A Survey of Microbial Contamination of New Acrylic Removable Denture's Made in Yazd (Iran) Dental Laboratories 2009

Document Type : original article

Authors

1 Assistant Professor, Dept of Prosthodontics, School of Dentistry, Shahid Sadoughi University of Yazd Medical Sciences, Yazd, Iran

2 Associate Professor, Medical Mycologist, School of Medicine, Shahid Sadoughi University of Yazd Medical Sciences, Yazd, Iran

3 Dentist

4 Laboratory BS, Dept of Bacteriology & Parasitology, School of Medicine, Shahid Sadoughi University of Yazd Medical Sciences, Yazd, Iran

Abstract

Introduction: Microbial contamination of removable denture and their contact with saliva and oral tissues can cause microbial cross-contamination among dental clinic personnel, dental laboratories and patients. These microorganisms can cause unpredictable infections especially systemic, pneumonia and even cardiac infections in elderly and immunosupressed patients. The aim of this study was to identify the microorganisms on the surface of removable prostheses ready for delivery (new dentures) in Yazd dental laboratories
Materials & Methods: Fifty five new removable complete dentures were randomly selected from 5 Yazd dental laboratories. All dentures were washed by 100ml of sterile normal saline, centrifuged and precipitants were used for culture on the specific microbial media. Finally, the isolated aerobic, anaerobic microbial colonies and isolated fungi were identified according to diagnostic tests.
Results: Bacterial contaminations were seen in all prostheses whereas 58.2% showed fungal contaminations. Staphylococcus, nonpathogenic Neisseria spp, Corynebacteria, Acenitobacteria, E. coli, and Entrobacter spp were the common isolated bacteria in the current study. Saprophyte fungi such as Aspergillus, penicillium, mucor and yeasts especially Candida species were the most isolated fungi from dental prostheses in the present study.
Conclusion: Results of the present study showed bacterial and fungal contamination even on newly made prostheses. It seems that control and prevention of cross-contamination should be taken more seriously in dental practices and laboratories.

Keywords


مقدمه

عوامل عفونت‏زای خطرناکی، همواره دندانپزشکان و تکنسین‏‏های دندانپزشکی را تهدید می‏‏کند و لازم است که آنها از راه‏های محافظت از خود و پرسنل وابسته آگاهی داشته باشند.(2و1) کنترل آلودگی‏ها از مهمترین وظایف کادر دندانپزشکی بوده که اخیراً برای پیشگیری از انتقال عفونت‏های خطرناکی مانند ایدز، هپاتیت و بسیاری از عفونت‏های دیگر اهمیت بیشتری پیدا کرده است.(3) با توجه به احتمال انتقال آلودگی از راه پروتز‏های متحرک دندانی، دقت و توجه بیشتر پرسنل لابراتوار‏های دندانپزشکی در ضدعفونی پروتز‏ها و قالب‏ها اهمیت می‏یابد.(4) هرگونه وسیله خارجی که در داخل د‏هان استفاده می‏شود از جمله پروتز‏ها و قالب‏های د‏هانی، می‏توانند به عنوان یک منبع مهم برای انتقال عفونت یا عفونت متقاطع (Cross-contamination) عمل کنند.(6و5) به‏علاوه در صورت عدم ضدعفونی دقیق و مناسب پروتز‏های استفاده شده‏ای که از کلینیک‏های دندانپزشکی جهت آستر، ترمیم یا پرداخت مجدداً به آزمایشگاه فرستاده می‏شوند، حجم زیادی از میکروارگانیسم‏‏های د‏هانی منتقل می‏شوند و سبب ایجاد چرخه انتقال عفونت متقاطع بین بیمار و پرسنل لابراتوار‏ها، دندانپزشک و سایر پرسنل دندانپزشکی می‏شوند.(9-7)

علاوه بر پروتز‏های دندانی، کست‏‏های گچی تهیه شده از قالب‏‏ها نیز می‏‏توانند حاوی میکروارگا نیسم‏‏های عفونی خطرناک بوده و باعث آلودگی و انتقال مستقیم عوامل عفونی در زمان آماده سازی یا ترمیم در لابراتوار‏های دندانپزشکی شوند. در لابراتوار‏ها، پیشگیری از انتقال عفونت در دو زمان ضدعفونی قالب‏‏ها و ضدعفونی پروتز‏ها دارای اهمیت مضاعف می‏باشد.(6و5) در حال حاضر رعایت اصول بهداشتی و در نتیجه مهار عفونت از مهمترین روش‏ها در حل مشکلات نظام سلامت محسوب می‏شود.(8) از آنجایی که در بسیاری از موارد بیماران مبتلا به امراض عفونی قابل تشخیص نیستند، آگاه سازی کارکنان دندانپزشکی و بیماران از خطرات و روش‏های سرایت متقاطع عوامل عفونی دارای اهمیت زیادی می‏‏باشد. با وجود اینکه روش‏های گوناگونی برای مقابله و ضدعفونی میکروب‏ها پیشنهاد شده است(9) ولی متاسفانه از بین بردن کامل آلودگی‏‏های میکروبی و قارچی از سطوح قالب‏‏ها و پروتز‏‏ها مشکلی است که همچنان باقی است. مطالعات مختلف بیانگر این است که دندانپزشکان و تکنسین‏‏های دندانپزشکی اطلاعات و آگاهی لازم در مورد روش‏های ضدعفونی قالب‏‏ها و رعایت نکات فردی جهت کنترل عفونت‏ها را ندارند.(10) علاوه بر این روش‏های ضدعفونی بایستی مفید و بدون اثرات جانبی بوده و بر فرآیند قالب‏گیری و همچنین برروی دنچر‏ها ﺗﺄثیر سوء نداشته باشد.(12و11) هرچند مطالعات متعددی برای بررسی میزان و نوع آلودگی‏های میکروبی دنچر‏های استفاده شده انجام شده است، ولی موارد بسیار معدودی بر روی میزان آلودگی‏های میکروبی دنچر‏های نو و آماده تحویل به بیماران وجود دارد که این مطالعات اندک، آلودگی بالای باکتریال و قارچی این دنچر‏ها نشان دادند.(13)

مطالعات مختلف نشان‏دهنده آلودگی بالای کاندیدایی درد‏هان افراد دارای پروتز د‏هانی می‏باشد، به طوریکه در یک مطالعه 28% افراد داری پروتز د‏هانی علی‏رغم دارا بودن مخاط د‏هانی سالم دارای کلونیزاسیون بالای کاندیدایی د‏هان بودند. گونه‏‏های مختلف کاندیدا از عوامل مهم عفونت‏های د‏هان و همچنین عفونت‏‏های منتشر سیستمیک در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی می‏باشند.(14) قارچ‏های دیگری مانند گونه‏‏های آسپرژیلوس و پنی سیلیوم (خصوصاً گونه پنی سیلیوم مارنفئی) از عوامل عفونت‏های سیستمیک از جمله عفونت‏های تنفسی آسپرژیلوزیس و پنی سیلیوز در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی می‏باشند.(15) روش‏های مختلف کنترل عفونت در لابراتوار‏های دندانپزشکی توسط کمیته دندانپزشکی آمریکا منتشر و توصیه شده است که این نکات می‏بایست توسط کارکنان لابراتوار‏ها رعایت گردد؛ ولی شواهد نشان می‏دهد که اغلب تکنسین‏‏های لابراتوار‏ها در مورد ضدعفونی قالب‏‏ها وپروتز‏‏ها و استفاده از مواد ضدعفونی‏کننده و در نتیجه کنترل عفونت و روش‏های جلوگیری از ابتلا به بیماری‏‏های عفونی آگاهی کمی دارند.(16) هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین میزان آلودگی و تعیین هویت میکروارگانیزم‏‏های موجود در سطح پروتز‏های کامل نو و آماده تحویل به بیمار توسط لابراتوار‏های شهر یزد بوده است.

مواد و روش‏‏ها

جهت انجام این مطالعه توصیفی-تحلیلی، از 5 لابراتوار دندان‏سازی شهر یزد که به صورت تصادفی از لیست لابراتوار‏های شهر یزد انتخاب شده بودند، تعداد 52 دنچر نو ضمن هماهنگی با مسولین لابراتوار برای بررسی انتخاب شدند. تعداد نمونه با توجه به فرمول زیر محاسبه شد.

        z21- α2 p(1-p)

n=  ------------------

               d2

دنچر‏های نو انتخاب شده در داخل شیشه‏‏های استریل حاوی 100 میلی لیترسرم فیزیولوژی استریل قرار داده شدند و سریعاً به آزمایشگاه میکروب شناسی جهت کشت انتقال داده شد.

در آزمایشگاه پس از شیکر نمودن شیشه‏‏های حاوی پروتز و سرم فیزیولوژی، میزان 10 سی سی از محلول سرم فیزیولوژی داخل شیشه‏‏ها سانتریفوژ شد و از رسوب آن با استفاده از لوپ میکروب شناسی به میزان ml 1/0 برداشته شد و بر روی سه محیط کشت روتین بلاد آگار، EMB(جهت جداسازی باکتری ها) و سابورودکستروزآگار (جهت جداسازی قارچ‏ها) کشت داده شد. تمامی کشت‏های باکتریال در انکوباتور 37 درجه سانتیگراد به مدت 48 ساعت و کشت‏های قارچی در حرارت محیط و به مدت یک هفته نگهداری شدند. سپس با بررسی کلنی میکروبی جدا شده بر روی محیط‏های کشت و تهیه لام رنگ‏آمیزی شده از هر کلنی جنس و گونه‏‏های مختلف عوامل میکروبی شناسایی شد. در صورت نیاز از تست‏های تشخیص افتراقی جهت تشخیص نهایی کلنی‏‏های میکروبی جدا شده استفاده شد. در موارد مورد نیاز جهت تشخیص نهایی باکتری‏های جدا شده علاوه بر محیط‏های فوق از سایر محیط‏های کشت افتراقی مانند Chocolate agar و  TSIنیز استفاده شد که کاربرد هر کدام از محیط‏ها در زیر آمده است:

محیط Blood-agar محیط روتین جهت رشد میکروارگانیسم‏های هوازی و بی هوازی اختیاری.

(EMB) Eosin-methylen-blue محیط روتین برای کشت باکتری‏های روده‏ای گرم منفی

Chocolate agar. گونه‏‏های محیط اختصاصی جهت جداسازی  Nyceria و Hemophilus

(TSI) Triple Sugar Iron Agar محیط اختصاصی به منظور تشخیص باکتری‏های روده ای

Sabouround dextrose agar محیط روتین برای جداسازی قارچ‏ها از جمله گونه‏‏های کاندیدا

محیط‏های فوق از محصولات شرکت Merck کشور آلمان بودند.

تست‏های تشخیص افتراقی مورد استفاده در این مطالعه و موارد کاربرد آنها در زیر آمده است.

- تست کوآگولاز برای تشخیص استافیلوکوکوس ارئوس. افزودن و مخلوط کردن یک کلنی باکتری به یک قطره پلاسمای تازه که در صورت مشاهده لخته بصورت دانه‏‏های سفیدرنگ، این باکتری کواگولاز مثبت است.

- تست اکسیداز برای تشخیص گونه‏‏های نایسریا و باسیل‏های گرم منفی. کلنی این باکتری‏ها در مجاورت با معرف ایندوفنل به رنگ بنفش در می‏آید.

- تست کاتالاز برای تشخیص گونه‏‏های استافیلوکوک‏‏ها. کلنی این باکتری‏ها در مجاورت با آب اکسیژنه حباب‌‏های اکسیژن آزاد می‏کنند.

- تست حساسیت به نووبیوسین: استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس که نسبت به این آنتی بیوتیک مقاوم بوده و توانایی رشد دارد.

تست (MR-VP) Methylen Red و Voges Proskaur برای تشخیص بعضی از گونه‏‏های انتروباکتریاسه استفاده می‏شود.

با تلقیح کلنی باکتری‏های انتروباکتریاسه در MR-VP این باکتری‏ها گلوکز را تخمیر و باعث تغییر رنگ قرمز محیط می‏شود.

- تست تولید لوله زایا (تشخیص کاندیدا آلبیکنس). افزودن یک کلنی مخمر به دو قطره سرم، انکوباسیون در حرارت 37 درجه به مدت 2 ساعت، تهیه اسمیر و مشاهده لوله‏‏های زایا در زیر میکروسکوپ که نشان‏دهنده کاندیدا آلبیکنس است.

تنها دنچر‏های کامل و نو تازه ساخته شده که آماده تحویل به بیماران بود در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و دنچر‏های بیمارانی که قبلاً استفاده شده بود و برای رفع عیب به آزمایشگاه عودت داده شده بودند و یا دنچر‏های پارسیل، از دور مطالعه خارج شدند.

 

یافته‏‏ها

تمام نمونه‏‏های بررسی شده (100%) دارای کشت مثبت باکتریایی بودند؛ در حالی که که تنها 32 نمونه (2/58%) از پروتز‏ها دارای کشت مثبت قارچی بودند. باکتری‏‏های یافت شده از دنچر‏های مورد بررسی در این مطالعه به ترتیب فراوانی شامل گونه‏‏های مختلف استافیلوکوکوس از 2/58% دنچر‏ها (استافیلوکوکوس ارﺋﻮس، استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس)، نایسریا‏های غیربیماری‏زا 6/43% نمونه‏‏ها، کورینه باکتریوم‏‏ها 7/32%، استینوباکتر 20%، اشریشیا کولی 7/12%. و انتروباکتریاسه 6/3% دنچر‏ها بودند (نمودار 1).

 

 

نمودار 1 : درصد فراوانیانواع مختلف باکتری‏های آلوده کننده دنچر‏های ساخته شده در لابراتوار‏های شهر یزد قبل از تحویل به بیمار

 

 

قارچ‏‏های یافت شده به ترتیب فراوانی شامل قارچ‏‏های ساپروفیتی مانند آسپرژیلوس از 40% دنچر‏ها، پنی سیلیوم 1/29%، موکوراز 5/14%، قارچ‏‏های مخمری مانند کاندیدا آلبیکنس 9%، گونه‏‏های کاندیدا غیرآلبیکنس 5/5% و ساکارومیسس 6/3%، بودند (نمودار 2).

 

نمودار 2 : درصد فراوانی انواع قارچ‏های آلوده کننده دنچر‏های ساخته شده در لابراتوار‏های شهر یزد قبل از تحویل به بیمار

 

 

بحث

نتایج مطالعه حاضر نشان‏دهنده آلودگی باکتریال در تمامی و آلودگی قارچی در 2/58% از دست دندان‏های نو مورد بررسی بود و بنابراین احتمال عفونت متقاطع توسط آنها وجود داشت. بررسی‏های مختلف نشان داده است که علاوه بر مطب‏‏ها، لابراتوار‏‏های دندانپزشکی نیز از مکان‏های انتقال دهنده آلودگی می‏باشد.(17)

در مطالعه حاضر گونه‏‏های استافیلوکوکوس‏‏ها، نایسریا‏‏های غیربیماری‏زا، کورینه باکتریوم‏‏ها، استینوباکتر‏ها، اشرشیاکولی و باکتری‏های انتروباکتریاسه به ترتیب از فراوان‏ترین باکتری‏های جدا شده از دنچر‏های ساخته شده در لابراتوار‏های شهر یزد بود. در حالی که در مطالعه مشابهی در شیراز به ترتیب باکتری‏های پپتواسترپتوکوک، نیسریا، گونه‏‏های استافیلوکوک، استرپتوکوک آلفا همولیتیک آسینتوباکتر و گونه‏‏های دیگر انترو باکتریاسه از فراوان‏ترین گونه‏‏های جدا شده از دنچر گزارش شدند که تا حدودی با ترتیب باکتری‏های جدا شده در این مطالعه متفاوت بوده است. از طرفی، نوع قارچ‏های جدا شده در مطالعه اخیر با مطالعه انجام شده در شیراز مشابه بوده و تنها تفاوت در مورد گونه‏‏های کاندیدا بود که در شیراز به عنوان شایع‏ترین قارچ گزارش شده بود ولی در مطالعه حاضر در رده چهارم از نظر فراوانی قرار داشت.(13)

البته بررسی‏های گوناگونی در خصوص نوع و میزان آلودگی پروتزهای دندانی بر روی پروتزهای استفاده شده بیماران انجام شده است و در اغلب این مطالعات انواع باکتری‏ها و از بین قارچ‏ها تنها کاندیدا مدنظر قرار گرفته بود. در حالی که قارچ‏های دیگری مانند گونه‏های آسپرژیلوس، پنیسیلیوم و موکور نیز وجود دارند که می‏توانند مشابه کاندیدا در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی و دیابتیک‏های کتواسیدوز خطرناک باشند و در بعضی موارد امکان انتشار آنها از راه دهان و سیستم گوارشی وجود دارد.(19و18) لذا در مطالعه حاضر با بررسی پروتزهای نو وآماده تحویل تلاش شده است که باکتری‏ها و قارچ‏های احتمالی موجود در سطح این پروتزها مشخص گردند. با توجه اینکه در بررسی حاضر تنها دنچر‏های نو و تازه ساخته شده مورد آزمایش قرار گرفتند و دنچر‏های استفاده شده از دور مطالعه خارج شدند، همانگونه که انتظار می‏رفت میکروارگانیسم‏های پاتوژن کمتری از آنها جدا گردید. استافیلوکوکوس‏ها از باکتری‏های فلور طبیعی پوست و مخاط انسان می‏باشند. در بررسی حاضر سه نوع استافیلوکوکوس اورﺋﻮس و استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس و استافیلوکوکوس ساپروفتیکوس از پروتزهای مورد مطالعه جدا شدند. این باکتری‏ها می‏توانند به سهولت در اثر تماس پوست یا مخاط با دنچر آلوده منتقل شده و باعث عفونت، آبسه و گاهی سپتی سمی‏های کشنده شوند.(17) کورینه باکتریوم‏های غیربیماری‏زا از 7/32% دنچرها و گونه‏های آسینتوباکتر نیز در کشت‏های باکتریایی یافت شده‏اند که به ندرت می‏توانند سبب بیماری می‏شوند.(17)

در مطالعه حاضر 7/12% پروتزهای مورد بررسی، آلوده به E.Coli بودند. این باکتری از باسیل‏های گرم منفی خانواده انتروباکتریاسه ساکن روده بوده و بخشی از فلور طبیعی روده را تشکیل می‏دهد. با توجه به اینکه این باکتری توانایی ایجاد عفونت‏های روده‏ای و مجاری ادراری دارد، جدا شدن این باکتری از این دنچرهای مورد بررسی دارای اهمیت می‏باشد. Preston و همکاران در مطالعه‏ای نشان داده‏اند که باسیل‏های گرم منفی شامل ٤٣ درصد از میکروارگانسم‏های ساکن د‏هان در افراد مسن می‏باشند که به راحتی می‏توانند از راه تشکیل پلاک دنچر منجر به انتشار عفونت در پرسنل دندانپزشکی شوند.(18)

در بررسی حاضر باسیلوس‏ها از فراوان‏ترین باکتری‏‏های جدا شده بودند که اکثراً از باکتری‏های فلور طبیعی خاک، آب، هوا، سبزیجات و میوه‏‏ها می‏باشند و مستقیماً هیچ گونه نقش بیماری‏زایی در افراد سالم ندارند؛ ولی جزء باکتری‏های فرصت طلب بوده و در افراد مستعد می‏توانند موجب بیماری شوند.(19و17)

آلودگی قارچی در 2/58% دنچرهای مورد بررسی مشاهده شد. قارچ‏های فرصت‏طلبی مانند گونه‏های آسپرژیلوس از فراوان‏ترین قارچ‏های جدا شده در این مطالعه بودند. قارچ آسپرژیلوس نیجر و آسپرژیلوس فومیگاتوس در افراد مبتلا به نقص ایمنی حساسیت‏های شدید ایجاد می‏‏کنند. پنی سلیوم قارچ ساپروفیتی است که در طبیعت به فراوانی یافت می‏‏شود و بیماری حاصل از گونه‏های آن نادر می‏‏باشد. Tomsikova انتشار قارچ‏های کاندیدا، رودوتورولا و آسپرژیلوس را از راه دستگاه گوارش در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی می‏‏باشند، گزارش نموده است.(20) قارچ‏های مذکور سبب عفونت‏‏های منتشره Aspergillosis، Candidiasis و Zygomycosis می‏شوند و که می‏توانند منجر به مرگ در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، دیابتی و سایر افراد مستعد شوند.(22و21) کاندیدا آلبیکنس از سایر قارچ‏های جدا شده از دنچر‏ها در این مطالعه بودند که از شایع‏‏ترین عوامل قارچی فرصت‏طلب محسوب می‏شود و عامل عفونت‏هایی مانند استوماتیت د‏هانی، برفک (Thrush) و همچنین شقاق گوشه لب (Angular cheilitis) در د‏هان محسوب می‏شود. گونه‏‏های مختلف کاندیدا از جمله کاندیدا آلبیکنس همچنین عامل عفونت‏های منتشر و سیستمیک در ریه، برونش و دستگاه گوارش افراد مستعد است.(22) استنشاق گونه‏‏های مختلف قارچ کاندیدای موجود در بزاق و پلاک میکروبی دنچر، در افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی می‏تواند موجب بیماری‏‏های منتشر کاندیدایی شود.(23) گزارش‏هایی از عفونت‏‏های تنفسی کاندیدایی در افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی یا در بیمارانی که به مدت مدیدی از آنتی بیوتیک‏های وسیع‏الطیف استفاده نموده‏اند، وجود دارد.(24) با اینکه نقش کاندیدا مخصوصاً گونه کاندیدا آلبیکنس در بروز عفونت‏های مختلف حاصله از دست دندان گزارش شده است،(25) ولی با توجه به شیوع روزافزون ضعف سیستم ایمنی و مصرف گسترده دارو‏های سرکوب کننده سیستم ایمنی، احتمال بیماری‏زایی قارچ‏های دیگری مانند گونه‏‏های فرصت‏طلب آسپرژیلوس، موکور و ریزوپوس که سابقاً کمتر عامل بیماری بوده‏اند نیز، بایستی در نظر گرفته شوند.(21) متاسفانه این قارچ‏ها از قارچ‏های شایع موجود در هوا و طبیعت هستند که احتمال آلوده کردن هر چیزی از جمله پروتز‏های د‏هانی را دارند و هیچ گونه حساسیتی به ضدعفونی کننده‏‏های رایج مورد استفاده در دندانپزشکی ندارند.(26)

نتیجه گیری

هر شئ خارجی که در د‏هان قرار گیرد، مثل پروتز‏‏ها یا قالب‏‏ها، امکان ایجاد سیکل عفونت متقاطع را دارند. نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده آلودگی باکتریال و قارچی در پروتز‏های نو ساخته شده و آماده تحویل به بیماران بود. لذا لازم است که جهت ضدعفونی در مراحل ساخت و پرداخت دنچر‏ها در لابراتوار‏های دندانپزشکی دقت بیشتری شود.

تشکر و قدردانی

از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد و معاونت پژوهشی دانشکده دندانپزشکی که منابع مالی این تحقیق را فراهم نموده‏اند، کمال تشکر و قدردانی به عمل می‏‏آید.

  1. Glick M. Infections, Infectious Diseases and Dentistry. Part II. The Dental Clinics of North America. Phildelphia: W.B. Saunders Co; 2003; P. 605-756.
  2. Powell GL, Runnells RD, Saxon BA, Whisenant BK. The presence and identification of organisms transmitted to dental laboratories. J Prosthet Dent 1990; 64(2): 235-7.
  3. Glass RT, Bullard JW, Hadley CS, Mix EW, Conrad RS. Partial spectrum of microorganisms found in dentures and possible disease implications. J Am Osteopath Assoc 2001; 101(2): 92-4.
  4. Banting DW, Scott AH. Microwave disinfection of dentures for the treatment of oral candidiasis. Special Care in Dentistry 2001; 21(1): 4-8.
  5. Agostinho AM, Miyoshi PR, Gnoatto N, Oliveira Paranhos HF, Figueiredo LD, Salvador SL. Cross-contamination in the dental laboratory through the polishing procedure of complete dentures. Braz Dent J 2004; 15(2): 138-43.
  6. Leung RL, Schonfeld SE. Gypsum casts as a potential source of microbial cross-contamination. J Prosthet Dent 1983; 49(2): 210-1.
  7. Hüseyin H, Ülkem A, Can I. Is denture stomatitis related with denture hygiene? Gulhane Tıp Dergisi 2002; 44(4): 412-4.
  8. Schwartz RS, Kinyon TJ, Mayhew R. Infection control in the dental laboratory: A review of the literature. Milit Med 1991; 156(1): 1-4.
  9. Pavarina AC, Pizzolitto AC, Machado AL, Vergani CE, Giampaolo ET. An infection control protocol: Effectiveness of immersion solutions to reduce the microbial growth on dental prostheses. J Oral Rehabil 2003; 30(5): 532-6.
  10. Bayat M, Rafiei A. Statistical survey of dentist's knowledge, attitude and practice about dental infections in Tehran. Journal of Dental School Shahid Beheshti University of Medical Sciences 2002; 20(2): 9-15. (Persian)
  11. Martin N, Martin MV, Jedynakiewicz NM. The dimensional stability of dental impression materials following immersion in disinfecting solutions. Dent Mater 2007; 23(6): 760-8.
  12. Kugel G, Perry RD, Ferrari M, Lalicata P. Disinfection and communication practices: A survey of U.S. dental laboratories. J Am Dent Assoc 2000; 131(6): 786-92.
  13. Vojdani M, Nejabat N, Saiadi M. Fungal and bacterial contamination of dental prostheses made in Shiraz Dental laboratories. Payesh 2006; 5(2): 155-61. (Persian)
  14. Dar-Odeh NS, Shehabi AA. Oral candidosis in patients with removable dentures. Mycoses 2003; 46(5-6):
    187-91.
  15. Sumi Y, Miura H, Sunakawa M, Mishiwaki Y, Sakagami N. Colonization of denture plaque by respiratory pathogens in dependent elderly. Gerodontology 2002; 19(1): 25-9.
  16. Kohn WG, Collins AS, Cleveland JL, Harte JA, Eklund KJ, Malvitz DM. Guidelines for infection control in dental healthcare settings-2003. MMWR Recomm Rep 2003; 52(17): 1-61.
  17. Samaranayake LP,Essential Microbiology for Dentistry. 2nd ed. Edinburgh: Churchill Livingstone; 2002.
    P. 360.
  18. Preston AJ, Gosney MA, Noon S, Martin MV.Oral flora of elderly patients following acute medicaladmission. Gerontology 1999; 45(1): 49-52.
  19. Hauge RH. The changing microbiology of maxillofacial infections. Oral Maxillofacial Surg Clin N Am 2003; 15(1): 1-15.
  20. Tomsikova A. Risk of fungal infection from foods, particularly in immunocompromised patients. Epidemiol Immunol 2002: 51(2): 78-81.
  21. 21. Vu Hai V, Ngo AT, Ngo VH, Nguyen QH, Massip P, Delmont J, et al. Penicilliosis in Vietnam: A series of 94 patients. Rev Med Interne 2010; 31(12): 812-8.
  22. Jainkittivong A, Aneksuk V, Langlais RP. Oral mucosal lesions in denture wearers. Gerodontology 2010; 7(1): 26-32.
  23. Nikawa H, Hamada T, Yamamoto T. Denture plaque past and recent concerns. J Dent 1998; 26(4): 299-304.
  24. Liu KH, Wu CJ, Chou CH, Lee HC, Lee NY,Hung ST, et al. Refractory candidal meningitis in an immunocompromised patient cured by caspofungin. J Clin Microbiol 2004; 42(12): 5950-3.
  25. Lewejohann J, Hansen M, Zimmermann C, Muhl E, Bruch HP. Recurrent Candida sepsis with prolonged respiratory failure and severe liver dysfunction. Mycoses 2005; 48(1): 94-8. (German)
  26. Buergers R, Rosentritt M, Schneider-Brachert W, Behr M, Handel G. Efficacy of denture disinfection methods in controlling Candida albicans colonization in vitro. Acta Odontol Scand 2008; 66(3): 174-80.