-Elos 2-nt-trading 3-TeamZiereis |
اسکن بادی ELOS A/S را دقیق تر از بقیه اسکن بادی ها معرفی کرد. |
|
Mizumoto و همکاران(12) |
2020 |
شکل |
5 مدل اسکن بادی: AF(IO-Flo:Densply Sirona) NT-Trading DE(DESS-USA) C3D(Core3Dcentres) ZI(Zimmer Biomet dental) |
نوع اسکن بادی بر دقت اسکن تاثیر دارد و اسکن بادی های ZI بالاترین دقت را دارند. |
|
Lee و همکاران(14) |
2021 |
تورک |
مقدار تورک 5 و 10 و 15 نیوتن |
مقدار تورک هرچقدر بیشتر شود،دقت افزایش می یابد. |
|
Lee و همکاران(14) |
2021 |
جنس |
PEEK و تیتانیوم |
اسکن بادی های تیتانیومی دقت بالاتری داشتند. |
|
Lee و همکاران(14) |
2021 |
زاویه |
زوایای موازی و 15 درجه مزیالی و دیستالی |
اسکن بادی خلفی که با زاویه 15 درجه مزیالی قرار گرفته اند،دقت بالاتری را نسبت به اسکن بادی موازی و لینگوالی نشان دادند. |
|
Althubaitiy و همکاران(23) |
2022 |
جنس |
PEEK و تیتانیوم |
اسکن بادی های PEEK دقت بالاتری داشتند. |
|
Althubaitiy و همکاران(23) |
2022 |
قطر |
قطر regular و narrow |
اسکن بادی Narrow دقت بالاتری داشتند. |
|
Pan و همکاران(26) |
2022 |
شکل |
اسکن بادی مربعی و گنبدی |
شکل اسکن بادی ها می تواند بر دقت نتایج نهایی بسیار موثر باشد |
|
Denneulin و همکاران(30) |
2023 |
زاویه |
ایمپلنت زاویه دار 30 درجه و موازی در فک کاملا بی دندان |
بهترین نتایج در شرایطی که ایمپلنت ها موازی یکدیگر قرار گرفته باشند،حاصل می شود |
|
Gómez-Polo و همکاران(22) |
2024 |
ارتفاع |
اسکن بادی با ارتفاع لثه ای 3 و 6 و 10 میلیمتری در حالت موازی و با زاویه 30 درجه |
در حالت موازی ارتفاع 3 میلیمتری بالاترین دقت را دارد.درحالیکه در شرایط زاویه دار ارتفاع 3 میلیمتری کمترین دقت را دارد. |
|
Tawfik و همکاران(19) |
2024 |
ارتفاع |
اسکن بادی با ارتفاع 2 و 4 میلیمتری از سطح بافت نرم |
اسکن بادی بلندتر از سطح بافت نرم دقت بالاتری دارد. |
|
Michelinakis و همکاران(29) |
2024 |
شکل |
4 مدل اسکن بادی: 1-straumann TL 2-MIS 3-Paltop internal hex dynamic SP 4-TRI octa |
اسکن بادی ها با شکل ساده تر و زوائد گرد شده نتایج بهتری نسبت به انواع زاویه دار و پیچیده دارند. |
|
Tawfik و همکاران(19) |
2024 |
جنس |
PEEK و تیتانیوم |
اسکن بادی های تیتانیومی دقت بالاتری داشتند. |
جدول 2: توصیف مقالات وارد شده به مطالعه در رابطه با روشهای پروتزی افزایش دقت اسکن بادی ها
|
محقق |
سال |
روشها |
نتایج |
|
Imburgia و همکاران(18) |
2020 |
Continuous bar |
در این روش، اسکن بادی ها با کمک کامپاند، دورالی و یا کامپوزیت به هم متصل می شوند. اتصال اسکن بادی ها به گونه ای بود که سطح قابل اسکن پوشانده نشود. مطالعات متعدد استفاده از این روش را در افزایش دقت اسکن بسیار موثر معرفی کرده اند. |
|
Eddin و همکارش(31) |
2024 |
Continuous bar |
|
|
Bedrossian و همکاران(33) |
2023 |
Reverse scan body |
در این روش، با کمک اسکنر داخل دهانی درحالیکه پروتز موقت بیمار داخل دهان است، اسکن انجام می شد. سپس با کمک اسکن بادی های معکوس که در خارج دهان برروی پروتز قرار گرفته اند،اسکن سطح بافتی پروتز انجام می شد. براساس اطلاعات به دست آمده، برای بیمار verification jig ساخته می شد و پس از تایید نشست و اطمینان از پسیو بودن آن،پروتز نهایی بیمار ساخته می شد. |
|
Nuytens و همکاران(15) |
2023 |
Reverse scan body |
|
|
Papaspyridakos و همکاران(17) |
2023 |
Reverse scan body |
|
|
Hyspler و همکاران(34) |
2024 |
Reverse scan body |
|
|
Huang و همکاران(27) |
2021 |
Modified scan body |
این مطالعه نشان داد که استفاده از اسکن بادی ها با ساختار اکستند شده،دقت(truness) بالاتری از اسکن بادی بدون ساختار اکستند شده دارد. |
|
Otawa و همکاران(16) |
2022 |
Modified scan body |
در این مطالعه، جهت دقت اسکن و هارمونی مناسب با صورت بیمار پس از اسکن ماگزیلا با اسکنرهای داخل دهانی،اسکن بادی های خارج دهانی نصب و با اسکنر داخل دهانی و صورتی مجددا اسکن انجام شد.سپس با کمک هر سه فایل مدل سازی و طراحی پروتز نهایی بیمار انجام شد. |
|
Lawand و همکاران(28) |
2022 |
Modified scan body |
این مطالعه بالاترین دقت را در انواع مدیفای شده کاهشی و کمترین دقت را در مدیفای شده افزایشی گزارش کرد. |
|
García-Martínez و همکاران(25) |
2022 |
Modified scan body |
در این مطالعه حلقه ای طراحی و بصورت رزینی پرینت شدند و بر روی 6 اسکن بادی در کست مندیبل مورد بررسی قرار گرفتند.این مطالعه نشان داد که مدیفای کردن اسکن بادی ها می تواند اثر بخشی اسکن را افزایش دهد. |
|
Eddin و همکارش(31) |
2024 |
Modified scan body |
این مطالعه نشان داد که بهترین نتیجه با قطعات کمکی رزینی که بر روی اسکن بادی قرار میگیرد،حاصل می شود. |
|
Zhang و همکاران(20) |
2024 |
Modified scan body |
در این مطالعه دقت اسکن سه مدل اسکن بادی(بدون اکستنشن،همراه با اکستنشن مستقیم و همراه با اکستنشن منحنی) بررسی شد.این مطالعه نشان داد که انواع اسکن بادی های با اکستنشن منحنی،دقت بالاتری نسبت به سایر انواع داشتند. |
بررسی فاکتورهای موثر در افزایش دقت اسکن بادیها
فاکتورهای متعددی در دقت اسکن بادیها موثرند. این فاکتورها عبارتند از ارتفاع، قطر، شکل، زاویه، جنس و تورک. در ادامه به بررسی هر یک از این فاکتورها می‌پردازیم. (شکل 1)
ارتفاع
مطالعه Batak و همکارانش(21) ، به بررسی تاثیر ارتفاع هیلینگ اباتمنت قابل اسکن BellaTek Encodeبر دقت اسکن پرداخت. در این مطالعه، دو ارتفاع 3 و 8 میلیمتری در نواحی پرمولر و مولر بررسی شد. این مطالعه نشان داد که در نواحی پرمولر استفاده از هردو ارتفاع قابل قبول است. با این وجود، در نواحی مولر، ارتفاع 3 میلیمتری نتایج بهتری نسبت به 8 میلی‌متر نشان داد.
Gómez-Polo و همکارانش(22) ، به بررسی سه ارتفاع 3 ، 6 و 10 میلیمتری اسکن بادیها در حالت موازی و با زاویه 30 درجه بر دقت اسکن پرداختند. این مطالعه بیان کرد در شرایطی که ایمپلنت‌ها موازی هستند، ارتفاع 3 میلیمتری بهترین نتایج را نشان داد، در حالیکه وقتی اسکن بادیها 30 درجه زاویه‌دار نسبت به یکدیگر هستند، ارتفاع 3 میلیمتری کمترین دقت را دارد.
مطالعه Tawfik و همکارانش(19) در سال 2024، به مقایسه اسکن بادیها با دو ارتفاع متفاوت از سطح بافت نرم (یکی از گروه‌ها، 2میلی‌متر بافت نرم و دیگری 4 میلی‌متر بافت نرم) و در شرایط وجود بزاق یا خشک بودن ناحیه پرداختند. این مطالعه نشان داد که اسکن بادی بلندتر از سطح بافت نرم دقت بالاتری دارد.
قطر
Althubaitiy و همکارانش(23) ، به مقایسه اسکن بادیها با دو قطر پلت فرم narrow و regular پرداختند. این مطالعه دقت بالاتر اسکن بادی‌های narrow را نشان داد.
زاویه مطالعه Lee و همکارانش(14) ، به بررسی تاثیر زوایا بر دقت اسکن بادی پرداخت. در این مطالعه ایمپلنت دیستالی با زوایای موازی و 15 درجه مزیالی یا لینگوالی قرار گرفت. براساس این مطالعه، اسکن بادی‌های دیستالی که با زاویه 15 درجه مزیالی قرار گرفته‌اند، دقت بالاتری را نسبت به دو گروه دیگر نشان دادند. علت این دقت بیشتر در اسکن بادی دیستالی با تیلت، دسترسی بیشتر به قسمت قابل اسکن است. بعلاوه اسکن بادی‌های تیلت یافته مزیالی می‌توانند طول ناحیه بی‌دندانی را کاهش داده و موجب افزایش دقت فایل اسکن شوند.(14)
مطالعه Denneulin و همکارانش(30)، بر روی فک کاملا بی‌دندان نشان داد که بهترین نتایج در شرایطی که فاصله بین ایمپلنتی کمتر باشد و ایمپلنت‌ها موازی یکدیگر قرار گرفته باشند، حاصل می‌شود.
جنس Althubaitiy و همکارانش(23) ، به مقایسه اسکن بادیها با دو جنس PEEK و تیتانیومی پرداختند. این مطالعه دقت بالاتر اسکن بادی‌های PEEK را نشان داد. برخلاف این مطالعه، Tawfikو همکارانش(19) ، دقت بالاتر اسکن بادی های تیتانیومی نسبت به انواع peek را گزارش کردند. همچنین مطالعه Lee و همکارانش(14) ، نیز دقت بالاتر اسکن بادی های تیتانیومی را نشان داد.
شکل مطالعه Motel و همکارانش(24)، نشان داد که شکل ژئومتریک اسکن بادی ها بر دقت آنان تاثیر دارد. در این مطالعه، سه ایمپلنت بر روی مدل قرار داده شد. ایمپلنت مزیالی با زاویه 15 درجه‌ای از وستیبول و ایمپلنت مرکزی و دیستالی بصورت عمودی قرار گرفتند. برای اسکن از سه مدل اسکن بادی با ویژگی‌های مختلف ژئومتریک استفاده شد. این مطالعه به مقایسه سه اسکن بادی پرداخت.
1)اسکن بادی Elos که دارای ویژگی‌های زیر بود: قسمت قابل اسکن و بدنه PEEK، بیس تیتانیومی، سیلندری.
2)اسکن بادی nt-trading که بدنه و ناحیه قابل اسکن ازجنس PEEK بود.
3) اسکن بادی TeamZiereis که دارای بدنه و بیس تیتانیومی و قسمت قابل اسکن PEEK است. این مطالعه اسکن بادی ELOS A/S را دقیق‌تر از دو مدل دیگر معرفی کرد.
Mizumoto و همکاران(12) ، به بررسی دقت 5 نوع اسکن بادی مختلف موجود در بازار جهانی پرداختند. این اسکن بادیها عبارت بودند از:
1) AF (IO-Flo; Dentsply Sirona): که با نامAtlantis abutments معرفی شدند.
2) NT (Nt-Trading GmbH & Co KG): بدنه و ناحیه قابل اسکن از جنس PEEK دارد.
3) DE(DESS-USA)
4) C3D (Core3Dcentres)
5) ZI (Zimmer Biomet Dental)
این مطالعه نشان داد که نوع اسکن بادی بر دقت اسکن تاثیر دارد و اسکن بادی‌های ZI (Zimmer Biomet Dental) بالاترین دقت را داشتند.
Pan و همکارانش(26) ، به بررسی اسکن بادی‌های مربعی و گنبدی پرداختند. این مطالعه نشان داد که شکل ژئومتریک اسکن بادیها می‌تواند بر دقت نتایج نهایی بسیار موثر باشد.
Michelinakis و همکارانش(29) ، به بررسی تاثیر شکل اسکن بادی بر دقت اسکن پرداختند. در این مطالعه 4 اسکن بادی Straumann TL RN ،Paltop Internal Hex Dynamic SP، MIS SP V3 CS-RSM10وTRI Octa TO Implant Analog استفاده شد. هر کدام از این اسکن بادیها دارای شکل‌های متفاوت در سطح قابل اسکن بودند. اسکن بادی Straumann سطح مقطع گرد به همراه بول یک طرفه، اسکن بادی Paltop دارای سطح مقطع مثلثی، اسکن بادی TRI سطح مقطع گرد با بیرون زدگی‌های دو طرفه و اسکن بادی MIS سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل داشتند. این مطالعه بالاترین دقت را در اسکن بادی ذوزنقه‌ای MIS نشان داد. این مطالعه نشان داد که اسکن بادیها با شکل ساده‌تر و زوائد گرد شده نتایج بهتری نسبت به انواع زاویه‌دار و پیچیده دارند.
مقدار تورک
استفاده مداوم و فرآیند استریل کردن اسکن بادیها، می‌تواند موجب مستهلک شدن آنها شود. در نتیجه در هر بار استفاده باید تورک بیشتری به اسکن بادی وارد شود.(11) سوالی که مطرح می‌شود این است که این افزایش تورک در دقت نتیجه اسکن موثر است یا نه؟
مطالعات متعددی به بررسی تاثیر تورک بر دقت اسکن پرداختند. این مطالعات نشان دادند که با افزایش تورک، موقعیت مرکز اسکن بادی نسبت به مرکز ایمپلنت جابه‌جا می‌شود (شکل2) و این جابجایی اندک در سمت بیس اسکن بادی منجر به تغییرات بزرگ در سطح قابل اسکن می‌شود.(32, 9) این خطا در ایمپلنت‌های تک واحدی منجر به هایپراکلوژن شدن و در انواع چند واحدی منجر به اکتیو بودن و عدم تطابق دقیق خواهد شد.(14) مطالعه Dailey و همکارانش(32) ، که به بررسی افزایش تورک از 0 تا 45 نیوتن سانتی‌متر پرداخت؛ کاهش دقت با افزایش تورک را تایید کرد.
مطالعه Lee و همکارانش(14) ، به بررسی تاثیر تورک بر 6 اسکن بادی لابراتواری و 4 اسکن بادی کلینیکی پرداخت. این 10 اسکن بادی با تورک‌های س5 و 10 و 15 نیوتن با یکدیگر مقایسه شدند. این مطالعه دقت پایین‌تر تورک 15 نیوتن در تمام 10 اسکن بادی را نشان داد.
روشهای افزایش دقت اسکن با کمک اسکن بادی
مطالعات متعدد، روشهای مختلفی جهت افزایش دقت استفاده از اسکن بادیها در بیماران کاملا بی‌دندان معرفی کرده‌اند.(34, 33, 31, 28, 25, 20, 15-18, 10) در ادامه به معرفی هر یک از این روشها می‌پردازیم. (شکل3)
Continuous Scan Strategy (CSS)
در اسکن نواحی طویل بی‌دندانی، دقت اسکن کاهش می‌یابد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که افزایش فاصله بیش از 7 میلی‌متر بین ایمپلنت‌ها می‌تواند دقت اسکن را کاهش دهد.(2) یکی از راه‌های افزایش دقت قالبگیری دیجیتال در کیس‌های کاملا بی‌دندان استفاده از تکنیک پروتزی continuous scan strategy است. در این روش اسکن بادیها با کمک کامپاند، دورالی و یا کامپوزیت به هم متصل می‌شوند. (شکل4) اتصال اسکن بادیها باید به گونه‌ای باشد که سطح قابل اسکن پوشانده نشود.(18)
Reverse Scan Body Protocol
مطالعه Hyspler و همکارانش(34) ، به بررسی دقت استفاده از روش reverse scan body با روش قالبگیری سنتی پرداخت. این مطالعه نشان داد که این روش دیجیتال از دقت قابل قبولی در مقایسه با روشهای سنتی برخوردار است. این روش برای افزایش دقت اسکن در بیماران کاملا بی‌دندان به کار می‌رود. مطالعه Bedrossian و همکاران(33) ، به معرفی مرحله به مرحله این روش در اسکن ماگزیلا و مندیبل پرداخت. در این روش با کمک اسکنر داخل دهانی درحالیکه پروتز موقت بیمار داخل دهان است، اسکن انجام می‌شود. سپس با کمک اسکن بادی‌های معکوس که در خارج دهان برروی پروتز قرار گرفته‌اند، اسکن سطح بافتی پروتز انجام می‌شود.
براساس اطلاعات به‌دست آمده، برای بیمار verification jig ساخته می‌شود و پس از تایید نشست و اطمینان از پاسیو بودن آن، پروتز نهایی بیمار ساخته می‌شود. مطالعات متعددی در مورد دقت این روش انجام شد و نتایج قابل قبولی را نشان دادند.(17, 12) (شکل5) برای اسکن خارج دهانی پروتز و reverse scan body هم اسکنرهای دهانی و هم اسکنرهای لابراتواری قابل استفاده هستند. مطالعه Nuytens و همکارانش(15) ، اسکنرهای لابراتواری را به دلیل دقت بالاتر پیشنهاد کردند.
Modified Scan Body
García-Martínez و همکاران(25) ، به بررسی اثر اضافه کردن قطعه‌ای بر روی اسکن بادیها و مدیفای کردن آنها customized over scan body rings (COR) بر دقت اسکن پرداختند. در این مطالعه حلقه‌هایی طراحی و بصورت رزینی پرینت شدند و بر روی 6 اسکن بادی در کست مندیبل مورد بررسی قرار گرفتند. (شکل6 و 7) این مطالعه نشان داد که مدیفای کردن اسکن بادیها می‌تواند اثر بخشی اسکن را افزایش دهد.
در سال 2021 Huang و همکارانش(27) ، اسکن بادی جدیدی را طراحی و معرفی کردند. این اسکن بادی دارای نواحی extension بود. این اسکن بادی (scan body with extensional structure (SBE نام‌گذاری شد. (شکل8) این مطالعه نشان داد که استفاده از اسکن بادیها با ساختار اکستند شده، دقت بالاتری از اسکن بادی بدون ساختار اکستند شده دارد.
مطالعه Lawand و همکارانش(28)، به بررسی اسکن بادی‌های مدیفای شده و تاثیر آن بر دقت و سرعت اسکن پرداخت. در این مطالعه سه گروه وجود داشت. اسکن بادی مدیفای نشده، اسکن بادی مدیفای شده افزایشی و مدیفای شده کاهشی. (شکل9) این مطالعه بالاترین دقت را در انواع مدیفای شده کاهشی و کمترین دقت را در مدیفای شده افزایشی گزارش کرد. هیچ یک از اسکن بادیها تاثیر معناداری بر سرعت اسکن نداشتند.
Otawa و همکارانش(16) ، اسکن بادی‌های مثلثی شکل خارج دهانی جهت اسکن فک بالای کاملا بی‌دندان طراحی کردند. در این مطالعه جهت دقت اسکن و هارمونی مناسب با صورت بیمار، پس از اسکن ماگزیلا با اسکنرهای داخل دهانی، اسکن بادی‌های خارج دهانی نصب و با اسکنر داخل دهانی و صورتی مجددا اسکن انجام شد. سپس با کمک هر سه فایل مدل‌سازی و طراحی پروتز نهایی بیمار انجام شد. (شکل 10)
مطالعه Zhang و همکارانش(20) ، به بررسی تاثیر اسکن بادی طراحی شده در دقت اسکن پرداخت. در این مطالعه دقت اسکن سه مدل اسکن بادی (بدون اکستنشن، همراه با اکستنشن مستقیم و همراه با اکستنشن منحنی) بررسی شد. این مطالعه نشان داد که انواع اسکن بادی‌های با اکستنشن منحنی، دقت بالاتری نسبت به سایر انواع داشتند. (شکل11)
مطالعه Eddin و همکارش(31) ، به مقایسه قالبگیری کانونشنال به همراه اسپلینت در موارد کاملا بی‌دندان، قالبگیری دیجیتال با اسکن بادی بدون اسپلینت، قالبگیری دیجیتال با اسپلینت کامپوزیتی، قالبگیری دیجیتال با اسپلینت رزینی، قالبگیری دیجیتال با اسکن بادی‌های مخصوص طراحی شده به همراه اکستنشن و قالبگیری دیجیتال با اسکن بادی معمولی به همراه قطعات رزینی طراحی شده پرداختند. این مطالعه نشان داد که بهترین نتیجه با قطعات کمکی رزینی که بر روی اسکن بادی قرار میگیرد، حاصل می‌شود. همچنین در روشهای اسپلینت استفاده از کامپوزیت دقت کمتری نسبت به انواع رزین دورالی داشت، علت این مسئله رنگ سفید کامپوزیت بود که دقت اسکن را پایین می‌آورد. (شکل12)
بحث
این مطالعه مروری با هدف بررسی تکنیک‌های پروتزی در افزایش دقت اسکن ایمپلنتی با کمک اسکن بادی و جمع‌بندی فاکتورهای موثر بر دقت اسکن بادیها انجام شد. براساس یافته‌های این مطالعه مروری، فاکتورهای متعددی در دقت اسکن بادی اثرگذار هستند.(12, 14, 19, 21-24, 26, 29, 30, 32) جنس، قطر، ارتفاع، زاویه، شکل و مقدار تورک از جمله عواملی است که در دقت اسکن بادیها تاثیر گذار هستند. با توجه به بررسی‌های انجام شده در این مقاله، به‌عنوان جمع‌بندی در جدول 3 خلاصه‌ای از فاکتورهای موثر در دقت اسکن بادیها آورده شده‌است.
|
جدول3: فاکتورهای موثر در دقت اسکن بادی ها
|
با توجه به افزایش رغبت دندانپزشکان به قالبگیری دیجیتال، تهیه‌ی فایل اسکن با دقت مناسب اهمیت ویژه‌ای دارد.(2) یکی از محدودیت‌های اصلی در قالبگیری دیجیتال، اسکن بیماران کاملا بی‌دندان است. علت این محدودیت فاصله زیاد ایمپلنت‌ها و وجود نسج نرم میان ایمپلنت‌ها است که تهیه‌ی یک قالب دیجیتال دقیق را با چالش همراه می‌کند.(35, 36) استفاده از تکنیک‌های پروتزی مناسب می‌تواند در تهیه‌ی یک اسکن دقیق و باکیفیت کمک‌کننده باشند.(16, 22, 27-29, 31-34)
فضای زیاد بین ایمپلنت‌ها که با بافت نرم پر شده‌است، موجب می‌شود تا در حین اسکن داخل دهانی، ناحیه‌ی اسکن بادیها با دقت بالا ثبت شود و ناحیه‌ی بافت نرم مجاور به دلیل انعکاس نور، رطوبت و خاصیت ذاتی بافت نرم با دقت کمتری ثبت شود. در بیماران کاملا بی‌دندان، قالبگیری دیجیتال به‌صورت نواحی متناوب دقیق اسکن شده (اسکن بادیها) در کنار نواحی با دقت پایین (بافت نرم) ثبت می‌شود. این گونه قالبگیری دیجیتال به‌صورت پرشی انجام می‌شود. در نرم‌افزارهای طراحی، این فایل اسکن شده به‌صورت پرشی، دقت لازم را نخواهد داشت و بر کیفیت نهایی کار اثر منفی می‌گذارد.(18, 37) تلاش برای کاهش فضای بافت نرم بین اسکن بادیها و کاهش اثر پرشی فایل اسکن موجب معرفی تکنیک‌های Reverse scan body، Continuous scan strategy و اسکن بادی‌های تغییر یافته شد. (12, 14, 19, 21-24, 26, 29, 30, 32)
در تکنیک Continuous scan strategy با اتصال اسکن بادیها به یکدیگر، بافت نرم بین اسکن بادیها حذف می‌شود و اثر پرشی کاهش می‌یابد.(18)Gómez-Polo برای اتصال بین اسکن بادیها، از اسپلینت سخت پرینت شده استفاده کردند.(38) تهیه این نوع اسپلینت نیاز به یک جلسه اضافه جهت اسکن داخل دهانی پیش از جلسه قالبگیری اصلی دارد. به‌علاوه هزینه لابراتواری جهت طراحی و پرینت اسپلینت به بیمار تحمیل می‌شود.(38) استفاده از رزین‌های ترموپلاستیک و یا رزین‌های لایت کیور و سلف کیور، راهکارهای ارزان و سریع‌تری جهت اسپلینت اسکن بادیها هستند.(18) مطالعه Eddin و همکارش(31) ، استفاده از رزین‌های رنگی (قرمز) را نسبت به انواع سفید، در تهیه یک اسکن دقیق مفیدتر دانست. این مطالعه علت این دقت را تضاد بیشتر رنگی عنوان کرد.
با توجه به دقت بالاتر اسکنرهای لابراتواری نسبت به انواع داخل دهانی، با کمک تکنیک reverse scan body می‌توان اسکن نهایی را با اسکنرهای لابراتواری انجام داد.(17) اسکن بادیها همان‌گونه که پیش‌تر معرفی شدند دارای بخش قابل اسکن هستند که ثبت دقیق را راحت‌تر میکنند.(13) reverse scan body در واقع آنالوگی است که دارای سطوح قابل اسکن است.(33) در این تکنیک علاوه‌بر اسکن داخل دهانی ایمپلنت‌ها، بایت بیمار در حالتی که از پروتز موقت استفاده کرده‌است و اسکن لابراتواری پروتز موقت و reverse scan bodyها استفاده می‌شود. در نتیجه بدیهی است که دقت کار نهایی بسیار بالا باشد.(17, 33)
امروزه محققین به طراحی‌های مختلف اسکن بادیها بسیار علاقه‌مند شده‌اند. مطالعات متعددی با طراحی‌های مختلف اسکن بادی با هدف افزایش دقت قالبگیری دیجیتال و کاهش خطای اسکن انجام شده‌است.(16, 20, 25, 27, 28, 31) Huang و همکارانش(27)، اسکن بادی اکستند شده طراحی کردند و ادعا کردند که این اسکن بادیها خطای اسکن در نواحی بی‌دندانی را کاهش می‌دهد. Zhang و همکارانش(20)، استفاده از اسکن بادی اکستند شده منحنی را به دلیل پیروی از قوس فکی موثرتر از انواع مستقیم عنوان کردند.
اگرچه طراحی و استفاده از این اسکن بادی‌های اکستند شده بسیار موثر عنوان شده‌است، اما بحث طراحی و ساخت می‌تواند از نظر اقتصادی به صرفه نباشد.(20, 27) یک راهکار ارزان و به‌صرفه، استفاده از قطعات رزینی پرینت شده‌است که می‌تواند بر روی اسکن بادی‌های موجود در مطب سوار شود و دقت اسکن را با کاهش خطای پرشی افزایش دهد.(25, 31) Eddinو همکارانش(31) ، قطعات رزینی اکستند شده‌ای را بر روی اسکن بادی قرار دادند و استفاده از این روش را با تکنیک اسپلینت اسکن بادیها مقایسه کردند. آنها این قطعات رزینی را موفق‌تر از اسپلینت اسکن بادیها معرفی نمودند. این قطعات رزینی همیشه لازم نیست که به‌صورت اکستند شده باشد. Garcia-Martinez و همکارانش(25) ، قطعات رزینی مدور که دارای زائده‌های متعدد بود را پیشنهاد کردند. آنها استفاده از این قطعات را در افزایش دقت فایل نهایی موثر دانستند.
نتیجه‌گیری
بر اساس یافته‌های حاصل از این مطالعه:
تشکر و قدردانی
از تمام افرادی که در انجام این مطالعه ما را یاری کردند، تشکر و قدردانی می‌کنیم.
تضاد منافع
هیچ تضاد منافعی وجود ندارد.
)