Document Type : original article
Authors
1 DDS, MSc, Associate Professor of Operative Dentistry, Dental Research Center, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.
2 DDS, MSc, Assistant Professor, Dept of Operative Dentistry, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.
3 DDS, Postgraduate, Dept of Operative Dentistry, School of Dentistry, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.
Abstract
Keywords
مقدمه
از زمان معرفی رزین کامپوزیت تا به امروز این مواد در ترمیم دندانهای قدامی و خلفی مورد استفاده قرار گرفتهاند. اخیراً با معرفی رزین کامپوزیتهایی با زیبایی بیشتر و نیز سهولت روشهای باندینگ استفاده از این مواد افزایش یافته است.(1) اگرچه پیشرفتهایی در فرمولاسیون رزین کامپوزیتها صورت گرفته است با این حال هنوز نگرانی درباره ثبات رنگ این مواد پس از اینکه به مدت طولانی در محیط دهان مورد استفاده قرار میگیرند حل نشده است. به طوری که تغییر رنگ رستوریشنهای کامپوزیتی یکی از علل رایج تعویض این رستوریشنها محسوب میشود.(2)
به طور کلی در مطالعات سه نوع تغییر رنگ در رزین کامپوزیت گزارش شده است: تغییر رنگهای خارجی به علت تجمع پلاک و رنگدانههای سطحی، تغییرات سطحی یا زیرسطحی که منجر به تخریب سطح کامپوزیت و یا نفوذ خفیف و جذب عوامل رنگی به لایه سطحی رزین کامپوزیت میشود و تغییر رنگهای داخلی به علت واکنشهای فیزیکو شیمیایی حاصل از تابش اشعه UV، حرارت و رطوبت در ماتریکس رزین کامپوزیت در سطح و نیز لایههای عمقی.(3) منابع تغییر رنگ رزین کامپوزیت را نیز میتوان به دو گروه داخلی و خارجی تقسیم کرد. از فاکتورهای خارجی میتوان شدت و مدت زمان پلیمریزاسیون، مواجهه به عوامل محیطی مثل تابش اشعه ماوراء بنفش، حرارت، آب و رنگدانههای غذایی و از فاکتورهای داخلی میتوان ترکیب ماتریکس رزینی، مقدار و نحوه توضیح فیلر، نوع آغازگر شیمیایی و نیز درجه تبدیل بندهای دوگانه کربنی را نام برد.(4)
به منظور غلبه بر نواقص رزین کامپوزیتها تلاشهایی صورت گرفته است. کامپوزیتهای اولیه حاوی ماتریکس رزینی متشکل از مونومرهای دی متاکریلات مانند بیس فنول گلیسیدیل متاکریلات، بیس فنول اتیل متاکریلات و اورتان دی متاکریلات بودند.(5) اخیراً کامپوزیتهایی حاوی ماتریکس رزینی با وزن مولکولی بالا به منظور کاهش انقباض حاصل از پلیمریزاسیون معرفی شدهاند که به نام «سیلوران» خوانده میشوند. این کامپوزیتها حاوی سیستم مونومری هیبرید متشکل از سیلوکسان و اکسی ران میباشند.(6) به نظر میرسد هیدروفوب بودن مولکول سیلوکسان خاصیت جذب آب و تغییر رنگ خارجی حاصل از جذب آب کمتری به این کامپوزیت میدهد و مولکول اکسی ران به علت پلیمریزاسیون کاتیونی باز شدن حلقه انقباض حاصل از پلیمریزاسیون کمتری ایجاد میکند.(7)
اگرچه مطالعات مختلفی روی کامپوزیتهای سیلوران انجام شده است، اکثر آنها بر خواص مکانیکی متمرکز بودهاند و اطلاعات محدودی درباره رفتار نوری این کامپوزیتها بخصوص در ارتباط با ماندگاری آنها در دسترس است.(10-8) در مطالعهای که توسط Arocha(11) انجام شد مشخص شد که کامپوزیت سیلوران پس از قرارگیری در محلولهای رنگی ثبات رنگ بهتری نسبت به کامپوزیتهای با پایه متاکریلات ارائه میدهد و Furuse(5) نیز در مطالعهای نشان دادند که در طی AAA کامپوزیت سیلوران در مقایسه با کامپوزیت با پایه متاکریلات ثبات رنگ و درخشندگی با ثبات تری ارائه میدهد. با این حال در مطالعه Pires و همکاران(12) مشخص شد که پس از AAA کامپوزیت سیلوران در مقایسه با کامپوزیت با پایه متاکریلات تغییرات بیشتری از نظر رنگ و تخریب مرز بین دندان و ترمیم نشان میدهند. از آنجائی که فرمولاسیون بر خواص نوری رزین کامپوزیت اثر میگذارد(13) و از آنجایی که درباره عملکرد طولانی مدت این کامپوزیت به خصوص از نظر ثبات رنگ نتایج متناقضی مطرح شده است، هدف از این مطالعه مقایسه ثبات رنگ سه نوع کامپوزیت با پایه متاکریلات Filtek Z250، Filtek Z250xt، Filtek Z350xt و کامپوزیت با پایه سیلوران Filtek P90 پس از AAA بود. فرضیه صفر این بود که AAA تغییری در رنگ کامپوزیت با پایه سیلوران و نیز با پایه متاکریلات ایجاد نمیکند.
مواد و روشها
ابتدا 56 نمونه رزین کامپوزیت از 4 نوع (14n=) که ویژگیهای آنها در جدول 1 آمده است به شکل دیسک تهیه شدند؛ به این ترتیب که یک مولد حلقوی به قطر 8 و ضخامت 2 میلی متر تهیه شد.(14) به منظور تهیه نمونهها، مولد بر روی یک اسلب شیشهای شفاف قرار گرفت و توسط کامپوزیت پر شد. سپس یک لامل روی مولد قرار داده شد تا اضافات کامپوزیت خارج شود. نمونهها سپس توسط دستگاه لایت کیورLED Bluephase, ivoclar Vivadent, Austalia) ) با شدت mW/cm2 1200یک بار به مدت 20 ثانیه مستقیما از ورای لامل و یک بار بدون آن کیور شدند. نمونههای تهیه شده سپس توسط دیسکهای پرداخت آلومینیوم اکساید نرم، متوسط و خشن
.(Sof-Lex Pop On Orange series-3M ESPE/St. Paul, MN, USA) پالیش شدند تا لایه غنی از رزین برداشته شود و سطح نمونهها صاف و پرداخت شود. به این منظور هر دیسک پرداخت به مدت 30 ثانیه به صورت دورانی و منقطع روی نمونهها حرکت داده شد تا از بیش از اندازه گرم شدن نمونهها که منجر به تغییر سطح نمونهها میشود جلوگیری شود. سپس نمونهها برای مدت 24 ساعت در آب مقطر قرار گرفتند. پس از این مدت پارامترهای CIE L*a*b*نمونهها در زمینه سفید (71/6=b* و
08/1- =a*، 45/91=CIE L*) توسط دستگاه اسپکتروفتومتر انعکاسی (SpectroCam Scanning Spectrophotometer, Ihara, USA) و با استفاده از سیستم CIE L*a*b (Comission Internatinal L’Eclairage) اندازه گیری شد. اندازه دریچه دستگاه mm 5/1×2 و هندسه اندازه گیری °0/°45 بود. نور روز D65 و زاویه مشاهده استاندارد 10 درجه انتخاب شد.
سپس نمونهها به مدت 384 ساعت توسط دستگاه Weathering (QUV,Q-Panel,USA) تحت سیکلهای نوری و حرارتی قرار گرفتند؛ هر سیکل شامل 4 ساعت تابش اشعه UVB در دمای C°50 و 4 ساعت
اعمال رطوبت در دمای C°50 بود که به این ترتیب 8 ماه کارکرد کلینیکی بازسازی شد.(15) بعد از AAA پارامترهای CIE L*a*b* نمونهها مجدداً اندازهگیری شد و با استفاده از فرمول زیر تغییرات رنگی هر نمونه محاسبه شد.
ΔE = [ (L2-L1)2+(a2-a1)2+(b2-b1)2]1/2
در این فرمول L1، a1 و b1 قبل از AAA و L2، a2و b2پس از AAA اندازه گیری شد. همچنین در این سیستم L*نشاندهنده روشنی (lightness)، a*نشاندهنده سبز-قرمزی (سبز-a: ، قرمز +a:) و b نشاندهنده زرد-آبی (آبی-b:، زرد+b:) هر نمونه بود. دادههای به دست آمده با نرم افزار SPSS با ویرایش 16 و توسط آزمونهای واریانس یک طرفه و تست تکمیلی توکی و نیز تی زوجی در سطح معنیداری 05/0= α آنالیز شدند.
یافتهها
میانگین و انحراف معیار پارامترهای رنگی a، b و L قبل و پس از AAA و نیز LΔ ، aΔ وbΔ به تفکیک نوع کامپوزیت در جدول 2 آمده است. نتیجه آزمون
Paired t-test نشان داد که پارامتر L در کامپوزیت Z350xt پس از AAA از لحاظ آماری تغییر معنیداری ندارد (606/0=P) با این حال سایر پارامترهای رنگی a، b و L در کامپوزیتهای مورد مطالعه تغییر قابل ملاحظهای داشتند (001/0P˂). همچنین میانگین و انحراف معیار EΔ و نتیجه آزمون واریانس یک عاملی در جدول 3 آمده است و نشان میدهد که میانگین پارامتر EΔ کامپوزیتهای مورد مطالعه با هم اختلاف معنیدار آماری دارد (001/0P˂). همچنین مقایسه دو به دوی میانگین پارامتر EΔ بین کامپوزیتهای مورد مطالعه مطابق تست تکمیلی Tukey در جدول4 آمده است و نشان میدهد فقط میزانE Δ کامپوزیت Z250xt با بقیه اختلاف معنیداری دارد (05/0P˂).
جدول 1 : ترکیب، کارخانه سازنده و نوع کامپوزیتهای مورد مطالعه
کامپوزیت |
نوع |
کارخانه سازنده |
ترکیب |
Filtek Z250xt |
Nanohybrid methacrylate composite |
3M ESPE/St. Paul, MN, USA |
BIS-GMA, UDMA, BIS-EMA, PEGDMA and TEGDMA, 68% v silica/zirconia fillers of 3µ or less & Non-agglomerated/non-aggregated 20nm silica particles |
Filtek Z350xt |
Nanoparticle methacrylate composite |
3M ESPE/St. Paul, MN, USA |
BIS—GMA, BIS-EMA, UDMA, PEGDMA and TEGDMA; 63.3% v silica nanoparticles (20nm) and zirconia/silica clusters (0.6-10 µm) |
Filtek P90 |
Silorane composite |
3M ESPE/St. Paul, MN, USA |
silorane based matrix, 55% v quartz and ytterbium trifluoride filer (0.1-2µm) |
جدول 2 : میانگین و انحراف معیار پارامترهای رنگی b،a،L قبل و پس از AAA و اختلاف آنها در کامپوزیتهای مورد مطالعه و نتایج آزمون One-way ANOVA و Paired t-test
پارامتر رنگی |
کامپوزیت |
قبل انحرافمعیار±میانگین |
بعد انحرافمعیار±میانگین |
اختلاف انحرافمعیار±میانگین |
P-value(Paired t-test) |
L |
Z250 |
63/0±50/52 |
74/1±27/59 |
54/1±77/6 |
43/16=t، 001/0 P˂ |
Z250xt |
62/0±81/59 |
49/1±10/60 |
54/1±77/6 |
27/6=t، 001/0 P˂ |
|
Z350xt |
61/0±61/56 |
77/0±26/56 |
72/0±10/0 |
53/0=t، 606/0=P |
|
P90 |
76/0±23/56 |
58/0±95/53 |
75/0±28/2- |
44/11- =t، 001/0 P˂ |
|
P-value(ANOVA) |
95/287=F 001/0 P˂ |
90/141=F 001/0 P˂ |
31/118=F 001/0 P˂ |
|
|
a |
Z250 |
10/0±33/0- |
15/0±80/0- |
15/0±47/0- |
72/11- =t، 001/0 P˂ |
Z250xt |
21/0±09/0 |
22/0±52/0 |
33/0±43/0 |
91/4 =t، 001/0 P˂ |
|
Z350xt |
10/0±47/0- |
10/0±10/0- |
11/0±38/0 |
30/12 =t، 001/0 P˂ |
|
P90 |
14/0±78/0- |
14/0±81/0 |
22/0±59/0 |
34/27 =t، 001/0 P˂ |
|
P-value(ANOVA) |
83/85 =F 001/0 P˂ |
55/285 =F 001/0 P˂ |
42/211 =F 001/0 P˂ |
|
|
b |
Z250 |
48/0±76/5 |
36/1±07/2 |
53/1±68/3- |
02/9- =t، 001/0 P˂ |
Z250xt |
48/0±76/5 |
36/1±07/2 |
53/1±68/3- |
61/8- =t، 001/0 P˂ |
|
Z350xt |
45/0±85/4 |
99/0±76/13 |
12/1±91/8 |
88/29 =t، 001/0 P˂ |
|
P90 |
34/0±49/9 |
77/0±95/16 |
92/0±46/7 |
43/30 =t، 001/0 P˂ |
|
P-value(ANOVA) |
16/225 =F 001/0 P˂ |
72/276 =F 001/0 P˂ |
55/231 =F 001/0 P˂ |
|
جدول3 : میانگین و انحراف معیار DE در کامپوزیتهای مورد مطالعه و نتیجه آزمون One-way ANOVA
کامپوزیتهای مورد مطالعه |
میانگین |
انحراف معیار |
Z250 |
77/7 |
2 |
Z250xt |
86/5 |
79/0 |
Z350xt |
95/8 |
09/1 |
P90 |
8 |
94/0 |
نتیجه آزمون |
001/0 p˂، 00/14F= |
جدول 4 : نتایج آزمون تکمیلی Tukey برای مقایسه دو به دویی میانگین پارامتر EΔ بین کامپوزیتهای مورد مطالعه
P-value |
کامپوزیتها |
002/0 |
Z250 با Z250xt |
088/0 |
Z250 با Z350xt |
966/0 |
Z250 با P90 |
001/0˂ |
Z250xt باZ350xt |
001/0˂ |
Z250xt با P90 |
225/0 |
Z350xt با P90 |
بحث
امروزه رزین کامپوزیتهای دندانی به عنوان مواد ترمیمی زیبایی به شکل گستردهای در حال استفاده میباشند. با این حال تغییر رنگ رستوریشنهای کامپوزیتی یکی از علل رایج تعویض این رستوریشنها محسوب میشود.(2) ثبات رنگ کامپوزیت رزین به ماتریکس رزینی، ابعاد فیلر، عمق پلیمریزاسیون، عوامل رنگی و نیز تفاوتهای شیمیایی اجزای رزینی مانند خلوص مونومرها و الیگومرها، نوع یا غلظت فعالکننده، آغازکننده و بازدارنده و اکسیداسیون باندهای دوگانه کربنی واکنش نداده بستگی دارد.(11)
مطالعات نشان دادهاند که واکنشهای فیزیکوشیمیایی مثل تابش نور مرئی، اشعه ماوراء بنفش، دما و حرارت میتوانند در طول زمان باعث تغییرات رنگی داخلی در کامپوزیتها شود.(16) بنابراین سالها است که روشهای Aging مصنوعی به منظور بررسی تاثیر این شرایط بر ویژگیهای نوری و مکانیکی مورد استفاده قرار گرفتهاند.(17و12) AAA روشی است که در آن مواد ترمیمی در مدت زمان طولانی تحت اشعه ماوراء بنفش، رطوبت و تغییرات حرارتی ناگهانی قرار میگیرند. در این روش تغییراتی در ماتریکس ارگانیک رخ میدهد که فاکتور اصلی تغییر رنگ در طولانی مدت محسوب میشود.(18) بنابراین در این مطالعه اثر AAA بر ثبات ترانسلوسنسی سه نوع کامپوزیت با پایه متاکریلات و یک کامپوزیت با پایه سیلوران ارزیابی شد. از آنجایی که پروسه Aging نوری که در این مطالعه استفاده شد عمدتاً روی ماتریکس رزینی کامپوزیت اثر میگذارد و از آنجایی که کامپوزیتهای مورد استفاده در این مطالعه تحت تاثیر هیچ ماده رنگی قرار نگرفتند بنابراین تغییرات رنگی ایجاد شده در نمونههای مورد مطالعه مرتبط با تغییرات فیزیکی و شیمیایی داخلی کامپوزیت میباشد. در این مطالعه نمونهها توسط مولد با ضخامت یکسان و همگی از رنگ A2 تهیه شدند و از آنجایی که دستگاه مورد استفاده برای پلیمریزاسیون کامپوزیت بر رنگ آن تاثیر میگذارد،(19) بدون در نظر گرفتن پیشنهاد کارخانه سازنده از یک پروتکل تابش نور یکسان برای تمامی نمونهها استفاده شد. همچنین به منظور بازسازی شرایط کلینیکی از پروسه پرداخت با هندپیس و دیسکهای پرداخت با توالی مشخص استفاده شد. علاوه بر این به منظور ارزیابی دقیقتر و ویژگیهای نوری از دستگاه اسپکتروفتومتر و سیستم CIE Lab جهت مطالعه ویژگیهای نوری نمونهها استفاده شد. در سیستم رنگ CIE Lab، رنگ در سه موقعیت فضایی L، a و bتعیین میشود که در آن L نشاندهنده روشنی، a نشاندهنده میزان رنگ قرمز-سبز و b نشاندهنده میزان رنگ زرد-آبی یک نمونه میباشد. با مثبتتر شدن میزان L (و به عبارت دیگر مثبت شدن LΔ) رنگ روشنتر و با منفیتر شدن آن تیرهتر میشود. وقتی میزان a مثبتتر میشود (و به عبارت دیگر aΔ مثبت میشود) رنگ قرمزتر و وقتی منفیتر میشود رنگ آبیتر میشود. همچنین وقتی میزان b مثبتتر میشود (و به عبارت دیگر bΔ مثبت میشود) رنگ زردتر و وقتی منفیتر میشود رنگ سبزتر میشود. در این مطالعه آزمون تی زوجی نشان داد که پس از AAA در مقدار L، a و b هر چهار نوع کامپویت تغییرات قابل ملاحظهای اتفاق افتاد. با این استثنا که میزان L در کامپوزیت Z350xt تغییر قابل ملاحظهای نکرد (606/0=P). بررسی مقادیر مثبت و منفی ΔL، aΔ و bΔ نشان داد که پس از AAA کامپوزیت Z250 و Z250xt روشنتر و کامپوزیت P90 تیرهتر و کامپوزیت Z250 سبزتر و آبیتر اما بقیه کامپوزیتها قرمزتر و زردتر میشوند. تغییرات در روشنی (L) را میتوان ناشی از جذب آب دانست که بر ضریب شکست ماتریکس رزینی اثر میگذارد.(23-20) افزایش قرمزی را میتوان ناشی از تسریعکننده آمینی دانست. زیرا این مواد در طی واکنش نوری محصولات جانبی تولید میکنند که تمایل به ایجاد تغییر رنگ زرد تا قرمز-قهوهای تحت اثر نور یا حرارت دارند.(23-20) کاهش در میزان زردی را میتوان تا حدودی به علت تغییر در میزان کامفوروکینون کامپوزیت در نتیجه افزایش درجه پلیمریزاسیون دانست. کامفوروکینون که در اکثر کامپوزیتها در نقش آغازگر اضافه میشود دارای رنگ زرد میباشد که پس از پلیمریزاسیون تقریباً بیرنگ میشود. البته از آنجایی که درجه پلیمریزاسیون کامپوزیت نمیتواند به 100% برسد، مقدار مشخصی زردی در کامپوزیت باقی میماند که این خود میتواند طی واکنشهای فیزیکوشیمیایی ناشی از تغیرات حرارتی Aging کاهش پیدا کند.(23-20) اگرچه اندازهگیری مطلق L، a و bقابل انجام است، اصولا میزان تغییرات رنگی را با ΔE میسنجند. اگر مادهای پس از قرارگیری در شرایط مطالعه کاملاً ثبات رنگ داشته باشد میزان ΔE آن صفر میشود. ادعا شده است که اختلاف رنگ 1= ΔE با چشم انسان قابل تشخیص نمیباشد؛ با این حال میزان اختلاف رنگی که از نظر کلینیکی غیر قابل قبول محسوب میشود 3/3˃ ΔEمیباشد.(11) در این مطالعه تمامی کامپوزیتها پس از AAA میزان 3/3˃ ΔEنشان دادند. با این حال مقایسه دو به دویی ΔE کامپوزیتها نشان داد که کمترین تغییرات رنگ مربوط به کامپوزیت Z250xt میباشد و میزان ΔE بقیه کامپوزیتها با یکدیگر تفاوت قابل ملاحظهای ندارد (05/0P˃).
Vichi و همکاران(24) گزارش کردند که کامپوزیتها با ابعاد فیلر بزرگتر تغییرات رنگ و اپسیتی بیشتری نشان میدهند. در مطالعه حاضر کامپوزیت Z250xt با سایز فیلر کوچکتر از Z250 و P90 کمترین میزان تغییرات رنگ را در بین کامپوزیتهای مورد مطالعه نشان داد. با این حال کامپوزیت Z350xt با کمترین ابعاد سایز فیلر تغییرات رنگی مشابه با Z250 و P90 نشان داد. نتیجه به دست آمده با نتیجه حاصل از مطالعه Diamatopoulou و همکاران(25) قابل مقایسه است که در آن کامپوزیت Filtek Supreme با کمترین ابعاد فیلر در بین کامپوزیتهای دیگر مورد مطالعه بیشترین میزان تغییرات رنگی را پس از 1 ماه نگهداری در آب نشان داد. طبق گزارش کارخانه اکثریت کلاسترهای کامپوزیت Z350xt بدون استفاده از تکنیک Sintering و با اتصال سست نانوپارتیکلها به یکدیگر تهیه شدهاند و به این ترتیب امکان تهیه رنج وسیعی از سایز کلاسترها (6 تا 10 میکرون) فراهم شده است. ممکن است وجود تخلل بین این فیلرها عاملی باشد که منجر به کاهش ثبات رنگ این کامپوزیتها پس از Aging شود.(26)
میزان حساسیت کامپوزیت به جذب آب نشانه حساسیت آن به تخریب هیدرولیتیک میباشد و بنابراین یکی از فاکتورهایی که میتواند منجر به تغییر رنگ کامپوزیت شود.(27) مشخص شده است که کامپوزیتهای حاوی BIS_GMA دارای جذب آب بیشتر و کامپوزیتهای حاوی TEGDMA دارای حلالیت بیشتر در محیط آبی میباشد.(28) در این مطالعه هر سه نوع کامپوزیت با پایه متاکریلات حاوی BIS_GMA و TEGDMA میباشند و همه آنها پس از Aging، 3/3˃ΔE نشان دادند که تاییدکننده نتایج بعضی مطالعات گذشته میباشد.(12) با این حال تعدادی مطالعات که ثبات رنگ این کامپوزیتها را پس از Aging ارزیابی کردهاند میزان 3/3˂ΔE را گزارش کردهاند که احتمالا به علت روش و زمان Aging متفاوت آنها میباشد.(29و11و3) کامپوزیت Z250xt با این که میزان 3/3˃ΔE نشان داد با این حال میزان تغییرات رنگی آن کمتر از بقیه بود. از آنجایی که انتظار میرود کامپوزیتهای با محتوای فیلر بیشتر تغییرات رنگی کمتری نشان دهند(25)، بنابراین این قضیه را میتوان به درصد حجمی فیلر بیشتر این کامپوزیت نسبت به بقیه نسبت داد. همچنین ثابت شده است که هرچه درجه پلیمریزاسیون کامپوزیت کمتر باشد جذب آب و حلالیت آن در آب افزایش مییابد.(30) درجه پلیمریزاسیون به تابش نور، زمان اکسپوژر به نور و فاکتورهای دیگر مثل ترکیب ماده، رنگ و ترانسلوسنسی آن بستگی دارد.(31) مطالعات نشان دادهاند که کامپوزیت سیلوران دارای عمق پلیمریزاسیون کمتری نسبت به کامپوزیتهای متاکریلات میباشد(31) بنابراین انتظار میرود که جذب آب بیشتری اتفاق بیفتد. با این حال مطالعات نشان میدهند که کامپوزیت سیلوران جذب آب، حلالیت و ضریب نفوذ کمتر و در نتیجه ثبات شمیایی خوبی در محیط آبی نشان میدهد و علت آن احتمالاً سینرژیسم بهتر بین فیلر و ماتریکس رزینی و مرطوبشوندگی خوب سایلن آن میباشد.(32) مطالعاتی که ثبات رنگ کامپوزیتهای سیلوران را بررسی کرده اند نتایج متناقضی ارائه کردهاند. Furuse(5) نشان دادند که کامپوزیت سیلوران در مقایسه با کامپوزیتهای دی متاکریلات ثبات رنگ بهتری پس از AAA نشان میدهد و علت را به جذب آب و حلالیت کمتر کامپوزیت سیلوران در مقایسه با کامپوزیت
دی متاکریلات مرتبط دانستند. نتایج این مطالعه با مطالعه حاضر در تناقض است و علت آن احتمالاً روش AAA متفاوت در دو مطالعه است. Furuse از لامپ زنون، دمای کمتر و زمان حداکثر 192 ساعت جهت AAA استفاده کرد که نسبت به روش AAA مورد استفاده در این مطالعه کمتر مخرب میباشد. در مطالعه دیگری
Pires-de-Souza(12) نشان دادند که کامپوزیت P90 بیشترین تغییرات رنگی را پس از AAA نشان میدهد. این محققان نشان دادند که بسیاری از پارتیکلهای فیلر کوارتز از ماتریکس کامپوزیت سیلوران جدا میشوند بنابراین در مورد کفایت سایلن این کامپوزیت در اتصال طولانی مدت فیلر به ماتریکس رزینی تردیدهایی وجود دارد(33) که میتواند از عوامل تغییر رنگ این کامپوزیت پس از Aging باشد. علاوه بر این فیلر ییتربیوم تری فلوراید که در آزادسازس فلوراید نقش دارد، محلول در آب بوده و پس از غوطه ورسازی در آب میتواند شسته شود که همین قضیه میتواند روی ثبات رنگ این کامپوزیت اثر بگذارد.(34) همچنین مشخص شده است که نمک اونیوم موجود در سیستم آغازگر سه جزئی کامپوزیت سیلوران با تولید رادیکال آزاد و سپس پروتون در روند پلیمریزاسیون نقش مهمی دارد.(35) با این حال نمک اونیوم میتواند منجر به تولید آمینهای رادیکال اضافی شود.(35) تغییرات رنگی کامپوزیت پس از پروسههای نوری و حرارتی را عموماً به اکسیداسیون این آمینهای باقی مانده نسبت میدهند.(36) علاوه بر این آمین آزاد بیشتر منجر به تجزیه بیشتر کامفورکینون و در نتیجه ثبات رنگ کمتر کامپوزیت میشود(35) که تاییدکننده نتایج مطالعه حاضر میباشد.
نتیجه گیری
نـتایج این تحقیق نشان داد که تمامی کامپوزیتهای با
پایه متاکریلات و کامپوزیت سیلوران مورد مطالعه پس از AAA تغییر رنگی بیشتر از حد قابل قبول از نظر کلینیکی نشان دادند. کامپوزیت Z250xt کمترین تغییر رنگ و سایر کامپوزیتها میزان تغییر رنگ تقریباً یکسانی نشان دادند.
تشکر و قدردانی
این تحقیق از پایاننامه دوره تخصصی دندانپزشکی ترمیمی به شماره ثبت 115 استخراج گردیده است. از معاونت محترم پژوهشی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان که هزینههای آن را تامین نمودند، تقدیر و تشکر میشود.