An Evaluation of the Quality of Teaching "Community Oral Health" Course for Undergraduates in Dental Schools in Iran

Document Type : original article

Authors

1 Assistant Professor, Dept of Community Dentistry, School of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Dept of Community Dentistry, School of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Dept of Restorative Dentistry, School of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran

Abstract

Introduction: It has been a decade since the course “Community Oral Health” has been revised. The aim of this study was to evaluate how the course of community oral health is being taught in the undergraduate program of dental schools in Iran after a decade of revisions.
Materials & Methods: In spring 2010, dental schools have been requested to report how the course of community oral health is being taught in terms of content and format, number of credits and the distribution of the credits along the curriculum, and the discipline of the teachers that teach this course.
Results: In total, 12 schools responded. The content of the course, in all the schools, was according to what had been formally authorized by the Ministry of health and the format of presentation was a mix of lecture, workshop, and field work. The most prevalent format of presentation even in some parts of practical credit was lecture; field work was rare. In 92% of the schools, this course consisted of one theoretical and five practical credits. More than half of the schools (58%) reported that the teachers of this course did not have a degree related to the community oral health.
Conclusion: There are shortcomings in the mode of teaching the course of community oral health in dental schools in Iran. To improve the quality of teaching for this course, the department of community oral health needs to be strengthened and cooperation with this department must be enhanced inside the dental schools and as well between dental schools and university.

Keywords

Full Text

مقدمه

برنامه آموزشی رشته‏های علوم پزشکی زمانی بالاترین اثربخشی را دارد که محور اساسی آن نیازهای سلامت جامعه باشد. بدین صورت دانشگاه در آزمایش کارآمدی، بهره‏وری و اثربخشی راه‏های مختلف حل مشکلات سلامت جامعه نقش خواهد داشت. با تکیه بر چنین باوری و به منظور افزایش توانایی‏های دانشجویان دندانپزشکی در شناخت مشکلات مرتبط با سلامت دهان جامعه و کسب مهارت برای حل این مشکلات، درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در کوریکولوم دوره دندانپزشکی عمومی وارد شده است.(1)

بنا به تعریف «سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی» (Community Oral Health یا Dental Public Health) عبارت است: از علم و هنر پیشگیری و کنترل بیمارهای دهان، ارتقا سلامت دهان و بهبود کیفیت زندگی از طریق تلاش‏های سازمان یافته جامعه.(2) در این تعریف، تاکید بر سلامت دهان جامعه وجود دارد که باید هدف نهایی تمام شاغلین حرفه دندانپزشکی باشد. متاسفانه هدف آموزش دندانپزشکی از دیرباز، عمدتاً کسب مهارت‏های کلینیکی به منظور درمان مشکلات دهان و دندان بوده است.(4و3) در حالی که تحقیقات در کشورهای پیشرفته مشخص کرده است که چنین رویکردی منجر به تامین و ارتقا سلامت دهان جامعه نمی‏شود.(6و5) از طرفی، تغییر در روند اپیدمیولوژیک بیماری‏های دهان(5)، ارتباط بین بیماری‏های دهان و بیماری‏های سیستمیک(7)، تغییرات تدریجی جمعیتی و اجتماعی(8) و شواهد دال بر اثربخشی مداخلات پیشگیری در کاهش بار بیماری‏های دهان(9)، منجر به اصلاحات اساسی در آموزش دندانپزشکی گشته است.(10)

هدف از اصلاحات در آموزش دندانپزشکی، تربیت دندانپزشکانی است که توانایی ارائه مراقبت‏های سلامت دهان جامع و کامل (Comprehensive care) به بیماران، پایه قوی در پژوهش، مهارت‏های لازم برای مدیریت کار بالینی دندانپزشکی، و مهارت‏های لازم برای ارتباط بین فردی و کار تیمی را داشته باشند. مزایای دیگر این تغییرات، نهادینه کردن مسئولیت‏پذیری اجتماعی و کسب مهارت‏های فرهنگی در دانش‏آموختگان دندانپزشکی، ارائه درکی عمیق‏تر از ارتباط بین علوم پزشکی و دندانپزشکی، انتقال آموزش‏های مبتنی بر نیازهای جامعه و مهارت‏های تفکر علمی نقادانه، ایجاد تفکرآموزش مداوم (Life-long learning) و بالاخره کار بالینی مبتنی بر شواهد در دانشجویان دندانپزشکی است.(11)

در همین راستا، هدف از درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، ارائه دیدگاهی جامع درباره مقوله سلامت به دانشجویان و تشویق ایشان به تفکر نقادانه در زمینه عوامل تاثیرگذار بر سلامت و نیازهای سلامت (Health needs)، کشف عوامل نابرابری در سلامت (Health inequity)، تقویت رویکرد پیشگیری و ارتقاء کیفیت خدمات سلامت می‏باشد.(2) لذا به منظور نیل به این هدف، در محتوای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، مباحثی از علوم و رشته‏های علمی گوناگون همچون اپیدمیولوژی، ارتقاء سلامت، آمار پزشکی، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد سلامت، مدیریت و برنامه‏ریزی خدمات سلامت و جمعیت‏شناسی گنجانده شده است.(2) این مباحث در آموزش دانشجویان دندانپزشکی در بسیاری از دانشکده‏های دندانپزشکی دنیا که سابقه تدریس طولانی رشته سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی را دارند موجود بوده(18-12) و در جدیدترین اصلاحات کوریکولوم دندانپزشکی(19و10) مورد تاکید قرار گرفته است.

درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی از دهه 60 هجری شمسی در دانشکده‏های دندانپزشکی ایران در قالب یک واحد درسی نظری به نام «دندانپزشکی مجتمعی» و بنا به نظر بعضی اساتید علاقه‏مند (غالباً از بخش دندانپزشکی کودکان) تدریس می شد. از سال 1379 و بر طبق مصوبه شواری عالی برنامه‏ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این درس با تغییرات شکلی به میزان 6 واحد (شامل 1 واحد نظری و 5 واحد عملی) در دوره دندانپزشکی عمومی افزایش یافت. سرفصل‏های مصوب این درس برای واحد نظری و عملی به ترتیب در جداول 1 و 2 نمایش داده شده است.(20)

مباحث مطرح در رشته سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ویژگی منحصر به فردی داشته و تفاوت قابل ملاحظه‏ای با سایر رشته‏های دندانپزشکی دارد که به طور مرسوم در دانشکده‏ها تدریس می‏شده است. در این رشته تاکید اصلی بر یافتن ریشه‏های بروز بیماری‏های دهان و دندان در سبک زندگی افراد و عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی می‏باشد و برای کنترل و کاهش بار بیماری‏ها، سعی در بهبود نگرش افراد نسبت به مقوله سلامت، اعمال روش‏هایی جهت پیشگیری از بروز بیماری‏ها در سطح فردی و اجتماعی و مداخله در سیاستگذاری‏های مرتبط با سلامت دارد. این رویکرد، تفاوت بارزی با رویکرد مبتنی بر درمان و ارائه مهارت‏های بالینی دارد که به طور سنتی در دانشکده‏های دندانپزشکی برای سالیان متمادی تدریس می‏شده است.(2) از طرفی متخصصین این رشته که به صورت آکادمیک، اصول و مبانی و کاربرد این رشته را کسب کرده‏اند، در سطح دانشکده‏های دندانپزشکی کشور بسیار محدود هستند. با توجه به این مطالب، لزوم بررسی چگونگی تدریس درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکده‏های کشور احساس شد. بنابراین هدف از مقاله حاضر، بررسی نحوه ارائه این درس در دانشکده‏های دندانپزشکی ایران پس از گذشت یک دهه از تصویب تغییرات اساسی در ارائه آن بود.

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1 : سرفصل‏های درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی نظری

1- مقدمه، تعریف و بیان اهداف دندانپزشکی اجتماعی

2- تعریف جمعیت – گروه‏های سنی – گروه‏های هدف

3- مقایسه اقتصادی و رجحان پیشگیری بر درمان در دندانپزشکی

4- سطوح خدمات بهداشتی درمانی و جایگاه خدمات دندانپزشکی در آن

5- آشنایی با تاریخچه خدمات بهداشت دهان و دندان و آشنایی با طرح ادغام دندانپزشکی در سیستم شبکه

6- عادات بهداشتی و نگرش مردم به مسئله بهداشت دهان

7- نقش و مسئولیت دندانپزشک به عنوان عضو تیم پزشکی در خدمات درمانی

8- مسئولیت دندانپزشک در رابطه با افراد و خانواده در اجتماع

9- آموزش بهداشت – تعریف، اهداف،‌ فن آوری آموزشی با تکیه بر روش‏های گوناگون (گروهی، چهره به چهره...) نحوه نوشتن برنامه

10- نیازسنجی بهداشتی و درمانی دندانپزشکی در گروه‏های هدف

11- آموزش نحوه انعکاس نیاز‏ها به مقامات مسئول بهداشتی و درمانی آموزش کشور

12- برنامه ریزی در جهت پیشگیری از بیماری‏های دهان و دندان در گروه‏های هدف

13- آشنایی با مسواک، خمیر دندان، دهان شویه و ... موجود در ایران

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2 : سرفصل‏های درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی عملی

1- بررسی وضعیت سلامت و بیماری‏های دهان و دندان در یک جامعه مشخص:

- ارائه گزارش توصیفی از وضعیت موجود

- ارائه گزارش شیوع و بروز بیماری‏های دهان و دندان و تعیین تفاوت‏های آن

- ارائه گزارش از عوامل موثر بر روی الگوی بیماری‏های دهان و دندان (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی،...)

- تعیین میزان شاخص‏های اپیدمیولوژیک(DMFT, dmft, CPITN, GI, …)

2- ارائه الگوی مناسب جهت ارتقا بهداشت دهان و دندان در گروه هدف:

- انتخاب مناسب‏ترین روش جهت تشویق گروه هدف به مشارکت در امر بهداشت دهان

- ارائه روش مناسب جهت تاثیر بر مسئولان ذی نفوذ در امر ارتقا سطح بهداشت دهان

- انتخاب مناسب‏ترین و باصرفه‏ترین روش تجویز فلوراید

3- اجرای برنامه دندانپزشکی پیشگیری و آموزش بهداشت در گروه هدف

- انتخاب و شناسایی گروه هدف

- برنامه ریزی آموزش

- اجرای برنامه آموزش در مدارس، کارخانه‏ها و کارگاه‏ها، مادران باردار و شیرده،

- گروه‏های هدف خاص و ...

4- گزارش از نحوه استریلیزاسیون و کنترل عفونت در مراکز بهداشتی درمانی



مواد و روش‏ها

به منظور بررسی نحوه آموزش درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، در بهار سال 1388 از معاونین آموزشی دانشکده‏های دندانپزشکی کشور تقاضا شد که محتوا و شکل ارائه این درس را به صورت مکتوب برای دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی ارسال کنند. از مجموع 18 دانشکده دندانپزشکی، از 12 دانشکده، شامل آزاد اسلامی واحد تهران، آزاد خوراسگان، اصفهان، اهواز، بابل، تبریز، زاهدان، شهید بهشتی، کرمان، مشهد، همدان و یزد پاسخ دریافت شد. پاسخ‏های دریافت شده از دانشکده‏ها به صورت گزارش بود که از داخل این گزارش‏ها مسائل مربوط به ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی شامل محتوای درس، شکل ارائه درس، تعداد واحد و نحوه توزیع واحدها در طول کوریکولوم، و تخصص هیات علمی ارائه‏دهنده درس، استخراج، خلاصه سازی و مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین اجازه گزارش نتایج این تحقیق در قالب یک مقاله علمی از دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی توسط نویسندگان مقاله اخذ شد.

یافته‏ها

الف) محتوای درس

در واحد نظری، سرفصل‏های ارائه شده در دانشکده‏های مختلف مطابق مصوبه دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی بود که البته بسته به تعداد هیئت علمی آموزش دهنده و تناسب رشته‏ای ایشان با موضوع درس مورد نظر، بعضی مباحث تکمیلی، نیز آموزش داده می‏شد.

در واحد عملی، در کلیه دانشکده‏ها، آموزش شامل دو بخش بود: آموزش‏های نظری و کار در فیلد. آموزش‏های نظری به منظور آماده کردن دانشجویان برای کار در فیلد صورت می‏گرفت و شامل آشنایی با شاخص‏های پوسیدگی، پریودنتال، ارتودنسی، مباحث کنترل عفونت، آشنایی با وسایل کمک آموزشی آشنایی با وسایل بهداشت دهان و دندان در بازار ایران بود. کار در فیلد شامل مراجعه دانشجویان به مراکز اجتماعی از قبیل مهدکودک‏ها، مدارس، مراکز بهداشتی درمانی و مراکز ارائه خدمات به بیماران خاص همچون دیابتی، تالاسمی، روانپزشکی، معلولین و ... جهت آموزش بهداشت دهان و دندان و تکمیل فرم‏های مخصوص نیاز‏های سلامت دهان و انجام درمان‏های پیشگیری همچون فلورایدتراپی و فیشورسیلانت تراپی بود.

 در یک دانشکده، (دانشکده دندانپزشکی مشهد) کارگاه آموزشی سوء مصرف مواد مخدر، مدیریت بحران (تریاژ) و کنترل عفونت عملی برای دانشجویان برگزار می‏شد. همچنین در دو دانشکده دندانپزشکی (مشهد و اصفهان)، کارگاه‏هایی برای آموزش نحوه تهیه طرح تحقیقاتی و مقاله نویسی ارائه می‏گردید.

بر طبق پاسخ‏های رسیده از دانشکده‏ها، بیشتر فعالیت‏های صورت گرفته در واحد عملی پیرامون مورد 1 از سرفصل‏های مصوب وزارتخانه (بررسی وضعیت سلامت و بیماری‏های دهان و دندان در یک جامعه مشخص) (جدول 2) بود و فعالیت‏های پیرامون موارد 2 تا 4 مشخص شده در جدول 2 بسیار کم و یا در حد صفر بود.

ب) شکل ارائه درس

در کلیه 12 دانشکده، آموزش، چه نظری و چه عملی به صورت ارائه سخنرانی توسط استاد صورت می‏گرفت. مشارکت عملی دانشجویان در کارگاه‏ها و فیلدها بارزتر بود. به عنوان مثال ارائه سمینار توسط دانشجویان در رابطه با موضوعات مرتبط، انجام درمان‏های پیشگیری مثل آموزش بهداشت دهان و دندان، فلوراید و فیشورسیلانت‏تراپی در دانشکده یا مرکز درمانی، تهیه پمفلت و پوستر آموزشی و انجام عملی کنترل عفونت از مصادیق کار عملی دانشجویان گزارش شده بود.

ج) تعداد واحد و نحوه توزیع آنها

طبق اعلام دانشکده‏ها، در 11 دانشکده (92%)، درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی به صورت یک واحد نظری و پنج واحد عملی ارائه می گردید. فقط در دانشکده دندانپزشکی اصفهان، واحد نظری، شامل دو واحد بود. نحوه توزیع واحدها در طول دوره تحصیل در دانشکده‏های مختلف در جدول 3 نشان داده شده است.

د) هیئت علمی ارائه دهنده

از آنجاکه گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، نوپا بوده و مدت زمان زیادی از تاسیس آن نمی‏گذرد، در بیش از نیمی از دانشکده‏ها (58%) از هیئت علمی گروه‏های دیگر مثل اطفال، ارتودنسی، پریو و تشخیص بیماری‏های دهان برای تدریس درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی استفاده می شد. در 42% دانشکده‏ها (تهران، شهید بهشتی، اصفهان، مشهد، و کرمان)، هیئت علمی با مدرک دندانپزشکی اجتماعی، این درس را ارائه می‏داد.


 

 

 

 

 

جدول 3 : تعداد واحد درس دندانپزشکی اجتماعی و زمان ارائه آن در دانشکده‏های مختلف

ردیف

نام دانشکده

واحد نظری

واحد علمی

1

آزاد اسلامی

1 واحد ترم 6

2 واحد ترم 7 و 3 واحد ترم 8

2

اصفهان

2 واحد، ترم 7 و 8

2 واحد ترم 8، 2 واحد ترم 9 و 1 واحد ترم 10

3

اهواز

-

5 واحد ترم 12

4

بابل

1واحد ترم 6

2 واحد ترم 11، 3 واحد ترم 12

5، 6، 7

تبریز، زاهدان، مشهد

1 واحد ترم 7

1 واحد ترم 8، 2 واحد ترم 9 و 2 واحد ترم 10

8

خوراسگان

1 واحد ترم 10

ترم 11 و 12

9

شهید بهشتی

1 واحد ترم 11

5 واحد ترم 12

10

کرمان

1 واحد ترم 6

2 واحد ترم 7، 2 واحد ترم 8 و 1 واحد ترم 9

11

همدان

1 واحد ترم 10

3 واحد ترم 11، 2 واحد ترم 12

12

یزد

1 واحد ترم 11

ترم‏های 3، 5 ، 8 هرکدام نیم واحد، ترم 12، 5/3 واحد

 

 

 

 

 

 

 


 

 

بحث

کیفیت و کمیت تدریس درس «سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی» در دانشکده‏های دندانپزشکی کشور از جنبه‏های گوناگون قابل بحث می‏باشد.

در سرفصل ارائه شده برای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی (جدول 1 و 2) به صورت کلی سعی شده است که طیف علوم مرتبط با این درس پوشش داده شود. در عین حال مقایسه این سرفصل‏ها با برنامه آموزشی در دانشکده‏های دندانپزشکی سایر کشورها که سابقه طولانی‏تر در ارائه این درس دارند، لزوم اصلاحاتی در برنامه آموزشی حاضر درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در ایران را می‏رساند. در برنامه حاضر، مبانی علمی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی همچون اصول اپیدمیولوژی، آمار حیاتی، روش تحقیق و علوم رفتاری کمتر مورد تاکید قرار گرفته است؛ در حالی که این سرفصل‏ها در بسیاری از دانشکده‏های دندانپزشکی دنیا مثل واشنگتن(13)، کارولینای شمالی(15)، تگزاس آمریکا(18)، کپنهاک دانمارک(17)، ACTA هلند(14)، هلسینکی فنلاند(16) و یک دانشکده دندانپزشکی در پرو(1) به صورت واضح و مشخص در برنامه آموزشی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی گنجانده شده است.

همانطور که اشاره شد شکل غالب ارائه درس حتی در برخی از سرفصل‏های درس عملی، سخنرانی بود. این روش آموزش که بیشتر مبتنی بر به خاطرسپردن و یادآوری مطالب درسی می‏باشد، کمتر به یادگیری واقعی و سطوح بالاتر تفکر همچون تحلیل مساله و تفکر خلاق توجه دارد. در عین حال، مشخص شده است که با حجم بالای دانش و اطلاعات در دنیای امروز، روش‏های سنتی آموزش دندانپزشکی دیگر کافی نیست(19) و لزوم به کارگیری  روش‏های  آموزشی  دیگری  همچون  آموزش

مبتنی بر حل مساله(21) احساس می‏شود.

در صورتی که قرار باشد دانشجویان دندانپزشکی، مهارت‏های لازم برای تحلیل مشکلات سلامت دهان جامعه و ارائه راهکار برای رفع این مشکلات را در دوره دندانپزشکی عمومی فرا گیرند، باید تمام مراحل تفکر و عملکرد (Practice) دندانپزشکی اجتماعی(2) را در دوران تحصیل تمرین کنند. انجام این مراحل بدون ورود دانشجویان به محیط واقعی زندگی گروه‏های مختلف جامعه و جمع‏آوری اطلاعات از عوامل تاثیرگذار بر سلامت دهان ایشان و انتقال یافته‏ها به مراکز سیاستگذاری سلامت در سطوح محلی، منطقه‏ای و کشوری از طریق ایجاد ارتباط قوی بین دانشکده و بخش‏های سیاستگذار سلامت امکانپذیر نخواهد بود. در حال حاضر به دلیل نبود ارتباط قوی بین دانشکده و سایر نهاد‏های اجتماعی، ارائه واحد عملی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی (دست کم در مراحلی که نیاز به ورود به محیط واقعی زندگی گروه‏های جامعه وجود دارد) در اجرا با مشکلات و محدودیت‏های فراوانی همراه است. از جمله این که دانشجویان صرفاً موفق می‏شوند یک سری داده‏ها از برخی گروه‏های جمعیتی (غالباً دانش آموزان) جمع‏آوری کنند ولی در جهت ارائه راهکارهای عملی برای ارتقاء سلامت دهان این گروه‏ها (که اتفاقاً در سرفصل‏های واحد عملی مصوب وزارتخانه مورد تاکید قرار گرفته است) اقدام خاصی صورت نمی‏گیرد. از طرف دیگر، گروه‏های جمعیتی که مورد بازدید و تحقیق دانشجویان قرار می‏گیرند، با نیازهای سلامتی خود بیش از پیش آگاه شده ولی بازخورد مناسبی به لحاظ مداخلات سلامتی مورد نیاز دریافت نمی‏کنند، گلایه مند شده و چه بسا در همکاری با دانشکده برای اجرای بازدید و جمع‏آوری داده‏ها در دفعات بعد تجدیدنظر کنند. به نظر می‏رسد برای اجرای دقیق واحد عملی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، همکاری تنگاتنگ دانشکده، معاونت سلامت دانشگاه و نهادهای اجتماعی مختلف خارج از دانشگاه، ضروری است تا به بهترین شکل از پتانسیل این واحد درسی برای ارائه خدمات سلامت به گروه‏های جمعیتی نیازمند (که اتفاقاً کم هم نیستند) و در قالب برنامه‏های جاری دانشگاه در حوزه سلامت دهان، استفاده گردد.

زودترین زمان شروع ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکده‏های آزاد اسلامی تهران، بابل و کرمان، ابتدای سال سوم بود. در هیچ مورد در سال‏های اول و دوم این درس ارائه نمی‏شد و حتی در دانشکده‏های شهید بهشتی و یزد، ارائه این درس در سال آخر انجام می‏شد. این در حالی است که در برخی دانشکده‏های دنیا مثل دانشکده‏های کنتاکی(12)، واشنگتن(13)، و کارولینای شمالی آمریکا(15)، ACTA هلند(14)، و UPCHF پرو(1) که سابقه طولانی در تدریس این درس دارند، ارائه مباحث مربوط به درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی از سال اول آغاز می‏شود و دانشجویان تا پایان دوره، هر ساله با برخی مباحث این درس در ارتباط هستند.

از آنجا که یکی از اهداف درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ایجاد تفکر و نگرش جامعه نگر در دانشجویان است، این طرز تفکر و باور باید در طول دوره تحصیل و به تدریج ایجاد شود. به طوری که دانشجو تقریباً در هر ترم با مباحث مربوط به درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی سر و کار داشته باشد. مسلماً امکان ایجاد نگرشی در دانشجویان در چند ترم آخر بسیار دور از باور است. از طرفی در ترم آخر، دانشجویان، عموماً درگیر پایان نامه و امور فارغ التحصیلی هستند و بنابراین ارائه 5 واحد درس عملی به صورت یک جا (که مستلزم فعالیت‏های فراوان برای یادگیری اصول و روش‏های جمع‏آوری داده‏ها در جامعه، مراجعه به سازمان‏ها و ارگان‏های مختلف جهت جمع‏آوری داده‏ها و در نهایت تهیه گزارش مستند و علمی از تحلیل داده‏ها می‏باشد) باعث تحمیل فشار کاری زیاد بر ایشان می‏شود که در نهایت با هدف غایی این درس تناقض دارد. اگرچه با توجه به لزوم حضور دانشجویان در خارج دانشکده، اجرای منقسم واحد عملی به علت تداخل با سایر دروس عملی دندانپزشکی دشوار می‏باشد.

هیات علمی ارائه دهنده درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی باید آشنایی کامل با اهداف سرفصل‏های گوناگون و مهارت‏های مورد انتظار برای دانشجویان پس از گذراندن این درس داشته باشند. برخلاف دروس بالینی دندانپزشکی که بر محوریت درمان افراد استوار است، دندانپزشکی اجتماعی بر ارتقاء سلامت جامعه و پیشگیری از بروز بیماری تاکید دارد.(2) این مساله باعث تفاوت‏های ذاتی بین موضوعات مورد بحث در درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی با سایر درس‏های دندانپزشکی که عموماً بالینی هستند، می‏گردد.(2) در نتیجه، ارائه این درس به دانش، نگرش و مهارت‏های خاصی نیاز دارد که فراتر از آموخته‏ها و تجارب بالینی یک استاد بخش بالینی دندانپزشکی است. بنابراین می‏توان انتظار داشت که در ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی توسط اساتید گروه‏های بالینی، صرفاً تاکید بر مباحث بالینی دندانپزشکی و درمان‏های مبتنی بر فرد شده و مهارت‏های لازم برای حل مشکلات سلامت جمعیت به حاشیه رانده شود.

 

نتیجه گیری

ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکده‏های دندانپزشکی ایران با محدودیت‏ها و کمبودهایی در محتوی و اجرا همراه است که برای برطرف کردن این محدودیت‏ها نیاز به تلاش بیشتر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی برای شناساندن اهداف و برنامه‏های گروه، همکاری آموزش دانشکده برای برقراری ارتباط بیشتر این گروه با سایر گروه‏های دندانپزشکی، ارتباط موثر دانشکده با دانشگاه برای اجرای کارآمد‏تر برنامه‏های خارج از دانشکده و به طور کلی وحدت رویه همه نهادهای سیاستگذار دندانپزشکی در جهت تحکیم و ارتقاء جایگاه این گروه دارد.

تشکر و قدردانی

از معاونین آموزشی دانشکده‏های دندانپزشکی که اطلاعات خواسته شده را ارسال نمودند و آقای دکتر فاضل دبیر محترم شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی برای همکاری صمیمانه ایشان کمال تشکر را داریم.

References

  1. Bernabé E, Bernal JB, Beltrán-Neira RJ. A model of dental public health teaching at the undergraduate level in Peru. J Dent Educ 2006;70(8):875-83.
  2. Daly B, Watt R, Batchelor P, Treasure E. Essential Dental Public Health. 1st ed. Oxford: Oxford University Press 2002. P. 5-16.
  3. Waldman HB. Becoming a socially sensitive dentist, a review of some trends. J Pub Health Dent 1970; 30(2): 109-22.
  4. Ismail AI, Hasson H, Sohn W. Dental caries in the second millennium. J Dent Educ 2001; 65(10): 953-9.
  5. Sheiham A. International collaboration and research in the organization of the education of dentists and the public. Int Dent J 1977; 27(3): 288-93.
  6. Nadanovsky P, Sheiham A. Relative contribution of dental services to the changes in caries levels of 12-year-old children in 18 industrialized countries in the 1970s and early 1980s. Community Dent Oral Epidemiol 1995; 23(6): 331-9.
  7. Hendricson WD, Cohen PA. Oral health care in the 21st century: Implications for dental and medical education. Acad Med 2001; 76(12): 1181-206.
  8. Graber DR, O’Neil EH, Bellack JP, Musham C, Javed T. Academic deans’ perceptions of current and ideal curriculum emphases. J Dent Educ 1998; 62(11): 911-8.
  9. Marthaler TM. Changes in dental caries 1953-2003. Caries Res 2004; 38(3): 173-81.
  10. Plasschaert AJM, Holbrook WP, Delap E, Martinez C, Walmsley AD. Profile and competences for the European dentist. Eur J Dent Educ 2005; 9(3): 98-107.
  11. Khami MR. Preventive dentistry and dental education in Iran. [PhD thesis]. Finland, Institute of Dentistry, University of Helsinki; 2007. Availible at: http://urn.fi/URN:ISBN:978-952-10-3979-9. Accessed March 4, 2012.
  12. DMD curriculum. University of Kentucky, College of dentistry. 2010; [4 screens] Available at: http://www.mc.uky.edu/dentistry/academics/dmdcurr.html. Accessed March 4, 2012.
  13. Dental curriculum. University of Washington, School of dentistry. 2012; [4 screens] Available at: http://dental.washington.edu/course-catalog/curriculum.html. Accessed March 4, 2012.
  14. Dental curriculum. Academic center for dentistry Amsterdam (ACTA). 2012; [4 screens] Available at: http://www.acta.nl/en/index.asp. Accessed March 4, 2012.
  15. Doctor of Dental Surgery (DDS). University of North Carolina, School of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at: http://www.dentistry.unc.edu/academic/dds/curriculum1styear.cfm. Accessed March 4, 2012.
  16. Oral public health. University of Helsinki, Institute of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at: http://www.helsinki.fi/hammas/eng/oralpublichealth.html. Accessed March 4, 2012.
  17. Community Dentistry and Graduate Studies. University of Copenhagen, Department of Odontology. 2012; [1 screen] Available at: http://odontology.ku.dk/departments/community_dentistry/. Accessed March 4, 2012.
  18. Course Catalog. University of Texas, Baylor college of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at: http://www.tamhsc.edu/education/catalog/volume2.html. Accessed March 4, 2012.
  19. Plasschaert AJ, Lindh C, McLoughlin J, Manogue M, Murtomaa H, Nattestad A, et al. Curriculum structure and the European credit transfer system for European dental schools: Part I. Eur J Dent Educ 2006; 10(3):
    123-30.
  20. Ministry of Health and Medical Education of Islamic Republic of Iran. High Council of Medical Education Act in 31/2/1379. (Persian)
  21. Jafari A, Khami MR, Yazdani R, Mohamadi M. Presenting the course of community dentistry as problem based learning workshop and comparing it to learning through lecture. Iranian Journal of Medical Education, 2010; 9(3): 216-24.
Journal of Mashhad Dental School
Volume 37, Issue 1 - Serial Number 84
Spring 2013
April 2013
Pages 55-64

Files

History

  • Receive Date: 13 March 2013
  • Accept Date: 13 March 2013

Share

How to cite

Statistics