A Comparison between Digital Panoramic View and Cone-Beam Computed Tomography (CBCT) Images in Diagnosis of Apical Radiolucent Lesions

Document Type : original article

Authors

1 Associate Professor, Dept of Maxillofacial Radiology, School of Dentistry, Guilan University of Medical Sciences, Rasht, Iran

2 Assistant Professor, Dept of Endodontics, School of Dentistry, Guilan University of Medical Sciences, Rasht, Iran

3 Assistant Professor, Dept of Biostatistics, School of Medicine, Guilan University of Medical Sciences, Rasht, Iran

4 Dentist

5 Assistant Professor, Dept of Maxillofacial Radiology, School of Dentistry, Guilan University of Medical Sciences, Rasht, Iran

Abstract

Introduction: Panoramic radiography is used extensively in the field of dentistry as a screening method. In endodontic treatment , the diagnosis and evaluation of periapical area is very important. However, using advanced imaging such as cone beam computed tomography (CBCT) has increased diagnostic ability, but it must be used precisely and in special condition. The aim of this study was to compare diagnostic value of digital panoramic view and CBCT in diagnosis of apical lucent lesion.
Materials & Methods: In this cross-sectional study, digital panoramic view and CBCT of 47 patients (573 apical portions of root) who had referred to maxillofacial radiology clinic for maxillary and or mandibular CBCT procedures were assessed. All of the selected patients needed these images as their treatment protocol. According to order of CBCT (maxilla, mandible and both), the teeth of the same jaw in digital panoramic radiography by a maxillofacial radiologist were evaluated.
After data enterance, agreement, Sensitivity, specificity and likelihood ratio (positive and negative) were assessed totally and for each jaw separately with 95 percent confidence interval. 0.05 was established as a level of significant.
Results: Periapical radiolucency in 15.9% of apical areas in CBCT and in digital panoramic view in 4.2% of them was detected. Overall, sensitivity and specificity of digital panoramic view were 26.4% and 100% respectively. Sensitivity of panoramic view in diagnosis of periapical lucency in mandible was higher than maxilla. According to kappa analysis, the agreement level between panoramic and CBCT was assigned low (kappa=0.374).
Conclusion: Although panoramic is a routine screening method in field of dentistry, it is not accurate in diagnosis of the presence of periapical lesions. This limitation in maxilla is more than mandible.

Keywords

Full Text

مقدمه

برای مدت طولانی رادیوگرافی‏های پری‏آپیکال و پانورامیک برای تشخیص ضایعات آپیکالی مورد استفاده قرار گرفته اند. تصویربرداری پانورامیک اغلب به عنوان تصویر اولیه در ارزیابی‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد و می‏تواند دید لازم را فراهم آورد، یا در تعیین نیاز به پرتونگاری‏های دیگر کمک نماید.

عیب اصلی رادیوگرافی پانورامیک این است که جزئیات ظریف آناتومیک قابل دسترس در رادیوگرافی‏های پری آپیکال داخل دهانی را بخوبی نمایش نمی‏دهند.(1)

نکته قابل تأمل این است که این رادیوگرافی‌ها دارای محدودیت‏های خاص خود می‏باشند. به عنوان مثال این تکنیک‏ها نمای دو بعدی از یک ساختار سه بعدی به ما می‏دهد؛ از سویی در صورت وجود ضایعه در استخوان اسفنجی این ضایعه قابل تشخیص نخواهد بود.(2)

ضمناً در صورتی که ضایعه با کورتکس نازک پوشیدهشده باشد، می‏تواند تشخیص داده شود و در صورت پوشش با کورتکس ضخیم تشخیص ضایعه ممکن نیست. از سویی در تصاویر پری آپیکال به علت تداخل سایر بخش‏های استخوان با ساختارهای پری آپیکال تشخیص برای مشاهده گر مشکل خواهد بود.(3)

در مجموع علیرغم بعضی از محدودیت‏های تصویربرداری پانورامیک بجز در مورد پوسیدگی دندانی، روش پانورامیک می‏تواند به عنوان یک رادیوگرافی غربالگر برای ارزیابی در مطالعات سلامت دهان و بررسی مشکلات اندودنتیک مورد استفاده قرار گیرد.(1) نکته قابل تعمل این است که تشخیص ندادن ضایعه پری‌آپیکال در رادیوگرافی پری‌آپیکال یا پانورامیک تضمین کننده سلامت ناحیه پری آپیکال نیست و شاید بکارگیری روش‏های تشخیصی پیشرفته در سه بعد راهکار تشخیصی بهتری ارائه دهد.

 Lofthag-Hansen و هـمکاران به مـطالعه‏ای با هدف مقایسه رادیوگرافی داخل دهانی پری‏آپیکال با تصویربرداری سه بعدی برای تشخیص ضایعات پری‏آپیکال پرداختند. در این مطالعه دندان‏های مولر و پرمولر فک بالا و مولر فک پایین که دارای مشکلات اندودنتیک بودند، را با استفاده از روش‏های تصویربرداری پری‏آپیکال و تکنیک سه بعدی مورد بررسی قرار گرفتند. در 32 دندان، هر دو روش رادیوگرافی پری‏آپیکال و سه بعدی توانسته بودند ضایعه پری‏آپیکال را تشخیص بدهند، در روش سه بعدی، در 10 دندان بیشتر ضایعه پری‏آپیکال یافت شد.)4)

Farman به بررسی دقت دو روش تصویربرداری CBCT و رادیوگرافی پری‏آپیکال در تشخیص پریودنتیت ناحیه آپیکال پرداخت. در این مطالعه از یافته‏های هیستولوژیک به عنوان استاندارد طلایی استفاده شده است.(1) پریودنتیت آپیکال در 71% ریشه‏ها در تصویربرداری پری‏آپیکال قابل تشخیص بود. همچنین در 84% و 93% ریشه‏ها در روش های CBCT و هیستولوژیک قابل تشخیص بود. ارزش اخباری منفی در این مطالعه برای CBCT تقریباً دو برابر بیشتر از رادیوگرافی پری‏آپیکال بود، این نشان می‏دهد CBCT در تشخیص پری آپکس سالم دقت بیشتری دارد. مشاهدات در این تحقیق نشان می‏داد که ارزش رادیوگرافی پری‏آپیکال برای تشخیص عدم وجود پریودنتیت آپیکال محدود است.(3)

Estrela و همکارانش به مطالعه بر روی تصاویر پری‏آپیکال، پانورامیک و CBCT دندان‏هایی که دچار عفونت اندودنتیک بودند، پرداختند. حساسیت روش تصویربرداری پری‏آپیکال 55/0 و پانورامیک 28/0 بود، ضایعات در تصاویر پری‏آپیکال 5/54% و در تصاویر پانورامیک 8/27% درست تشخیص داده شدند. ارزش اخباری 1 تا 96% نشان داد که دقت تشخیصی برای پری‏آپیکال و پانورامیک به ترتیب 54/0 و 7/0بود و دقت تشخیصی پری‏آپیکال به طور قابل ملاحظه‏ای بالاتر از روش پانورامیک بود.(5)

 تصاویر پانورامیک دیجیتال دارای کنتراست و رزلوشن بالاتری از تصاویر پانورامیک عادی می‏باشد که می‏تواند سبب بهبود تشیخص ضایعات آپیکال شود. با در نظر گرفتن این نکته که امروزه رادیوگرافی پانورامیک دیجیتال به عنوان تکنیک غربالگر استفاده گسترده‏ای در کلینیک‏های دندانپزشکی دارد لذا بر آن شدیم که ارزش تشخیصی و توافق آن را در ارزیابی ضایعات پری آپیکال با تکنیک پیشرفته CBCT مورد بررسی قرار دهیم. همچنین به این سوال پاسخ دهیم که چقدر از تشخیص‏های رادیولوسنسی آپیکال در تصاویر پانورامیک، حقیقی یا کاذب می‏تواند باشد و می‏توان به آن اعتماد کرد.

مواد و روش‏ها

در این مطالعه مقطعی، ناحیه آپیکالی ریشه‏های دندان‏های اندو نشده و اندو شده بیمارانی که به کلینیک تخصصی رادیولوژی فک- صورت مراجعه نموده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا رادیوگرافی‏های پانورامیک دیجیتال کلیه بیمارانی که جهت انجام CBCT فک بالا و پایین یا هر دو، به دلایل مختلف نظیر گذاشتن ایمپلنت به کلینیک مراجعه کرده بودند، انتخاب شدند. لازم به ذکر است که همه این بیماران نیاز به تهیه تصاویر به عنوان پروسه درمانی خود داشتند و رادیوگرافی جدید از آنها تهیه نشد. بیماران سندرمیک و ترومایی از مطالعه حذف شدند. سپس  بر حسب این که CBCT مربوط به کدام فک بیمار بود، سیستم دندانی همان فک در رادیوگرافی پانورامیک توسط یک نفر متخصص رادیولوژی فک و صورت مورد بررسی قرار گرفت و در مورد وجود یا عدم وجود ضایعه آپیکالی اظهار نظر شد. همه تصاویر پانورامیک توسط دستگاه (Sordex, Finland, Helsinki) Cranex D و تصاویر CBCT توسط دستگاه New Tome VG (QR SRL Company, Verona,Italy) تهیه شده بودند. معیار ورود به مطالعه داشتن رادیوگرافی پانورامیک با کیفیت مناسب بود (تصویر 1).

بعد از دو هفته همان نواحی آپیکال در CBCT در تصاویر Multiplaner که شامل تصاویر اگزیال و کراس‏سکشنال بود، بررسی و باز در مورد وجود یا عدم وجود ضایعه اظهار نظر شد. در فرم مخصوصی شامل نام و سن بیمار اطلاعات مربوط به رادیوگرافی پانورامیک و CBCT ثبت شد. در ستون‏های اطلاعات مربوط به پانورامیک و CBCT، دندان‏ها موجود در دهان بیمار براساس سیستم Universal شماره‏گذاری شد و بعد از بررسی تصاویر در زمان معین، برای مواردی که ضایعه لوسنت آپیکال وجود داشت، بر روی دندان مورد نظر علامت مثبت و در غیر این صورت علامت منفی در نظر گرفته شد. به علاوه، گشادی فضای لیگامان پریودنتال (PDL) مدنظر قرار گرفت. در مورد دندان‏های پرمولر فک بالا و پایین در صورت عدم تفکیک ریشه در رادیوگرافی پانورامیک، به صورت یک ناحیه پره‏آپیکال قضاوت صورت پذیرفت. اگرچه اندازه ضایعه متغیر مهم نبود، اما به عنوان یک بررسی فرعی اندازه‏گیری شد و سایز همه ضایعات 5/0 گزارش شد.

در مورد ناحیه آپیکال دندان‏های مولر فک بالا به تفکیک ریشه‏های مزیوباکال، دیستوباکال و پالاتال و در مورد مولرهای فک پایین به تفکیک ریشه‏ های مزیال و دیستال اظهار نظر شد. بی‏تردید در این مطالعه استاندارد طلایی، اطلاعات موجود در رادیوگرافی CBCT در نظر  گرفته شد.

اطـلاعات به دست آمـده در فرم‏های مخصوص وارد نرم‏ افزار SPSS با ویرایش نسخه 16 شد تا آنالیز مربوط به داده‏ها توسط این نرم‏افزار صورت گیرد. در تجزیه تحلیل داده‏ها از ضریب توافق Kappa استفاده شد، که سطح توافق ابزار را نشان می‏دهد و عددی بین 0£Kappa£1 می‏باشد. عدد یک، نشان‏دهنده توافق کامل و عدد صفر نشان‏دهنده استقلال دو ابزار است که عدم همبستگی و توافق دو روش را بازگو می‏کند. همین طور میزان حساسیت پانورامیک هم محاسبه گردید؛ که عبارت است از احتمال مثبت نشان دادن تکنیک پانورامیک دیجیتال در تشخیص ضایعه پری‏آپیکالی یا به عبارت دیگر مقدار توان روش پانورامیک در نشان دادن ضایعات پری‏آپیکال. شاخص دیگری که مورد بررسی قرار گرفت، میزان ویژگی روش پانورامیک بود؛ که عبارت است از احتمال منفی بودن نتیجه پانورامیک در عدم تشخیص ضایعه در نواحی آپیکالی. به عبارت دیگر نشانگر مقدار توان روش پانورامیک در کنار گذاشتن موارد بدون ضایعه در ناحیه آپیکالی می‏باشد.

از موارد دیگر مورد نیاز برای آنالیز، ارزش اخباری مثبت و منفی بود. ارزش اخباری مثبت در این مطالعه عبارت است از احتمال مثبت بودن نتیجه پانورامیک در افرادی که از لحاظ CBCT نیز مثبت بودند و ارزش اخباری منفی نیز عبارت از احتمال منفی بودن نتیجه پانورامیک در افرادی که از لحاظ CBCT نیز منفی بودند.

لازم به ذکر است که فک بالا و پایین به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفتند.

 

تصویر 1 : الف، تصویر پانورامیک. ب، تصاویر CBCT از دندان‏های فک پایین. ج،  تصاویر CBCT از دندان‏های فک بالا

 

یافته‏ ها

در این مطالعه مقطعی، 573 ناحیه آپیکالی ریشه بررسی شد. وضعیت تشخیص ضایعه رادیولوسنت پری‏آپیکال و گشادی فضای PPL در دو روش تشخیصی CBCT و پانورامیک دیجیتال در جداول 1 و 2 آمده است.

در طول مطالعه اندازه هیچ کدام از ضایعات آپیکال مورد مطالعه بیشتر از 5/0 سانتیمتر نبود.

توافق تشخیصی دو تکنیک در تشخیص ضایعات رادیولوسنت آپیکالی (بدون در نظر گرفتن موارد گشادی فضای PDL) به صورت کلی (جدول 3) و به تفکیک فکین (جداول 4 و 5) مورد ارزیابی قرار گرفت. ضریب توافق کاپا برای دو روش تصویربرداری برای فک بالا 347/0 (توافق ضعیف)، برای فک پایین 421/0 (خوب تا متوسط) و در کل 374/0 (ضعیف) با 01/0P< گزارش شد.

ضمناً حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت (PPV) و ارزش اخباری منفی (NPV) با ذکر ضریب اطمینان در هر کدام از ارزیابی‏های فوق مورد محاسبه قرار گرفت (جدول 6).

 

جدول 1 : وضعیت تشخیص ضایعات رادیولوسنت آپیکالی و گشادی فضای لیگامان پریودنتال با استفاده از روش تشخیصی CBCT

تشخیص ضایعات آپیکالی

تعداد

درصد

نرمال

459

1/80

ضایعات رادیولوسنت آپیکالی

91

9/15

گشادی فضای PPL

23

0/4

کل

573

0/100

 

 

جدول 2 : وضعیت تشخیص ضایعات رادیولوسنت آپیکالی و گشادی فضای PDL با استفاده از روش تشخیصی پانورامیک دیجیتال (OPG)

تشخیص ضایعات آپیکالی

تعداد

درصد

نرمال

549

8/95

ضایعات رادیولوسنت آپیکالی

24

2/4

گشادی فضای PPL

0

0/0

کل

573

0/100

 

جدول 4 : بررسی توافق تشخیصی ضایعات آپیکالی در دو روش پانورامیک دیجیتال و CBCT در دندان‏های فک بالا

CBCT

OPG

جمع

منفی

مثبت

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

0/4

14

0/0

0

0/4

14

مثبت

0/96

335

4/83

291

6/12

44

منفی

0/100

349

4/83

291

6/16

58

کل

 

جدول 3 : بررسی توافق تشخیصی ضایعات آپیکالی در دو روش پانورامیک دیجیتال و CBCT

CBCT

OPG

جمع

منفی

مثبت

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

4/4

24

0/0

0

4/4

24

مثبت

6/95

526

4/83

459

2/12

67

منفی

0/100

550

4/83

459

6/16

91

کل

 

جدول 5 : بررسی توافق تشخیصی ضایعات آپیکالی در دو روش پانورامیک دیجیتال و CBCT در دندان‏های فک پایین

CBCT

OPG

جمع

منفی

مثبت

درصد

تعداد

درصد

تعداد

درصد

تعداد

0/5

10

0/0

0

0/5

10

مثبت

0/95

191

6/83

168

4/11

23

منفی

0/100

201

6/83

168

4/16

33

کل

 


جدول 6 : شاخص‏های ارزش تشخیصی ضایعات رادیولوسنت آپیکالی پانورامیک دیجیتال در مقایسه باCBCT

فک

حساسیت

(فاصله اطمینان95%)

ویژگی

(فاصله اطمینان95%)

ارزش اخباری مثبت

(فاصله اطمینان95%)

ارزش اخباری منفی

(فاصله اطمینان95%)

فک بالا

(37-15) 6/24

(100-98) 0/100

(99-75) 0/97

(90-83) 0/8/86

فک پایین

(48-18) 0/31

(100-97) 0/99

(100-99) 0/96

(92-82) 0/88

کل

(36-18) 4/26

(100-99) 0/100

(100-99) 0/100

(90-84) 0/3/87

 

بحث

مطالعات اپیدمیولوژیک در جمعیت‏های مختلف میزان شیوع 20 تا 52 درصد را برای ضایعات پری‏آپیکال برای درمان‏های اندودنتیک با استفاده از روش‏های تصویربرداری معمول نشان دادند. (7و6) این تفاوت درصد دلایل گوناگونی دارد از جمله یک دست نبودن جمعیت مورد مطالعه، کمبود استاندارد برای تهیه روش‏های گوناگون رادیوگرافی، تفاوت درمان اندودنتیک در دندانپزشکان عمومی یا متخصصین اندو، تفاوت سطح تجربه افرادی که به انجام درمان اندو می‏پردازند و همین طور کنترل عفونت در جوامع مختلف. فاکتورهای متعددی در ارزیابی رادیوگرافیکی ضایعات استخوانی تأثیرگذار است که شامل ضخامت متغیر لایه کورتیکال، ساختار بافت‏های مینرالیزه، موقعیت ضایعه و نحوه پروسسینگ تصویر رادیوگرافی می‏باشد.(8)

برای قـابل مشاهده شـدن یک ضایعه پری‏آپیکال باید تقریباً 50-30 درصد از بخش استخوانی از بین برود تا ضایعه قابل رویت گردد. تنوع مورفولوژیک ناحیه آپیکال، دانسیته استخوانی، زاویه اشعه، کنتراست رادیوگرافی و موقعیت ضایعه پری‏آپیکال روی قدرت تمیز رادیوگرافی ضایعه اثرگذار خواهد بود.(9)

Lofthag-Hanseon و همکاران(4) نشان دادند که 32 مورد از 46 مورد ضایعه پری‏آپیکال در رادیوگرافی پری‏آپیکال تشخیص داده شد و CBCT توانست 42 مورد از 46 مورد را تشخیص دهد. مطالعات نشان می‏دهد که ضایعات کوچک موجود در بخش مدولاری فقط می‏تواند توسط CT تشخیص داده شود.(10)

در مطالعه Estrela و همکاران(5) فراوانی ضایعات آپیکال پریودنتیت دردندان‏های اندو شده 6/17 درصد در رادیوگرافی پانورامیک و 3/63 درصد در CBCT بود که تقریباً در رادیوگرافی پانورامیک یک سوم ضایعات قابل تشخیص بود. در مطالعه ما نیز چنین نسبتی (2/4 در برابر 9/15) برقرار بود. بنابراین تفاوت در فراوانی تشخیص ضایعات آپیکالی در تکنیک CBCT نسبت به تکنیک پانورامیک می‏تواند ناشی از میزان بالای تشخیص منفی کاذب در رادیوگرافی کانونشنال پانورامیک باشد که این یافته درتوافق با مطالعه Estrela و همکاران(5) می‏باشد.

توافق در تکنیک در تشخیص ضایعات پری‏آپیکال 37/0 بود که این میزان توافق ضعیف بود.

در مطالعه ما با در نظر گرفتن CBCT به عنوان مرجع استاندارد برای رادیوگرافی پانورامیک، حساسیت 4/26 درصد، ویژگی 100 درصد و ارزش اخباری مثبت  (100 درصد) گزارش شد که این مقادیر با مقادیر محاسبه شده توسط Estrela و همکاران(5) (به ترتیب 8/27، 100 و 99 درصد) در توافق است. اما ارزش اخباری منفی در مطالعه ما از مطالعه Esterla و همکاران بیشتر بود.

Stavropoulous و Wenzel(11) نشان دادند CBCT دارای حساسیت و ارزش اخباری مثبت بالاتری از رادیوگرافی داخل دهانی دیجیتال و رادیوگرافی داخل دهانی در تشخیص ضایعات پری‏آپیکال مصنوعی است.

میزان حساسیت 4/26% برای رادیوگرافی پانورامیک در مطالعه ما معرف آن است که احتمال تشخیص ضایعات آپیکالی در 4/26% از مواردی که در نواحی آپیکال ریشه ضایعه وجود داشت به درستی امکان پذیر بود و این میزان در فک بالا از فک پایین، پایین‏تر بود.

توافق دو تکنیک در مورد تشخیص ضایعات آپیکالی در فک بالا نسبت به فک پایین ضعیف‏تر بود و توافق از متوسط تا خوب در فک پایین به توافق ضعیف در فک بالا تقلیل یافت. ضمناً حساسیت تکنیک پانورامیک دیجیتال در تشخیص ضایعات آپیکالی در فک بالا از فک پایین کمتر بود. اما سایر مقادیر ویژگی، ارزش اخباری مثبت و منفی پانورامیک دیجیتال در دو فک متفاوت نبود.

در تصویر پانورامیک کل حجم فک بالا و پایین در یک تصویر دو بعدی فشرده می‏شود و لذا احتمال سوپرایمپوزیشن ساختارهای غیرمرتبط بر روی ناحیه مورد نظر افزایش می‏یابد که به ویژه این موضوع در فک بالا بیش از فک پایین است. به همین جهت حساسیت در فک پایین از فک بالا بیشتر بود. در حالی که در CBCT این امکان وجود دارد که هر ریشه در ابعاد مختلف و به صورت مجزا بررسی می‏شود.

ارزش اخباری مثبت صددرصد معرف آن است که با احتمال بسیار بالا، ضایعاتی که به عنوان ضایعات پری‏آپیکال نشان داده شده است واقعاً ضایعه پری‏آپیکال بوده است. لذا در صورت دیدن ضایعه در کلیشه پانورامیک می‏توان آنرا قطعی در نظر گرفت.

ضـمناً در تـکنیک کانونشنال پـانورامیک میزان مـنفی کاذب در مطالعه ما بالا بوده که این نتیجه منطبق بر نتایج Estrela و همکاران(5) است.

در هر حال، علیرغم فاکتورهای مثبت استفاده از CBCT نظیر تصاویر با رزولوشن بالا و رزولوشن تصویری کمتر از میلی‏ متر، زمان اسکن نسبتاً کوتاه و دوز رادیاسیون حدود 15-4 برابر پانورامیک(5) باید در نظر گرفته شود.

البته علیرغم امکاناتی که CBCT فراهم می‏کند وجود آرتیفکت ناشی از پست فلزی در کانال ریشه دندانی و تأثیر آن بر روی ناحیه آپیکال می‏تواند مشکلاتی در تشخیص و بررسی ناحیه آپیکال فراهم نماید که
Lofthag-Hansen و همکاران(4) نیز بدان اشاره داشته‏اند. یکی از محدودیت‏های این تحقیق امکان تهیه تصاویر CBCT از دندان‏های با مشکلات اندودنتیک در تعداد کافی نمونه‏ها بود. در مجموع در طراحی طرح درمان، به ویژه جراحی آپیکال داشتن تصاویر CBCT حائز اهمیت است و بهتر است در بیماران اندو به ویژه زمانی که پاتولوژی خاص در ناحیه آپیکال یافت نمی‏شود، اما یافته‏های کلینیکی معرف آن هستند و یا در جراحی‏های دندان‏های با ریشه‏ های متعدد، از تکنیک سه بعدی CBCT استفاده ‏شود و تنها به روتین‏های رادیوگرافی بسنده نشود.

نتیجه گیری

تصاویر کانونشنال پانورامیک در تشخیص ضایعات رادیولوسنت پری‏آپیکال دارای محدودیت است و در مجموع این اشکال و محدودیت در فک بالا به خاطر آناتومی ناحیه و احتمال سوپرایمپوزشن بیشتر از فک پایین می‏باشد.

تشکر و قدردانی

این مقاله منتج از پایان نامه دانشجویی به شماره 1327  است که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی مشهد به ثبت رسیده است. بدینوسیله از معاونت پژوهشی این دانشکده، تقدیر و تشکر می‏گردد.

References

  1. Farman AG. Panoramic Radiology, Seminars on Maxillofacial Imaging and Interpretation. 1st ed. New York: Springer; 2007. P. 133-8.
  2. Lee SJ, Messer HH. Radiographic appearance of artificially prepared periapical confined to cancellous bone. Int Endod J 1986; 19(2): 64-72.
  3. Paula-Silva FWG, Wu MK, Silva LAB, Leonardo MR, Wesselink PR. Accuracy of periapical radiography and cone-beam computed tomography in diagnosing apical periodontitis using histopathological findings as a gold standard. J Endod 2009; 35(7): 1009-12.
  4. Lofthag-Hansen S, Huumonen S, Grondahl K, Grondahl HG. Limited cone-beam CT and intraoral radiography for the diagnosis of periapical pathology. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2007; 103(1): 114-9.
  5. Estrela C, Bueno MR, Leles CR, Azevedo B , Azedevo JR. Accuracy of cone-beam computed tomography and panoramic and periapical radiography for detection of apical periodontitis. J Endod 2008; 34(3): 273-9.
  6. Weiger R, Hitzler S, Hermle G, Lost C. Periapical status, quality of root canal fillings and estimated endodontic treatment needs in an urban German population. Endod Dent Traumatol 1997; 13(2): 69-74.
  7. Eriksen HM, Kikevang LL, Petersson K. Endodontic epidemiology and treatment outcome: General considerations. Endod Topics J 2002; 2(1): 1-9.
  8. Bender IB. Factors influencing radiographic appearance of bony lesions. J Endod 1982; 8(4): 161-70.
  9. Molven O, Halse A, Fristad I. Long-term reliability and observer comparisons in the radiographic diagnosis of periapical disease. Int Endod J 2002; 35(2): 142-7.
  10. Vevart P, Hecker H, Tillinger G. Detection of the apical lesion and the mandibular canal in conventional radiography and Computed Tomography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2001; 92(6): 682-8.
  11. Stavropoulos A, Wenzel A. Accuracy of cone beam dental CT, intraoral digital and conventional film radiography for the detection of periapical lesions. An ex vivo study in pig jaws. Clin Oral Investig 2007; 11(1): 101-6.
Journal of Mashhad Dental School
Volume 36, Issue 4 - Serial Number 83
January 2013
Pages 293-300

Files

History

  • Receive Date: 06 May 2012
  • Revise Date: 21 November 2012
  • Accept Date: 01 September 2012

Share

How to cite

Statistics