بررسی فراوانی مدل های انحراف سپتوم بینی و اپسیفیکیشن سینوس های پارانازال توسط تکنیک تصویر برداری توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی (CBCT)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران

2 مرکز تحقیقات مواد دندانی، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران

3 پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران

10.22038/jmds.2024.24309

چکیده

مقدمه : دفورمیتی سپتوم بینی شایع ترین تنوع آناتومیکی ناحیه سینونازال است و می تواند احتمال سینوزیت، سردرد، درد صورت، تنفس صدا دار و انسداد بینی را افزایش دهد. مطالعه حاضر به بررسی فراوانی مدل های انحراف تیغه بینی (NSD) و اپسیفیکیشن سینوس‌های پارانازال و ارتباط آنها با جنس و سن با استفاده از توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی (CBCT) پرداخت.
مواد و روش ها: مطالعه توصیفی حاضر بر روی 387 نمونه از اسکن CBCT سینوس های پارانازال انجام شد. انحراف سپتوم بینی بر اساس طبقه بندی ملادیناMladina) ) و Opacification سینوس های  پارانازال بر اساس سیستم امتیاز دهی Lund-Mackay ارزیابی شد. کات های بیشتر از 2 میلی متر برای افزایش ضخامت مخاط به عنوان یک وضعیت غیر نرمال انتخاب شد. نتایج با استفاده از روش های آماری توصیفی گزارش شد. پس از جمع آوری اطلاعات ، داده ها توسط نرم افزار SPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سطح معناداری 05/0 در نظر گرفته شد.
یافته ها: تعداد 387 نمونه مورد بررسی قرار گرفت و در 8/61 درصد افراد ، NSD مشاهده شد. تایپ 1 انحراف سپتوم بینی دارای بیشترین فراوانی بود  و پس از آن تایپ 5 قرار داشت. در این مطالعه 1/59 درصد از زنان و 9/66 درصد مردان مبتلا به NSD بودند. Opacification در سینوس های پارانازال در 6/63 درصد موارد مشاهده شد. زمانی که سینوس های چپ و راست جداگانه در نظر گرفته شدند، سینوس های ماگزیلاری و اتموئید قدامی  بیشترین تاثیر پذیری را نشان دادند. بین فراوانی وجود انحراف سپتوم بینی و Opacification سینوس های پارانازال با گروه های سنی مختلف ارتباط معناداری یافت شد، که بیشترین میزان آنها در افراد  بالاتر از 42 سال دیده شد.
نتیجه گیری: در این مطالعه، فراوانی NSD و Opacification سینوس های پارانازال تفاوت معناداری را بین دو جنس مرد و زن نشان نداد، اما بین فراوانی آنها و گروه های سنی ارتباط یافت شد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Prevalence of Septal Deviation Patterns and Paranasal sinuses Opacification patterns using Cone Beam Computed Tomography (CBCT)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ramezanzade 1
  • Farida Abesi 2
  • Hemmat Gholinia Ahangar 3
1 Ph.D Student, Student Research Committee, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
2 Dental Material Research Center, Health Research Institute, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
3 Health Research Institute, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
چکیده [English]

Background: Nasal sputum deviation is the most common anatomical variation of the sinonasal region and can increase the possibility of sinusitis, headache, facial pain, nasal breathing and nasal obstruction. The present study examined the frequency of nasal sputum deviation (NSD) types and opacification of paranasal sinuses and their relationship with gender and age using cone beam computed tomography (CBCT).
Methods and Materials: The present descriptive study was conducted on 387 samples from CBCT scans of paranasal sinuses. Deviation of the nasal septum was evaluated based on the Mladina’s classification, and opacification of the paranasal sinuses were evaluated based on the Lund-Mackay scoring system. Cuts greater than 2 mm to increase the thickness of the mucosa were selected as an abnormal condition. After collecting the data, they were analyzed by SPSS software. The significance level was considered 0/05.
Results: 387 cases were examined, and NSD was observed in 61.8 percentages of samples. Type 1 of NSD was the most common, followed by type 5. In this study, 59.1 percentages of women and 66.9 percentages of men had NSD (p=0.15). Opacification of paranasal sinuses was found in 63.6 percentages of cases. When the left and right sinuses were considered separately, the maxillary and anterior ethmoid sinuses were most frequently affected. A significant relationship was found between the frequency of nasal septum deviation and opacification of paranasal sinuses and different age groups, and the highest rate was seen in people over 42 years old.
Conclusion: In this study, the frequency of NSD and opacification of paranasal sinuses showed no significant difference between genders. A relationship was found between the frequency of NSD, opacification of paranasal sinuses, and age groups. CBCT is the preferred imaging modality for evaluating NSD and paranasal sinuses.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cone beam computed tomography
  • nasal septum
  • paranasal sinus
  • opacification

اصل مقاله

مقدمه

انحراف سپتوم بینی مشکل رایجی می باشد که می تواند روی کیفیت زندگی افراد اثر منفی بگذارد . مطالعات حاکی از وجود رابطه بین انحراف سپتوم بینی و تکامل صورت
 می باشد.(1, 2)سپتوم دارای انحراف می تواند با حفره بینی و ساختار های ماگزیلاری کوچک مرتبط باشد.(3) افزایش زاویه انحراف سپتوم بینی به طور قابل توجهی با الگو های ویژه ای از بیماری های ناحیه کمپلکس استئومئاتال در ارتباط است و به نظر می رسد انحراف های بسیار شدید سپتوم می‌تواند اتیولوژی رینوسینوزیت مزمن باشد.(4)رینوسینوزیت مزمن یک مشکل جدی سلامتی محسوب می شود که شیوعی بین 5 تا 12 درصد دارد.(5) به طور کلی حدود 52 تنوع آناتومیکی نرمال برای حفره سینونازال در نظر گرفته شده است.(3)که در بین آنها انحراف سپتوم بینی یکی از 15 واریانت ماژور می باشد و در بزرگسالان دارای شیوعی بین 26 تا 97 درصد است.(5و4)

انحراف سپتوم بینی با انسداد یا باریک نمودن کانال های استئومئاتال و ایجاد اختلال در مسیر جریان هوا و فرایند ترنسپورت موکوسیلیاری که یک مکانیسم دفاعی در سینوس هاست، در روند التهاب سینوس های پارانازال نقش ایفا می کنند.(9)کمپلکس استئوم ماگزیلا، اینفاندیبولوم، زائده‌ی آنسینیت، هیاتوس سمیلونار، بولای اتموئید و مئاتوس میانی به عنوان کمپلکس استئومئاتال در نظر گرفته می شود و مسیر تخلیه برای سینوس های فرونتال، ماگزیلا و سلول های هوایی اتموئید قدامی به مئاتوس میانی در این ناحیه واقع است. مسیر تخلیه سینوس اسفنوئید و سلول های هوایی اتموئید خلفی در مئاتوس فوقانی و در رسس اسفنواتموئیدال در ناحیه خلفی حفره بینی است.(10) مخاط پوشاننده سینوس های پارانازال به طور نرمال کمتر از 1

 

میلی متر ضخامت دارند و بر روی تصاویر قابل رویت نیستند، اما زمانی که مخاط به دلیل التهاب ضخیم می شود، ممکن است 10 تا 15 برابر افزایش ضخامت داشته باشد و این مطلب ممکن است در تصویر قابل مشاهده باشد.(6) بیماری های التهابی سینوس همراه با انسداد استئوم دلیل رایج Opacification سینوس های پارانازال است . Opacification در تصاویرمی تواند به خاطر وجود مایع و چرک در لومن سینوس باشد که عمدتا در سینوزیت حاد دیده می شود.(7)

در دهه اخیر CBCT به خاطر رزولوشن بالا و هزینه کمتر و دوز موثر پایین تر نسبت به CT ، به صورت گسترده استفاده می شود و یک روش تصویربرداری ارجح برای ارزیابی سینوس های پارانازال است. با توجه به امکان مشاهده دقیق افزایش ضخامت مخاط در سینوس و بینی و همچنین ناحیه Osteomeatal complex، سپتوم و سایر نواحی استخوانی PNS و رابطه دقیق دندانها با سینوس ماگزیلاری در تصاویر CBCT، به تازگی نقش CBCT در بررسی حفره بینی وسینوس های پارانازال مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در مطالعه ای که توسط  Tandon و همکاران(7) انجام شد و انحراف سپتوم بینی و ارتباط آن با رینوسینوزیت مزمن (CRS) توسطCT مورد بررسی قرار گرفت، نویسندگان در نهایت در یافتند که شیوع CRS ، 73 درصد بود و مردان بیشتر از زنان مبتلا بودند . 52 درصد از بیماران مبتلا به  CRS زاویه انحراف تیغه بین 7 تا 12 درجه و 46 درصد، زاویه انحراف بیش از 12 درجه داشتند. در اکثر بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن، بیشترین درگیری در بین سینوس ها را سینوس ماگزیلاری نشان داده بود.(8)

اگرچه تا به امروز مطالعات زیادی در زمینه بررسی فراوانی

انواع مختلف انحراف تیغه بینی و تأثیر آنها بر افزایش ضخامت مخاط سینوس ماگزیلا توسط CT انجام شده است، اما تحقیقات اندکی به بررسی فراوانی مدل های انحراف سپتوم بینی و سینوس­های پارانازال توسط توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی (CBCT) پرداخته اند. از این رو، این مطالعه به بررسی فراوانی مدل های مختلف انحراف سپتوم بینی و اپسیفیکیشن سینوس های پارانازال و ارتباط آنها با جنس و سن با استفاده از روش تصویربرداریCBCT  پرداخته است.

 

مواد و روش ها

این مطالعه با هدف بررسی فراوانی مدل های انحراف تیغه بینی (NSD) و Opacification سینوس پارانازال با استفاده از روش تصویربرداری CBCT انجام شد. در این راستا، ارتباط بین فراوانی مدل های انحراف سپتوم بینی،
  Opacification سینوس های پارانازال، جنس و
سن توسط CBCT، مورد بررسی قرار گرفت.
 مطالعه توصیفی حاضر با دریافت کد اخلاق (IR.MUBABOL.HRI.REC.1401.043) از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد.

مطالعه حاضر بر روی تصاویر CBCT مراجعه کنندگان به یک مرکز تخصصی رادیولوژی فک و صورت در شهر بابل انجام شد. در این مطالعه، با توجه به مصاحبه اولیه و تاریخچه ی بیمار، افرادی با سابقه جراحی بینی و سینوس، تروما، ابتلا به آلرژی و سن زیر 18 سال از مطالعه خارج شدند. داده های  به دست آمده از CBCT با استفاده از  نرم افزار NNT viewer version 2.17  و بر روی مانیتور Samsung 19" LCD در اتاق نیمه تاریک بررسی شد. به منظور جلوگیری از خطا، ده درصد داده ها  بدون در نظر گرفتن نتایج ارزیابی اولیه و به فاصله یک ماه، مجددا مورد بررسی قرار گرفت.

 برای دسته بندی فرم های مختلف سپتوم بینی از روش طبقه بندی اصلاح شده Mladina  استفاده شد، که دارای 7 تایپ  بود . 4 تایپ اول آن جز دفورمیتی های عمودی در نظر گرفته شد که انحرافی که در پلن ساجیتال یا در جهت قدامی- خلفی امتداد یافته را نشان می داد. تایپ های 5 و 6 این روش طبقه بندی، جز دفورمیتی های افقی در نظر گرفته شدند که غالبا به اندازه 4 تایپ اول در جهت
قدامی- خلفی گسترش نیافته، بلکه اهمیت آنها بیشتر در گسترش لترالی آنها است و به دلیل ظاهر کلینیکی خاصی که دارند، بهترین نما برای آنالیز آنها در CBCT، نمای کرونال است.(12-9)

شکل 1، تصاویر CBCT به همراه شماتیک انواع مختلف انحراف سپتوم بینی بر اساس طبقه بندی اصلاح شده Mladina را نشان می‌دهد که عبارتند از :

تایپI : انحراف ملایم در صفحه عمودی یا سپتوم نرمال.

تایپ II: انحراف قدامی عمودی (ماکزیمم برجستگی سپتوم بین لبه های  قدامی توربینیت تحتانی و توربینیت میانی قرار دارد).

تایپ III: انحراف خلفی عمودی یا سپتوم C شکل یا C شکل معکوس (ماکزیمم برجستگی سپتوم در خلف لبه قدامی توربینیت میانی قرار دارد).

تایپ IV : سپتوم S شکل (ترکیبی از تایپ II برای یک طرف سپتوم و تایپ III برای طرف دیگر).

تایپ V: اسپور افقی در یک سمت سپتوم با یا بدون انحراف در سمت دیگر. تایپ VI: وجود کرست در قسمت بازال سپتوم در سمت انحراف یافته به همراه وجود شیار در طرف مقابل سپتوم.

تایپ VII: ترکیبی از تعدادی از تایپ های II تا VI.

 

 

  

 

 

  

شکل 1: تصاویر CBCT به همراه شماتیک انواع مختلف انحراف سپتوم بینی بر اساس روش طبقه بندی اصلاح شده Mladina ؛ 1) تایپI یا سپتوم نرمال، 2) تایپ II یا انحراف قدامی عمودی، 3) تایپ III یا انحراف سپتوم  C شکل، 4) تایپ IV یا سپتوم S شکل، 5) تایپ V یا اسپور افقی در یک سمت سپتوم، 6) تایپ VI یا وجود کرست در قسمت بازال سپتوم 13 22

 

برای تعریف میزان اپسیفیکیشن از روی اسکن CBCT، از سیستم امتیازدهی Lund-Mackay استفاده شد(14) و ضخامت مخاط بیشتر از 2 میلی متر، پاتولوژیک در نظر گرفته  شد. برای بررسی سینوس ها، هر سینوس به طور جداگانه در صفحه کرونال مورد بررسی قرار گرفت؛ در صورتی که فضای داخل سینوس نرمال بوده و ضخامت مخاط کمتر از 2 میلی متر باشد، به آن سینوس امتیاز صفر تعلق می گیرد.

در صورتی که میزان اپسیفیکیشن به صورت تقریبی، کمتر از نیمی از ناحیه مورد بررسی باشد، به آن امتیاز یک تعلق می گیرد و در صورتی که بیشتر از نیمی از ناحیه، درگیری را نشان دهد، به آن امتیاز دو تعلق می گیرد(15)

اگر مجموع امتیازات نواحی درگیر را به عنوان شاخصی برای وضعیت کلی سینوس های پارانازال، از نظر وسعت نواحی Opacification، در نظر گرفت؛ در صورتیکه مجموع امتیازات برابر صفر بود، سینوس های پارانازال از نظر Opacification دارای وضعیت نرمال بودند. اگر مجموع امتیازات بین 1 تا 3 بود، Opacification کلی سینوس های پارانازال، ملایم (Mild) در نظر گرفته شدند. اگر مجموع امتیازات بین 4 تا 10 بود، متوسط (Moderate) و اگر بیشتر از 10 بود، وضعیت Opacification کلی، شدید در نظر گرفته شد.(16)

در نهایت، نتایج مطالعه با استفاده از روش های آماری توصیفی (فراوانی - درصد) گزارش شد. جهت بررسی وجود ارتباط بین مدل های انحراف سپتوم و Opacification سینوس های پارانازال، از آزمون کای دو و آزمون کروسکال-والیس استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری، داده ها جمع آوری و وارد نرم افزار  SPSS نسخه 26 شدند.(17)جهت تعیین توافق مشاهده گر، از ضریب توافق  Kappa استفاده شد ( درون مشاهده گر) و سطح معناداری  05/0 در نظر گرفته شد.

 

 

 

یافته ها

بر اساس نتایج به دست آمده از SPSS و ضریب توافق  Kappa، توافق بین مشاهده گران بررسی شد. توافق درون مشاهده‌گر، 79/0 محاسبه شد. اعتبار بالای 70/0  نشان دهنده توافق خوب و قابل توجه است.(17)

جدول 1، فراوانی انحراف سپتوم بینی به تفکیک گروه های سنی مختلف، جنس و فراوانیOpacification   سینوس های پارانازال بر اساس گروه های سنی را نشان می‌دهد. در این مطالعه، 387  نمونه CBCT  سینوس های پارانازال مورد ارزیابی قرار گرفت که تعداد 257 مورد (4/66 درصد) مربوط به زنان  و 130 مورد (6/33 درصد) مربوط به مردان بود. افراد مورد بررسی در مطالعه به 3 گروه سنی تقسیم شدند. 110 نفر (4/28 درصد) مربوط به گروه سنی 30-19 سال، 142 نفر (7/36 درصد) از گروه سنی 42-31 سال و 135 نفر (9/34 درصد) مربوط به گروه سنی بالای 42 سال بودند.

فراوانی وجود انحراف سپتوم بینی در گروه های سنی مختلف نشان دادکه بیشترین میزان انحراف سپتوم بینی، 104 نفر (77 درصد) مربوط به گروه سنی بالاتر از 42 سال بود و کمترین میزان، در گروه سنی 30-19 سال، 40 نفر
(4/36 درصد) وجود داشت. همچنین مطابق نتایج، اختلاف آماری معناداری برای فراوانی انحراف سپتوم در گروه های سنی مختلف مشاهده شد (001/0>p).  در مجموع در 239 نفر (8/61 درصد) از افراد مورد مطالعه، انحراف سپتوم بینی مشاهده گردید. 115 نفر (1/48 درصد) انحراف به چپ و 124 نفر (9/51 درصد) انحراف به راست را نشان دادند.

 

در بررسی فراوانی به تفکیک جنس، بیشترین میزان عکس از انواع انحراف سپتوم بینی در زنان حدود 152 نفر
 (1/59 درصد) از زنان و در 87 نفر از مردان (9/66 درصد) مشاهده شد،که اختلاف آماری معناداری بین زنان و مردان در ارتباط با فراوانی انحراف سپتوم بینی وجود نداشت (150/0P=) (جدول 1).

Opacification سینوس های پارانازال در 6/63 درصد از نمونه ها مشاهده شد. همانند نتایج فراوانی انحراف
سپتوم بینی به تفکیک جنس، فراوانی  Opacificationسینوس های پارانازال در زنان (5/65 درصد)، بیشتر از مردان
(60 درصد) مشاهده شد؛ اگرچه اختلاف آماری معناداری برای فراوانیOpacification  سینوس بین زنان و مردان یافت نشد (315/0P=). مشابه با نتایج بدست آمده در فراوانی انحراف سپتوم بینی در گروه های سنی مختلف، بیشترین میزان فراوانی  Opacificationسینوس های پارانازال، در گروه سنی بالاتر از 42 سال دیده شد؛ چرا که در بررسی گروه های سنی مختلف، 61 نفر (4/55 درصد) از گروه سنی 30-19 سال، 85 نفر (9/59 درصد) از گروه سنی 42-31 سال و 100 نفر ( 1/74 درصد) از گروه سنی بالاتر از 42 سال، دارای Opacification در حداقل یکی از سینوس ها بودند همانطور که از جدول 1 مشاهده می‌شود، اختلاف آماری معناداری برای فراوانیOpacification  سینوس در
گروه‌های سنی مختلف یافت شد، به طوری که در
گروه‌های سنی کمتر، فراوانی Opacification کمتر بود  (005/0P=).  فراوانی انواع مدل های سپتوم بینی در جدول 2 آورده شده است. بیشترین فراوانی مربوط به Type I با 148 مورد (2/38 درصد) بود و در مرتبه بعدی Type V با 70 مورد (1/18 درصد) قرار داشت. کمترین فراوانی بین مدل های انحراف سپتوم بینی، مربوط به Type IV با 4 مورد (1 درصد) بود.

به علاوه فراوانیOpacification  سینوس های پارانازال به تفکیک سمت چپ و راست در جدول 3 آورده شده است. مطابق جدول، زمانی که سینوس های چپ و راست جداگانه در نظر گرفته شدند، سینوس های ماگزیلاری و اتموئید قدامی بیشترین فراوانی را در میان سینوس های دارای Opacification نشان دادند. به طوری که، بیشترین ناحیه در بین سینوس های پارانازال که در آنOpacification  مشاهده شد، مربوط به سینوس ماگزیلاری سمت راست با 202 مورد (2/52 درصد) و کمترین ناحیه ای که در آنOpacification  مشاهده شد، مربوط به سینوس اسفنوئید سمت راست با 30 مورد
 (7/7 درصد) بود.

فراوانی مدل های انحراف سپتوم بینی به تفکیک وضعیت های مختلف  Opacificationسینوس های پارانازال در جدول 4 آورده شده است. شکل 2 نشان دهنده تصاویر  CBCT برای حالات خفیف، متوسط و شدید اپسیفیکیشن سینوس های پارانازال است. با توجه به آزمون کروسکال والیس اختلاف آماری معناداری برای فراوانی مدل های مختلف انحراف سپتوم در وضعیت های نرمال، خفیف، متوسط و شدید مشاهده نشد p-value=0.117)). در تایپ های I، V، VI و  VIIوضعیت متوسط به ترتیب با 9/41 ، 40 ، 9/42  و 2/36 درصد  بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند.

 

جدول 1: توزیع فراوانی انحراف سپتوم بینی opacification2 به تفکیک گروه سنی و جنس

متغیرها

انحراف سپتوم

Opacification

گروه سنی

30- 19سال

42-31سال

بالاتر از 42 سال

دارد

ندارد

دارد

ندارد

(4/36)40

(6/63)70

(4/55)61

(6/44)49

(9/66)95

1/33)47

(9/59)85

(1/40)57

(0/77)104

0/23)31

(1/74)100

(9/25)35

p-value

0001/0>                                     005/0

جنس

زن

مرد

(1/159) 152

(9/66)87

(9/40)105

(1/33)43

(5/65) 168

(60) 78

(5/34) 89

(40) 52

p-value

                        150/0                                                 315/0     
             

 

*آزمون کای دو

 

 

 

                                                   جدول 2: توزیع فراوانی انواع مدل های سپتوم بینی

مدل های انحراف سپتوم بینی

Type  I

Type II

Type III

Type IV

Type V

Type  VI

Type VII

فراوانی

148

28

65

4

70

14

58

درصد

2/38

3/7

8/16

0/1

1/18

6/3

0/15

 

جدول 3: توزیع فراوانی Opacification  سینوس های پارانازال(387 (n=

سینوس های پارانازال

Opacification 

فراوانی

درصد

ماگزیلاری راست

202

2/52

ماگزیلاری چپ

189

8/48

اتموئید قدامی راست

137

4/35

اتموئید قدامی چپ

119

7/30

اتموئید خلفی راست

82

2/21

اتموئید خلفی چپ

88

7/22

فرونتال راست

99

6/25

فرونتال چپ

83

4/21

اسفنوئید راست

30

7/7

اسفنوئید چپ

40

3/10

کمپلکس استئومئاتال راست

32

3/8

کمپلکس استئومئاتال چپ

50

9/12

 

 

 

جدول 4: توزیع فراوانی مدل های انحراف سپتوم بر اساس وضعیت های مختلف Opacification کلی سینوس ها

P-Value

میانگین رتبه

Type VII

Type VI

Type V

Type IV

Type III

Type II

Type I

مدل های انحراف سپتوم بینی

 

وضعیت اپسیفیکیشن

117/0

78/17

20

5

30

1

30

8

47

فراوانی

نرمال

5/34

7/35

9/42

25

1/46

6/28

8/31

درصد

28/14

11

2

9

2

10

9

27

فراوانی

خفیف

19

3/14

8/12

50

4/15

1/32

2/18

درصد

5/17

21

6

28

1

20

8

62

فراوانی

متوسط

2/36

9/42

40

25

8/30

6/28

9/41

درصد

42/8

6

1

3

0

5

3

12

فراوانی

شدید

3/10

1/7

3/4

0

7/7

7/10

1/8

درصد

 

3)

 

 

2)

 

 

1)

 

شکل 2: تصاویر  CBCT برای حالات 1) خفیف، 2) متوسط و 3) شدید اپسیفیکیشن سینوس های پارانازال

 

 

بحث

در مطالعه حاضر، فراوانی انحراف سپتوم بینی، 8/61 درصد گزارش شد که با نتایج مطالعهLopes  و همکاران (16) در سال 2015 که فراوانی انحراف سپتوم بینی را 17/60

درصد گزارش کرده بودند؛ مشابهت داشت. ولی با نتایج مطالعه Ominde و همکاران (18) و Moshfeghi و
همکاران (13) مطابقت نداشت. در مطالعه Moshfeghi و

 

 

همکاران فراوانی انحراف سپتوم بینی 6/86 درصد گزارش شده بود. این تفاوت درصد فراوانی گزارش شده  را می توان ناشی از معیارهای خروج در مطالعه حاضر دانست، که در آن، افراد دارای سابقه تروما وارد مطالعه نشدند، در حالی که در مطالعهMoshfeghi  و همکاران (13)،  این گونه نبوده است.

در ارتباط با فراوانی مدل های مختلف انحراف
سپتوم بینی، در مطالعه حاضر،Type I  با 2/38 درصد دارای بیشترین فراوانی بوده، که در تطابق با نتایج مطالعهTaghiloo  و همکاران(19) بود. اگرچه با نتایج مطالعهChoi  و همکاران20 و Mladina و همکاران(21) مشابهت نداشت. در مطالعات Mladina و همکاران (21) Choi و همکاران(20) ،تایپ II  به ترتیب با 4/20  و 24/ 21 درصد، دارای بیشترین فراوانی بودند. علت تفاوت با مطالعات Mladina و همکاران (21) و مطالعه Choi و همکاران(20) را، می‌توان در تفاوت نژادی و روش های ارزیابی بیان نمود.

نتایج این مطالعه نشان می دهد تفاوت آماری معناداری در فراوانی انحراف سپتوم بینی میان مردان و زنان وجود ندارد،که هم راستا با نتایج مطالعه Moshfeghi  و همکاران (13) وTaghiloo  و همکاران (19) است، ولی با نتایج مطالعه Vasegh و همکاران(22) وZielink- Jurkewicz و همکاران(23) تفاوت داشت. در مطالعه Ominde و همکاران (18) فراوانی انحراف سپتوم بینی در زنان بیشترگزارش شده بود، در حالی که مطالعه Vasegh و همکاران(22) و Zielink Jurkewicz و همکاران(23)، فراوانی انحراف سپتوم بینی را در مردان بیشتر گزارش کردند.

در این مطالعه تفاوت آماری معناداری برای فراوانی انحراف سپتوم بینی در گروه سنی مختلف یافت شد. به طوری که فراوانی انحراف سپتوم بینی در گروه های سنی بالاتر، بیشتر بود. این نتایج در مطابقت با نتایج مطالعه Wojas و همکاران(24) و Moshfeghi و همکاران (13) بود. در مطالعه Yildirim  و همکاران، (25) شیوع انحراف سپتوم بینی در کودکان پیش دبستانی، دبستانی و کودکان در سنین بالاتر به ترتیب 5/16، 7/38  و 9/39 درصد گزارش شدکه نشان دهنده افزایش شیوع انحراف سپتوم بینی با افزایش سن می‌باشد.(25)، مطالعهBozdemir  و همکاران(26) فراوانی افزایش ضخامت مخاط پوشاننده و التهاب ژنرالیزه در مخاط سینوس های پارانازال را به ترتیب 7/51 و 3/17 درصد و تحت عنوان دو متغیر با تعاریف جدا گزارش کرد، در حالی که در مطالعه حاضر این تعاریف تحت عنوان کلیOpacification  گزارش شده است.

فراوانیOpacification  در سینوس های پارانازال در مطالعه حاضر، 6/63 درصد گزارش شد. در مطالعهCho  و همکاران فراوانی(27) Opacification  سینوس های پارانازال، 2/59 درصد گزارش شد. در این مطالعه Opacification با بیشترین فراوانی در سینوس های ماگزیلاری و اتموئید قدامی یافت شد، که با نتایج گزارش شده مطالعه Cho و همکاران (27) مطابقت داشت.در این مطالعه تفاوت آماری معناداری برای Opacification   سینوس های پارانازال در بین زنان و مردان یافت نشد، که با نتایج مطالعه Tail  (28) و  Karaoglanoglu مشابهت داشت. ولی با نتایج مطالعه Cho و همکاران (27) که در آن فراوانی Opacification  سینوس های پارانازال در مردان بیشتر گزارش شده بود، متفاوت بود.

در مطالعه حاضر فراوانیOpacification   سینوس های پارانازال در گروه های سنی بالاتر، بیشتر بود، که با نتایج مطالعه Cho و همکاران(27) مطابقت داشت. در مطالعهGracco  و همکاران (29) نیز بیان شد که سن یک فاکتور پیشگویی کننده مهم برای افزایش ضخامت مخاط سینوس است. در عین حال در مطالعه Lesserson   و همکاران (30)، گزارش شد که هیچ ارتباطی بین سن و ابنورمالیتی های سینوس وجود ندارد.

در این مطالعه اختلاف آماری معناداری برای فراوانی مدل های مختلف انحراف سپتوم بینی به تفکیک وضعیت های مختلف فراوانی Opacification کلی )نرمال، خفیف، متوسط و شدید) یافت نشد. همچنین، در مطالعه‌ی Taghiloo و همکاران (19) نیز ارتباط معناداری برای تایپ های مختلف انحراف سپتوم بینی از نظر فراوانی وضعیت های موکوزیت و سینوزیت در سینوس ماگزیلاری مشاهده نشد. در مطالعه Vasegh و همکاران(22) نیز ارتباط معناداری بین انحراف سپتوم بینی و افزایش ضخامت مخاط سینوس ماگزیلاری چه به صورت لوکالیزه و چه به صورت ژنرالیزه گزارش نگردیده است.

تفاوت در فراوانی های گزارش شده در این مطالعه با مطالعات دیگر را می توان به تفاوت در تعاریف و طبقه بندی ابنورمالیتی های مشاهده شده در سینوس های پارانازال و فقدان یک تعریف واحد برای آنها نسبت داد. عواملی از قبیل نحوه ی طبقه بندی گروه های سنی و Cut off در نظر گرفته شده برای افزایش ضخامت غیرنرمال مخاط سینوس و تأثیر تغییرات فصلی روی بروز برخی از پاتولوژی های سینوس های پارانازال نیز می تواند توجیه کننده تفاوت ها در نتایج گزارش شده در مطالعات باشد.

 

 

نتیجه گیری

نتایج این مطالعه نشان داده است فراوانی انحراف
سپتوم بینی و Opacification سینوس های پارانازال تفاوت معناداری بین دو جنس ندارد، اگرچه این میزان در گروه سنی بالاتر، بیشتر بوده است.  لذا توصیه می شود در بررسی علت Opacification سینوس های پارانازال، انحراف بینی به عنوان یک پارامتر مستعد کننده مورد بررسی قرار گیرد.

 

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بابل جهت تصویب بودجه طرح و زحمات و همکاری بی دریغ اساتید دانشکده دندانپزشکی بابل و پرسنل کلینیک خصوصی رادیولوژی دکتر فریدا عابسی، به دلیل در اختیار گذاشتن اطلاعات کمال قدردانی و
تشکر به عمل می­آید.

 تضاد منافع

هیچ تضاد منافعی وجود ندارد.

 

 

مراجع

  1. de Paula SBS, Nunes LA, de Oliveira Ruellas AC, de Castro ACR. Influence of nasal septum deviation on fluctuating asymmetries of the nasomaxillary complex: A cross‐sectional study. J Anat 2022;241(6):1273-86.
  2. Most SP, Rudy SF. Septoplasty: basic and advanced techniques. Facial Plast Surg Clin North Am 2017;25(2):161-9.
  3. Abou Sleiman R, Saadé A. Effect of septal deviation on nasomaxillary shape: A geometric morphometric study. J Anat 2021;239(4):788-800.
  4. Malpani SN, Deshmukh P. Deviated Nasal Septum a Risk Factor for the Occurrence of Chronic Rhinosinusitis. Cureus 2022;14(10).
  5. Earwaker J. Anatomic variants in sinonasal CT. Radiographics 1993;13(2):381-415.
  6. Lehmann P, Bouaziz R, Page C, et al. Sinonasal cavities: CT imaging features of anatomical variants and surgical risk. J Radiol 2009;90(1 Pt 1):21-9.
  7. Alghamdi FS, Albogami D, Alsurayhi AS, et al. Nasal Septal Deviation: A Comprehensive Narrative Review. Cureus 2022;14(11).
  8. Mohebbi A, Ahmadi A, Etemadi M, Safdarian M, Ghourchian S. An epidemiologic study of factors associated with nasal septum deviation by computed tomography scan: a cross sectional study. BMC Ear Nose Throat Disord 2012;12:1-5.
  9. Daniels DL, Mafee MF, Smith MM, et al. The frontal sinus drainage pathway and related structures. AJNR Am J Neuroradiol 2003;24(8):1618-27.
  10. White, Stuart C., and Michael J. Pharoah. Oral radiology-E-Book: Principles and interpretation: Elsevier Health Sciences; 8th2018.
  11. Poje G, Zinreich J, Skitarelic N, et al. Nasal septal deformities in chronic rhinosinusitis patients: clinical and radiological aspects. ACTA otorhinolaryngologica italica 2014;34(2):117.
  12. Lev MH, Groblewski JC, Shortsleeve CM, Curtin HD. Imaging of the sinonasal cavities: inflammatory disease. Applied Radiology 1998;27:20-31.
  13. Tandon S, Giridher V, Juneja A. Symptomatic Septal Deviation: Its Nasal Endoscopy and Computed Tomography-aided Correlation with Chronic Rhinosinusitis. Group 2019;1:6.
  14. Freitas MRd, Vasconcelos DN, Freitas ÂEdHA, Maia Filho JH. Nasal endoscopic and CT scan alterations of the paranasal sinuses as predictors of severity in patients with cystic fibrosis. Braz J Otorhinolaryngol 2013;79:480-486.
  15. Janovic N, Janovic A, Milicic B, Djuric M. Is computed tomography imaging of deviated nasal septum justified for obstruction confirmation? Ear Nose Throat J 2021;100(2):NP131-NP136.
  16. Periyasamy V, Bhat S, Sree Ram M. Classification of naso septal deviation angle and its clinical implications: a CT scan imaging study of Palakkad Population, India. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg 2019;71:2004-2010.
  17. Rao JJ, Kumar EV, Babu KR, Chowdary VS, Singh J, Rangamani SV. Classification of nasal septal deviations—relation to sinonasal pathology. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg 2005;57:199-201.
  18. de Araújo Neto SA, Baracat ECE, Felipe LF. A new score for tomographic opacificacation of paranasal sinuses in children. Braz J Otorhinolaryngol 2010;76(4):491-498.
  19. de Castro Lopes SLP, de MORAES MEL, Junior LRCM, et al. Cone-Beam Computed Tomography analysis of prevalence of Nasal Septum Deviation and its relationship with the presence of Middle Concha Bullosa. Brazilian Dental Science 2015;18(2):38-43.
  20. Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977:159-174.
  21. Ominde BS, Ikubor J, Igbigbi PS, Okolugbo N. Variations of the Nasal Septum in Adult Nigerians: Computed Tomography Study. Int Arch Otorhinolaryngol 2023;27:240-47.
  22. Moshfeghi M, Abedian B, Ahsaie MG, Tajdini F. Prevalence of nasal septum deviation using cone-beam computed tomography: a cross-sectional study. Contemp Clin Dent 2020;11(3):223.
  23. Taghiloo H, Halimi Z. The frequencies of different types of nasal septum deviation and their effect on increasing the thickness of maxillary sinus mucosa. J Dent Res Dent Clin Dent Prospects 2019;13(3):208.
  24. Choi SY, Jeon SY, Rim HS, Kim SW, Min J-Y. Nasal Septal Deviation and Incidental Paranasal Sinus Opacification: A Role of Computed Tomography. Journal of Rhinology 2021;28(1):50-56.
  25. Mladina R, Čujić E, Šubarić M, Vuković K. Nasal septal deformities in ear, nose, and throat patients: an international study. Am J Otolaryngol 2008;29(2):75-82.
  26. Vasegh Z, Moshfeghi M, Jalali N, Amiri MJ. Prevalence and Correlation of Concha Bullosa and Nasal Septal Deviation with Maxillary Sinus Mucosal Thickening Using Cone-Beam Computed Tomography. Journal of Iranian Medical Council 2023; 7(1).
  27. Zielnik-Jurkiewicz B, Olszewska-Sosińska O. The nasal septum deformities in children and adolescents from Warsaw, Poland. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2006;70(4):731-736.
  28. Wojas O, Szczęsnowicz-Dąbrowska P, Grzanka A, Krzych-Fałta E, Samoliński BK. Nasal septum deviation by age and sex in a study population of Poles. Journal of Rhinolaryngo-Otologies 2019;7.
  29. Yildirim I, Okur E. The prevalence of nasal septal deviation in children from Kahramanmaras, Turkey. International journal of pediatric otorhinolaryngology 2003;67(11):1203-06.
  30. Bozdemir E, Gormez O, Yıldırım D, Erik AA. Paranasal sinus pathoses on cone beam computed tomography. J Istanb Univ Fac Dent 2016;50(1):27.
  31. Cho B-H, Jung Y-H. Prevalence of incidental paranasal sinus opacification in an adult dental population. Imaging Science in Dent 2009;39(4):191-194.
  32. Tatli MM, San I, Karaoglanoglu M. Paranasal sinus computed tomographic findings of children with chronic cough. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2001;60(3):213-17.
  33. Gracco A, Incerti Parenti S, Ioele C, Alessandri Bonetti G, Stellini E. Prevalence of incidental maxillary sinus findings in Italian orthodontic patients: a retrospective cone-beam computed tomography study. Korean J Orthod 2012;42(6):329-334.
  34. Lesserson JA, Kieserman SP, Finn DG. The radiographic incidence of chronic sinus disease in the pediatric population. Laryngoscope 1994;104(2):159-166.

 

مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
دوره 48، شماره 2
خرداد 1403
صفحه 625-637

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 06 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار