Authors
1 DS,MSc,assistant professor, Laser Research Center of Dentistry, Dentistry Research Institute, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
2 Dentistry student, Department of Restorative Dentistry, Tehran Dental School, International campus, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
مقدمه
دندانپزشکی بهعنوان یکی از شاخههای کلیدی و بنیادی علم پزشکی، نقش حیاتی در حفظ و ارتقاء سلامت عمومی و زیبایی فرد ایفا میکند. از جمله چالشهای مهم در این حوزه، تغییر رنگ دندانها و روشهای مؤثر برای اصلاح آنها میباشد.(1) تغییر رنگ دندانها بهعنوان یک مشکل رایج و تأثیرگذار بر زیبایی ظاهری و اعتماد به نفس فرد، میتواند ناشی از عوامل متعددی از جمله عادات غذایی، مصرف مواد دارویی، بیماریهای سیستمیک و آسیبهای فیزیکی باشد. این تغییرات رنگی میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و نیازمند رویکردهای مختلف درمانی است.(2)
تغییر رنگ دندانها بهطور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشود: تغییر رنگ خارجی و تغییر رنگ داخلی. تغییر رنگ خارجی بهدلیل تجمع رنگدانهها از مواد غذایی، نوشیدنیها و سیگار ایجاد میشود و معمولاً با روشهای بلیچینگ قابل درمان است. این روشها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: بلیچینگ خانگی و بلیچینگ در مطب.(3)
بلیچینگ خانگی، که معمولاً با استفاده از ژلهای بلیچینگ، نوارهای بلیچینگ و کیتهای بلیچینگ انجام میشود، بهطور مستقیم تحت نظر دندانپزشک قرار نمیگیرد و معمولاً در منزل توسط بیمار انجام میشود. این روش بهدلیل سهولت استفاده و هزینه کمتر، از محبوبیت بالایی برخوردار است، اگرچه ممکن است نتایج آن به اندازه روشهای مطبی سریع و برجسته نباشد.(5،4)
هوم بلیچینگ یا بلیچینگ خانگی، شامل استفاده از تریهای مخصوص و ژلهای بلیچینگ است که در منزل و بدون نظارت مستقیم دندانپزشک انجام میشود. این روش بهدلیل سهولت استفاده، هزینه کمتر و نیاز به زمان کمتر در مطب دندانپزشکی، محبوبیت زیادی دارد. با این حال، از معایب آن میتوان به دوره درمان طولانی، طعم نامطلوب ژلها و نیاز به همکاری دقیق بیمار اشاره کرد. معمولاً این روش به مدت چند هفته و در طول شب استفاده میشود و بهعنوان استاندارد طلایی در نظر گرفته میشود.(6)
در مقابل، لیزر بلیچینگ، که در مطب دندانپزشکی انجام میشود، با استفاده از لیزر و مواد بلیچینگ قویتر به سرعت و با تأثیر بیشتری در سفید کردن دندانها میپردازد. این روش بهویژه برای تغییر رنگهای شدید و مواردی که همکاری بیمار کم است، مناسب است. لیزر به تسریع روند بلیچینگ و کاهش حساسیت دندان کمک میکند، اما از معایب آن میتوان به هزینه بالاتر و احتمال آسیب به مینای دندان اشاره کرد. بهطور کلی، لیزر بلیچینگ به دلیل سرعت بالا و نتایج مؤثرتر، در شرایط خاص انتخاب مناسبی به شمار میآید.(7)
بلیچینگ در مطب، که با استفاده از مواد بلیچینگ قویتر و تحت نظارت مستقیم دندانپزشک انجام میشود، معمولاً نتایج سریعتر و مؤثرتری را به همراه دارد. این روش بهدلیل کنترل دقیقتر و استفاده از تکنولوژیهای پیشرفتهتر، میتواند تغییرات قابل توجهتری را در رنگ دندانها ایجاد کند و در زمان کوتاهتری به نتیجه مطلوب برسد.(8)
Rahmaniو همکاران(4) در یک مطالعه تجربی آزمایشگاهی، اثربخشی چهار روش مختلف سفید کردن دندان شامل بلیچینگ در منزل، بلیچینگ در مطب، روش ترکیبی و لیزر دیود را بررسی کردند. این تحقیق روی 50 دندان سالم انسانی انجام شد و نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین روش لیزر و سایر روشها از نظر تغییر رنگ وجود نداشت. همچنین، لیزر دیود به دلیل ایجاد دمای بالا میتوانست به مینای دندان آسیب بزند.
Dostalova و همکاران(9)، نیز مقایسهای بین بلیچینگ
لیزری و بلیچینگ خانگی انجام دادند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که سفید شدن دندانها در روش خانگی بیشتر از لیزر بلیچینگ است.
هدف از این مطالعه، ارائه یک تحلیل جامع و دقیق از روشهای مختلف سفید کردن دندانها، شامل بلیچینگ خانگی، بلیچینگ در مطب و لیزر بلیچینگ بود. این تحقیق بهمنظور ارائه اطلاعات شفاف و علمی در مورد مزایا، معایب و کارایی هر یک از این روشها و کمک به انتخاب بهترین راهکار برای بهبود رنگ دندانها و افزایش رضایت بیماران انجام شد. برای این منظور، نتایج حاصل از مطالعات قبلی و دادههای بهدستآمده از بررسیهای میدانی بهعنوان مبنای تحقیق در نظر گرفته شدند. این تحلیل شامل ارزیابی تأثیرات هر روش بر تغییر رنگ دندانها، مقایسه کارایی و ایمنی آنها و بررسی عوارض جانبی احتمالی بود، تا بتوان بهترین و مؤثرترین راهکارها را برای درمان تغییر رنگ دندانها شناسایی و پیشنهاد کرد.
مواد و روشها
این مطالعه به صورت مروری طراحی شده و هدف آن مقایسه تأثیر بلیچینگ خانگی در مقایسه با بلیچینگ با لیزر بر تغییر رنگ دندانها بود. برای این منظور، مقالات منتشر شده در بازه زمانی10 ساله ازابتدای سال 2013 تاپایان ماه جولای سال 2024 مورد بررسی قرار گرفتند.
P:Tooth Discoloration
I:Home/Laser Bleaching
C: Home/Laser Bleaching
O:Tooth Whitening
برای جمعآوری دادهها، از چکلیست ثبت اطلاعات استفاده شد، که شامل جزئیات مختلف مقالات، مانند نویسنده، سال انتشار، روش تحقیق و نتایج بهدستآمده بود. اطلاعات مربوط به مقالات از پایگاههای داده معتبر شامل PubMed، Scopus، ISI و Google Scholarگردآوری شد. این پایگاهها بهعنوان منابع اصلی برای دستیابی به مقالات علمی و پژوهشی مورد استفاده قرار گرفتند.
معیارهای ورود به این مطالعه به شرح زیر تعیین شدند: اول اینکه، مقالات مورد نظر باید به زبان انگلیسی منتشر شده باشند. ثانیاً، مقالات باید در بازه زمانی مشخص، یعنی ازابتدای سال 2013 تاپایان ماه جولای سال 2024 ، منتشر شده باشند. این بازه زمانی به منظور اطمینان از مدرن و بهروز بودن اطلاعات و نتایج پژوهشی انتخاب شد. همچنین، مقالات باید دارای متن کامل و جامع باشند. این ویژگی به منظور تضمین دسترسی به تمامی جزئیات تحقیق و تحلیلهای علمی به کار میرود. در نهایت، مقالات شامل مطالعات بالینی و مطالعات آزمایشگاهی بودند تا پژوهشهای تجربی دقیق و مرتبط مورد بررسی قرار گیرند. در مقابل، معیارهای خروج به این شکل تعیین شد: مقالاتی که بهعنوان نامه به سردبیر منتشر شدهاند از این مطالعه کنار گذاشته شدند، چرا که این مقالات معمولاً شامل تحلیلهای علمی عمیق و دادههای جدید نبودند و بیشتر به تبادل نظرات محدود میشدند. همچنین مقالات مروری که به تحلیلهای کلی و اجمالی موضوعات علمی پرداخته و دادههای جدیدی ارائه نمیدادند، از این مطالعه مستثنی شدند. علاوه بر این، مقالات منتشر شده در مجلاتی که از نظر علمی اعتبار لازم را نداشته و در دستهبندی مجلات نامعتبر داخلی و خارجی قرار داشتند، نیز از این مطالعه کنار گذاشته شدند تا دقت و اعتبار نتایج نهایی حفظ گردد.
به منظور شناسایی مقالات مرتبط، جستجوی سیستماتیک با استفاده از کلمات کلیدی «بلیچینگ دندان»، «بلیچینگ خانگی»، «بلیچینگ با لیزر»، «بلیچینگ در مطب» و «سفید کردن دندانها» در پایگاههای داده انجام شد.
فرآیند جستجو شامل مراحل مختلفی بود. ابتدا، مقالات مرتبط براساس عنوان و چکیده آنها انتخاب شدند. مقالاتی که با معیارهای اولیه تطابق داشتند، به زبان فارسی ترجمه شدند تا امکان بررسی دقیقتر و استخراج دادههای ضروری فراهم شود. نمودار 1، PRISMA چارت نحوه ورود مقالات را به این مطالعه نشنان می دهد. پس از ثبت اطلاعات، دادهها به طور جامع تحلیل و مقایسه شدند تا نتایج دقیق و قابل استنادی در خصوص تأثیرات مختلف بلیچینگ خانگی و بلیچینگ با لیزر بر تغییر رنگ دندانها بهدستآید. این تحلیل به شناسایی تفاوتها و شباهتهای میان روشهای مختلف بلیچینگ و ارزیابی اثربخشی هر یک کمک کرد.
یافتهها
مطالعه حاضر به بررسی مقایسهای تأثیرات دو روش مختلف سفید کردن دندانها، شامل بلیچینگ خانگی و بلیچینگ با لیزر، پرداخته است. در این پژوهش، نتایج مطالعات متعددی که در زمینه اثرات این دو روش بر روشنسازی دندانها انجام شدهاند، به طور جامع تحلیل و مقایسه شدند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی میزان اثربخشی و تفاوتهای کلیدی این دو روش در بهبود رنگ دندانها، و همچنین بررسی عوامل مؤثر بر نتایج آنها مانند مدت زمان اثرگذاری، پایداری نتایج و عوارض جانبی احتمالی است.
این مطالعه بر اساس مرور نظاممند و تجزیه و تحلیل مقالات علمی منتشر شده در بازه زمانی 2014 تا 2023 انجام گرفته است. از بین 55 مقاله ای که در ابتدا بدست آمد، تعداد 9 مقاله واجد شرایط ورود به مطالعه بودند که اطلاعات مربوط به آنها در جدول 1 آورده شده است.
جدول 1: اطلاعات توصیفی مطالعات
|
بحث
نتایج این مطالعه به درک بهتر تفاوتها و شباهتهای میان روشهای مختلف بلیچینگ دندان، بهویژه لیزر بلیچینگ و هوم بلیچینگ، کمک میکند. بهطور کلی، یافتهها حاکی از آن است که هر یک از این روشها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که باید در انتخاب روش مناسب برای هر بیمار مدنظر قرار گیرند.
مطالعات متعددی نظیر تحقیقات Khamverdi و همکاران(۱۱)،Möbius و همکاران(۱۰)، و Dostalova و همکاران(۹)، نشان میدهند که لیزر بلیچینگ، بهویژه با استفاده از لیزرهای Er, Cr:YSGG و دیود با طول موجهای خاص، میتواند نتایج قابلتوجهی در کاهش مدت زمان درمان و افزایش تغییر رنگ دندانها به دست دهد. این مطالعات به این نتیجه رسیدند که لیزر بلیچینگ با تحریک سریع فرآیند اکسیداسیون مواد بلیچینگ، قادر است در مدت زمان کوتاهی تغییرات قابل ملاحظهای در رنگ دندان ایجاد کند. علاوهبر این، این روش بهدلیل مدت زمان کوتاهتر درمان، بهعنوان یک گزینه جذاب برای بیماران و دندانپزشکان مطرح شده است.
با این حال، یافتههای پژوهشهای دیگری مانند مطالعات Moghadam و همکاران(۱۳) و Mounika و همکاران(۱۴)، نشان میدهد که تأثیرات بلیچینگ با استفاده از لیزر و هوم بلیچینگ از نظر ایجاد تغییر رنگ نهایی دندانها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. این موضوع بیانگر این است که هر دو روش بهطور مؤثری میتوانند به سفیدی دندانها کمک کنند، اما عوامل دیگری مانند ثبات رنگ و عوارض جانبی باید در نظر گرفته شوند.
یکی از مهمترین نکات برجسته در این مطالعه، بررسی ثبات رنگ پس از بلیچینگ است. پژوهشهای متعددی نظیر تحقیقات Rahmani و همکاران(4) ،Jones و همکاران(۱۲) وAlmeida و همکاران(۱۵) و Ahrari و همکاران (۱۶) نشان میدهند که هوم بلیچینگ، بهویژه با استفاده از کاربامید پراکساید، نهتنها موجب تغییر رنگ بیشتر میشود بلکه از ثبات رنگ بالاتری نیز برخوردار است. این امر بهویژه در مقایسه با لیزر بلیچینگ که ممکن است نتایج سریعتری ارائه دهد اما در برخی موارد با کاهش ثبات رنگ مواجه است، اهمیت ویژهای دارد. این مطالعات نشان میدهند که هوم بلیچینگ، علاوه بر ایجاد نتایج مؤثرتر، خطر کمتری برای آسیب به مینای دندان دارد که این امر میتواند در انتخاب روش بلیچینگ برای بیماران حساس یا کسانی که به دنبال نتایج پایدارتر هستند، مؤثر باشد.
اختلاف نظر موجود بین پژوهشگران در مورد اثربخشی و اولویتبندی روشهای بلیچینگ، ممکن است ناشی از تفاوت در پارامترهای مطالعه، پروتکلهای درمانی، نوع لیزرها و غلظت مواد بلیچینگ استفاده شده باشد. علاوه بر این، ویژگیهای فردی بیماران نظیر نوع و رنگ ذاتی دندانها، وضعیت سلامت دهان و دندان و انتظارات از نتایج درمانی نیز میتواند در نتایج این مطالعات تأثیرگذار باشد.
با توجه به یافتههای این مطالعه و مرور مقایسهای مطالعات پیشین، میتوان نتیجه گرفت که انتخاب روش بلیچینگ باید بهطور اختصاصی بر اساس نیازهای هر بیمار و مشاوره دقیق دندانپزشک صورت گیرد. هرچند لیزر بلیچینگ به دلیل سرعت و سهولت کاربرد میتواند برای برخی بیماران جذاب باشد، اما هوم بلیچینگ به دلیل ایجاد تغییرات رنگی پایدارتر و کمترین آسیب به ساختار دندان، بهعنوان یک روش مطمئنتر و مؤثرتر شناخته میشود. بنابراین، در مواردی که پایداری نتایج و سلامت مینای دندان اولویت دارد، هوم بلیچینگ میتواند بهعنوان روش ارجح توصیه شود.
مطالعات متعدد نشان دادهاند که بلیچینگ خانگی قادر است تغییرات قابل توجهی در رنگ دندانها ایجاد کند و به دلیل روشهای ساده و کمخطر آن، مورد توجه قرار گرفتهاست. این روش به بیماران این امکان را میدهد که در محیط راحت خانه خود به درمان بپردازند و نتایج مؤثری را با حداقل عوارض جانبی بهدست آورند.
از سوی دیگر، بلیچینگ با لیزر نیز در برخی از مطالعات نتایج قابل توجهی را به همراه داشته است. بهویژه، استفاده از لیزرهایی با طول موج خاص مانند دیود 445 نانومتر که در برخی از مطالعات بررسی شده، قادر به ایجاد تفاوتهای معنادار در روشنایی دندانها بوده است. با این حال، نتایج بهدستآمده از دیگر مطالعات نشان داده است که بلیچینگ با لیزر تأثیر قابل توجهی در سفید کردن دندانها نداشته و نتایج مشابهی با گروههای کنترل مشاهده شدهاست. یکی از مزایای بارز بلیچینگ خانگی، هزینه کمتر و سهولت استفاده از آن است. این روش با استفاده از ژلهای پراکسید در غلظتهای مختلف قادر است نتایج مؤثری در سفید کردن دندانها ارائه دهد. بلیچینگ خانگی به دلیل کمخطر بودن و قابلیت تنظیم راحتتر میزان بلیچینگ توسط بیمار، بهعنوان یکی از گزینههای ترجیحی برای درمانهای طولانیمدت در نظر گرفته میشود. در حالیکه بلیچینگ با لیزر میتواند نتایج سریعی را به همراه داشته باشد، میزان اثربخشی آن به نوع لیزر و طول موج آن بستگی دارد. همچنین، نتایج متناقضی در مورد تأثیر این روش مشاهده شدهاست که ممکن است به تفاوتهای موجود در پروتکلهای درمانی، نوع لیزر و ترکیبات استفاده شده مرتبط باشد. بهعنوان مثال، برخی از مطالعات نشان دادهاند که لیزر بلیچینگ میتواند به افزایش قابل توجهی در سفیدی دندانها منجر شود، اما نتایج مشابهی در دیگر مطالعات مشاهده نشدهاست. انتخاب بین بلیچینگ خانگی و بلیچینگ با لیزر باید بر اساس نیازهای خاص بیمار، ویژگیهای دندانها و ترجیحات درمانی صورت گیرد. بلیچینگ خانگی به دلیل اثربخشی ثابت و هزینه کمتر ممکن است گزینه مناسبی برای بسیاری از بیماران باشد، در حالی که بلیچینگ با لیزر ممکن است برای بیمارانی که به دنبال نتایج سریعتر و تأثیرگذاری بیشتر هستند، مناسبتر باشد. همچنین، انتخاب مناسب از بین این دو روش باید با توجه به مشاوره دندانپزشکی و بررسیهای علمی اخیر انجام گیرد تا اطمینان حاصل شود که روش انتخابی بهینهترین نتیجه را با حداقل عوارض جانبی ارائه می دهد. در نهایت، این مطالعه تأکید میکند که ادامه تحقیقات و مطالعات جامعتر در این زمینه میتواند به بهبود درک ما از اثربخشی روشهای مختلف بلیچینگ کمک کرده و راهکارهای بهینهتری برای درمان سفید کردن دندانها ارائه دهد. چنین پژوهشهایی میتواند به ارتقاء نتایج بالینی و بهبود تجربه بیماران در درمانهای زیبایی دندان منجر شود.
نمودار 1: نمودار PRISMA مقالات مورد مطالعه
|
نتیجهگیری
نتایج نشان دادند که بلیچینگ خانگی، بهویژه با استفاده از کاربامید پراکساید در غلظتهای مختلف، بهطور کلی به عنوان روش مؤثرتر و ایمن تری نسبت به بلیچینگ با لیزر شناخته میشود.
تشکر و قدردانی
ازهمکاری جناب آقای دکترخرازی فرد تشکر و قدردانی میگردد. منابع مالی پشتیبانیکننده این تحقیق برگرفته از هزینه شخصی میباشد.
تضاد منافع
هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.