Examining the Effect of Saliva Contamination on Sealant Microleakage in Self-Etch Adhesive Systems of Varied Acidity

Document Type : original article

Authors

1 Associate Professor, Pediatric Dentistry Department, Mashhad University of Medical Science, Iran.

2 Assistant Professor, Pediatric Dentistry Department, Oral & Maxillofacial Disease Research Center, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Science, Mashhad, Iran.

3 Assistant Professor, Pediatric Dentistry Department, Dental Material Research Center, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Science, Mashhad, Iran.

4 Pediatric Dentist

5 Postgraduate Student of Pediatric Dentistry, Student Research Committee, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.

Abstract

Introduction: Knowledge of self etch bonding systems with the least amount of microleakage can be a good guidance for choosing a proper adhesive at the time of saliva contamination and reducing fissure sealant working time, especially for children. The aim of this study was to determine the effect of saliva contamination on sealants' microleakage in adhesive systems with different acidity.
Materials & Methods: The occlusal fissures of 54 extracted third molars were prepared with 1/4 round bur. Then teeth were randomly divided into 6 groups. Total etch dentin bonding (Adper single bond2), self etch with weak acidity (Clearfil S3 Bond) and self etch with strong acidity (Adper prompt l-pop) were used. The fissures of teeth, after thermocycling and cutting, were examined. The afore-mentioned bondings were used to treat 3 contaminated and 3 noncontaminated groups, followed by the sealing of fissures.
Results: Comparison of microleakage between groups revealed a significantly lower amount for the self etch bonding with weak acidity (Clearfil S3 Bond)-both in contaminated and noncontaminated teeth versus strong-acidity-self-etch group (Adper prompt l-pop) (P=0.001). However under these conditions comparing microleakage between self etch and total etch bondings indicated no difference.
Conclusion: In the possibility of saliva contamination, the application of weak-acidity-self-etch adhesives (Clearfil S3 Bond) is recommended for fissure sealant therapy.

Keywords


مقدمه

عملکرد پیشگیرانه پیت و فیشورسیلانت با اتصال ماده در سطح مینای اچ شده صورت می‏گیرد و پیت و فیشورهای دندان را از محیط دهان محصور می‏سازد. میزان گیر سیلانت و سیل کامل شیارها در پیشگیری از پوسیدگی حائز اهمیت است. عدم موفقیت فیشورسیلانت به طور عمده با ایزولاسیون ناکافی و آلودگی مینای اچ شده با بزاق و فلوی لثه مرتبط است. لذا استفاده از سیستم‌های ادهزیو که به واسطه ویسکوزیته پایین در سطح مینا به داخل پیت‌ها و شیارهای سطح جونده نفوذ می‌کند، در زیر ماده فیشورسیلانت پیشنهاد می‌شود. استفاده از دنتین باندینگ‏ها در بین ماده سیلانت و دندان در کاهش ریزنشت به ویژه در هنگامی که آلودگی در سطح مینا مطرح است، مفید می‏باشد.(4-1)

در ادهزیوهای توتال اچ ابتدا با استفاده از اسیدفسفریک دمینرالیزیشن مینا ایجاد می‌شود و به دنبال اچ نمودن شستشو نیاز دارد ولی در انواع سلف‏اچ شستشو انجام نمی‌شود. در انواع سلف‏اچ، علاوه بر گیر میکرومکانیکال، گیر شیمیائی بین مونومرهای فانکشنال و هیدروکسی آپاتیت دندان نیز ایجاد می‌شود. در سیستم‏های ادهزیو سلف‏اچ اعتقاد بر این است که زمان کار و حساسیت به رطوبت کاهش یافته است.(7-5)

سیستم‏های ادهزیو سلف‏اچ به سه دسته دارای اسیدیته ضعیف (5/2 pH>)، متوسط (2=(pH و قوی (pH£1) تقسیم می‌شوند.(8) نتایج مطالعات در زمینه باند مینا و ادهزیو‏ها با اسیدیته مختلف متنوع بوده است. پاره‏ای از مطالعات باند انواع اسید ضعیف ادهزیوهای سلف‏اچ را کمتر گزارش نموده‌اند.(10و9) مطالعه بحرالعلومی و نیازمند(11) و مهران(12) تفاوتی در ریزنشت گروه سلف‏اچ Prompt-L-POP و توتال اچ نشان نداد و احتمالاً آن را به واسطه اسیدی بودن (1=pH) سیستم سلف‏اچ Prompt-L-POP عنوان نمودند. مطالعه بصیر و همکاران(13) نشان داد در شرایط آلودگی با بزاق و غیرآلوده، استفاده از سیستم توتال اچ نتایج بهتر از باندینگ سلف‏اچ نسل هفتم را از جهت ریزنشت نشان می‏دهد.

اما پاره‏ای از مطالعات عنوان می‌کنند کارائی ادهزیوهای سلف‏اچ در ایجاد گیر مناسب بر روی مینای تراش نخورده بستگی به شدت و میزان اچینگ مینا ندارد.(16-14)Pashley و Taj(17)ارتباطی بین باند مینا و ادهزیو با pH آنها نیافت. مطالعه Gomes-Silva و همکاران(18)و به دنبال آلودگی با بزاق قدرت باندینگ بالاتری در باندینگ سلف‏اچ با اسیدیته ضعیف (5/2pH=) نسبت به نوع توتال اچ نشان دادند.آنها ذکرنمودند این امر به توانایی بالای هیدروفیل بودن منومرهای اسید ضعیف و اتصال شیمیایی با هیدروکسی آپاتیت مربوط است که باندینگ مناسب‏تری در شرایط آلودگی با بزاق ایجاد نموده است.

هدف از این تحقیق تعیین تاثیر آلودگی با بزاق بر ریزنشت سیلانت‏ها در سیستم‏های ادهزیو سلف‏اچ بااسیدیته مختلف بود. آگاهی یافتن از انواعی از سیستم‏های باندینگ سلف‏اچ که کمترین میزان ریزنشت را نشان می‏دهد می‏تواند راهنمای مناسب در انتخاب نوع ادهزیو مناسب در هنگام آلودگی با بزاق و در عین حال کاهش زمان کارکرد که امری مهم در دندانپزشکی کودکان محسوب می‏شود را فراهم سازد.

مواد و روش‏ها

مطالعه از نوع مداخله‏ای آزمایشگاهی بر روی 54 دندان مولر سوم که به دلیل کمبود فضا یا عدم رویش کشیده شده بودند، انجام شد. دندان‏هایی جهت ورود به مطالعه انتخاب شدند که فاقد هرگونه پوسیدگی، شیار تغییر رنگ یافته، ترک و هیپوپلازی بوده و شیارهای v شکل داشتند. دندان‏ها از خون و بزاق زدوده شدند و در محلول تیمول 2/0% در c˚4 تا زمان انجام مطالعه نگهداری شدند. دندان‏ها در هنگام کار با استفاده از برس و پودر پامیس تمیز شده و خشک شدند و شیارهای سطح اکلوزال با فرز روند یک چهارم به عمق mm5/0 تراش خورد.

سپس دندان‏ها به صورت تصادفی به شش گروه زیر تقسیم شدند:

گروه 1: اچ کردن دندان ¬ دنتین باندینگ Adper single Bond2 ¬ ماده فیشورسیلانت

گروه 2: دنتین باندینگ Clearfil S3 Bond¬ ماده فیشورسیلانت

گروه 3: دنتین باندینگ Adper prompt l-pop¬ ماده فیشورسیلانت

گروه 4: اچ کردن دندان ¬ آلودگی بزاق ¬ دنتین باندینگ Adper single Bond2 + ماده فیشورسیلانت

گروه 5: آلودگی با بزاق ¬ دنتین باندینگ Clearfil S3 Bond¬ ماده فیشورسیلانت

گروه 6: آلودگی با بزاق¬ دنتین باندینگ Adper prompt l-pop¬ ماده فیشورسیلانت

گروه 1 و 4 دندان‏ها توسط ژل اسیدفسفریک 35% (Etch. Rite, Puldent, USA) به مدت 15 ثانیه اچ شده و 15 ثانیه شستشو داده شدند و سپس توسط جریان هوا عاری از چربی خشک شدند تا نمای گچی پیدا کند. در تمام گروه‏ها از دنتین باندینگ توسط یک میکروبرس یک بار مصرف استفاده شد. نحوه آلودگی به بزاق در گروه‏ها به گونه‏ای بود که دندان توسط 01/0 میلی لیتر بزاق تازه فرد داوطلب (حمل توسط میکروپیپت حمل) به مدت 10 ثانیه آلوده و سپس به مدت 5 ثانیه خشک شد. مراحل گذاردن دنتین باندینگ و ماده سیلانت طبق دستور کارخانه سازنده صورت گرفت (جدول 1).


جدول 1 : مواد به کار رفته در مطالعه حاضر

گروه

باندینگ مورد استفاده

روش کار

سیلانت مورد استفاده

1و4

Adper single bond2

(3M-ESPE,st.Paul,MN,USA)

1-اچ نمودن شیارهای اکلوزال به مدت15 ثانیه و سپس شستشو و خشک کردن دندان

2-قراردادن باندینگ در2تا3لایه به مدت 15 ثانیه وسپس 10 ثانیه نوردادن

Clinpro

(3M.ESPE.USA)

 

 

 

 

2و5

Clearfil S3 Bond2

(Kurrary Medical Inc.,Okayama,Japan)

pH=2.7

قراردادن باندینگ در دو تا سه لایه به مدت 20 ثانیه و سپس 10 ثانیه نوردادن

Clinpro

(3M.ESPE.USA)

 

 

 

 

3و6

Adper prompt L-Pop

(3M/ESPE,st,Paul,MN,USA) pH=0.8

قراردادن باندینگ در دو تا سه لایه به مدت 15 ثانیه و سپس 10 ثانیه نوردادن

Clinpro

(3M.ESPE.USA)


 


بعد از اتمام کار، همه دندان‏ها به مدت 24 ساعت در آب مقطر c˚4 نگهداری شدند و سپس روند ترموسایکلینگ به صورت 1000 سیکل در دمای 5 تا 55 درجه سانتی گراد با فاصله 30 ثانیه بین سیکل‏ها انجام شد. برای جلوگیری از نفوذ رنگ به آپکس، کلیه ریشه‏ها با موم چسب پوشانده شد. همچنین سطح دندان به جز ناحیه پوشیده شده با سیلانت و 1 میلی متر از اطراف آن با دولایه لاک پوشیده شد. سپس دندان‏ها به مدت 24 ساعت در محلول فوشین 5% غوطه ور شده و پس از شستشو، هر دندان در اکریل پلی متیل متاکریلات مانت گردید. سپس توسط ماشین برش (Nemo,Iran)، دو برش موازی باکولینگوالی با فاصله  mm 5/1 در بلوک‏های رزینی داده شد و برای هر دندان مقطعی با ریزنشت بیشتر مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج تصاویر توسط دو نفر خوانده شد. جهت محاسبه Intra-examiner reliability توسط آزمون آماری Kappa، 10 درصد نمونه‏ها پس از یک ماه مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت.

دو بـرش با ضـخامت mm 5/1 در دنـدان به صورت

باکولینگوالی به موازات محور طولی داده شد و در زیر میکروسکوپ نوری (Dino-Lite , Digital Microscope, T Taiwan) با بزرگنمایی 40، برشی با ریزنشت بیشتر و طول نفوذ رنگ بیشتر در محل تماس دندان - سیلانت مد نظر قرارگرفت. تعیین میزان ریزنشت به صورت Blind توسط دو فرد معاینه‏گر صورت گرفت.

معیار ریزنشت در روش نفوذ رنگ حداکثر نفوذ رنگ می‏باشد. درجه بندی براساس معیارهای ریزنشت به صورت زیر است (تصویر 1).(9)

درجه 0: بدون نفوذ

درجه 1: نفوذ تا زیر 3/1 حد سیلانت - دندان

درجه 2: نفوذ رنگ به ورای 3/1 تا 3/2 حد سیلانت دندان

درجه 3: نفوذ رنگ بیش از 3/2 حد سیلانت دندان

داده‏ها توسط آزمون من‏ویتنی و کروسکال والیس مورد بررسی قرار گرفتند. جهت مقایسه دو به دو از آزمون من‏ویتنی با تصحیح بن فرونی استفاده شد. در همه آزمون‏ها سطح معنی‏داری 05/0 لحاظ شد.

 

تصویر 1 : درجه بندی نفوذ رنگ با استفاده از میکروسکوپ نوری با بزرگنمایی 40

 

یافته‏ها

مقایسه میزان ریزنشت به تفکیک هر یک از نوع باندینگ‏ها، بین غیرآلوده به بزاق و همتای آلوده به بزاق آنها اختلاف معنی‏داری را نشان نداد (جدول 2). مقایسه میزان ریزنشت در بین گروه‏ها نشان داد اختلاف میزان ریزنشت در بین 3 گروه غیرآلوده به بزاق (02/0=P) و هم چنین در بین 3 گروه آلوده به بزاق معنی‏دار بوده است (004/0=P) (جدول 2). باانجام آزمون من‏ویتنی با تصحیح بن فرونی مشخص شد ریزنشت گروه باندینگ سلف‏اچ با اسیدیته ضعیف (Clearfil S3 Bond2 pH=2.7) در دو حالت غیرآلوده و آلوده به بزاق به صورت مشخص کمتر از گروه سلف‏اچ با اسید قوی (Adper prompt L-Pop pH=0.8) در وضعیت آلوده به بزاق و غیرآلوده بوده است (001/0=P و 010/0=P) (جدول2).


 


جدول 2 : مقایسه دوبه دو میزان ریزنشت در هر گروه با گروه آلوده خود و میزان ریزنشت در گروه‏های مختلف (P-value)

نوع باندینگ*

میزان ریزنشت

آلوده به بزاق

تعداد (درصد)

غیر آلوده به بزاق

تعداد (درصد)

نتیجه آزمون

a,bAdper single bond2

0

1

2

3

(3/58) 7

(0/0) 0

(0/0) 0

(7/41) 5

(8/42) 6

(6/28) 4

(0/21) 3

(0/7) 1

803/0

aClearfil S3 Bond2

 

0

1

2

3

(3/72) 11

(7/6) 1

(7/6) 1

(3/13) 2

(0/79) 11

(0/7) 1

(0/7) 1

(0/7) 1

705/0

bAdper prompt L-Pop

 

0

1

2

3

(0/13) 2

(0/7) 1

(0/13) 2

(0/67) 10

(0/36) 5

(0/7) 1

(0/14) 2

(0/5) 7

212/0

کل

0

1

2

3

(0/13) 20

(0/7) 2

(0/13) 3

(0/67) 17

(0/157) 22

(0/43) 6

(0/43) 6

(0/64) 9

275/0

نتیجه آزمون

 

004/0

020/0

 

*:حروف غیریکسان در نوع باندینگ نشان دهنده معنی‏دار بودن باندینگ‏هاست.


بحث

در مطالعه حاضر تاثیر آلودگی به بزاق بر ریزنشت سیلانت در سیستم‏های ادهزیو سلف‏اچ با اسیدیته مختلف مورد بررسی قرار گرفت. بر طبق یافته‏های این تحقیق میزان ریزنشت در شرایط غیرآلوده و آلوده به بزاق در باندینگ سلف‏اچ Clearfil S3 Bond  (Mild self etch) کمتر از Adper prompt l-pop (Strong self etch) بود، اما اختلافی با نوع توتال اچ Adper single Bond2 مشاهده نشد (جدول 2).

گیر سیلانت‏های رزینی یک روند میکرومکانیکال است که توسط انفیلتراسیون و پلیمریزاسیون سیلانت در میکروپروس‏های دندانی اچ شده در مینا صورت می‏گیرد. به واسطه جاذب بودن سطح دندان اچ شده، حتی یک ثانیه در معرض بزاق قرار گرفتن می‏تواند منجر به ایجاد لایه پلیکل و مسدود شدن میکروپروزیته‏ها شده و متعاقب آن مانع از تشکیل اتصالات رزینی و گیر مکانیکال شود.(12و10) به هرحال استفاده از اسیدفسفریک جهت اچ شدن مینای تراش نخورده که فاقد منشور، هیپرمینرالیزه و حاوی مواد غیرارگانیک بیشتر از لایه‏های عمقی مینا است، منطقی به نظر می‏رسد.(19) اما در مطالعه حاضر اختلافی بین باندینگ توتال اچ با سلف‏اچ در میزان ریزنشت مشاهده نشد.

مطالعات آزمایشگاهی و کلینیکی نشان می‏دهند استفاده از دنتین باندینگ می‏تواند قدرت باند را افزایش داده و ریزنشت را کاهش دهد. درواقع این ادهزیو‏ها به صورت واسطه‏ای بین سطح مینا و سیلانت با داشتن ویسکوزیته پایین در ناحیه پیت و شیار نفوذ نموده و گیر را افزایش می‏دهد. از طرفی از دنتین باندینگ می‏توان در جهت کاهش ریزنشت به دنبال آلودگی دندان با بزاق در درمان فیشورسیلانت نیز استفاده نمود.(21و20)

با توجه به اینکه دنتین باندینگ‏های سلف‏اچ می‏تواند

راحتی بیمار، کاهش زمان کار و کاهش آلودگی را به دنبال آورند در دندان پزشکی کودکان در درمان پیت و فیشورسیلانت مورد توجه قرار گرفته‏اند. از طرفی ادعا بر این است که انواع سلف‏اچ کمتر به رطوبت حساس هستند.(22) در مطالعه حاضر از دو نوع یک مرحله‏ای باندینگ استفاده شد تا زمان کار کاهش یابد.

به علت تنوع ویسکوزیته، کشش سطحی، اسیدیته سیستم، اتصال مونومرهای اسیدی با مینا و غلظت آب در انواع سلف‏اچ باندینگ‏ها نتایج حاصل از استفاده از آنها در درمان فیشورسیلانت متنوع بوده است.(25-23) یکی از این خصوصیات اسیدیته مختلف باندینگ‏ها است و مطالعات نتایج متنوعی در مورد تاثیر آن در ریزنشت و گیر سیلانت ارایه نموده‏اند.

مورفولوژی ساختمان دست نخورده سطح مینا از سطح به عمق مینا متفاوت است به نحوی که لایه سطحی نسبت به نواحی عمقی مینا کمتر به اسید واکنش نشان می‏دهد. لذا به نظر می‏رسد سیستم‏های سلف‏اچ اچینگ کمتری از انواع توتال اچ نشان دهند.(27و26) پاره‏ای از مطالعات نشان می‏دهند بین قدرت باندینگ و شدت دمینرالیزاسیون با استفاده از انواع دارای اسیدیته بالاتر رابطه‏ای وجودندارد. (28و17و16) استفاده از اسیدیته بالاتر حتی در پاره‏ای از موارد، باندینگ ضعیف‏‎تری نشان داده که این امر می‏تواند با غلظت بالاتر منومر اسیدی و هیدروفیلیک و تداخل اسیدیته با نفوذپذیری آب مرتبط باشد. حتی منومراسیدی می‏تواند با آغازگر کامپوزیت تداخل نموده و قدرت باندینگ را تضعیف نماید.(30و29) برخی مطالعات نشان داده‏اند نوع سلف‏اچ باندینگ با اسیدیته بالا نتایج مشابه با انواع توتال اچ را نشان داد و الگوی اچینگ آنها مشابه است. این درحالی است که مشخص شده ایجاد گیر به میزان اچینگ ارتباطی ندارد و بیشتر به میزان گیر نانومتری ایجادشده بین کریستال‏های مینایی و رزین مربوط است.(16و14و12و11) در انواع باندینگ سلف‏اچ با اسیدیته ضعیف علیرغم اچینگ ضعیف، مونومر اسیدی باعث باند شیمیایی با هیدروکسی آپاتیت شده و علاوه بر گیر مکانیکی قدرت باندینگ به مینا را افزایش می‏دهد.(18) در مطالعه حاضر نیز ارتباط بین ریزنشت کمتر و اسیدیته ضعیف‏تر مشاهده شد. به هرحال پاره‏ای از مطالعات باند انواع اسیدی ضعیف رزین‏های سلف‏اچ با دندان را کمتر گزارش نموده‏اند.(10و9) در مطالعه Atash(31) استحکام باند 8 سیستم باندینگ مقایسه شد و باندینگ سلف‏اچ با اسیدیته ضعیف بالاترین استحکام باند را در سطح مینا و عاج نشان داد. در مطالعه Nogourani و همکاران(32) نیز مشخص شد فیشورسیلانت با استفاده از باندینگ با اسیدیته ضعیف حساسیت به رطوبت کمتری از گروه باندینگ توتال اچ نشان می‏دهد.اما Pashley و Tay(17)ارتباطی بین باند مینا و باندینگ‏ها با اسیدیته مختلف پیدا نکردند.

به نظر می‏رسد با تراش مختصر سطح جونده این امکان فراهم شود که استفاده از باندینگ جهت استفاده در مینا کفایت داشته زیرا پرایمرهای با اسیدیته ضعیف با مینای تراش خورده استحکام باند بالایی در مقایسه با با باند مینای سالم و تراش نخورده نشان می‏دهند. لذا در مطالعه حاضر، در ناحیه شیارها تا عمق 5/0 میلیمتر تراش داده شد تا مینای فاقد پریسم در عمق منشور حذف شود.(33)

براساس نتایج این مطالعه در شرایط آلوده و غیرآلوده به بزاق میزان ریزنشت در باندینگ‏های توتال اچ و سلف‏اچ تفاوتی نشان نداد. اما نوع سلف‏اچ با اسیدیته ضعیف در هر دو شرایط بهتر از نوع با اسیدیته قوی عمل نمود. با توجه به در نظر گرفتن پروتکل ساده و زمان کوتاه کارکرد و کاهش زمان کلینیکی که در دندانپزشکی اطفال مزیت بزرگی محسوب می‏شود، استفاده از این نوع ادهزیو سلف‏اچ بااسیدیته ضعیف در شرایطی که امکان آلودگی با بزاق مطرح است و نیز در کودکان فاقد همکاری می‏تواند مفید باشد.

نتیجه گیری

باتوجه به نتایج این مطالعه به نظر می‏رسد در مواردی که امکان آلودگی با بزاق و کاهش زمان کار کلینیکی وجود دارد، باندینگ سلف‏اچ دارای اسیدیته ضعیف مناسب‏تر از انواع دارای اسیدیته قوی باشد. با اینحال مطالعات کلینیکی بیشتر در این زمینه ضروری می‏باشد.

تشکر و قدردانی

این مطالعه با حمایت معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است که بدین وسیله تقدیر و تشکر می‏گردد.

  1. Askarizadeh N, Norouzi N, Nemati S. The effect of bonding agents on the microleakage of sealant following contamination with saliva. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2008; 26: 64-6.
  2. Borsatto MC, Corona SA, Alves AG, Chimello DT, Catirse AB, Palma-Dibb RG. Influence of salivary contamination on marginal microleakage of pit and fissure sealants. Am J Dent 2004; 17: 365-7.
  3. Feigal RJ, Musherure P, Gillespie B, Levy-Polack M, Quelhas I, Hebling J. Improved sealant retention with bonding agents: A clinical study of two-bottle and single-bottle systems. J Dent Res 2000; 79: 1850-6.
  4. Feigal RJ, Quelhas I. Clinical trial of a self-etching adhesive for sealant application: Success at 24 months with Prompt L-Pop. Am J Dent 2003; 16: 249-51.
  5. Rees JS, O'Dougherty D, Pullin R. The stress reducing capacity of unfilled resin in a Class V cavity. J Oral Rehabil 1999; 26: 422-7.
  6. Van Landuyt KL, Kanumilli P, De Munck J, Peumans M, Lambrechts P, Van Meerbeek B. Bond strength of a mild self-etch adhesive with and without prior acid-etching. J Dent 2006; 34: 77-85.
  7. Van Meerbeek B, Yoshida Y, Lambrechts P. A TEM study of two water-based adhesive systems bonded to dry and wet dentin. J Dent Res 1998; 77: 50-9.
  8. Van Meerbeek B, Yoshihara K, Yoshida Y, Mine A, De Munck J, Van Landuyt KL. State of the art of self-etch adhesives. Dent Mater 2011; 27: 17-28.
  9. Hannig M, Grafe A, Atalay S, Bott B. Microleakage and SEM evaluation of fissure sealants placed by use of self-etching priming agents. J Dent 2004; 32: 75-81.
  10. Venker DJ, Kuthy RA, Qian F, Kanellis MJ. Twelve-month sealant retention in a school-based program using a self-etching primer/adhesive. J Pub Health Dent 2004; 64: 191-7.
  11. Bahrololoomi Z, Nyazmand M. Comparison of Helioseal F microleakage with 37% phosphoric acid and self–etch primer (in-vitro). J Islamic Dent Assoc Iran 2006; 18: 85-90.
  12. Mehran M, Zamani Gandomani K. The effect of total etch and self etch on pit and fissure sealant and flowable composites microleakage in permanent teeth. Daneshvar Med 2006; 13: 69-74.
  13. Bassir L, Khanehmasjedi M, Nasr E, Kaviani A. An in vitro comparison of microleakage of two self-etched adhesive and the one-bottle adhesive used in pit and fissure sealant with or without saliva contamination. Indian J Dent Res 2012; 23: 806-10.
  14. Hannig M, Bock H, Bott B, Hoth-Hannig W. Inter-crystallite nanoretention of self-etching adhesives at enamel imaged by transmission electron microscopy. Eur J Oral Sci. 2002; 110: 464-70.
  15. Tay FR, Lai CN, Chersoni S. Osmotic blistering in enamel bonded with one-step self-etch adhesives. J Dent Res 2004; 83: 290-5.
  16. Tay FR, Pashley DH, King NM. Aggressiveness of self-etch adhesives on unground enamel. Oper Dent 2004; 29: 309-16.
  17. Pashley DH, Tay FR. Aggressiveness of contemporary self-etching adhesives. Part II: Etching effects on unground enamel. Dent Mater 2001; 17: 430-44.
  18. Gomes-Silva JM, Torres CP, Contente MM, Oliveira MA, Palma-Dibb RG, Borsatto MC. Bond strength of a pit and fissure sealant associated to etch-and-rinse and self-etching adhesive systems to saliva-contaminated enamel: Individual vs. simultaneous light curing. Braz Dent J 2008; 19: 341-7.
  19. Shimada Y, Tagami J. Effects of regional enamel and prism orientation on resin bonding. Oper Dent 2003; 28: 20-7.
  20. Duangthip D, Lussi A. Microleakage and penetration ability of resin sealant versus bonding system when applied following contamination. Pediatr Dent 2003; 25: 505-11.
  21. Hebling J, Feigal RJ. Use of one-bottle adhesive as an intermediate bonding layer to reduce sealant microleakage on saliva-contaminated enamel. Am J Dent 2000; 13: 187-91.
  22. Ripa LW. The current status of pit and fissure sealants. A review. J Can Dent Assoc 1985; 51: 367-75, 77-80.
  23. Gillet D, Nancy J, Dupuis V, Dorignac G. Microleakage and penetration depth of three types of materials in fissure sealant: Self-etching primer vs etching: An in vitro study. J Clin Pediatr Dent 2002; 26: 175-8.
  24. Hori M, Yoshida E, Hashimoto M, Kaga M, Sano H, Oguchi H. In vitro testing of all-in-one adhesives as fissure sealants. Am J Dent 2004; 17: 177-81.
  25. Pinar A, Sepet E, Aren G, Bolukbasi N, Ulukapi H, Turan N. Clinical performance of sealants with and without a bonding agent. Quintessence Int 2005; 36: 355-60.
  26. Inoue S, Vargas MA, Abe Y. Microtensile bond strength of eleven contemporary adhesives to enamel. Am J Dent 2003; 16: 329-34.
  27. De Munck J, Van Landuyt K, Peumans M. A critical review of the durability of adhesion to tooth tissue: Methods and results. J Dent Res 2005; 84: 118-32.
  28. Ibarra G, Vargas MA, Armstrong SR, Cobbb DS. Microtensile bond strength of self-etching adhesives to ground and unground enamel. J Adhes Dent 2002; 4: 115-24.
  29. Cho BH, Dickens SH. Effects of the acetone content of single solution dentin bonding agents on the adhesive layer thickness and the microtensile bond strength. Dent Mater 2004; 20: 107-15.
  30. Di Hipolito V, de Goes MF, Carrilho MR, Chan DC, Daronch M, Sinhoreti MA. SEM evaluation of contemporary self-etching primers applied to ground and unground enamel. J Adhes Dent 2005; 7: 203-11.
  31. Atash R, Van den Abbeele A. Bond strengths of eight contemporary adhesives to enamel and to dentine: An in vitro study on bovine primary teeth. Int J Paediatr Dent 2005; 15: 264-73.
  32. Nogourani MK, Janghorbani M, Khadem P, Jadidi Z, Jalali S. A 12-month clinical evaluation of pit-and-fissure sealants placed with and without etch-and-rinse and self-etch adhesive systems in newly-erupted teeth. J Appl Oral Sci 2012; 20: 352-6.
  33. Justin RM, Paranthaman H, Rajesh AG, Varghese RP, Ranganath LM. Effect of salivary contamination on the bond strength of total-etch and self-etch adhesive systems: An in vitro study. J Contemp Dent Pract 2012; 13: 655-60.