Evaluate of the Effects of three Antiseptic Solutions (Septisurface, DDSH and H2O2) on Contamination Levels of Restorative Dental Unit

Document Type : original article

Authors

1 Assistant Professor, Dept of Microbiology, School of Basic Sciences, Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran.

2 Dentist

3 Dept of Microbiology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

4 Associate Professor, Dept of Prosthodontics School of Dentistry, Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran.

Abstract

Introduction: Based on reports of contamination of dental units, its consequences and the importance of dental surface antiseptics, this study aimed to investigate the effect of new antiseptic solutions on contamination levels in the dental units of Department of Restorative Dentistry, Islamic Azad University in Tehran.
Materials & Methodes: This experimental study was carried out on nine units of the Restorative Department. A random sampling was carried out and then the experimental sulfaces were disinfected randomly using one of the 3 following solutions: Septisurface, Anios DDSH, and Biosanitized (activated H2O2). Subsequently, microbial sampling was performed at 3 time points and the bacterial colonies were counted. The bacterial species were identified using the specific tests. The data were analyzed using paired t test and one way analysis of variance at 0.05 levels.
Resultes: The study demonstrated that all surfaced were contaminated before disinfection. Staphylococcus aureus and Streptococcus pyogenes had the highest and the lowest prevalence respectively. There were statistically significant difference between before and after treatment for all of the solutionse (P=0.001). However, no difference between the 3 solutions on their effecs on gram positive bacteria was found.
Conclusion: There were no significant differences between the 3 solutions tested on this study in terms of disinfection effect. However, all solutions significantly reduced surface contamination.

Keywords

Full Text

مقدمه

یکی از مشکلات اساسی که امروزه با آن مواجه هستیم، افزایش روزافزون بیماری‏های خاص در میان شاغلین رشته دندانپزشکی است.(2و1) اهمیت این مسئله در این است که به علت تماس حرفه‌ای این افراد با افراد دیگر جامعه (بیماران) ریسک انتشار عفونت در جامعه بالا می‌باشد لذا کنترل عفونت از مباحث مهم در علوم پزشکی است.(4و3) تاکنون ترکیبات و مواد ضدعفونی‏کننده گوناگونی توسط شرکت‏های مختلف ساخته‌ شده که هر یک دارای معایب و مزایایی می‌باشند و ویژگی‌های متفاوتی دارند. به همین دلیل گاه انتخاب یک ضدعفونی‏کننده مناسب کار مشکلی است چرا که شرکت‌های سازنده در اغلب موارد در توصیف محصول خود اغراق می‌نمایند و مشکل عمده، نگرانی از عدم کارایی محلول‏های ضدعفونی برای کنترل عفونت در سطوح دندانپزشکی می‌باشد که استفاده از این مواد گاهی می‌تواند خسارت‏های جبران ناپذیری ایجاد نماید.(4) لذا ضروری است پیش از استفاده و توصیه این قبیل محصولات جدید آزمایشاتی مبنی بر بررسی صحت نکات ذکر شده توسط شرکت‏های سازنده انجام پذیرد. در سال‏های اخیر تحقیقات متعددی در کشورهای مختلف در خصوص ارزیابی تأثیر ضدعفونی‏کننده‌ها و آنتی‌سپتیک‏ها بر عوامل باکتریایی صورت گرفته است. نکته حائز اهمیت اثر محلول‌‌های ضدعفونی‏کننده به خصوص محصولات تولید شده در ایران، بر سطوح دندانپزشکی است. تاکنون تست کلینیکی مشابه این روش بر روی محصولات جدید بایوسانی تایزر (H2O2) فعال شده، آنیوس دی دی اس اچ (Anius D.D.S.H.) و سپتی سورفیس (Septisurface)، محصول شرکت (SaniSwiss) انجام نشده است. لذا در این تحقیق حاضر اثر ضدباکتری سه نوع محلول ضدعفونی‏کننده بر روی سطوح کار دندانپزشکی مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش­ها

روش تحقیق از نوع تجربی بود. جامعه مورد بررسی در این تحقیق یونیت‌های موجود در بخش ترمیمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران در پایان استفاده از آنها در آن روز بود. تعیین حجم نمونه بر اساس میزان آلودگی­های گزارش شده یونیت­های دندانپزشکی تعیین گردید. برای هر محلول ضدعفونی‏کننده، 3 یونیت و از هر یونیت 3 سطح انتخاب گردید که از هر سطح در 4 زمان (قبل از ضدعفونی و سه مدت زمانی پس از ضدعفونی) نمونه‏برداری صورت گرفت. یعنی در مجموع برای هر محلول 36 نمونه تعیین شد و چون 3 محلول مورد نظر بود، در کل 108 نمونه‏گیری در این آزمایش انجام گرفت. نمونه‏برداری پس از پایان کارهای بالینی بخش، نمونه­ها به صورت کاملاً تصادفی (با قرعه‏کشی) در محل‏های مورد نظر در سه گروه، که هر گروه شامل سه یونیت دندانپزشکی و در هر یونیت از سه سطح شامل پشت سری، سینی نگهداری لوازم کار دندانپزشک و پانل تنظیم‏کننده ارتفاع دستگاه استفاده شد. از کلیه قسمت‌های انتخاب شده برای نمونه‏برداری در فواصل زمانی مشخص 7 روز از یونیت‌های مختلف نمونه‏برداری در 3 نوبت انجام شد. برای نمونه‏برداری از لوله‌های محیط کشت پپتون و‌اتر (مرک-آلمان) با حجم 2 سی‌سی در لوله‌های آزمایش همراه با سوآپ پنبه‌ای استریل استفاده گردید. در این خصوص از سطح مورد نظر انتخاب شده به ابعاد 3×3 میلی‌متر را توسط سواپ استریل در چند جهت نمونه‏برداری انجام شد. در ادامه نمونه‌برداری از سطوح، بعد از گندزدایی توسط محلول‏های گندزدای (ضدعفونی) بایوسانی تایزر (H2O2) فعال شده، آنیوس دی دی اس اچ (Anius D.D.S.H.) و ‏سپتی سورفیس (Septisurface)، فعال شده با یکبار اسپری کردن محلول‏ها به صورت عمودی بر روی سطح مورد نظر با فاصله مشخص انجام شد.

بایوسانی تایزر (H2O2)فعال شده: این ترکیب آماده مصرف بوده و تأثیرگذاری آن بسیار سریع و کمتر از 30 ثانیه است. بر روی بسیاری از قارچ‏های بیماری‏زا نظیر کاندیدا و آسپرژیلوس و باکتری‏هایی مانند پسودوموناس، کلستریدیوم، استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیا­کلی اثر داشته و آنها را از بین می‌برد. بر اساس گزارشات شرکت سازنده ویروس‌هایی نظیر HBV، HCV، HIV و H1N1 را طی 30 ثانیه بعد از مصرف از بین می‌برد.(5)

آنیوس‌دی‌دی‌اس‌اچ (Anios D.D.S.H): این ترکیب دارای دو عامل مؤثره و ضدمیکروبی از مشتقات گوانیدی و آمونیوم کواترنر است. این فرآورده بر انواع باکتری‏ها نظیر سالمونلا، پسودوموناس، آسینتوباکتر، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، قارچ‏ها، بدون پوشش (روتاویروس‌‌ها) و ویروس‌های پوشش‌دار (HIV, HBV) مؤثر است.(6)

سپتی سورفیس (Septi Surface): سپتی­سورفیس محصولی است که در آن با بهره‌گیری از سه نوع ضدعفونی‏کننده قدرتمند، قادر به از بین بردن طیف وسیعی از باکتری‏های گرم مثبت، گرم منفی، ویروس‏ها و قارچ‏ها می‌باشد. مواد مؤثره این ترکیب هگزا متیلن بیس کلروفنیل بی‌گوانید (کلر هگزیدین)، آلکیل دی متیل بنزیل آمونیوم کلراید و اتانول است. کلر هگزیدین با خواص ماندگار و پایدار خود، با مکانیسم‌هایی متفاوت قادر به از بین بردن انواع عوامل بیماری‏زا است.(6)

نمونه‏ برداری: نمونه‏برداری در فواصل زمانی پیشنهادی کارخانه سازنده توسط سوآپ انجام گردید. به منظور جلوگیری از رشد و تزاید میکروب‏ها بلافاصله بعد از ارسال نمونه‏ها به آزمایشگاه کشت در سطح محیط پلیت کانت آگار (PCA-مرک- آلمان) به منظور شمارش میکروب‏های هوازی مزوفیل (دمای 37-30 درجه سانتیگراد) انجام گرفت. همچنین نمونه­ها بر روی محیط کشت­های تریپتیکازسوی­آگار (هایمدیا-هندوستان)، محیط‌های اختصاصی کروموژنیک (مرک-آلمان) اشریشیاکلی، کاندیدا آلبیکنس، پسودوموناس آئروژینوزا به منظور جداسازی کامل باکتری‏ها کشت داده شد.(8و7) بعد از گذشت 24 ساعت کلنی­های رشد یافته بر روی محیط کشت بررسی و با انجام رنگ­آمیزی گرم و آزمون‏های بیوشیمیایی اختصاصی نظیر OF، TSI، سیمون سیترات، SIM، اوره براث (مرک-آلمان) و اکسیداز، کاتالاز، کواگولاز، لستیناز و تخمیر قند مانیتول (هایمدیا-هندوستان) باکتری‏ها شناسایی شدند. برای اطمینان از عملکرد محیط‌های کشت در توانایی رشد میکروب‏های مورد انتظار از سوش‏های استاندارد کنترل مثبت استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیاکلی، پسودوموناس آئروژینوزا، کاندیدا آلبیکنس، آسپرژیلوس نایجر استفاده شد. جهت ارزیابی اثرات ضدمیکروبی روی جدایه‌های حاصل از مرحله غربالگری آزمون حداقل غلظت ممانعت‏کننده از رشد (MIC) انجام گرفت و برای انجام آزمون از روش Serial Dilution Method استفاده گردید در ادامه بررسی، حداقل غلظت کشندگی (MBC) نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق برای آنالیز داده­های حاصل از آزمایش و به منظور بررسی معنی­دار یا غیرمعنی­دار بودن تاثیر سه محلول ضدعفونی‏کننده جدید مورد مطالعه در زمان‏های مختلف از تحلیل واریانس یکطرفه (One Way ANOVA) استفاده گردید. برای مقایسه بین ضدعفونی‏کننده‏ها در هر یک از زمان ها از آنالیز واریانس یک‏طرفه استفاده شده و جهت مقایسه هر تعداد کلنی‏ها در یک از زمان ها با قبل از ضدعفونی t زوجی به کار برده شد (05/0α=).

یافته‏ ها

نتایج کشت نمونه‌های گرفته شده از قسمت‌های مختلف یونیت‏های دندانپزشکی که در روش کار نمونه برداری شرح داده شده است بیانگر این موضوع است که در نمونه‌های بررسی شده قبل از استفاده از محلول‏های ضدعفونی‏کننده، تمامی نمونه‌ها دارای آلودگی باکتریایی بوده که نتایج آزمون، نشان دهنده این است که 100 درصد تمامی نمونه‌ها دارای آلودگی باکتریایی گرم مثبت و 78 درصد نمونه‌ها علاوه بر آلودگی باکتریایی گرم مثبت دارای آلودگی باکتریایی از نوع گرم منفی نیز بوده‌اند. نتایج شمارش میکروب‏های هوازی مزوفیل (37 درجه) در مرحله غربالگری قبل و بعد از ضدعفونی با 3 نوع محصول ضدعفونی کننده در جداول 3-1 به تفکیک ذکر گردیده است. در این آزمایش مشخص شد که تعداد باکتری‌های گرم مثبت در هر سه سطح و در سه زمان متفاوت مورد ارزیابی بیشتر از سایر باکتری‏ها بوده است. سه زمان به کار رفته در این آزمون برای H2O2 شامل، زمان اصلی که زمان توصیه شده توسط کارخانه سازنده می‏باشد و بر اساس اطلاعات مندرج بر روی بسته 1 دقیقه بوده است و در این تحقیق زمان کمتر (30 ثانیه) و زمان بیشتر (2 دقیقه) توصیه کارخانه بعد از ضدعفونی نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که در زمان توصیه شده کارخانه در سطوح پشت سری و تنظیم‏کننده ارتفاع صندلی این ماده کارآمد بوده و توانسته باکتری‌های گرم منفی را از بین ببرد، در حالی که در سایر موارد تعدادی کلنی باکتری حتی پس از اعمال ضدعفونی مشاهده گردید. در زمان 2 دقیقه تمامی باکتری‏های گرم مثبت و منفی در تمامی سطوح از بین رفته‌اند (جدول 1). به منظور بررسی اثر ضدعفونی‏کنندهسپتی سورفیس فعال، این ماده در سه زمان به کار رفته است، زمان اصلی که زمان توصیه شده توسط شرکت سازنده می‌باشد و بر اساس اطلاعات مندرج بر روی آن 3 دقیقه بوده است و در این تحقیق زمانی کمتر (1 دقیقه) و زمانی بیشتر (5 دقیقه) از توصیه کارخانه بعد از ضدعفونی نیز بکار رفت. نتایج نشان می‌دهد که در زمان توصیه شده کارخانه در هیچکدام از سطوح مورد بررسی این محلول نتوانست به طور کامل عوامل بیماری‏زا را از بین ببرد، بدیهی است که در زمان کمتر نیز اثر مثبتی نداشته است و تنها از تعداد باکتری‌ها و کلنی‌ها کاسته است. در حالتی که این محلول به مدت بیشتری (5 دقیقه) بر روی سطوح مورد نظر بوده است (جدول 2).


جدول 1 : میانگین تعداد کلنی‌های میکروب های جداسازی شده از قسمت‌های مختلف یونیت قبل و بعد از ضدعفونی بوسیله محلول ضدعفونیH2O2

سطح

نمونه برداری

نوع باکتری

تعداد نمونه

(تکرار)

میانگین و انحراف معیار شمارش کلنی (CFU/ml) در زمان‏های مختلف

قبل از ضدعفونی

بعد از ضدعفونی

30 ثانیه

60 ثانیه

2 دقیقه

پشت سری

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

9/381±3/1346

7/157±2/684

8/3±3/11

0/0

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

2/177±8/792

9/43±9/141

0/0

0/0

 

 

 

 

 

 

 

سینی وسایل

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

8/513±5/1828

5/181±9/845

5/5±7/19

0/0

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

1/446±8/1604

3/146±5/593

9/2±6/8

0/0

 

 

 

 

 

 

 

تنظیم کننده ارتفاع صندلی

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

2/410±0/1631

4/168±3/731

4/4±2/15

0/0

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

4/190±3/856

7/62±4/231

0/0

0/0

*) 001/0P< مقایسه نسبت به قبل از ضدعفونی

 

جدول 2 : میانگین تعداد کلنی‌های میکروب‏های جدا شده از قسمت‌های مختلف یونیت قبل و بعد از ضدعفونی بوسیله محلول ضدعفونی سپتی‌سورفیس

سطح

نمونه برداری

نوع باکتری

تعداد نمونه

میانگین و انحراف معیار شمارش کلنی (CFU/ml) در زمان‏های مختلف

قبل از ضدعفونی

بعد از ضدعفونی

1 دقیقه

3 دقیقه

5 دقیقه

پشت سری

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

3/390±3/1273

6/201±5/841

0/17±4/61

0/0

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

2/163±4/765

1/119±9/487

9/6±9/25

0/0

 

 

 

 

 

 

 

سینی وسایل

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

7/503±1/1794

3/245±2/996

1/22±7/89

9/1±2/5

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

2/402±8/1577

0/155±6/619

3/13±4/48

9/0±4/2

 

 

 

 

 

 

 

تنظیم کننده ارتفاع صندلی

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

6/419±9/1601

9/181±1/795

4/20±8/82

5/0±8/1

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

0/224±4/904

4/133±7/546

7/7±2/31

0/0

*) 001/0P< مقایسه نسبت به قبل از ضدعفونی


به منظور بررسی اثر ضدعفونی‏کنندهآنیوس (D.D.S.H) سه زمان به کار رفته شامل، زمان اصلی که زمان توصیه شده شرکت سازنده بود و بر اساس اطلاعات مندرج بر روی آن 5 دقیقه بوده است و در این تحقیق زمانی کمتر (3 دقیقه) و زمانی بیشتر (7 دقیقه) از توصیه کارخانه بعد از ضدعفونی نیز مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که در زمان توصیه شده کارخانه در هیچکدام از سطوح مورد بررسی این محلول نتوانست به طور کامل عوامل بیماری‏زا را از بین ببرد. زمانی که این محلول به مدت بیشتری (7 دقیقه) بر روی سطوح مورد نظر بوده است، توانسته در پشت سری بیمار هر دو نوع باکتری گرم مثبت و منفی و در تنظیم‏کننده ارتفاع صندلی و سینی وسایل باکتری‌های گرم منفی را به طور کامل از بین ببرد (جدول 3). با توجه به نمودار مقایسه میانگین کاهش تعداد کلنی باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی در بین محلول‏های ضدعفونی‏کننده (نمودار 1) و (نمودار 2) درسه زمان متفاوت مورد استفاده در این تحقیق مشخص می‌شود. بیشترین میزان اثر این مواد در زمانی بیشتر از مدت مشخص شده توسط کارخانه می‌باشد، در زمان کمتر میزان کلنی‌های رشد یافته بسیار بیشتر است. همانطور که در نمودار مشخص گردیده است بین مواد شیمیایی به کار رفته اختلاف معنی‌داری وجود ندارد، درحالی که در زمان توصیه شده توسط کارخانه و زمان بیشتر از آن اختلاف معنی‌داری بین مواد وجود دارد به طوری که محلول آنیوس (D.D.S.H) نسبت به دو محلول دیگر توانسته کلنی‏های بیشتری را از باکتری‌های گرم منفی از بین ببرد. در حالی که بین دو محلول دیگر اختلاف معنی‌دار وجود ندارد.


 

جدول 3 : میانگین تعداد میکروب‏های جداسازی شده از قسمت‌های مختلف یونیت قبل و بعد از ضدعفونی بوسیله محلول ضدعفونی آنیوس D.D.S.H

سطح

نمونه برداری

نوع باکتری

تعداد نمونه

میانگین و انحراف معیار شمارش کلنی (CFU/ml) در زمان‏های مختلف

قبل از ضدعفونی

بعد از ضدعفونی

3 دقیقه

5 دقیقه

7 دقیقه

پشت سری

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

7/368±3/1246

1/144±6/732

1/11±9/48

0/0

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

1/157±9/724

3/103±2/451

9/4±3/18

0/0

 

 

 

 

 

 

 

سینی وسایل

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

9/490±6/1724

2/206±1/883

7/7±6/34

9/0±8/3

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

2/408±4/1595

9/134±3/608

3/5±6/21

0/0

 

 

 

 

 

 

 

تنظیم کننده ارتفاع صندلی

استافیلوکوکوس اورئوس-استرپتوکوک پیوژن- باسیلوس سرئوس-باسیلوس سوبتیلیس

9

5/396±5/1584

0/159±8/763

9/8±0/39

8/0±4/1

اشریشیا­کلی- سودوموناس آئروژینوزا

0/218±2/896

5/111±5/484

6/3±7/10

0/0

*) 001/0P< مقایسه نسبت به قبل از ضدعفونی

 

 

نمودار 1 : مقایسه میانگین کاهش تعداد کلنی باکتری‌های گرم مثبت بین مواد ضدعفونی‏کننده بر حسب زمان­های مختلف

T1) بعد 3 دقیقه ؛ T2 بعد 5 دقیقه؛ T3 بعد 7 دقیقه)

 

 

 

نمودار 2 : مقایسه میانگین کاهش تعداد کلنی باکتری‌های گرم منفی بین مواد ضدعفونی‏کننده بر حسب زمان­های مختلف

T1) بعد 3 دقیقه ؛ T2 بعد 5 دقیقه؛ T3 بعد 7 دقیقه)

 

 


نتایج جداسازی و تعیین هویت جدایه‌های به دست آمده در مرحله غربالگری: نتایج جدول 4 به تفکیک هر یک از مواد ضدعفونی مورد استفاده نشان می­دهد از بین باکتری‏های یافت شده بر روی سطوح مورد آزمایش قبل از ضدعفونی بیشترین فراوانی مربوط به استافیلوکوکوس ارئوس بوده که فراوانی آن 3/32 درصد بود و کمترین فراوانی مربوط به استرپتوکوک به میزان 1/3 درصد بوده است. بررسی‌های انجام شده بر روی باکتری‏های باقیمانده بر روی سطوح پس از ضدعفونی توسط هریک از محلول‏ها در زمان توصیه شده توسط کارخانه بیان گردیده است.

نتایج حاصل از حداقل غلظت ممانعت‏کننده از رشد (MIC): بر اساس نتایج حاصل از MIC می‌توان صحت آزمایشات میکروبی را تأیید نمود. نتایج این تحقیق در جدول 5 آمده است بر اساس نتایج هرچه مخرج کسر کوچکتر باشد یعنی مقاومت باکتری بیشتر بوده و محلول در غلظت‏های بالا هم توانایی ممانعت از رشد باکتری را نداشته است.

نتایج حاصل از کشندگی  :(MBC)پس از شناسایی غلظتی که در آن باکتری شروع به رشد کرده است، از لوله قبل (حاوی غلظت بیشتر محلول ضدعفونی‏کننده) و لوله بعد (حاوی غلظت کمتر محلول ضدعفونی‏کننده) نمونه‏گیری شده و در محیط کشت قرار داده شد. نتایج نشان می‌دهد که حداقل غلظت ممانعت‏ کننده از رشد MIC همان حداقل غلظت کشندگی MBC است.


 

 

جدول 4 : توزیع فراوانی انواع باکتری‏های یافت شده بعد از ضدعفونی، بر روس سطوح مورد نمونه‏گیری از یونیت‌های بخش ترمیمی دانشگاه آزاد به تفکیک نوع محلول

نام باکتری

قبل از ضدعفونی

نوع محلول

H2O2 فعال شده

آنیوس D.D.S.H

سپتی‌سورفیس

درصد

تعداد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

استافیلوکوکوس اورئوس

3/32

20

بعد از ضدعفونی

8/42

3

8/36

7

3/33

7

باسیلوس سرئوس

6/24

16

بعد از ضدعفونی

6/28

2

2/26

5

5/28

6

باسیلوس سوبتیلیس

0/20

13

بعد از ضدعفونی

6/28

2

1/21

4

8/23

5

پسودوموناس آئروژینوزا

3/12

8

بعد از ضدعفونی

0/0

0

5/10

2

2/14

3

E. coli

7/7

5

بعد از ضدعفونی

0/0

0

3/5

1

0/0

0

استرپتوکوکوس پیوژن

1/3

2

بعد از ضدعفونی

0/0

0

0/0

0

0/0

0

 

 

 

 

جدول 5 : نتایج حاصل از MIC بر حسب µg/ml

 

استافیلوکوکوس اورئوس

باسیلوس سرئوس

باسیلوس سوبتیلیس

پسودوموناس آئروژینوزا

E. coli

استرپتوکوکوس پیوژن

H2O2 فعال شده

16/1

64/1

64/1

128/1

128/1

256/1

آنیوس D.D.S.H

8/1

32/1

32/1

64/1

128/1

128/1

سپتی‌سورفیس

8/1

32/1

64/1

256/1

256/1

128/1


بحث

از بین بردن عوامل بیماری‏زا، جلوگیری از شیوع آنها و به طور کلی کنترل عفونت از نکات کلیدی در دندانپزشکی است. یکی از مشکلات مهم در دندانپزشکی در پاره‌ای موارد احتمال انتقال بیماری می‌باشد؛ لذا مواد شیمیایی مختلفی جهت ضدعفونی محیط و ابزار دندانپزشکی عرضه می‌گردد. به منظور بررسی اثر سه محلول ضدعفونی‏کننده جدید بر روی سطوح دندانپزشکی این تحقیق انجام گرفت. در بین سه سطح مورد آزمایش (پشت‌سری، سینی وسایل و تنظیم‏کننده ارتفاع صندلی) بیشترین میزان آلودگی مربوط به سینی وسایل و کمترین میزان آلودگی مربوط به پشت‌سری می‌باشد. کمتر بودن میزان آلودگی در پشت سری به خاطر استفاده از پوشش پلاستیکی است که دانشجویان قبل از شروع کار مورد استفاده قرار می‌دهند. اما میز وسایل که بیشترین میزان آلودگی را نشان داد در اغلب موارد فاقد پوشش می‌باشد. همچنین این سطح به خاطر وسعت زیاد و قرار گرفتن در معرض آلودگی‌ها میکروب‏های بیشتری را به خود می‌گیرد. با بررسی‌های انجام گرفته قبل و بعد از ضدعفونی، شناسایی نوع میکروارگانیسم‌ها و همچنین تفکیک گرم مثبت و منفی مشخص گردید هیچکدام از سه محلول مورد آزمایش در زمان توصیه شده توسط شرکت سازنده از کارایی لازم برخوردار نیستند. در این تحقیق مشخص شد بیشترین نوع آلودگی در سطوح مورد آزمایش در بخش ترمیمی دانشکده دندانپزشکی قبل از ضدعفونی مربوط به استافیلوکوک اورئوس بوده و کمترین میزان مربوط به استرپتوکوک می‌باشد. هر چند که این باکتری‏ها از انواعی است که در بیشتر محیط‌ها یافت می‌شوند و به طور معمول خطر چندانی ایجاد نمی‌کنند ولی در مواردی که فرد ضعیف و مسن باشد یا به بیماری‏های قلبی عروقی، کبدی یا کلیوی دچار باشد عوارض شدیدی خواهد داشت.(9) بر اساس تحقیقات انجام گرفته مقاوم‌ترین و فراوان‏ترین باکتری استافیلوکوک اورئوس می‌باشد و ترکیبات شیمیایی گسترده‌ای که در این تحقیقات به کار گرفته نتوانسته است به طور کامل موثر واقع شوند. این باکتری هرچند که اسپور ندارد اما از تمام باکتری‌های بدون اسپور نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی مقاوم‌تر است. حتی در محیط‌های خشک به مدت چند ماه و یا در دما 60 درجه به مدت یک ساعت زنده می‌ماند. وجود کپسول یا لعاب خارج سلولی یکی از دلایل مقاومت این باکتری محسوب می‌شود. غشاء سیتوپلاسمی سه لایه آن نیز دلیل دیگری بر مقاومت آن محسوب می‌شود. در بین ترکیبات به کار رفته H2O2 فعال شده توانست این باکتری را به میزان بیشتری در مقایسه با سایر محلول‏های نابود کند.(12-10) باسیلوس‌ها نیز که از نظر فراوانی در مقام دوم و سوم قرار داشتند از باکتری‌هایی محسوب می‏شوند که در گردوغبار هوا به فراوانی یافت می‌شوند. باسیلوس سرئوس از باکتری‌های هوازی گرم مثبت و اسپوردار است. اسپورها می‌توانند به باسیل تبدیل شده و منجر به بروز مسمومیت گردند. اسپور آنها در برابر عوامل خارجی مقاومت زیادی دارد اسپور می‌تواند این باکتری را در برابر حرارت، سرما، خشکی، مواد شیمیایی و تشعشعات زنده نگه دارد. علت مقاوم بودن اسپور را به ضخامت جدار، نفوذناپذیری پوشش خارجی اسپور، کم بودن فعالیت متابولیکی و کمی آب آن نسبت می‌دهند. همچنین هنگام ساخته شدن اسپور مواد داخل باکتری متراکم شده تا درون اسپور قرار گیرد. نیروی ناشی از این عمل سبب پایدار شدن اتصال‏های سستی می‌شود که قبلاً در باکتری موجود بوده و به آسانی تحت تأثیر عوامل فیزیکی شکسته می‏شود.(13) در تحقیق لاسمی(16) با هدف مقایسه تأثیر محلول نانوسیل و دکونکس بر آلودگی یونیت‌های دندانپزشکی در دانشگاه آزاد انجام شد. نتایج نشان داد آلودگی‌ها به ترتیب مربوط به دسته چراغ، کلید بالا و پایین برنده و دسته تابوره بوده ‌است. میزان آلودگی در بخش‌های مختلف بررسی شد که بیشترین میزان آلودگی مربوط به بخش رادیولوژی بوده‌است. در این تحقیق آلودگی قسمت‏های مختلف یونیت ثابت شد اما بیشترین آلودگی به ترتیب مربوط به سینی وسایل کار، تنظیم‏کننده ارتفاع صندلی و پشت‌سری بیمار بوده است. از مشکلات پژوهش انجام گرفته این بود که آنها نتایج را به صورت کیفی بیان داشتند و میزان کاهش تعداد کلنی‌های باکتری همچنین نوع آنها را قبل و بعد از ضدعفونی اشاره نکرده‌اند. همچنین تعداد نمونه‌های بررسی شده برای قسمت‏های مختلف یونیت برای ضدعفونی‏کننده‌های مختلف یکسان نبوده است. در حالی که ما در این تحقیق میزان آلودگی را به صورت کمی بیان کرده و نوع باکتری‏ها را نیز قبل و بعد از ضدعفونی مشخص کردیم. از تحقیقات مشابه در این زمینه می‌توان به تحقیق واحدی و همکاران(15) اشاره کرد در آن تحقیق اثر ضدمیکروبی 4 ترکیب پوویدین 10 درصد، میکروتن 2 درصد، هیپوکلریت سدیم 25/5 درصد و اتانل 70 درصد در سه زمان 1، 2 و 3 دقیقه مورد استفاده قرار گرفت. آنها این ترکیبات را برای ضدعفونی هندپیس‌های آلوده به استافیلوکوک طلایی، پسودوموناس آئروژینوزا و کاندیدا آلبیکنس به کار بردند. نتایج نشان داد که با افزایش زمان تیمار مواد شیمیایی رشد میکروارگانیسم‌ها کاهش می‌یابد. ترکیبات فوق بر کاندیدا آلبیکنس و پسودوموناس مثبت بود؛ در حالی که استافیوکوکوس مقاومت بیشتری به محلول شیمیایی نشان می‌داد. در بین محلول‏های فوق اتانل 70 درصد کارایی بیشتری را نشان داده است.(15) نتایج فوق با نتایج حاصل از تحقیق حاضر همسو است. هرچند که محلول‏های شیمیایی به کار رفته متفاوت است اما مقاومت استافیلوکوکوس اورئوس در این دو تحقیق بیشتر از سایر میکروارگانیسم‌ها بوده است. معتمدی(19) میزان آلودگی باکتریایی سطوح یونیت‌های دندانپزشکی در بخش جراحی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد را مورد برسی قرار داد. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان داد که 8/95 درصد نمونه‌‌ها دارای رشد باکتریایی بوده که این نتایج مطابق نتایج تحقیق ما می‌باشد. در این تحقیق در بین باکتری‌ها غیربیماری‏زا باسیلوس سوبتلیس بیشترین فراوانی را داشته و از میان باکتری‏های بیماری‏زا استرپتوکوک فراوان‌ترین باکتری پیش از انجام ضدعفونی بوده است. آنها علاوه بر نوع باکتری بخش‌های از یونیت را از نظر میزان آلودگی بررسی کردند. وی دریافت کلیدهای تغییر وضعیت یونیت بیشترین میزان آلودگی باکتریایی و دستگیره چراغ کمترین میزان آلودگی را در مقایسه با سایر قسمت‏های مورد نمونه‏گیری داشت. از نظر میزان آلودگی تحقیق ما با تحقیق انجام یکسان است. اما از نظر میزان آلودگی بر خلاف تحقیق آنها که کلیدهای تغییر وضعیت یونیت را آلوده‌ترین بخش گزارش کرده بودند؛ در تحقیق ما این بخش یونیت در درجه دوم از نظر آلودگی قرار داشت.(17) در تحقیقی که توسط مهدویان و همکاران(1) بر روی آلودگی باکتریایی یونیت‏های بخش پروتز دانشکده دندانپزشکی مشهد انجام شد، قسمت‏های زیادی از یونیت‏ها مورد بررسی قرار گرفت و اهمیت استفاده از ماده ضدعفونی‏کننده جهت از بین بردن میکروارگانیسم‏ها نشان داده شد. نتایج حاصل از این تحقیق تا حدودی با تحقیق ما مطابقت دارد. در هر دو تحقیق درصد بالایی از نمونه‌ها قبل از ضدعفونی آلوده بودند و استافیلوکوک اورئوس بیشتریت درصد فراوانی را در بین باکتری‏های یافت شده داشت. اما تفاوت این تحقیق با تحقیق ما در این است که در تحقیق ما بیشترین درصد آلودگی مربوط به سینی‌وسایل یونیت بود اما آنها آلوده‌ترین بخش را دستگیره چراغ معرفی کردند. این امر به واسطه استفاده از تکنیک‏ها و تجهیزات متفاوت برای کنترل عفونت در مراکز متفاوت می‌باشد.(16) در جمع بندی کلی می‌توان گفت که با وجود اینکه سطوح مورد آزمایش در این تحقیق از سطوح غیربحرانی محسوب می‌شود و نیاز به ضدعفونی با محلول‌های بسیار قوی ندارد و محلول‏های ضدعفونی استفاده شده در این تحقیق فعالیت ضدباکتریایی لازم برای کاهش جمعیت باکتری‏ها را از خود نشان دادند. ولی از آنجایی که این سطوح در تماس مستقیم با بیمار و دندانپزشک می‌باشند می‌تواند در روند انتقال عفونت تاثیرگذار باشند. این تحقیق نشان داد که هیچکدام از محلول‏های ضدعفونی‏کننده نتوانستند در زمان پیشنهادی کارخانه تمامی باکتری‏ها را از بین ببرد ولی در مدت زمان بیشتر از آنچه توصیه شده تعداد کلنی‌های باکتریایی به طور چشمگیری کاهش یافت و به صفر نزدیک شدند. با توجه به اینکه نوع و فراوانی باکتری‌ها در جوامع مختلف متفاوت است در ایران به واسطه استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‏ها گونه‌های مقاوم باکتر‌یایی ایجاد شده است، در نتیجه ضرورت دارد کارایی محلول‏های ضدعفونی‏کننده‌ای که وارد کشور می‌شوند مجدداً مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین در شرایط کلینیکی عوامل زیادی نظیر میزان رطوبت، دما، فشار اکسیژن، وجود مواد ارگانیک، وجود گونه‌های باکتریایی متفاوت و می‌تواند بر روی اثر ضدباکتریایی محلول‏های ضدعفونی‏کننده موثر باشد.(18)

نتیجه­ گیری

مقایسه محلول‏های مورد استفاده نشان داد که محلول H2O2 فعال شده می­تواند در زمانی بیشتر از زمان پیشنهاد شده کارخانه تمام باکتری‌های گرم مثبت و منفی هوازی را نابود کند و توانایی ضدعفونی کنندگی بیشتری نسبت به دو محلول دیگر، آنیوس (D.D.S.H) و سپتی‌سورفیس داشته باشد. باز آنجایی که زمان پیشنهادی کارخانه برای محصولات ضدعفونی‏کننده در شرایط آزمایشگاهی تعیین می‌شود، به نظر می‌رسد این محصولات در زمان توصیه شده کارخانه کارآیی مطلوب را ندارند، لذا ضرورت دارد به صورت عملی در یک محیط واقعی سطوح مورد نظر در دندانپزشکی که امکان انتقال بیماری را فراهم می‌کند مورد ارزیابی قرار داده شود و در غیر این صورت از مدت زمان بیشتری جهت ضدعفونی با هر ترکیبی استفاده گردد.

تشکر و قدردانی

این مقاله منتج از پایان نامه به شماره 17095 از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران می‏باشد. از کلیه کارکنان بخش ترمیمی دانشکده دندانپزشکی آن دانشگاه جهت همکاری بابت جمع­آوری نمونه­ها و دکتر علی قاضی­خانی بابت انجام آزمون‏های آماری این تحقیق تقدیر به عمل می­آید.

References

  1. Mahdavian SJ, Ghanaat J, Sadeghi J, Rahimi M. A study of bacterial contamination control of dental units in Prosthodontic department of Mashhad Dental School. J Mash Dent Sch 2000; 24(1-2): 72-63. (Persian)
  2. Poor frajam H, Survey deferential sterilization in density. J Mashhad Dent Sch. 2001; 25(3):165-70. (Persian)
  3. Silverman JR, S. Infectious disease control and the dental office: AIDS and other transmissible diseases. Int Dent J 1987; 37(2): 108-13.
  4. Detennfofer M,Wenzler S, AmthorsAnter G, Motschzall E, Saschner FD. Does disinfection of environmental surface influence nosocomial infection rates. Asystematic review. J Infect Control. 2004; 32(2): 84-7.
  5. Merchant VA. Infection control dental laboratory: concerns for the dentists. Compendium 1993; 14(3): 382-9.
  6. Zakrzewska JM, Greenwood I, Jackson J. Cross-infection control: Introducing safety syringes into a UK dental school–a controlled study. British Dent J 2001; 190(2): 88-92.
  7. Messeger S, Goddard PA, Dettmar PW, Millard JY. Comparison of two in vivo and two exvivo test to assess the antibacterial activity of several antiseptics. J Hosp Infect 2004; 58(2): 115-21.
  8. Rmao CM, Faria YN, Perera LR, Asensi MD. Susceptibility of clinical isolates of multiresistant pseudomonas aeruginosa to hospital disinfection and molecular typing. Men Inst Oswaldo Gruz 2005; 100(5): 541-8.
  9. Ryan K, George Ray C, Ahmad N, Drew L, Plorde J. Sherris medical microbiology: An introduction to infectious diseases. 4th ed. USA: McGraw-Hill Medical Publisher; 2004. P. 157.
  10. Ardakani FE, Zandi H, Mohammadi Z, Ayatollahi J, Ayatollahi F, Behniafar B. Comparing the Disinfecting Efficacies of Micro 10, Deconex Alprocid and Microzid af on the Microorganisms on Radiographic Equipments. J Dent Res Dent Clin Prospects 2008; 2(2): 48-52. (Persian)
  11. Larsen T, Fiehn NE, Peutzfeldt A, Owal BC. Disinfection of dental impressions andocclusal record s by ultra V Raditition. Prosthodent Restor Dent 2000; 8(2):77-4.
  12. Javaheri M. Evaluating antibacterial effects of three disinfectants on dental operatory Surfaces. J Qazvin Uni of Med Sci 2008; 11(4): 31-6. (Persian)
  13. Imanni Fooladi A, Soltanpour M, Kachuei R. The Mirnejad. Rahimi, M. Comparedagainst three strains resistant to common antibacterial disinfectant solutions Hospital.Laboratory Journal 2007; 2(1): 25-20. (Persian)
  14. Mandell G, Dollin R, Bennett J, Mandell GL, Bennett JE. Principles and practice of infection disease, 7th ed. Churchill Livingston 2011: 247-9.
  15. Vahedi M, Bakianian Vaziri P, Abdolsamadi HR, Pahlavan A, Hajilooii M, Abdollahzadeh Sh. Evaluation of antimicrobial effect of four disinfectant solutions on handpieces contaminated toStaphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa and Candida albicans. Journal of dentistry (Teh Uni of Med Sci) 2006; 2 (55): 132-9. (Persian)
  16. Lasemi A. Comparing the efficacies of Deconex and nanosil solutions on contamination of dental units. [Thesis of M.D].Iran. Dental School of Tehran Azad University of Medical Sciences 2011. (Persian)
  17. Sharafadin F, Sadeghi AR, Kohanteb G. Compression of the effect of deconex (solarsept), micro 10 and sidexin disinfecting dental instrument. Shiraz Uni Dent J 2004; 6(1-2): 38-41. (Persian)
  18. Cremieux A, F leure HJ. Method of testing disinfectants in Blocks soymour Disifection sterilization and preservation. 5th ed. Lippincott: Williams and Wilkins 2001. P. 1009-27.
  19. Kalantar Motamed MH. Examination of bacterial contamination on dental units in theoperatory department. [Thesis of MD]. Iran. Dental School of Tehran Azad University of Medical Sciences 2005. (Persian)
Journal of Mashhad Dental School
Volume 39, Issue 4 - Serial Number 95
January 2016
Pages 303-314

Files

History

  • Receive Date: 21 November 2015
  • Accept Date: 21 November 2015

Share

How to cite

Statistics