Evaluation of Oral Health Status and Dental Need Assessment in Narcotic Drug Abusers

Document Type : original article

Authors

1 Associate Professor of Restorative Dentistry, Center of Excellence in Medical Education Technology, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

2 Dentist, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

3 Associate Professor of Clinical Toxicology, Medical Toxicology Research Centre, Mashhad University of Medical Science, Mashhad, Iran

4 Medical Doctor, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

5 Postgraduate Student, Dept of Restorative Dentistry, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

Abstract

Introduction: Extensive oral and dental problem in narcotic drug abusers can lead to isolation and unsuccessful addiction treatment. The aim of this study was to assess dental needs in narcotic drug abuse population in the addiction treatment centers or Drug damages reduction centers.
Materials and Methods: This ecological, descriptive and cross-sectional study has been done in 4 addiction treatment centers located in different parts of …..andselected by random cluster sampling method. A total of 200 samples were examined in this study. Statistical analyses were performed using the SPSS 11.5 software package and Pearson test.
Results: The subjects were 197 men and 3 women. The longest elapsed time from the onset of addiction until referring to addiction treatment center, were between 21 and 25 years and the most common were between 6 to 10 years. Xerostomia was diagnosed in 75% of patients and 98.5% of patients required restorative treatment. The most common range of DMFT was 16-20 (relative frequency: 34.5%). There was a statistically significant correlation between DMFT and the duration of addiction (P<0.001).
Conclusion: Oral and dental health indicators of addicted persons were significantly low and wide, therefore there is a need to plan dental treatment for individuals participating in drug abuse treatment.

Keywords

Full Text

مقدمه

مفهوم اعتیاد از چهار عنصر تشکیل شده است: پیشروی، اشتغال ذهنی، فقدان کنترل تصور شده و پایداری(1) علی رغم عواقب منفی درازمدتکشور ما سال‏هاست که با بلای خانمان سوز اعتیاد دست و پنجه نرم می‏کند. همجواری با بزرگ‏ترین کشور تولیدکننده مواد مخدر یعنی افغانستان، قرار گرفتن در مسیر ترانزیت مواد مخدر و وجود شبکه‏های سازمان یافته قاچاق مواد مخدر در منطقه، سبب شده، جمعیت قابل توجهی در کشور، مصرف کننده مواد افیونی باشند، به طوری که آمار معتادان کشور بین 800 هزار تا یک میلیون و 700 هزار نفر و میانگین سنی آنها 32 سال تخمین زده شده است. همچنین به نظر می‏رسد هزینه مستقیم اعتیاد درکشور نزدیک به 3 میلیارد دلار؛ معادل 15 درصد درآمد نفتی کشور در شرایط عادی و البته 45 برابر بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر باشد.(2)

شایع‏ترین مورد سوء مصرف و وابستگی‏ها در ایران اوپیوئیدها هستند. اوپیوئیدهای رایج در ایران، شامل تریاک، شیره، هروئین و کدئین می‌باشند که به صورت خوراکی، استنشاقی و تزریقی استفاده می‌شوند. از دیگر مـواد مـورد استفـاده در ایران می‌توان به حشیش (از گروه کانابیس(، متیل فنیدیت (با نام تجارتی ریتالین از گروه آمفتامین‏ها(، اکستازی (از گروه آمفتامین‏ها) کوکائین‏ها و LSD[1]  (از گروه توهم ‌زا) اشاره نمود.(3)

عواملی که باعث افزایش احتمال سوء مصرف و وابستگی به مواد مخدر می‌شوند عبارتند از: عوامل بیولوژیکی، ویژگی‏های فردی، عوامل خانوادگی و عوامل اجتماعی.(5و4)

اعتیاد به مواد مخدر موجب کاهش انگیزه و اعتماد به نفس می‏شود، در نتیجه میزان رعایت بهداشت دهان و میزان مراجعات منظم به دندانپزشکی به شدت کاهش می‏یابد. مصرف مواد مخدر باعث خشکی دهان یا زروستومیا می‏شود که این عارضه خود موجب کاهش PH بزاق و افزایش تشکیل پلاک و جرم دندانی می‏شود. تمام این عوامل منجر به افزایش بروز پوسیدگی دندان‏ها و بیماری‏های پریودونتال می‏شود. از سوی دیگر اعتیاد به مواد مخدر می‏تواند موجب افزایش تمایل به مصرف قندهای ساده شود که خود عاملی برای ایجاد پوسیدگی است. همچنین اعتیاد به مواد مخدر می‏تواند موجب بروز براکسیسم، افزایش حساسیت دندانی و ژنژیویت نکروزان شود. بین مصرف تنباکو و ضایعات لکوپلاکیا، زبان باردار، زبان مودار و هیپرپیگمانتاسیون مخاط دهان ارتباط مستقیم وجود دارد. استفاده توام تنباکو و الکل منجر به افزایش ریسک ایجاد سرطان حلق و کام نرم می‏شود.(6)

یکی از مهم‏ترین هزینه‏هایی که معتادین بر اجتماع وارد می‏کنند، هزینه‏های درمانی و بازتوانی آنهاست و در این بین عوارض دهان و دندانی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به مصرف مواد مخدر مرتبط است یکی از مهم‏ترین مشکلات بهداشتی این افراد است و مقالات متعدد به این مسئله اشاره داشته‏اند(8و7)، ولی با توجه به این که مصرف مواد مخدر در کشورهای مختلف شکل‏ها و به تبع آن عوارض مختلف دارد، و با توجه به تاکید نقشه جامع علمی سلامت کشور بر تدوین راهنمای بالینی بومی در کشور برای سال 1404 و نیاز به کاهش عوارض دندانی در جمعیت در حال ترک اعتیاد برای تسهیل بازگشت این افراد به جامعه، نیاز به تدوین راهکار و به کارگیری آن به صورت دستورالعمل بالینی احساس می‏شود.

علاوه بر این با توجه به این که مشکلات دندانی ظاهری و عملکردی، درجمعیت درحال ترک اعتیاد منجر به افزایش انزوا و مشکلات روانی و جسمی این جمعیت می‏گردد(9)، به نظر می‏رسد مداخله و یا نظارت دندانپزشکی در تیم ترک اعتیاد موثر باشد.

گام اول برای تدوین یک راهنمای بالینی و پروتکل درمانی، نیازسنجی است تا به دنبال آن مداخلات لازم پیش‏بینی گردد. هدف از این مطالعه نیازسنجی خدمات دندانپزشکی درجمعیت مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر در مراکز ترک اعتیاد یا کاهش آسیب در شهرستان مشهد بود.

 مواد و روش‏ها

مطالعه حاضر یک مطالعه بوم شناختی، توصیفی و مقطعی می‏باشد. برای اجرای این طرح به 4 مرکز ترک اعتیاد در نقاط مختلف شهرستان مشهد با نمونه گیری خوشه‏ای مراجعه شد و کلیه افرادی که در یک هفته برای ترک اعتیاد به این مراکز مراجعه کردند معاینه شدند.(200 نفر)

برای معاینه بیماران از فرم تغییر یافته بررسی سلامت دهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده شد. (پیوست 1) جهت معاینه افراد ابتدا با ریاست مرکز مربوطه هماهنگی لازم به عمل آمد، و افرادی که به مرکز مراجعه می‏کردند (جهت دریافت متادون و یا معاینه توسط پزشک مرکز) و یا در مرکز مقیم بودند، با استفاده از چراغ قوه و آبسلانک؛ بعد از تمیز کردن دندان‏ها با مسواک؛ معاینه شدند.

مزایای اجرای این طرح برای مسئول مراکز و افراد معاینه شونده شرح داده می‏شد و حضور ایشان در مطالعه اختیاری بود. بیماران در صورت صلاحدید و یا وجود ضایعات مشکوک و نیازمند توجه؛ به دانشکده دندانپزشکی جهت درمان ارجاع داده می شدند.

اطلاعات ثبت شده به وسیله نسخه 5/11 از برنامه آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. توصیف آماری داده‏ها در قالب جداول ارائه گردید و تست پیرسون برای بررسی همبستگی احتمالی میان داده‏ها مورد استفاده قرار گرفت.

یافته‏ ها

بیشتر مراجعین در محدوده سنی 30 تا 40 سال بودند و میانگین سنی ایشان 6/5±48/40 سال بود. 197 نفر از نمونه‏ها (5/98 درصد) مرد و 3 نفر آنها (5/1 درصد) زن بودند (جدول 1).

در زمینه مدت زمان سپری شده از شروع اعتیاد تا مراجعه جهت ترک، طولانی‏ترین زمان 25-21 سال و شایع‏ترین زمان 10-6 سال گزارش شد. در زمینه مصرف متادون، نیمی از افراد تحت مطالعه متادون مصرف نمی‏کردند و 50 درصد دیگر مصرف‏کننده متادون بودند. میانگین مدت زمان مصرف متادون در گروه مصرف کننده آن 6/1±8/1 سال بود. بیشترین مدت مصرف متادون 5 سال گزارش شد.


 

 

جدول 1 : توزیع فراوانی معتادین برحسب جنس، سن، محل زندگی، وضعیت تاهل، شغل و تحصیلات

 

 

تعداد

درصد

میانگین DMFT

مقدار P در مقایسه DMFT بین گروه‏ها

گروه سنی (سال

30-20

46

0/23

6/4+4/12

02/0

40-31

55

5/27

1/6+6/13

50-41

58

0/29

3/3+3/18

60-51

34

0/17

1/4+8/21

70-61

7

5/3

8/2+3/27

جنس

 

مرد

197

5/98

8/2+5/17

32/0

زن

3

5/1

1/4+8/21

محل زندگی

 

شهر

178

0/89

8/5+5/16

08/0

حاشیه شهر

19

5/9

9/7+5/18

روستا

3

5/1

8/4+0/22

وضعیت تاهل

متاهل

68

0/34

5/5+8/17

08/0

مجرد

83

5/41

8/6+8/16

مطلقه

49

5/24

8/5+9/18

شغل

 

 

کارمند

22

0/11

3/4+5/16

06/0

شغل آزاد

80

0/40

4/6+8/17

بیکار

98

0/49

8/4+4/19

تحصیلات

 

بیسواد

9

0/3

7/5+9/19

07/0

سیکل

94

0/47

6/6+4/19

دیپلم

78

0/39

5/4+5/16

کاردانی و کارشناسی

16

0/8

4/6+7/17

ارشد و بالاتر

3

5/1

4/8+6/16


150 نفر (75 درصد) از افراد مورد مطالعه با مشکل خشکی دهان روبرو بودند و سایر افراد از این لحاظ شکایتی نداشتند. (جدول 2 و 3). داده‏های مرتبط با شاخص DMFT در افراد مورد معاینه در جدول 4 آورده شده است.

بر این  اساس  شایع‏ترین محدوده DMFT20-16 بود

(فراوانی نسبی 5/34 درصد). ضریب همبستگی پیرسون میانDMFT و مدت اعتیاد 409/0 بوده و این همبستگی به لحاظ آماری معنی‏دار بود (001/0P<). 5/96 درصد افراد بیماری‏های لثه داشتند.

کلیه افراد تحت مطالعه، سابقه مصرف سیگار و 90 درصد افراد، سابقه مصرف تریاک داشتند. سابقه مصرف کانابیس (حشیش) در 166 نفر (83 درصد)، الکل در 150 نفر (75 درصد)، کراک ایرانی در 113 نفر (5/56 درصد)، هروئین در 109 نفر (5/54 درصد) و آمفتامین در 64 نفر (32 درصد)، دیده شد.


 

 

 

جدول 2 : توزیع فراوانی معتادین بر حسب زخم‏های خارج دهانی، تورم گره‏های لنفی، تورم در ناحیه سر و گردن، وضعیت غیرنرمال لب‏ها، بدخیمی در ناحیه سر و صورت و اختلالات مفصل TMJ

درصد

تعداد

 

 

5/92

185

عدم وجود زخم

زخم‏های خارج دهانی

5/4

9

لب بالا

5/1

3

لب پایین

5/0

1

گونه

5/0

1

چانه

5/0

1

گوش

0/5

10

مثبت

تورم غدد لنفاوی

0/95

190

منفی

0/3

6

مثبت

تورم در ناحیه سر و گردن

0/97

194

منفی

5/1

3

مثبت

وضعیت غیرنرمال لب‏ها

5/98

197

منفی

5/0

1

مثبت

بدخیمی

5/99

199

منفی

5/36

73

مثبت

اختلالات مفصل TMJ

5/63

127

منفی

 

 

 

 

جدول 3 : توزیع فراوانی معتادین برحسب وضعیت دندانی (نیاز به پروتز)، پیگمانتاسیون داخل دهانی، لکوپلاکیا، لیکن پلان، کاندیدیازیس، زخم، آبسه، فیستول، وضعیت لثه، نیاز به درمان ریشه و نیاز به درمان ترمیمی*

 

 

تعداد

درصد

 

 

تعداد

درصد

وضعیت دندانی

عدم نیاز به درمان پروتزی

7

5/3

مکان زخم

لب بالا

3

5/1

نیاز به پروتز ثابت

40

20

لب پایین

6

0/3

نیاز به پروتز پارسیل

110

55

سطح پشتی زبان

1

5/0

نیاز به دنچر کامل

14

7

کام

2

0/1

دارا بودن پروتز ثابت

3

5/1

گونه

3

5/1

دارا بودن پروتز پارسیل

12

6

لثه

3

5/1

دارا بودن پروتز کامل

14

7

آبسه

قدام بالا

3

5/1

پیگمانتاسیون داخل دهانی

مثبت

69

5/34

خلف بالا

1

5/0

منفی

131

5/65

قدام پایین

2

0/1

لوکوپلاکیا

سطح پشتی زبان

3

5/1

خلف پایین

3

5/1

سطح شکمی زبان

3

5/1

فیستول

مثبت

9

5/4

گونه

2

1

منفی

191

5/95

فاقد لکوپلاکیا

192

96

وضعیت لثه

لثه ملتهب

24

0/12

روبروی سطح پشتی زبان

لب بالا

1

05

لثه فیبروتیک

8

0/4

لب پایین

3

1.5

تحلیل خفیف لثه

119

5/59

سطح پشتی زبان

6

3

تحلیل شدید لثه

42

0/21

سطح شکمی زبان

1

0.5

سالم

7

5/3

گونه

9

5/4

نیاز به درمان اورژانس

عدم نیاز

166

0/83

هیچکدام

180

90

نیاز به درمان

34

0/17

کاندیدیازیس

 

دارای کاندیدیازیس

197

3

نیاز به درمان ریشه

عدم نیاز

87

5/43

فاقد کاندیدیازیس

3

5/1

نیاز به درمان

113

5/56

زخم

عدم وجود زخم

182

91

نیاز به درمان ترمیمی

عدم نیاز

3

5/1

آفتوز

10

5

نیاز به درمان

197

5/98

هرپتیک

1

5/0

 

 

 

 

تروماتیک

7

5/3

 

 

 

 

٭موارد ذکر شده در شرایط معاینه ذکر شده تشخیص اولیه داده شده و بدون آزمایشات پاراکلینیکی بوده است.

 

جدول4 : توزیع فراوانی معتادین برحسبDMFT

درصد

تعداد

DMFT

 

درصد

تعداد

DMFT

5/34

69

20-16(زیاد)

 

0/4

8

5-0(ناچیز)

5/11

23

25-21(خیلی زیاد)

 

0/13

26

10-6(کم)

0/11

22

30-26(خیلی خیلی زیاد)

 

0/26

52

15-11(متوسط)


بحث

طبق مطالعه حاضر، میانگین سنی جمعیت مورد مطالعه 48/40 سال گزارش شد و دهه سنی 40-31 سال بیشترین سهم را در جمعیت مورد مطالعه دارا بودند. محدوده سنی افراد مورد مطالعه 65-22 سال بود. در مطالعه‏ای که O'Sullivan(10) در ایرلند انجام داد، محدوده سنی افراد مطالعه 73-18 سال بود و حدود 59 درصد آنها کمتر از 40 سال داشتند، که مشابه مطالعه حال حاضر است. طبق مطالعه‏ای که در الیگودرز و اردبیل روی معتادین خود معرف انجام شد، میانگین سنی افراد مراجعه‏کننده به ترتیب 5/34 و 3/36 سال گزارش شد.(12و11) همانطور که مشاهده می‏شود اغلب معتادین خود معرف در محدوده سنی 30 تا 40 سال هستند سنی که افراد باید در حداکثر بازدهی برای اجتماع باشند. از طرف دیگر در این سن افراد اهمیت ویژه‏ای برای ظاهر خود قائلند و شاید به این دلیل احتمال مراجعه این گروه از معتادان به مجموعه‏های ترک اعتیاد افزایش می‏یابد.

 متاسفانه عوارض جسمی و به ویژه عوارض دهانی سوء مصرف مواد مخدر، بازدهی فردی و اجتماعی فرد را به علت ظاهر ناخوشایند تحت الشعاع قرار می‏دهد. این ظاهر ناخوشایند خود بر حس انزواطلبی معتادین می‏افزاید و متعاقب تشدید این حس، شدت اعتیاد افزایش و احتمال ترک اعتیاد توسط فرد کاهش می‏یابد (بین حس انزواطلبی و شدت اعتیاد ارتباط معنی‏دار وجود دارد.(13) این موضوع لزوم توجه بیشتر به رفع مشکلات دهان و دندان این افراد را به همراه مدیریت اعتیاد به مواد مخدر نشان می‏دهد.

در زمینه تحصیلات، مدرک سیکل (تحصیلات راهنمایی) بیشترین سهم (47 درصد) را در میان افراد تحت مطالعه داشت، مطالعات نشان داده‏اند میزان تحصیلات دانشگاهی در افراد غیرمعتاد بیشتر از افراد معتاد است.(14)

با توجه به وجود همبستگی مثبت بین مدت زمان اعتیاد و میزان DMFT، مشاهده می‏شود که هرچه مدت اعتیاد بیشتر باشد وضعیت سلامت دهان و دندان این افراد بدتر و نیاز آنها به دریافت درمان‏های دندانپزشکی بالاتر خواهد بود. این ارتباط نشانگر تاثیر مخرب اعتیاد بوده و نیاز به توجه ویژه به حیطه سلامت دهان و دندان برای متقاضیان ترک اعتیاد را نشان می دهد و لزوم ورود این درمان‏ها به پروتکل ترک را خاطرنشان می‏سازد. شایع‏ترین محدوده DMFT گزارش شده در مطالعه ما 20-16 بود با فراوانی نسبی (5/34 درصد). در مطالعه O'Sullivan(8) در ایرلند، میانگین DMFT، 4/14 گزارش شد.

شیوع خشکی دهان در این مطالعه 75 درصد گزارش شد. در مطالعه‏ای که بهرام آیرملو و همکاران انجام دادند، این پدیده در 50 درصد افراد گزارش شد.(18) به نظر می‏رسد افزایش خشکی دهان که در دوران ترک با متادون هم می‏تواند باقی بماند؛ به عنوان یکی از عوامل موثر در افزایش مشکلات دهان و دندان مطرح باشد.(7) یکی از مواردی که می‏تواند در دوران ترک مدنظر باشد توجه به خشکی ایجاد شده در دهان است که می‏تواند از نظر گروه پزشکی دور مانده باشد. ریسک پوسیدگی، از دست دادن دندان، مشکلات پریودنتال و TMD به دلیل خشکی دهان افزایش می‏یابد.(15)

علت خشکی دهان به دلیل استفاده از مواد مخدر ناشناخته است. در موارد استفاده از متامفتامین، فرض می‏شود که فعال شدن رسپتورهای آلفا آدرنژیک در عروق غدد بزاقی باعث تنگی عروق و کاهش جریان بزاق می‏شود. فرضیه دیگر اثر تحریکی متامفتامین روی آدنورسپتورهای مهاری آلفا 2 در غدد بزاقی و کاهش میزان جریان بزاق می‏باشد. همچنین فرض می‏شود که استفاده از بعضی از مواد مخدر، ترکیب بزاق را تغییر داده و منجر به خشکی دهان می‏شود. دهیدراتاسیون ناشی از اعتیاد به مواد مخدر، متابولیسم را افزایش داده و افزایش فعالیت فیزیکی منجر به خشکی دهان می‏شود.(15)

بهداشت دهانی ضعیف، جذب مواد قندی زیاد، تغذیه نامناسب، ترس از دندانپزشکی و خوددرمانی از دلایل دیگر مشکلات دهان و دندان افراد معتاد می‏باشد.(17و16)

تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) در 5 درصد افراد تحت مطالعه، مشاهده شد. در مطالعه‏ای که O'Sullivan(8) انجام داد، نیز شیوع لنفادنوپاتی 9/2 درصد گزارش شد.

شیوع TMD (صدای مفصل، حساسیت مفصل و عضلات جونده به لمس، سایش دندانی) در این مطالعه، 5/36 درصد گزارش شد. در مطالعه‏ای که Almas و همکاران(19) انجام دادند، شیوع TMD، 41 درصد گزارش شد. در مطالعه Shetty و همکاران(20) شیوع TMD با فراوانی نسبی 3/22 درصد گزارش شد.  علت TMD می‏تواند به خاطر مصرف انرژی بیش از حد معتادان و فعالیت نوروماسکولار آنان باشد که باعث پارافانکشن می‏گردد.(15)

پیگمانتاسیون دهانی در 5/34 درصد افراد تحت مطالعه ما مشاهده شد. این عارضه در مطالعه مشابهی که شیرازی انجام داد، 8/30 درصد و به عنوان شایع‏ترین عارضه گزارش شد.(21)

در 9 درصد از افراد تحت مطالعه ما زخم‏های داخل دهانی دیده شد که شایع‏ترین آن‏ها زخم‏های تروماتیک بود. بیشترین مکانی که آن زخم دیده شد، لب پایین بود. در مطالعه O'Sullivan(8) شیوع زخم‏های دهانی 20 درصد گزارش شد.

در این مطالعه 4 درصد افراد لکوپلاکیا و 10 درصد افراد لیکن پلان داشتند. در مطالعه Sujutha(22)، 14 درصد افراد لکوپلاکیا و در مطالعه Patil(23)، 2/8 درصد افراد لکوپلاکیا و 9/0 درصد افراد لیکن پلان داشتند.

تماس مستقیم ماده مخدر با لثه منجر به التهاب و خونریزی لثه و دسکواماسیون اپی‏تلیوم می‏شود و اپی‏تلیوم را به عوامل کارسینوژن مستعد می‏سازد.(15)

از محدودیت‏های این مطالعه این است که نیاز درمانی شاخص عمومی در دندانپزشکی ندارد؛ می‏توان این نیاز درمانی را در بیماری‏های لثه یا پوسیدگی‏ها و یا ارتودنسی تعریف کرد ولی با توجه به اینکه در حالت کلی به صورت یک عدد جمع شده نیست و به صورت تفکیک شده ارائه می گردد؛ می‏توان در هر قسمت موارد ذکر شده را به صورت توصیفی لحاظ کرد.

با توجه به یافته‏های ذکر شده به نظر می‏رسد توجه به مقوله سلامت دهان و دندان متقاضیان ترک اعتیاد اهمیت ویژه داشته و وارد کردن مداخلاتی که منجر به ارتقا سلامت در این حیطه می‏شوند، ضروری به نظر می رسد. با وجود محدودیت‏های این مطالعه در بررسی و ثبت دقیق مشکلات دندانی و استفاده از امکانات پاراکلینیکی و مخصوصاً بررسی دقیق‏تر وضعیت پریودونتال و بافت نرم؛ وجود مشکلات دهان و دندان در این گروه مشخص می‏باشد و پیشنهاد می‏شود که مطالعات مشابه و هم راستا جهت تدوین مداخلاتی که بیشترین نسبت فایده به هزینه را برای کاهش مشکلات دهان و دندان معتادین در زمان ترک ایجاد کند، انجام گیرد.

نتیجه‎گیری

نیازهای درمانی دهان و دندان جمعیت معتادین در حال ترک گسترده و وسیع است. با افزایش زمان مصرف مواد مخدر؛ شاخص‏های سلامت دهانی به شدت کاهش می‏یابد. لذا این افراد نیاز به آموزش بهداشت دهان و جرمگیری و مداخلات پیشگیرانه دارند.

تشکر و قدردانی

این  مقاله  منتج از  پایان نامه  به شماره  2668 که در دانشکده دندانپزشکی مشهد به ثبت رسیده، می‏باشد. بدینوسیله از حمایت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد کمال امتنان را داریم.


[1]. d-Lysergic Acid Diethylamide  (LSD)

References

  1. Walters G. The Addiction Concept: Working Hypothesis or Self-fulfilling Prophesy? 1st ed. Germany: Allyn & Bacon Publisher; 1999. P. 1-11.
  2. Rafee H. The latest statistics of Iranian drug abusers published. 2013. Available at: URL: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8611010314. Accessed October 01, 2013.
  3. Mokri A. Brief overview of the status of drug abuse in Iran. Arch Iran Med 2002; 5: 184-90.
  4. Rosenzweig M, Leiman AL, Breedlore M. Biological Psychology. 2nd ed. Sinauer Associates, Sunderland, MA, USA: 1999. P. 98-104.
  5. Naimah Z. Adolescent substance abuse, a review of past 10 years. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1998; 37(3): 252-61.
  6. Terry D. Oral effect of drug abuse. Crit Rev Oral Biol Med 1992; 3(3): 163-84.
  7. Heymann H, Swift E, Ritter A. Sturdevant’s Art and Science of Operative Dentistry. 6th ed. St Louis: Elsevier; 2013. P. 65-72.
  8. O'Sullivan EM. Prevalence of oral mucosal abnormalities in addiction treatment centre residents in Southern Ireland. Oral Oncol 2011; 47(5): 395-9.
  9. Akbari M, Afshari R, Sharif M, Hashemy S, Majidinia S. Evaluation of the effect of diacetyl morphine on salivary factors and their changes after methadone therapy. J Contemp Dent Pract 2013; 15(6): 730-4.
  10. O'Sullivan EM. Dental health of Irish alcohol/drug abuse treatment centre residents. Community Dent Health 2012; 29(4): 263-7.
  11. Foroughi S. Aligoudarz township self - introduced addicts, characteristics. Yafteh 2004; 5 (1): 57-61. (Persian)
  12. Amani F, Sadeghie S, Salamati P. Characterization of narcotic drug abusers visited in Ardebil self referred centers. Payesh 1994; 4(1): 55-9. (Persian)
  13. Bagheri M, Nabavi A, Moltafet H, Naghipour F. The study of effective factors on addiction phenomenon in the city of Ahwaz. J Appl Sociol 2010; 21(2): 119-36. (Persian)
  14. Mosavi Sh. Comparison between the self protective skills of normal individuals and narcotic drug abuse individuals referred to polyclinics of 5-azar educative hospital in Gorgan during 2005. [Medical Doctor Thesis]. Iran. Medical School Golestan University of Medical Sciences; 2006. (Persian)
  15. Solomons Y, Moipolai P. Substance abuse: Case management and dental treatment. Clinical review. J Dent Assoc S Afr 2014; 69(7): 298, 300-15.
  16. Shekarchizadeh H, Khami MR, Mohebbi SZ, Ekhtiari H, Virtanen JI. Oral health of drug abusers: A review of health effects and care. Iran J Pub Health 2013; 42(9): 929-40.
  17. Shekarchizadeh H, Khami MR, Mohebbi SZ, Virtanen JI. Oral health behavior of drug addicts in withdrawal treatment. BMC Oral Health 2013; 13(1): 11.
  18. Ayramloo B, Fathieh A, Kamel H. The Effect of The use of psychedelic substances on incidence and intensity of periodontitis and dental caries, J Dent Sch Shahid Beheshti Univ Med Sci 2001; 19(1): 12-6. (Persian)
  19. Almas K, Al Wazzan K, Al Hussain I, Al-Ahdal KY, Khan NB. Temporomandibular joint status, occlusal attrition, cervical erosion and facial pain among substance abusers. Odontostomatol Trop 2007; 30(117): 27-33.
  20. Shetty V, Mooney LJ, Zigler CM, Belin TR, Murphy D, Rawson R. The relationship between methamphetamine use and increased dental disease. J Am Dent Assoc 2010; 141(3): 307-18.
  21. Shirzaei M. Oral changes associated with tobacco and opioids consumption in patients referred to Zahedan Dental School. J Qazvin Univ Med Sci 2011; 15(3): 62-8. (Persian)
  22. Sujatha D, Hebbar PB, Pai A. Prevalence and correlation of oral lesions among tobacco smokers, tobacco chewers, areca nut and alcohol users. Asian Pac J Cancer Prev 2012; 13(4): 1633-7.
  23. Patil PB, Bathi R, Chaudhari S. Prevalence of oral mucosal lesions in dental patients with tobacco smoking, chewing, and mixed habits: A cross-sectional study in South India. J Family Community Med 2013; 20(2): 130.
Journal of Mashhad Dental School
Volume 39, Issue 3 - Serial Number 94
October 2015
Pages 191-200

Files

History

  • Receive Date: 05 September 2015
  • Accept Date: 05 September 2015

Share

How to cite

Statistics