بررسی تأثیر شدت مال اکلوژن بر اثر روانشناختی زیبایی دندان

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات ارتودنسی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

2 دانشجوی دندان پزشکی، دانشکده دندان پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

چکیده

مقدمه: مال اکلوژن تاثیر مهمی بر روی سلامت روانشناسی بیماران مخصوصا درک افراد از زیبایی خود فرد دارد. هدف این مطالعه ارزیابی تاثیر شدت مال اکلوژن بر روی اثر روانشناختی زیبایی دندانی در بیماران بزرگسال ارتودنسی بود.                                        
مواد و روش­ها: این مطالعه مقطعی بر روی 255 فرد بزرگسال سال که به دانشکده دندانپزشکی شیراز و کلینیک خصوصی شیراز مراجعه کرده بودند، انجام شد. بیماران به دو گروه مورد ( تحت درمان با ارتودنسی ثابت ) و کنترل ( بدون مال اکلوژن ) تقسیم شدند . از بیماران خواسته شد نسخه فارسی پرسشنامه تاثیر روانشناختی زیبایی دندانی (PIDAQ) تکمیل کنند. این پرسشنامه شامل 23 آیتم در 4 حیطه اعتماد به نفس دندانی ، تأثیرات اجتماعی ، تأثیرات روانی و نگرانی های زیبایی بود. به علاوه نوع مال اکلوژن ( کلاس I، II، III ، اپن بایت ، دیپ بایت ) و نوع درمان ارتودنسی ( کشیدن ، نکشیدن ، جراحی ) برای هر گروه از بیماران ثبت شد. ضریب همبستگی اسپیرمن- hoc LSD Post برای ارزیابی همبستگی متغیرهای مختلف استاده شد. 05/0>P  معنادار در نظر گرفته شد.
یافته ها: بیماران تحت درمان ارتودنسی ثابت ، نمرات کلی PIDAQ و نمرات حیطه های آن بالاتر از گروه کنترل بود.  (01/0>P) . ارتباط بین حیطه تاثیر روانشناختی و IOTN معنادار بود .( 023/0=P)  نمرات بیمارانی که برای درمان ارتودنسی نیازمند کشیدن بودند ، در حیطه نگرانی زیبایی ، به طور معناداری بالاتز از افرادی بود که نیازی به کشیدن نداشتند.
نتیجه گیری: نمرات PIDAQ در بیماران تحت درمان ارتودنسی به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود. در حالی که شدت مال اکلوژن ارتباط معناداری با اعتماد به نفس دندانی ، تاثیر اجتماعی یا نگرانی زیبایی نداشت، نوع درمان ارتودنسی بر روی نمرات نگرانی زیبایی موثر بود. این نتایج تاثیر روانشناختی درمان ارتودنسی را مورد تاکید قرار می دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Malocclusion Severity on the Psychological Impact of Dental Aesthetics

نویسندگان [English]

  • Neda Babanouri 1
  • Hooman Zarif Najafi 1
  • Fatmeh Hosseini 2
  • Shabnam Ajami 1
1 Orthodontic Research Center, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
2 Student of Dentistry, School of Dentistry, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Background: Malocclusion can significantly influence psychological well-being, particularly concerning self-perception of dental aesthetics. The aim of this study was to evaluate the impact of malocclusion severity on the psychological impact of dental aesthetics in adult orthodontic patients.
Methods and Materials: This cross-sectional study included a total of 255 healthy adults presenting to Shiraz Dental School and two private dental clinics in Shiraz, Iran. Participants were categorized into a case (undergoing fixed orthodontic therapy) and a control (without malocclusion) group.  Participants were asked to complete the Persian version of the Psychological Impact of Dental Aesthetics questionnaire (PIDAQ). This questionnaire comprises 23 items divided into four domains of Dental self-confidence, Social impact, Psychological impact and Aesthetic concerns. Malocclusion severity was assessed using the Dental Health Component of the Index of Orthodontic Treatment Need (IOTN). Additionally, the type of malocclusion (e.g., Class I, II, III, open bite, deep bite) and the type of orthodontic treatment (e.g., extraction, nonextraction, and surgery) were documented for case group participants. Spearman’s correlation coefficient and LSD-post hoc tests were used to analyze various associations. Statistical significance was established at P-value<0.05.
Results: Participants undergoing fixed orthodontic therapy exhibited significantly higher overall PIDAQ scores and domain-specific scores compared to the control group (P<0.001 for all). There was a significant relationship between the the scores attained for the “Psychological impact” domain and IOTN scores (P=0.023). Subjects who required tooth extraction for orthodontic treatment exhibited significantly greater scores in the Aesthetic concern” domain, compared to nonextraction cases (P=0.031).
Conclusion: PIDAQ scores were significantly greater in orthodontic patients compared to the control group. While the severity of malocclusion was not significantly associated with Dental self-confidence, Social impact, or Aesthetic concern scores, the type of orthodontic treatment influenced Aesthetic concern scores. These findings underscore the psychological benefits of orthodontic treatment.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetics
  • Malocclusion
  • Orthodontic Treatment
  • Psychology
  • Quality of Life

اصل مقاله

مقدمه

مال اکلوژن به معنای انحراف از اکلوژن طبیعی یا نامنظمی دندان ها یا فک و صورت است که شرایط مختلفی نظیر دندان های شلوغ، فاصله دار و یا به شدت بیرون زده را شامل می شود و با دستگاه های ارتودنسی ثابت یا متحرک قابل درمان است.(1-3) بعلاوه افراد مبتلا به مال اکلوژن شدید به دلیل دندان‌ها و مورفولوژی فک،  اعتماد به نفس کمتری در روابط اجتماعی دارند.(5و4) مال اکلوژن نه تنها منجر به اختلالات عملکردی و ظاهری فرد می شود، بلکه می‌تواند بر روابط اجتماعی و عاطفی بویژه در کودکان و نوجوانان تأثیر بگذارد. (4) با این حال، اکثر معاینات بالینی که به منظور ارزیابی نیاز فرد به درمان ارتودنسی ( نظیر معاینه دهان، کست دندانی، رادیوگرافی، فتوگرافی، شاخص‌های اکلوزال) استفاده می‌شوند، به نقش مال اکلوژن بر کیفیت زندگی بیمار نمی پردازند.(5) امروزه متداول ترین روش تعیین نیاز به درمان ارتودنسی با استفاده از پرسشنامه نیاز به درمان ارتودنسی ، مؤلفه سلامت دندان (IOTN-DHC)[1] است که عمدتاً بر شاخص های مبتنی بر بالین تکیه دارد و علاوه بر مؤلفه سلامت دندان (DHC)، مؤلفه زیبایی (AC) را نیز شامل می شود، ولی به نقش تأثیر مال اکلوژن بر درک فرد از خود نمی پردازد. (6) با وجود این، زمانی که بیمار برای معاینه مراجعه می کند، چون نیاز به درمان ارتودنسی دارد، از یک روش استاندارد استفاده می شود. مؤلفه سلامت دندان IOTN دارای پنج دسته از 1 (بدون نیاز به درمان یا مال اکلوژن خفیف) تا 5 (مال اکلوژن شدید و نیازمند درمان) است.(7) با این حال، مطالعات نشان داده اند که اگرچه هدف اصلی درمان ارتودنسی بازیابی سلامت و عملکرد دهان- دندان می باشد، اما اکثر بیماران به دنبال درمان ارتودنسی به دلیل نگرانی از زیبایی خویش
می باشند زیرا پس از درمان، بیماران اعتماد به نفس بیشتری را تجربه می کنند.(4, 5) نتایج حاصل از یک مطالعه مرور نظام مند نشان داد که مال اکلوژن بر سلامت روانی و اجتماعی فرد تأثیر منفی گذاشته و منجر به  کاهش کیفیت زندگی بیمار می‌شود.(8) بعلاوه تفاوت نگرش ارتودنتیست ها و بیماران در مورد درک زیبایی و نیاز به درمان، همواره چالش هایی را ایجاد کرده است. بنابراین، افزودن شاخصی که نیاز ذهنی فرد یا ظاهر خود ادراک شده بیمار و ابعاد روانی-اجتماعی او را اندازه گیری نماید، در سنجش نیاز به درمان ارتودنسی ضروری به نظر می رسد. در طول چند دهه گذشته،
علاقه مندی به انجام مطالعات مبتنی بر جنبه های ذهنی و خود ادراک بیمار از نوع درمان، به طور قابل توجهی افزایش یافته است.(9-11)بدین منظور، محققان پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان  (OHRQoL)[2] را طراحی کرده اند که یک ساختار چند بعدی برای ارزیابی نیازها، تعامل وضعیت سلامت دهان و دندان فرد با عوامل اجتماعی و دیدگاه ذهنی او و نتایج درمان ارتودنسی است. (3, 12, 13) با این حال، تعداد کمی از شاخص های آن به طور خاص برای ارزیابی مال اکلوژن طراحی شده است. Klages  و همکارانش(14) از دانشگاه ماینز آلمان، پرسشنامه تأثیر روانی اجتماعی زیبایی دندان (PIDAQ) مختص ارتودنسی را طراحی نموده اند که به عنوان ابزار تخصصی برای ارزیابی تأثیرات روانی-اجتماعی زیبایی دندان در بزرگسالان جوان بوده است  و پایایی و روایی آن بین فرهنگ های مختلف تطبیق یافته و به زبان‌های مختلف از جمله فارسی ترجمه شده است.(15-21) این پرسشنامه در مقیاس پنج درجه ای لیکرت طراحی شده و نسخه اصلی و اکثر نسخه های ترجمه شده آن در مجموع 23 سوال دارند که حداکثر امتیاز آن 92 است . نمرات بالاتر نشان دهنده تأثیر منفی مال اکلوژن بر کیفیت روانی-اجتماعی بیمار است. (4, 25-22) همچنین نسخه فارسی PIDAQ از روایی، پایایی و پاسخگویی بهینه برای ارزیابی تأثیر روانی-اجتماعی مال اکلوژن بر جوانان ایرانی برخوردار بوده است.(26) بنابراین، هدف از این مطالعه آینده‌نگر، بررسی تأثیر شدت مال اکلوژن بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان (OHRQoL) در بیماران جوان ایرانی کاندید درمان ارتودنسی با استفاده از نسخه ایرانی پرسشنامه PIDAQ و IOTN-DHC برای ارزیابی شدت مال اکلوژن بود.

 

مواد و روش ها

مطالعه حاضر با اخذ کد اخلاق (IR.SUMS.DENTAl.REC.1400.035) توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شیراز، ایران مصوب و تایید شد. از همه شرکت کنندگان فرم رضایت نامه کتبی آگاهانه اخذ شد و مطالعه به صورت مقطعی بر روی بیماران 30-18 ساله مراجعه کننده به بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی شیراز و دو کلینیک خصوصی انجام شد.  تعداد کل شرکت کنندگان مطالعه، 255 مورد بود که شامل گروه مداخله با درمان ارتودنسی ثابت (128 مورد) و  گروه شاهد یا گروه اکلوژن نرمال (127 مورد)  بود. افراد در دو گروه از نظر سن و جنس همسان شده بودند. معیارهای خروج از مطالعه شامل سندرم ها یا ناهنجاری های شدید دندانی و صورتی از جمله شکاف لب و کام، سابقه درمان ارتودنسی یا جراحی ارتوگناتیک، مصرف دارو، پوسیدگی دندانی درمان نشده یا بیماری پریودنتال پیشرفته وشرایط پزشکی حاد که فرد به دلیل آن در 3 ماه گذشته در بیمارستان بستری شده باشد، بود.

مؤلفه سلامت دندانی شاخص نیاز به درمان ارتودنسی (IOTN-DHC) شامل ارزیابی 10 ویژگی مال اکلوژن بود:  اورجت، اورجت معکوس، اوربایت، اپن بایت، کراس بایت، شلوغی، موانع رویش، نقایص شکاف لب و کام یا سایر ناهنجاری های جمجمه-صورتی، اکلوژن باکال کلاس II و کلاس III و هیپودنشیا.(27) مؤلفه سلامت دندانی شاخص نیاز به درمان ارتودنسی شامل 5 درجه بود. درجات 1 و 2 شرایطی را توصیف می کردند که نیازی به درمان نداشتند یا نیاز اندکی به درمان داشتند. درجه 3 نیاز متوسط ​​یا مرزی را برای درمان توصیف می کرد. درجات 4 و 5 شرایطی را توصیف می کردند که نیاز به درمان داشتند. مؤلفه سلامت دندانی توسط دو متخصص ارتودنسی آموزش دیده به طور جداگانه در بازه زمانی پانزده روزه مجددا اندازه گیری شد.

 پرسشنامه تاثیر روانی اجتماعی زیبایی دندان (PIDAQ) ، یک ابزار روان‌سنجی بود که برای ارزیابی جنبه‌های زیبایی  ارتودنسی بر کیفیت زندگی استفاده می‌شد. نسخه فارسی PIDAQ از روایی، پایایی و پاسخگویی بهینه برای ارزیابی تأثیر روانی اجتماعی مال اکلوژن بر جوانان ایرانی برخوردار بود.(26،25)

 این پرسشنامه شامل 23 سوال در 4 حوزه بود: اعتماد به نفس دندانی (6 مورد)، تأثیرات اجتماعی (8 مورد)، تأثیرات روانی (6 سؤال) و نگرانی های زیبایی (3 سؤال). هر سوال در مقیاس لیکرت 5 درجه ای (4 خیلی زیاد، 3 زیاد، 2 متوسط، 1 کم، 0 اصلا) نمره داده می شود. نمره PIDAQ با جمع کردن تمام نمرات به دست می آمد. اعتماد به نفس دندانی یک دامنه مثبت بود در حالی که 3 دامنه دیگر منفی بودند. بنابراین، دامنه مثبت دارای نمره معکوس بود. امتیاز PIDAQ از 0 تا 92 متغیر بود. نمرات بالاتر نشان دهنده درجه بیشتری از تأثیرات منفی روانی اجتماعی مرتبط با زیبایی دندان بود.

داده های دموگرافیک شامل جنس، سن، وضعیت تحصیلی و تاهل بیماران و نیز اطلاعات در مورد نوع درمان ارتودنسی (کشیدن ، عدم کشیدن و درمان جراحی) ثبت شد.

تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه19  (Chicago,  USA  SPSS Inc.,) برای بیان فراوانی و درصد متغیرهای مطالعه انجام شد. نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف بررسی شد. از آنجایی که توزیع داده ها نرمال نبود، از آزمون های غیر پارامتریک استفاده شد. برای مقایسه گروه ها بر اساس جنس، سن، تحصیلات و وضعیت تأهل از آزمون کای دو استفاده شد. برای ارزیابی اعتماد به نفس دندانی، تأثیر روانی، تأثیر اجتماعی و نگرانی زیبایی بین گروه‌های مورد مطالعه از آزمون من ویتنی استفاده شد. همچنین از آزمون کروسکال والیس برای ارزیابی ارتباط بین اعتماد به نفس دندانی، تأثیر روانی، تأثیر اجتماعی و نگرانی زیبایی با نوع درمان و شدت مال اکلوژن استفاده شد. از آزمون اسپیرمن برای ارزیابی همبستگی بین نمره شاخص نیاز به درمان ارتودنسی و تاثیر روانی اجتماعی زیبایی دندان استفاده شد و برای ارزیابی رابطه بین تأثیر روانی و شاخص نیاز به درمان ارتودنسی و همچنین بین نوع درمان و PIDAQ از آزمون post- hoc استفاده شد.

 

یافته ها

میانگین سنی  شرکت کنندگان مطالعه در گروه  مداخله 8/3 ± 5/22 و در گروه شاهد 5/3 ± 3/22 سال بود. مشخصات دموگرافیک شرکت کنندگان در جدول1 نشان داده شده است. بین دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی داری از نظر مشخصات دموگرافیک وجود نداشت (05/0 p-value>). همچنین، همانطور که در جدول2 خلاصه شده است، بین نمره کل PIDAQ و سن، جنس، وضعیت تحصیلی و تاهل در هر دو گروه ارتباطی وجود نداشت.

 

 

 

جدول1: مشخصات دموگرافیک شرکت کنندگان مطالعه

 

خصوصیات دموگرافیک

گروه بندی متغیرها

گروه شاهد

تعداد(درصد)

گروه بیمار

تعداد(درصد)

P-value*

سن

18-24

68 (54)

72 (57)

684/0

25-30

59 (46)

56 (43)

جنس

مرد

59 (46)

62 (48)

751/0

زن

68 (54)

66 (52)

تحصیلات

زیر دیپلم

33 (26)

33 (8/25)

928/0

دیپلم

37 (1/29)

40 (3/31)

بالای دیپلم

57 (9/44)

55 (43)

وضعیت تاهل

مجرد

66 (52)

70 (55)

663/0

متاهل

61 (48)

58 (45)

P value (Chi-Square Tests)

*آزمون Chi-square

 

جدول 2: مقایسه نمره کل PIDAQ با ویژگی های دموگرافیک به تفکیک گروه مطالعه

خصوصیات دموگرافیک

گروه بندی متغیرها

گروه شاهد

گروه بیمار

PIDAQ Total

P-value

PIDAQ Total

P-value*

سن

18-24

2/6 ± 5/13

826/0

4/17 ± 5/39

200/0

25-30

0/6 ± 3/13

6/18 ± 0/45

جنس

مرد

9/5 ± 8/12

344/0

6/17 ± 7/38

092/0

زن

3/6 ± 2/14

3/20 ± 9/44

تحصیلات

زیر دیپلم

9/4 ± 7/21

467/0

6/20 ± 4/35

106/0

دیپلم

1/6 ± 1/13

0/17 ± 4/43

بالای دیپلم

7/6 ± 3/14

3/19 ± 7/44

وضعیت تاهل

مجرد

8/5 ± 3/13

826/0

6/20 ± 5/39

123/0

متاهل

4/6 ± 9/13

1/17 ± 8/44

Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire total score (PIDAQ)P value (Mann-Whitney test)

 

 

همانطور که در جدول 3 مشاهده می شود بین نمره کل PIDAQ و اجزای آن شامل شاخص اعتماد به نفس دندانی (DSC)، تأثیر اجتماعی (SI)، تأثیر روانی-اجتماعی (PI) و نگرانی زیبایی شناختی (AC) با نوع ناهنجاری و روش درمانی ارتباطی وجود نداشت. با این حال، بین نوع درمان و نمره AC رابطه معنی داری وجود داشت(03/0p-value=). نتایج آزمون post- hoc تعدیل شده نشان داد که این تفاوت در واقع ناشی از تفاوت  بین گروه (کشیدن دندان) Extraction و (بدون کشیدن دندان)Non-Extraction بود(05/0> p-value).

 

 

 

 

جدول 3:  مقایسه نمره کل PIDAQ و اجزای آن با نوع ناهنجاری وروش درمان در گروه بیمار

 

گروه بیمار براساس نوع ناهنجاری

(n=128)

P-value

گروه بیمار بر اساس نوع درمان

(n=128)

⃰P-value*

Malocclusion

CL I

CL II

CL III

Open bite

Deep bite

 

Extraction

Non-Extraction

Surgery

 

تعداد

(درصد)

36 (1/28)

33 (8/25)

22 (2/17)

10 (8/7)

27 (1/21)

62 (49)

49 (38)

17 (13)

اجزای PIDAQ

DSC

9/5 ± 5/10

0/7 ± 7/9

2/7 ± 7/12

1/7 ± 2/13

4/5 ± 5/12

068/0

4/6 ± 1/12

11/5± 6/5

13/0±6/3

0/496

SI

7/8 ± 8/13

9/6 ± 8/11

4/7 ± 5/16

9/10 ± 1/15

1/8 ± 1/13

363/0

0/8 ± 1/15

11/9± 8/0

14/6±8/1

0/091

PI

9/5 ± 8/10

0/6 ± 3/9

1/6 ± 1/13

1/8 ± 1/12

0/6 ± 3/12

234/0

0/6 ± 2/12

9/6 ± 6/4

12/0±6/2

0/221

AC

2/3 ± 2/4

7/3 ± 6/4

6/6 ± 3/5

4/3 ± 7/4

4/3 ± 1/5

782/0

4/3 ± 0/5

7/3±3/3

1/6±5/3

0/031*

PIDAQ Total

5/18 ± 4/39

9/19 ± 6/38

3/18 ± 2/48

7/26 ± 4/44

7/16 ± 2/43

408/0

8/18 ± 5/44

9/30±8/18

7/45±1/20

0/066

Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire total score (PIDAQ)

*آزمون کروسکال - وایس

 

 

طبق جدول 4، آنالیز نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که تفاوت معناداری در نمرات PIDAQ بین دو گروه مداخله و شاهد به تفکیک شاخص های اعتماد به نفس دندانی (DSC) (001/0 p-value<)، تأثیر اجتماعی (SI) (001/0 p-value<)، تأثیر روانی-اجتماعی PI

 

(001/0 p-value<)و نگرانی زیبایی شناختی (AC) (001/0 p-value<) وجود داشت.  همچنین نمره کل PIDAQ در گروه شاهد در قیاس با گروه مداخله به طور معناداری کمتر بود (001/0 p-value<).

 

 

جدول 4: نمرات کل و اجزاء PIDAQ

شاخص

گروه مورد (n=128)

گروه شاهد (n=127)

P-value⃰

انحراف معیار±میانگین

انحراف معیار±میانگین

اعتماد به نفس دندانی (DSC)

12/1±6/4

8/0±4/9

< 001/0

تأثیر اجتماعی (SI)

13/7±8/1

2/1±1/8

< 001/0

تأثیر روانی-اجتماعی (PI)

11/2±6/2

2/7±2/3

< 001/0

نگرانی زیبایی شناختی (AC)

4/7±3/4

0/6±0/9

< 001/0

PIDAQ total

41/9±19/2

13/6±6/1

< 001/0

Pidaq, Psychosocial Impact Of Dental Aesthetics Questionnaire; Dsc, Dental Self-Confidence; Si, Social Impact; Pi, Psychological Impact; Ac, Aesthetic Concern; Iotn-Dhc, Dental Health Component Of The Iotn

*آزمون من -ویتنی

 

 

مقایسه امتیازات کل و اجزاء PIDAQ در رابطه با امتیازات IOTN-DHC در جدول 5 نشان داده شده است. نتایج حاصل از آنالیز داده ها نشان داد بین تأثیر روانی-اجتماعی (PI)  و IOTN رابطه معنی داری وجود داشت (023/0p-value=)، بنابراین برای مقایسه مقادیر تأثیر روانی-اجتماعی (PI)  با سطوح مختلف IOTN از آزمونLSD-post hoc استفاده شد که تفاوت معنی داری را بین گرید 3 و 4 IOTN نشان داد (05/0 p-value<).

 

 

جدول 5: مقایسه نمرات PIDAQ با گریدهای IOTN-DHC

شاخص

IOTN

P-value

 

گرید 2

گرید 3

گرید4

گرید 5

اعتماد به نفس دندانی (DSC)

(درصد)تعداد

7(6%)

37(29%)

58(46%)

26(20%)

0/518

 

انحراف معیار±میانگین

13/1±4.8

11±7

13/1±6.4

11/3±5/9

تأثیر اجتماعی

(SI)

(درصد)تعداد

7(6%)

37(29%)

58(46%)

26(20%)

0/169

انحراف معیار±میانگین

12/8±10/8

11/8±7/8

15.3±8.6

13/1±6/3

تأثیر روانی-اجتماعی

(PI)

(درصد)تعداد

7(6%)

37(29%)

58(46%)

26(20%)

0/023*

انحراف معیار±میانگین

8/7±6/9

8/9±6.0

12/8±5/8

11/7±6/3

نگرانی زیبایی شناختی (AC)

(درصد)تعداد

7(6%)

37(29%)

58(46%)

26(20%)

0/256

انحراف معیار±میانگین

4/1±3/2

3/9±3/6

5/3±3/3

4/8±3/4

PIDAQ total

(درصد)تعداد

7(6%)

37(29%)

58(46%)

26(20%)

0/084

انحراف معیار±میانگین

38/8±19/6

35/7±19/3

46/6±18/9

41/0±17/7

*آزمون کروسکال - وایس

 

 

 

بحث

در طول چهار دهه گذشته علاقه فزاینده ای به مطالعات با پیامد بیمار-محور به ویژه در زمینه ارزیابی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان (OHQoL) وجود داشته است. این مورد توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک حوزه جذاب مورد تاکید قرار گرفته است که منجر به افزایش تحقیقات کیفیت زندگی در بسیاری از زمینه ها از جمله رشته دندانپزشکی شده است. همانطور که آشکار شده است عواملی مانند سلامت دهان، مال اکلوژن و درمان می توانند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر بگذارند.(28) اگرچه تأثیر مال اکلوژن بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان به خوبی مستندسازی شده است، اما هنوز شواهد متناقضی در مورد تأثیر مال اکلوژن بر بهبود روانی اجتماعی یک فرد و اینکه چگونه شدت مال اکلوژن ارزیابی شده  توسط پزشک و خود فرد ، در تأثیر آنها متفاوت است، وجود دارد.(29) ناحیه دهان و صورت یکی از نقاط مورد توجه افراد است، زیرا در طول ارتباطات بین فردی توجه زیادی را به خود جلب می کند.(30) کیفیت زندگی، درک فرد از بهبود است که ناشی از رضایت یا نارضایتی از جنبه هایی از زندگی است که برای او اهمیت بیشتری دارد.(31, 32)

اکثر بیماران به دلایل زیبایی که در رفاه روانی-اجتماعی آنها منعکس می شود، به دنبال مراقبت های ارتودنسی هستند. این نشان‌دهنده نیاز به مقیاس‌های روان‌سنجی برای ارزیابی تأثیر مال اکلوژن بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان است. پرسشنامه تأثیر روانی اجتماعی زیبایی شناسی دندان (PIDAQ) توسط Klages و همکارانش تهیه شده است،(14) یک مقیاس مختص شرایط (condition-specific) است که تأثیرات روانی، اجتماعی و زیبایی شناسی دندان را بر کیفیت زندگی، مشابه پرسشنامه کیفیت زندگی ارتوگناتیک(30) برای افراد تحت عمل جراحی ارتوگناتیک و پرسشنامه تأثیر مال اکلوژن ۱(MIQ) برای  نوجوانانی که به دنبال درمان ارتودنسی هستند ارزیابی می کند.(33)

اعتماد به نفس دندانی (DSC) تأثیر زیبایی شناسی دندان را بر تصویر فرد از خود اندازه گیری می کند و میزان رضایت از ظاهر دندانی فرد را نشان می دهد.(34) با افزایش نمرات شاخص زیبایی دندان (DAI) ، اعتماد به نفس کاهش می یابد. ویژگی منحصر به فرد PIDAQ تلاش آن برای گنجاندن DSC، معیاری از ویژگی های مثبت ناشی از دندان های خود فرد می باشد.  نتایج ما نشان داد که بین نمرات PIDAQ گروه شاهد و گروه مداخله رابطه معناداری وجود داشت که نشان داد میانگین نمرات شاخص زیبایی دندان (DAI) در گروه شاهد بیشتر از گروه مداخله  بود، اما میانگین سایر حوزه های فردی PIDAQ مانند تأثیر اجتماعی (SI)، تأثیر روانی-اجتماعی (PI) و نگرانی زیبایی شناختی (AC) در گروه مورد بالاتر بود. همچنین بین شاخص اعتماد به نفس دندانی (DSC)، تأثیر اجتماعی (SI)، تأثیر روانی-اجتماعی (PI) و نگرانی زیبایی شناختی (AC) با نوع ناهنجاری ارتباطی وجود نداشت، اما بین نوع درمان و نمره AC رابطه معنی‌داری وجود داشت.

بر اساس مطالعه Naseri و همکارانش،(35) نسخه فارسی PIDAQ دارای روایی، پایایی و پاسخگویی بهینه برای ارزیابی تأثیر روانی اجتماعی مال اکلوژن بر جوانان ایرانی است. لذا این مطالعه با استفاده از نسخه ترجمه شده فارسی پرسشنامه PIDAQ در گروه ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی شیراز و کلینیک های خصوصی شیراز انجام شد. از آنجایی که PIDAQ در درجه اول برای بزرگسالان جوان توسعه یافته بود، افراد در گروه سنی 18 تا 30 سال انتخاب شدند.  Cunningham  و همکارانش(36) مشاهده کردند که درک زیبایی دندان با افزایش سن تغییر می کند و بهبود می یابد. در این مطالعه از شاخص نیاز به درمان ارتودنسی – مؤلفه سلامت دندان (IOTN-DHC) برای تعیین شدت مال اکلوژن استفاده شد. اعتبار این شاخص در مقالات گزارش شده است و نشان داده شده است که شاخص نیاز به درمان ارتودنسی – مؤلفه سلامت دندان ابزار معتبری برای غربالگری است.(37, 38)

 Garg و همکاران (۳۹) تاثیر روانشناختی مال اکلوژن را بعد از یکسال از درمان ارتودنسی با استفاده از PIDAQ که برای هندیها آداپته شده بود بررسی کردند. آنها مشاهده کردند بعد از یکسال نمره کل PIDAQ و حیطه های آن به طور معناداری کاهش یافته بود. ارتباط مثبتی بین تاثیر روانشناختی مال اکلوژن با IOTN-AC وجود داشت. نوجوانان مونث بیشترین نگرانی را در رابطه با زیبایی صورت و دندانها داشتند.  برخی از محققان پیشنهاد می‌کنند که سن، جنس، طبقه‌بندی ناهنجاری، درآمد، تحصیلات و شاخص نیاز به درمان ارتودنسی ممکن است بر ادراک فرد از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان (OHRQoL) تأثیر بگذارد.(37, 38, 40, 41) بنابراین برای کاهش تداخل احتمالی، شرکت کنندگان در این مطالعه با متغیرهای جمعیت شناختی همسان شدند. اگرچه قبلاً همبستگی معناداری بین شدت مال اکلوژن و عزت نفس گزارش شده بود. (42, 43) این مطالعه، نظیر مطالعه Naseri و همکارانش،(44) همبستگی ضعیفی بین IOTN-DHC و عزت نفس نشان داد. آنها در مطالعه خود از مقیاس عزت نفس روزنبرگ (RSES) برای سنجش عزت نفس استفاده کردند، اما در این مطالعه از PIDAQ برای این منظور استفاده شد. مطالعه آنها در گروه سنی 14-12 سال بود، اما مطالعه حاضر در گروه سنی  30-18 سال بود. در مطالعه ای که در سال جاری 2024 انجام شده است در مجموع 181 نفر با میانگین سنی 5/1 ± 4/24سال شرکت کرده بودند. همچنین بین همه متغیرها (OHIP-14، DAI و BSS)[3] و PIDAQ همبستگی معنی‌داری وجود داشت. (45) بین متغیرهای مستقل و نمره کل PIDAQ ، (16/0=R2) تأثیر روانشناختی (09/0=R2) (و تأثیر اجتماعی(18/0=R2) و همچنین اعتماد به نفس دندانی (21/0=R2) و نگرانی زیبایی شناختی  (16/0=R2) همبستگی معنی‌داری وجود داشت.(45)

در مطالعه حاضر، رابطه معنی داری بین مقادیر شاخص نیاز به درمان ارتودنسی – مؤلفه سلامت دندان (IOTN-DHC) و تمامی اجزای PIDAQ به جز تأثیر روانی-اجتماعی (PI) یافت نشد، اما در PI با افزایش مقادیر IOTN از 3 به 4، مقدار آن نیز افزایش یافت.

مطالعات قبلی همبستگی ضعیف اما معنی داری بین شدت مال اکلوژن و عزت نفس دندانی را گزارش نمودند.(46, 47) از آنجایی که میانگین نمره IOTN-DHC در آن مطالعه 23/1 ± 45/2 بود، یک همبستگی ضعیف بین عزت نفس دندانی و IOTN-DHC می تواند به دلیل نیاز کم تا متوسط ​​به درمان ارتودنسی در بین جمعیت مورد مطالعه باشد.(47) همچنین Taylor  و همکارانش،(48)همبستگی ضعیفی بین مال اکلوژن و OHRQoL نشان دادند. همچنین تأثیر روانی اجتماعی زیبایی دندان در بیمارانی که به درمان ارتودنسی نیازی نداشتند، نسبت به بیماران تحت درمان ضعیف تر بود.(46)

در هر دو مطالعه، در گروه مورد در همه آیتم های PIDAQ نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی‌داری وجود داشت، اما ارتباط بین زیر مجموعه‌های PIDAQ و مقادیر IOTN در هر دو مطالعه متفاوت بود. در مطالعه حاضر رابطه معنی داری بین DSC، SI و AC با مقادیر IOTN وجود نداشت و تنها در PI این رابطه معنی دار بود، در حالیکه در مطالعات قبلی در همه زیر مجموعه ها به جز درجه 1-2، 3 و 5 D.S.C ، درجه 4 و 5 AC، رابطه معنی داری با مقادیر IOTN وجود
داشت.(46, 47) مشابه این مطالعه، اثرات مثبت بر روانشناسی و عزت نفس بیماران بعد از بهبود مال اکلوژن در مطالعه  Grewal   و همکاران(49)  نیز مشاهده شد، ولی مطالعه آنها بر روی 400 بیمار با محدوده سنی 1/18 تا 3/25 قبل و بعد از درمان ارتودنسی انجام شد، در قیاس با مطالعه ما که بر روی دو گروه 255 نفری با رده سنی  18 تا 30 سال (گروه شاهد:

با اکلوژن طبیعی و گروه مورد: نیاز به انجام درمان ارتودنسی) انجام شد. در یک مطالعه دیگر نیز افزایش قابل توجهی در عزت نفس بیماران نشان داده شد.(50) همچنین بهبود ویژگی‌های روان‌شناختی، نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجه کیفیت زندگی بیمار پس از درمان بود.(51) به طور مشابهی،  Abreu و همکارانش،(52) به این نتیجه رسیدند که کیفیت زندگی در نوجوانان تحت درمان ارتودنسی بهبود یافته بود. Javidi و همکارانش، (53) به این نتیجه رسیدند که درمان ارتودنسی در دوران کودکی یا نوجوانی منجر به بهبود متوسط عاطفی و اجتماعی در ابعاد مختلف OHRQoL می شود که ممکن است به دلیل تفاوت در گروه سنی (کمتر از 18 سال) مورد مطالعه باشد. بر خلاف مطالعه حاضر، در یکی از مطالعات قبلی بین درجه IOTN-DHC و نمره کل یا DSC، SI و AC نمرات PIDAQ همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت، ولی مشابه مطالعه حاضر اثرات روانی اجتماعی مال اکلوژن با افزایش شدت مال اکلوژن افزایش یافته بود. در نهایت تنوع قابل توجهی در برخی از زیرمجموعه های مقیاس ها و حوزه های ادراک ذهنی از زیبایی شناسی دندان وجود دارد. اختلالات اکلوزال، کیفیت زندگی در ارتباط با سلامت دهان و تصویر از خود، عواملی هستند که بر نحوه درک فرد از خود تأثیر می‌گذارند. هنگامی که این معیارها به طور کلی در نظر گرفته شوند، می توانند تصویر محکمی از اینکه تلاش های درمانی را باید به کجا هدایت کرد، ارائه می دهند. یافته‌های مطالعه حاضر ممکن است به افزایش دانش در مورد نیازهای جوانان و محدودیت‌های عاطفی یا عملکردی احتمالی در مرحله اولیه درمان ارتودنسی کمک نماید. تغییرات در OHRQoL پس از شروع درمان ممکن است به طور قابل توجهی در بین بیماران متفاوت باشد. این درک عمیق‌تر ممکن است به پزشکان کمک کند تا مزایا و آسیب‌های وارده به بیماران را به‌طور جداگانه ارزیابی کنند و پاسخ‌دهی ناشی از آن می‌تواند انطباق و ظرفیت‌ مقابله بیماران را بیشتر بهبود بخشد. پیشنهاد می شود، تحقیقات آینده بر کل دوره درمان، از جمله ارزیابی OHRQoL پس از درمان ارتودنسی برای ارائه بینش عمیق تر در مورد اثرات ماندگار درمان ارتودنسی و تعیین تغییرات کیفیت زندگی با اندازه نمونه بزرگتر از زیرگروه های مختلف مال اکلوژن متمرکز شود.

 

 نتیجه گیری

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که در تمامی زیرمجموعه های پرسشنامه PIDAQ بین گروه شاهد  و مورد، رابطه معنی داری وجود داشت. همچنین مقدار PIDAQ در بیماران ارتودنسی به طور قابل توجهی بالاتر از گروه شاهد بود. از سوی دیگر، تنها در زیرمجموعه تاثیر روانیپرسشنامه، با مقادیر IOTN رابطه معناداری وجود داشت. در واقع هیچ رابطه معنی داری بین شدت مال اکلوژن و شاخص های اعتماد به نفس دندانی، تاثیر اجتماعی  نگرانی زیبایی شناختی مشاهده نشد. اما بین نوع درمان و نمره نگرانی زیبایی شناختی رابطه معنی داری وجود داشت.

 

تشکر و قدردانی

مقاله حاضر مستخرج از پایان نامه دانشجویی دکتر فاطمه حسینی با شماره طرح 22394 در دانشگاه علوم پزشکی شیراز می باشد. مراحل آماری آن در مرکز توسعه پژوهش دانشکده دندانپزشکی انجام گرفته که بدین وسیله قدردانی می گردد.

 

تضاد منافع

تضاد منافعی وجود ندارد.

 

[1] Index of Orthodontic Treatment Need-Dental Health Component (IOTN-DHC)

[2]  Oral Health-Related Quality of Life (OHRQoL)

[3] Body Satis faction Scale

مراجع

  1. Zakyah AD, Laviana A. Psychosocial impact of dental aesthetics questionnaire (PIDAQ) as a subjective diagnostic instrument in orthodontic: A literature review. Int Public Health J 2020;12(2):109-19.
  2. Pouralimardan M, Karimi Afshar M, Karimi Afshar M. The correlation between orthodontic treatment need and psychosocial impact of dental aesthetics among patients seeking orthodontic treatment. J Kerman Univ Med Sci 2022;29(6): 536-41.
  3. Schwarz L, Ossmann V, Ritschl V, Stamm T, Jonke E, Bekes K. Influence of malocclusion on OHRQoL in adolescents in initial orthodontic treatment phase. Clin Oral Investig 2024;28:286.
  4. Tan LH, Ting WS, Chia PS. Psychosocial impact of malocclusion on adolescent patients in KLINIK PERGIGIAN LANANG, SIBU, SARAWAK. J Health Translation Med 2024:294-301.
  5. Shaw W, O'brien K, Richmond S, Brook P. Quality control in orthodontics: risk/benefit considerations. Br Dent J 1991;170:33-7.
  6. Hafiz A, Zahid D, Yushar A, Ibrahim Z, Mastura S, Octavianti F, et al. The psychosocial impact of dental aesthetics on orthodontics patients. J Int Dent Med Res 2019;12:563-8.
  7. Hamid T. Treatment results evaluation using the Index of Orthodontic Treatment Need. Dent J 2009;42:204-9.
  8. Dimberg L, Arnrup K, Bondemark L. The impact of malocclusion on the quality of life among children and adolescents: a systematic review of quantitative studies. Eur J Orthod 2015;37:238-47.
  9. Kragt L, Dhamo B, Wolvius EB, Ongkosuwito EM. The impact of malocclusions on oral health-related quality of life in children-a systematic review and meta-analysis. Clin Oral Investig 2016;20:1881-94.
  10. Kragt L, Jaddoe V, Wolvius E, Ongkosuwito E. The association of subjective orthodontic treatment need with oral health-related quality of life. Community Dent Oral Epidemiol 2017;45:365-71.
  11. De Stefani A, Bruno G, Irlandese G, Barone M, Costa G, Gracco A. Oral health-related quality of life in children using the child perception questionnaire CPQ11-14: a review. Eur Arch Paediatr Dent 2019;20:425-30.
  12. Sischo L, Broder HL. Oral health-related quality of life: what, why, how, and future implications. J Dent Res 2011;90:1264-70.
  13. Petersen PE. The World Oral Health Report 2003: continuous improvement of oral health in the 21st century–the approach of the WHO Global Oral Health Programme. Community Dent Oral Epidemiol 2003;31:3-24.
  14. Klages U, Claus N, Wehrbein H, Zentner A. Development of a questionnaire for assessment of the psychosocial impact of dental aesthetics in young adults. Eur J Orthod 2006;28:103-11.
  15. Göranson E, Norevall L-I, Bågesund M, Dimberg L. Translation and validation of the Swedish version of the Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire (PIDAQ) for adolescents. Acta Odontol Scand 2021;79:241-7.
  16. Alharbi RA, Eshky RT, Marae SO, Hifnawy T, Alsulaimani M. Translation and validation of the Arabic version of the Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire (PIDAQ). J Orthod Sci 2020;9:19.
  17. Fidalgo J, Botelho J, Proença L, Mendes JJ, Machado V, Delgado AS. Cross-cultural adaptation and validation of the Portuguese version of the Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire. Int J Environment Res Public Health 2022;19:9931.
  18. Wan Hassan WN, Yusof ZYM, Makhbul MZM, Shahidan SSZ, Mohd Ali SF, Burhanudin R, et al. Validation and reliability of the Malaysian English version of the psychosocial impact of dental aesthetics questionnaire for adolescents. Health Quality life Outcome 2017;15:1-14.
  19. Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. Cross-cultural adaptation of health-related quality of life measures: literature review and proposed guidelines. J Clin Epidemiol 1993;46:1417-32.
  20. Wong MC, Lo EC, McMillan AS. Validation of a Chinese version of the oral health impact profile (OHIP). Community Dent Oral Epidemiol 2002;30:423-30.
  21. Santos PM, Gonçalves AR, Marega T. Validity of the Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire for use on Brazilian adolescents. Dent Press J Orthod 2016;21:67-72.
  22. Iranzo-Cortés JE, Montiel-Company JM, Bellot-Arcis C, Almerich-Torres T, Acevedo-Atala C, Ortolá-Siscar JC, et al. Factors related to the psychological impact of malocclusion in adolescents. Sci Report 2020;10:13471.
  23. Wahab A, Ju X, Jamieson L, Dreyer C. Modelling risk factors for high/low Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire (PIDAQ) in the Australian adults. Eur J Orthod 2021;43:200-7.
  24. Militi A, Sicari F, Portelli M, Merlo EM, Terranova A, Frisone F, et al. Psychological and social effects of oral health and dental aesthetic in adolescence and early adulthood: an observational study. Int J Environment Res Public Health 2021;18:9022.
  25. Golshah A, Esfandeyari H, Nikkerdar N, Imani MM, Safaei M, Sharifi R, et al. Farsi Translation and Cultural Adaptation of Psychosocial Impact of Dental Esthetics Questionnaire and Evaluation of its Validity and Reproducibility. Open Access Macedoni J Med Sci 2020;8:124-9.
  26. Naseri N, Baherimoghadam T, Rasooli R, Hamzeh M, Merikh F. Validity and reliability of the Persian version of the psychosocial impact of dental aesthetics questionnaire. Health Quality life Outcome 2019;17:1-8.
  27. Brook PH, Shaw WC. The development of an index of orthodontic treatment priority. Eur J Orthod 1989;11:309-20.
  28. Ben Gassem AA, Aldweesh AH, Alsagob EI, Alanazi AM, Hafiz AM, Aljohani RS, et al. Psychosocial Impact of Malocclusion and Self-Perceived Orthodontic Treatment Need among Young Adult Dental Patients. Eur J Dent 2023;17:713-9.
  29. Alharbi RA, Eshky RT, Marae SO, Hifnawy T, Alsulaimani M. Translation and validation of the Arabic version of the Psychosocial Impact of Dental Aesthetics Questionnaire (PIDAQ). J Orthod Sci 2020;9:19.
  30. Kiyak HA. Does orthodontic treatment affect patients' quality of life?. J Dent Educ 2008;72:886-94.
  31. Cunningham SJ, Hunt NP. Quality of life and its importance in orthodontics. J Orthod 2001;28:152-8.
  32. Liu J, Chen Y, Li S, Zhao Z, Wu Z. Machine learning in orthodontics: Challenges and perspectives. Adv Clin Exp Med 2021;30:1065-74.
  33. Benson PE, Cunningham SJ, Shah N, Gilchrist F, Baker SR, Hodges SJ, et al. Development of the Malocclusion Impact Questionnaire (MIQ) to measure the oral health-related quality of life of young people with malocclusion: part 2 - cross-sectional validation. J Orthod 2016;43:14-23.
  34. Khan M, Fida M. Assessment of psychosocial impact of dental aesthetics. J Coll Physicians Surg Pak 2008;18:559-64.
  35. Naseri N, Baherimoghadam T, Rasooli R, Hamzeh M, Merikh F. Validity and reliability of the Persian version of the psychosocial impact of dental aesthetics questionnaire. Health Qual Life Outcomes 2019;17:126.
  36. Cunningham SJ, Garratt AM, Hunt NP. Development of a condition-specific quality of life measure for patients with dentofacial deformity: I. Reliability of the instrument. Community Dent Oral Epidemiol 2000;28:195-201.
  37. Dahong X, Xiangrong C, Ying L, Yusong L, Ying G, Yan S. Effect of incisor position on the self-perceived psychosocial impacts of malocclusion among Chinese young adults. Angle Orthod 2013;83:617-22.
  38. Hassan AH, Hassan MH, Linjawi AI. Association of orthodontic treatment needs and oral health-related quality of life in Saudi children seeking orthodontic treatment. Patient Prefer Adherence 2014;8:1571-9.
  39. Garg K, Tripathi T, Rai P, Sharma N, Kanase A. Prospective Evaluation of Psychosocial Impact after One Year of Orthodontic Treatment Using PIDAQ Adapted for Indian Population. J Clin Diagn Res 2017;11:Zc44-zc8.
  40. Bellot-Arcís C, Montiel-Company JM, Almerich-Silla JM. Psychosocial impact of malocclusion in Spanish adolescents. Korean J Orthod 2013;43:193-200.
  41. Cooper S, Mandall NA, DiBiase D, Shaw WC. The reliability of the Index of Orthodontic Treatment Need over time. J Orthod 2000;27:47-53.
  42. Trivedi K, Shyagali TR, Doshi J, Rajpara Y. Reliability of aesthetic component of IOTN in the assessment of subjective orthodontic treatment need. J Advanc Oral Res 2011;2:59-66.
  43. Frejman MW, Vargas IA, Rösing CK, Closs LQ. Dentofacial deformities are associated with lower degrees of self-esteem and higher impact on oral health-related quality of life: results from an observational study involving adults. J Oral Maxillofac Surg 2013;71:763-7.
  44. Naseri N, Baherimoghadam T, Kavianirad F, Haem M, Nikmehr S. Associations between malocclusion and self-esteem among Persian adolescent papulation. J Orthod Sci 2020;9:6.
  45. Yamini Priyanka JS, Bhavya P, Srinivas B, Singaraju GS, Vivek Reddy G, Mandava P. An Assessment of the Subjective Psychological and Social Effects of Malocclusion-Related Dental Aesthetics and Its Influence on Body Self-Image and Oral Health-Related Quality of Life in Young Adults. Cureus 2024;16:e60120.
  46. Lin F, Ren M, Yao L, He Y, Guo J, Ye Q. Psychosocial impact of dental esthetics regulates motivation to seek orthodontic treatment. Am J Orthod Dentofac Orthop 2016;150:476-82.
  47. Gavric A, Mirceta D, Jakobovic M, Pavlic A, Zrinski MT, Spalj S. Craniodentofacial characteristics, dental esthetics–related quality of life, and self-esteem. Am J Orthod Dentofac Orthop 2015;147:711-8.
  48. Taylor KR, Kiyak A, Huang GJ, Greenlee GM, Jolley CJ, King GJ. Effects of malocclusion and its treatment on the quality of life of adolescents. Am J Orthod Dentofac Orthop 2009;136:382-92.
  49. Grewal H, Sapawat P, Modi P, Aggarwal S. Psychological impact of orthodontic treatment on quality of life–a longitudinal study. Int Orthod 2019;17:269-76.
  50. de Couto Nascimento V, de Castro Ferreira Conti AC, de Almeida Cardoso M, Valarelli DP, de Almeida-Pedrin RR. Impact of orthodontic treatment on self-esteem and quality of life of adult patients requiring oral rehabilitation. Angle Orthod 2016;86:839-45.
  51. Deng X, Wang Y-j, Deng F, Liu P-l, Wu Y. Psychological well-being, dental esthetics, and psychosocial impacts in adolescent orthodontic patients: A prospective longitudinal study. Am J Orthod Dentofac Orthop 2018;153:87-96. e2.
  52. Abreu LG, Dos Santos TR, Melgaço CA, Abreu MHN, Lages EMB, Paiva SM. Impact of orthodontic treatment on adolescents’ quality of life: a longitudinal evaluation of treated and untreated individuals. Quality Life Res 2018;27:2019-26.
  53. Javidi H, Vettore M, Benson PE. Does orthodontic treatment before the age of 18 years improve oral health-related quality of life? A systematic review and meta-analysis. Am J Orthod Dentofac Orthop 2017;151:644-55.
مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
دوره 48، شماره 4
دی 1403
صفحه 882-898

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 مهر 1403
  • تاریخ بازنگری: 13 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار