Evaluation of T-Butyl Hydroquinone (TBHQ) Effect on the Healing Of Extracted Tooth Socket in Rat

Document Type : original article

Authors

1 Assistant Professor, Dept of Pediatric Dentistry, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran

2 Assistant Professor, Dept of Pathology, School of Medicine, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran

3 Assistant Professor of Social Medicine, Occupational Environment Research Center, School of Medicine, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran

4 Undergraduate Student of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran

Abstract

Introduction: Tooth extraction causes an open wound in the soft and hard tissue.During the inflammatory phase of healing process, a large amount of free radicals produce and cause oxidative stress leading to tissue damage and delayed wound healing. Antioxdinant enzymes help to promote wound healing by neutralizing free redicals.According to this fact, in this study the t-butyl hydroquinone (TBHQ) effect, as an antioxidant, on the healing process of tooth socket was evaluated in rats.
Materials & Methods: To conduct this experimental study, 42 male Wistar rats were divided into two groups and in each case one upper second molar was extracted under general anesthesia. Then sockets were treated with 0.02% TBHQ solution in the case group (0.1ml) while no specific substance was placed in the socket of the control group. In the days of 3, 7 and 21 after the surgery, seven rats from each group were sacrificed and histological slides were prepared from their tooth socket. The prepared slides were examined by light microscope histopathologically and were compared using independent two sample t-test. The significance level was set at 0.05.
Results: Increased granulation tissue in the third day, in experimental group in comparison to the control group was statistically significant (P=0.003). The extent of bony trabeculation in experimental group was also significantly higher than the control group on the 21st day (P<0.001).
Conclusion: Regarding the limitations of an experimental study, TBHQ may enhance the healing of hard tissue in the tooth socket of rat.

Keywords


مقدمه

خارج کردن دندان‌ها یک زخم باز در بافت نرم و استخوان برجای می‌گذارد.(1) فرآیند ترمیم زخم به چهار فاز ایجاد لخته، التهاب، تکثیر و بازسازی تقسیم می‌شود.(2)  پاسخ التهابی حاد بافت لثه‌ای طی 24 تا 48 ساعت اول پس از کشیدن دندان، باعث نفوذ گلبول‌های سفید چندهسته‌ای به محل التهاب می‌شود. در فاز التهاب، نوتروفیل‌ها جهت از بین بردن باکتری‌ها، رادیکال‌های آزاد ترشح می‌کنند. رادیکال‌های آزاد، مولکول‌هایی هستند که در لایه ظرفیتشان یک الکترون جفت نشده دارند و بسیار واکنش‏پذیرند.(3) مشاهده شده است استرس اکسیداتیو که ناشی از برهم‌ خوردن تعادل بین ایجاد رادیکال‌های آزاد و خنثی شدن آن‌ها توسط آنزیم‌های آنتی‏اکسیدانی تولید شده توسط سلول‌ها و بافت‌های بدن است، منجر به تخریب بافتی و تأخیر در بهبود زخم می شود.(6-4)  Cutandoو همکاران(3) طی مطالعهای نشان دادند استفاده موضعی ملاتونین در حفره آلوئولار سگ، استرس اکسیداتیو ناشی از کشیدن دندان را کاهش میدهد. Yoneda و همکاران(7) در مطالعهای اثر استفاده موضعی یک ماده آنتیاکسیدان (کوآنزیم Q10) را بر ترمیم بافت نرم بعد از کشیدن دندان در رت بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که استفاده موضعی از کوآنزیم Q10 باعث بهبودی سریعتر بافت نرم حفره میشود ولی یک اثر بازدارنده بر ریمادلینگ استخوانی دارد.

TBHQ (t-butyl hydroquinone) آنتی‏اکسیدانی است که تأثیر آن در کاهش استرس اکسیداتیو نشان داده شده است و به عنوان استاندارد طلایی آنتی‏اکسیدان‌ها مطرح شده ودر مواد غذایی استفاده می‌شود.(9-8) این آنتی‏‌اکسیدان احتمالاً با القاء تولید تعداد زیادی آنزیم‌های محافظ سلولی و خنثی­کننده سم مثل آپوکسید هیدرولاز، گلوتاتیون-s-ترانسفراز و گلوکورونیل ترانسفراز، از سلول‌ها در مقابل سمیت حاد و استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند.(10)

از آن جایی که تاکنون اثر TBHQ بر ترمیم حفره دندان بررسی نشده است و هم­چنین از آن جایی که این ماده استاندارد طلایی (Gold standard) آنتی‏اکسیدانهای مصرفی مورد استفاده در مقالات می‌باشد، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر TBHQ بر ترمیم حفره دندانی بعد از کشیدن دندان در موش صحرایی انجام شد.

 

مواد و روش‌ها

جهت انجام این مطالعه تجربی، تعداد 42 موش نر  2-1 ساله از نژاد Wistar با جثه و وزن یکسان (محدوده وزنی 180-120 گرم) در قفسهای انفرادی و در شرایط استاندارد در بخش فیزیولوژی دانشکده پزشکی رفسنجان نگه‌داری شدند. حیوانات پیش از شروع کار، جهت ارزیابی سلامت عمومی و شرایط لازم برای جراحی توسط دامپزشک معاینه شدند. سپس با تزریق داخل صفاقی ترکیب داروی بیهوشی کتامین mg/ml 100 (ایران دارو، تهران، ایران) و زایلازین  mg/ml100 (ایران دارو) به نسبت 1:1 و به میزان ml/100g 1/0 تحت بیهوشی عمومی قرار گرفتند.(11)

یک دندان مولر دوم ماگزیلا در هر حیوان کشیده شد و در نیمی از حیوانات (گروه تجربی) در ساکت دندان کشیده شده، توسط سرنگ انسولین حدود 1/0 میلی لیتر محلول 02/0% TBHQ (Sigma, MO, USA) قرار داده شد ( mg02/0 پودر TBHQ در 100 میلی­لیتر آب مقطر حل شد). در گروه کنترل (21 عدد موش) از هیچ ماده‌ای استفاده نشد.

جهت باقی ماندن ترکیب در ساکت، حیوانات در زمان بیهوشی حدود چهار ساعت در حالت سوپاین قرار گرفتند.(11) پس از به‌ هوش آمدن، حیوانات در قفس‌های مجزا با دسترسی آزاد به غذا و آب و با در نظر گرفتن روز جراحی به عنوان روز صفر نگه­داری شدند.

در هر یک از روزهای سوم، هفتم و بیست و یکم پس از جراحی، هفت موش از هر گروه (تجربی و کنترل) Sacrifice شد. سر موش‌ها توسط گیوتین جدا شد و به مدت یک هفته در محلول فرمالین 10% (دکتر مجللی، تهران، ایران) قرار داده شد و پس از یک هفته از فرمالین خارج و در محلول اتیلن‏دی‏آمین‏تترااستیک‏اسید 4% (EDTA)(Merck, Berlin, Germany) جهت دکلسیفیکاسیون بافت استخوانی قرار گرفت.(11)

پس از نرم شدن بافت استخوانی، پاساژ بافتی با دستگاهTissue processor (Sukura fine technical, Tokyo, Japan) انجام گرفت. سپس در طول محور ساجیتال، برش‌های پنج میکرونی با میکروتوم (SIEE medial, Mainz, Germany) زده شده و رنگ‌آمیزی به روش هماتوکسیلین- ائوزین انجام شد.(11) برش بافتی از ساکت ریشه دیستال و از قسمت میانی انجام شد.(11)

متغیرهایی که جهت ارزیابی ترمیم بررسی گردید وسعت بافت گرانولاسیون، وسعت ترابکول‏‏های استخوانی، شمارش سلول‏های التهابی، تعداد فیبروبلاست‌ها و آنژیوژنز بود. برای شمارش سلول‏های التهابی نوتروفیل، لنفوسیت، ماکروفاژ و سلول‏های فیبروبلاست حداقل در پنج ناحیه مختلف تعداد سلول‏های مورد نظر در بزرگنمایی 400 شمارش شد و سپس میانگین سلول‏ها در این پنج فیلد محاسبه و برای آنالیز آماری ثبت شد. تعداد عروق خونی نیز در ده فیلد میکروسکوپی با بزرگنمایی 400 شمارش شد و سپس میانگین آنها محاسبه و برای آنالیز آماری ثبت گردید.(11و7و5)

داده­ها پس از جمع­آوری توسط نرم­افزار آماریSPSS  با ویرایش 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده­‏های کمی به صورت «انحراف معیار±میانگین» و «دامنه تغییرات» گزارش شد. به منظور مقایسه میانگین متغیر‏های هیستوپاتولوژی (لنفوسیت، ماکروفاژ، نوتروفیل، فیبروبلاست، تعداد عروق تازه تشکیل شده، وسعت بافت گرانولاسیون و ترابکول­‏های استخوانی تازه تشکیل شده) در هر یک از روزهای 3، 7 و 21 در دو گروه از آزمون t مستقل (Independent two-sample t-test) استفاده گردید. سطح معنی­داری در آزمون­ها 05/0 در نظر گرفته شد.

یافته‌ها

همان­گونه که در جدول 1 مشاهده می‌شود، در روز سوم، آزمون آماریt  مستقل نشان داد میانگین وسعت بافت گرانولاسیون (میلی­متر مربع) در گروه TBHQ به طور معنی‌داری بیش از گروه کنترل می‌باشد (003/0=P). میانگین سایر متغیرهای هیستوپاتولوژی در روز سوم در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0<P) ( تصویر 1 و جدول 1).

همان‌گونه که در جدول 2 دیده می‌شود، در روز هفتم، آزمون آماری t مستقل اختلاف معنی­داری در میانگین متغیرهای هیستوپاتولوژیک در دو گروه مورد بررسی نشان نداد(05/0<P). ( تصویر2)


 

 

جدول 1 : مقایسه میانگین متغیرهای هیستوپاتولوژیک در دو گروه مورد بررسی در روز سوم

متغیرهای هیستوپا تولوژی

TBHQ (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

کنترل (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

P-value

تعداد عروق تازه تشکیل شده

16/2 ± 00/9

83/1±00/7

086/0

نوتروفیل (درصد)

53/5 ± 71/14

22/4 ± 14/16

597/0

لنفوسیت (درصد)

31/2 ± 00/9

27/3 ± 00/9

999/0

ماکروفاژ (درصد)

12/7 ± 00/48

68/1 ± 14/44

208/0

فیبروبلاست (درصد)

29/6 ± 29/28

89/4 ± 71/30

436/0

وسعت بافت گرانولاسیون (میلی­متر مربع)

13/0 ± 74/1

25/0 ± 36/1

003/0

                  نوع آزمون آماری t مستقل

 

 

 

 

الف) گروه TBHQ                                                         ب) گروه کنترل

تصویر 1 : برش هیستولوژیک ساکت دندانی سه روز بعد از خارج کردن دندان. الف) گروه TBHQ ب) گروه کنترل

جدول 2 : مقایسه میانگین متغیرهای هیستوپاتولوژیک در دو گروه مورد بررسی در روز هفتم

متغیرهای هیستوپاتولوژی

TBHQ (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

کنترل (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

P-value

تعداد عروق تازه تشکیل شده

27/1 ± 43/7

11/1 ± 29/6

099/0

نوتروفیل (درصد)

81/2 ± 71/11

94/2 ± 00/15

054/0

لنفوسیت (درصد)

51/1 ± 57/4

16/1 ± 00/5

562/0

ماکروفاژ (درصد)

58/5 ± 86/35

31/4 ± 29/33

354/0

فیبروبلاست (درصد)

18/6 ± 86/47

07/4 ± 71/46

690/0

وسعت بافت گرانولاسیون (میلی­متر مربع)

11/0 ± 80/0

10/0 ± 70/0

099/0

تشکیل ترابکول استخوانی (میلی­متر مربع)

13/0 ± 86/0

13/0 ± 82/0

601/0

                  نوع آزمون آماری t مستقل

 

 


همان‌گونه که در جدول 3 دیده می‌شود، در روز بیست و یکم آزمون آماری t مستقل نشان داد میانگین نوتروفیل در گروه TBHQ به طور معنی­داری کمتر از گروه کنترل بود (030/0=P). میانگین وسعت ترابکولاسیون استخوانی به طور معنی‌داری در گروهTBHQ  بیشتر از گروه کنترل بود (001/0>P). میانگین سایر متغیرهای هیستوپاتولوژیک در روز بیست و یکم در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری اختلاف معنی­داری نشان نداد (05/0<P). ( تصویر 3 و جدول 3)


 

 

 

 

الف) گروه TBHQ                                                         ب) گروه کنترل

تصویر 2-3 : برش هیستولوژیک ساکت دندانی هفت روز بعد از خارج کردن دندان. الف)گروه TBHQب) گروه کنترل

 

جدول 3 : مقایسه میانگین متغیرهای هیستوپاتولوژیک در دو گروه مورد بررسی در روز بیست و یکم

متغیرهای هیستوپاتولوژی

TBHQ (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

کنترل (7=n)

انحراف معیار±میانگین

(دامنه تغییرات)

P-value

تعداد عروق تازه تشکیل شده

76/0 ± 71/2

98/0 ± 57/3

091/0

نوتروفیل (درصد)

11/1 ± 71/3

82/0 ± 00/5

030/0

لنفوسیت (درصد)

53/1 ± 00/5

57/1 ± 14/5

866/0

ماکروفاژ (درصد)

39/4 ± 29/27

40/5 ± 14/31

168/0

فیبروبلاست (درصد)

57/5 ± 00/64

62/5 ± 71/58

102/0

وسعت بافت گرانولاسیون (میلی­متر مربع)

07/0 ± 32/0

06/0 ± 40/0

062/0

تشکیل ترابکول استخوانی (میلی­متر مربع)

10/0 ± 89/2

21/0 ± 42/2

001/0<

                  نوع آزمون آماری t مستقل

 

 

 

الف) گروه TBHQ                                                        ب) گروه کنترل

تصویر 3 : ترابکول‌های استخوانی تازه تشکیل شده، 21 روز بعد از خارج کردن دندان. الف) گروه TBHQ. قسمت اعظم بافت گرانولاسیون با ترابکول‌های استخوانی تازه تشکیل شده جایگزین شده است. ب) گروه کنترل. ترابکول‌های استخوانی تازه تشکیل شده، وسعت اندکی دارد.

 

 


بحث

در فرآیند ترمیم زخم، تولید انواع اکسیژن واکنشی (Reactive Oxygen Species; ROS) جهت دفاع در‎ مقابل پاتوژنها ضروری می‎باشد.(13و12) با این ‎وجود قرار گرفتن در مقابل ROSمی‎تواند باعث القاء استرس اکسیداتیو و تأخیر در فرایند ترمیم زخم شود.(14) بنابراین به نظر می‎رسد بهبود وضعیت استرس اکسیداتیو از طریق آنتی‎اکسیدان‎ها فرآیند ترمیم را تسریع کند. تاکنون مطالعه‎ای درخصوص اثرات TBHQبر ترمیم زخم پس از خارج کردن دندان انجام نشده است و مطالعه مشابهی موجود نمی‎باشد. بنابراین یافته‎های مطالعه حاضر با یافته‎های مطالعاتی که اثر TBHQرا بر بهبود زخم‎های پوستی بررسی نموده‎اند و یا مطالعاتی که اثر سایر مواد آنتی‎اکسیدان را بر ترمیم پس از خارج کردن دندان مورد بررسی قرار داده‎اند، مقایسه می‎گردد.

در این مطالعه روزهای سوم، هفتم و بیست و یکم جهت بررسی فازهای اولیه، میانی و انتهایی ترمیم انتخاب گردید و در اکثر مقالات مشابه نیز، بررسی پاتولوژی در همین روزها انجام شده است.(16و11) در مطالعه حاضر افزایش بافت گرانولاسیون در روز سوم در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل از لحاظ آماری معنی‎دار بود. این مسئله می‎تواند نشان‎دهنده تسریع ترمیم زخم در حضور TBHQباشد. مطالعه Jelenko و همکاران(15) نیز تسریع ترمیم زخم‌های پوستی ناشی از سوختگی را در حضور TBHQنشان داد. یافته‎های این مطالعه با مطالعه Yonedaو همکاران(7) نیز هم­خوانی دارد. در مطالعه آنان نیز افزایش بافت گرانولاسیون در حضور ماده آنتی‎اکسیدان (کوآنزیم Q10) در حفره دندان در روز سوم مشاهده شد.

هم­چنین در مطالعه حاضر وسعت ترابکولاسیون استخوانی در روز بیست و یکم در گروه TBHQبه طور معنی‎داری بیشتر از گروه کنترل بود. این نتیجه می‎تواند نشان‎دهنده‎ ترمیم سریع‎تر بافت سخت در حضور TBHQ باشد. Yoneda و همکاران(7) به این نتیجه رسیدند که آنتی‎اکسیدان Q10 در ترمیم بافت نرم مؤثرتر از بافت سخت است. علت اختلاف در نتیجه مطالعه حاضر با مطالعه Yoneda احتمالاً تفاوت در نوع ماده آنتی‎اکسیدان مورد بررسی می‎باشد.

در این مطالعه کاهش نوتروفیل‎ها در روز سوم در گروه مورد بررسی در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد؛ هرچند این تفاوت از نظر آماری معنی‎دار نبود اما کاهش تعداد این سلول‎ها در روزهای اولیه، نشان­دهنده کاهش فاز التهاب و پیشرفت سیر طبیعی ترمیم زخم می‎باشد. در مطالعه Yoneda(7) نیز کاهش نوتروفیل‎ها در حضور آنتی‎اکسیدان در روز سوم مشاهده شد.

ماکروفاژها در روز سوم اکثریت سلول‎های زخم را تشکیل می‎دهند. این سلول‎ها با سنتز لاکتات باعث تحریک تکثیر فیبروبلاست‎ها می‎شوند و به تدریج در طی فرآیند ترمیم، با جایگزین شدن فیبروبلاست‎ها به جای این سلول‎ها به مرور کاهش می‎یابند.(16) در این مطالعه نیز ماکروفاژها در روز سوم بیشترین تعداد سلول‎های حاضر بودند. در روز سوم مطالعه، میزان رگزایی در گروه TBHQ بیشتر از گروه کنترل بود؛ هرچند این اختلاف از لحاظ آماری معنی‎دار نبود اما می‎تواند روند طبیعی ترمیم بافت در حضور TBHQ را نشان دهد. در روز هفتم مطالعه نیز کاهش نوتروفیل‎ها و افزایش تعداد فیبروبلاست‎ها در گروه TBHQ در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد اما این اختلاف معنی‎دار نبود

شاید بتوان علت معنی‎دار نبودن بسیاری از یافته‎های این مطالعه را حجم و غلظت پایین TBHQ در حفره دندان دانست. به دلیل افزایش هزینه طرح، امکان تعیین حداکثر غلظت TBHQ بدون اثرات سمی بر بافت‎های دهان قبل از انجام مطالعه نبود و از آن جایی که تاکنون هیچ مطالعه‎ای در خصوص اثر این ماده بر ترمیم حفره دندان انجام نشده است، غلظت مورد استفاده در این مطالعه، حداکثر غلظت قابل قبول TBHQ در صنایع غذایی بود. با این وجود شاید بتوان با افزایش غلظت این ماده تا حدی که اثرات سمی بر بافت‎های بدن نداشته باشد، روند بهبود زخم در حفره دندان را بهبود بخشید.

از محدودیتهای مطالعه حاضر می‌‌توان به عدم استفاده از نرم افزار KS300  جهت ارزیابی معیارهای پاتولوژی اشاره نمود. به دلیل عدم دسترسی به این نرم‏افزار، اندازه گیری‏های پاتولوژی با توجه به مقالات مشابه 11و7و5  و با کمک میکرومتر چشمی انجام گرفت.

نتیجه‌گیری

با در نظر گرفتن محدودیت‌های یک مطالعه تجربی، شاید بتوان گفت TBHQ می‌تواند باعث بهبود ترمیم بافت سخت حفره دندان ‌شود.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از زحمات معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان جهت تأمین هزینه‌های این طرح تقدیر و تشکر به عمل می­آید. ضمناً این مقاله، منتج از پایان نامه با شماره 464 است که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی رفسنجان در دسترس می باشد.

  1. Taylor DM, Williams DR. Trace Elements Medicine & Chelton. 1st ed. UK: Royal Society of Chemistry; 1999. P. 241-9.
  2. Pandith H, Zhang X, Liggett J, Min KW, Gritsanapan W, Baek SJ.  Hemostatic and wound healing properties of Chromolaena odorata leaf extract. ISRN Dermatol 2013; 21(2): 1-9.
  3. Cutando A, Arana C, Go´mez-Moreno G, Escames G, Lopez A, Ferrera  MJ, et al. Local application of melatonin into alveolar sockets of beagle dogs reduces tooth removal induced oxidative stress. J Periodontol 2007; 78(3): 576-83.
  4. Czesnikiewicz-Guzik M, Konturek SJ, Loster B, Wisniewska G, Majewski S. Melatonin and its role in oxidative stress related diseases of oral cavity. J Physiol Pharmacol 2007; 58(3): 5-19.
  5. Murthy S, Gautam MK,Goel Sh,Purohit V,Sharma H,Goel RK. Evaluation of in vivo wound healing activity of Bacopa monniera on different wound model in rats. Biomed Res Int 2013; 12(7): 1-9.
  6. Manke A,Wang L,Rojanasakul Y. Mechanisms of nanoparticle-induced oxidative stress and toxicity. Biomed Res Int 2013; 36(4): 1-9.
  7. Yoneda T, Tomofuji T, Kawabata Y, Ekuni D, Azuma T, Kataoka K,  et al. Application of coenzyme q10 for accelerating soft tissue wound healing after tooth extraction in rats. Nutrients 2014; 6(12): 5756-69.
  8. Bahia PK, Pugh V, Hoyland K, Hensley V, Rattray M, Williams RJ. Neuroprotective effects of phenolic antioxidant tBHQ associate with inhibition of FoxO3a nuclear translocation and activity. J Neurochem 2012; 123(1): 182-91.
  9. Abdel-Wahab MH. Potential neuroprotective effect of t-butylhydroquinone against neurotoxicity-induced by 1-methyl-4-(2'-methylphenyl)-1,2,3,6-tetrahydropyridine (2'-methyl-MPTP) in mice. J Biochem Mol Toxicol 2005; 19(1): 32-41.
  10. Jin W, Ni H, Dai Y, Wang H, Lu T, Wu J, et al. Effects of tert-butylhydroquinone on intestinal inflammatory response and apoptosis following traumatic brain injury in mice. Mediators Inflamm 2010; 2010: 502-64.
  11. Mendes RM, Silva GA, Lima MF, Calliari MV, Almeida AP, Alves JB, et al. Sodium hyaluronate accelerates the healing process in tooth sockets of rats. Arch Oral Biol 2008; 45(3): 1155-62.
  12. Sarsour EH, Kumar MG, Chaudhuri L, Kalen AL, Goswami PC. Redox control of the cell cycle in health and disease. Antioxid Redox Signal 2009; 11(12): 2985-3011.
  13. Sen CK, Roy S. Redox signals in wound healing. Biochim Biophys Acta 2008; 1780(11): 1348-61.
  14. Guo S, Dipietro LA. Factors affecting wound healing. J Dent Res 2010; 89(3): 219-29.
  15. Jelenko C, Wheeler ML, Anderson AP, Callaway BD, McKinley JC. Healing in burn wounds treated with ethyl linoleate alone or in combination with selected topical antibacterial agents. Ann Surg 1975; 182(5): 562-6.
  16. Okeniyi JA, Olubanjo OO, Ogunlesi TA, Oyelami OA. Comparison of healing of incised abscess wounds with honey and EUSOL dressing. J Altern Complement Med 2005; 11(3): 511-3.