Comparison of Pain and Stress Due to Buccal Infiltration Anesthesia Using “Two-Stage Injection” and “Computer-Controlled Injection” Techniques in Pediatric Patients: A Clinical Trial

Authors

1 1Dentist, Arak, Iran

2 Assistant Professor , Department of Pediatric Dentistry, School of Dentistry, Arak University of Medical Sciences, Arak, Iran

10.22038/jmds.2025.25652

Abstract

Background: Considering the importance of painless injection is dentistry, the aim of the present study was to compare the level of experienced pain and stress associated with two different injection methods used for buccal infiltration, namely: the two-stage injection and the computer-controlled injection techniques.
Methods and materials: This cross-over clinical trial study was conducted in a split-mouth design and included a total of 28 healthy children with 5-7 years of age who required pulpotomy treatment on the both primary maxillary first molars. Two-stage and computer-controlled injection anaesthesia were used to perform local buccal infiltration and anesthetize the pulp of the teeth. The level of stress was assessed through pulse rate. Pain was measured using the objective Sound Eye Motor (SEM) Pain scale and also subjectively using  Faces criterion. Pulse rate and Faces criterion were measured at three different time points: one minute before injection (T1), during injection (T2) and at the time of pulp exposure (T3). SEM was only measured at T2.
Results: The average pulse rate during injection (T2), in the computer-controlled injection technique (113.5 ± 1.88 bpm) was significantly greater than that of the two-stage injection technique (111.5 ± 1.77 bpm) (P=0.030). Pulse rate was also significantly less at T3 when the two-stage injection technique was used (P=0.003). There was a statistically significant difference between mean pulse rate values measured at T1 and T2 (P=0.007) as well as T1 and T3 (P=0.009). There was a statistically significant difference between the frequency of Faces criterion of the two techniques when during injection (T2) (P=0.004). Regarding SEM Pain Sclae, a significant difference was not found between the two techniques (P=0.529).
Conclusion: The two-stage injection technique demonstrated superior results in terms of pain and stress control compared to the computer-controlled injection technique. This technique seems to be a favourable method for achieving local anaesthesia with minimal pain and stress in is children.
 

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

از زمان اولین استفاده از بی حسی موضعی، هدف درمان بدون درد یا کاهش درد در دندانپزشکی قابل دستیابی بوده است.(1) استفاده از بی حسی موضعی در زمینه‌های دندانپزشکی و جراحی دهان و فک نقش عمده‌ای
دارد.(2-4) بی حسی در عمل دندانپزشکی نیاز به تزریق دارد، که علت اصلی ترس و اضطراب بیماران است.(5)

کنترل درد با بی­حسی موضعی، نقشی کلیدی در موفقیت درمان­های دندانپزشکی ایفا می­کند. اضطراب و ترس از دندانپزشکی، شایع­ترین یافته میان بیماران است، که بخش عمده­ای از آن مربوط به تزریق بی­حسی موضعی می‌باشد.(6) پروسه کنترل درد در کودکان از اهمیت بیش­تری برخوردار است، زیرا علاوه بر تمام اصول درمانی که در بزرگسالان رعایت می­شود، باید توجه ویژه­ای نیز به کنترل رفتاری کودک داشت. در واقع، بی­حسی موضعی توسط یک تزریق صحیح و با دقت به دست می­آید که نه تنها باعث راحتی بیمار و کاهش درد می­شود، بلکه باعث افزایش اعتماد بیمار به دندانپزشک نیز می­گردد.(7)

 

شکل 1: دستگاه بی حسی کامپیوتری (GENOSS,Gyeonggi-do, South Korea) ICT Injection

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 ظاهر ترسناک و تهدید کننده سرنگ­های دندانپزشکی نیز می­تواند باعث تحریک و یا افزایش احساس ترس به خصوص در کودکان مضطرب گردد.(8, 9) از طرفی فاکتورهای سایکولوژیک که همان استرس و اضطراب است، می­تواند بر میزان ادراک درد نیز تأثیرگذار باشد و باعث افزایش آن گردد؛ که یکی از دلایل عدم دستیابی به یک بی­حسی کامل است.(10) کنترل درد مؤثر در کودکان هنگام درمان دندانپزشکی بسیار مهم است تا در بزرگسالی همکاری بهتری در پذیرش درمان­های دندانپزشکی داشته باشند.(11)

ترومای مکانیکی ناشی از ورود سوزن، تزریق عامل بی­حسی در بافت و بیرون آوردن سوزن اغلب دردناک هستند.(12) روش­هایی که برای کم کردن درد ورود سوزن استفاده می‌شوند (مثل تزریق آهسته، گرم کردن مایع بی‌حسی، استفاده از سوزن نازک­تر، استفاده از ویبراجکت و استفاده از ژل­های بی­حسی موضعی قبل از تزریق از جمله ژل‌های گیاهی) برای همه بیماران، به ویژه برای کودکان مضطرب و غیر­­­همکار که ترسیده­اند؛ کافی نیست.(13, 14) معمول­ترین روش بدست آوردن بی­حسی در دندان­های ماگزیلا، اینفیلتراسیون باکال (تزریق سوپراپریوستئال) یا اصطلاحاً تزریق کانونشنال است.(15-18) امروزه به علت وجود تجربه دردناک و ناخوشایند ناشی از تزریق بی­حسی که به دنبال استفاده از سرنگ­های قدیمی در بیماران ایجاد می­شود؛ بسیاری از تکنیک­های تزریق بی­حسی به روش اتوماتیک و کامپیوتری در حال توسعه و پیشرفت هستند.(19) (شکل 1) یکی از جنبه‌های این پیشرفت، راه‌اندازی یک انژکتور بی‌حس کننده موضعی تحت کنترل کامپیوتر است که برای کاهش درد ناشی از انجام بی حسی موضعی طراحی شده است(20) و در برخی از مطالعات مشخص شده است که بر کاهش درد موثر است.(21) همچنین مطالعاتی به یک رویکرد ساده و کاربردی به نام تکنیک تزریق دو مرحله‌ای برای کاهش درد تزریق پرداخته‌اند. این کار با رسوب اولیه محلول بی‌حس کننده موضعی زیر مخاطی برای بی‌حسی ناحیه‌ای و سپس هدف قرار دادن عصب مورد بی‌حسی پس از چند دقیقه انجام می‌شود تا درد تزریق کاهش یابد.(22) نتیجه عملی این روش برای بلوک عصب آلوئولار تحتانی نیز ارزیابی شد و کاهش قابل توجهی در درد حین قرار دادن سوزن گزارش شد.(23) اما، مطالعه‌ای که مقایسه‌ای بین این دو روش، در کاهش درد انجام داده باشد، موجود نیست.

لذا، هدف از مطالعه حاضر، مقایسه میزان درد و استرس در کودکان، با استفاده روش تزریق اینفیلتراسیون باکال در فک بالا به دو روش تکنیک تزریق دو مرحله­ای و دستگاه بی‌حسی کامپیوتری بود.

 

مواد و روش‌ها

مطالعه حاضر از نوع مطالعات کارآزمایی بالینی به شیوه متقاطع بود، که بر روی کودکان سالم 5 تا 7 سال نیازمند به درمان پالپوتومی دو طرفه در دندان­های مولر اول شیری در فک بالا انجام شد. شروع مطالعه منوط به دریافت کد اخلاق از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی به شماره IR.ARAKMU.REC.1397.190 بود. همچنین فرم رضایت آگاهانه از والدین کودکان اخذ شد و به آن‌ها اطمینان داده شد که در صورت عدم تمایل به ادامه می‌توانند از مطالعه خارج شوند و اطلاعات آن‌ها نزد محقق محرمانه می‌ماند.

حجم نمونه با استفاده از یک مطالعه مشابه(12)، در سطح اطمینان 95 درصد و با استفاده از فرمول مقایسه میانگین در دو گروه، برابر 14 نمونه در هر گروه، محاسبه گردید. سالم بودن از نظر ژنتیکی و سیستمیک، وضعیت مثبت (Positive) و یا کاملاً مثبت (Definitely Positive) تقسیم­بندی فرانکل و نیاز به درمان پالپوتومی دو طرفه در دندان­های مولر اول شیری فک بالا، به عنوان معیارهای ورود و وجود هرگونه سابقه ناخوشایند دندانپزشکی در گذشته، عدم مراجعه برای جلسه دوم درمان، تغییر طرح درمان دندان مورد نظر در جلسات اول یا دوم درمان و اختلاف بیش از 4 نمره در میزان ضربان قلب پایه جلسه دوم درمان نسبت به جلسه اول درمان، به عنوان معیارهای خروج در نظر گرفته‌شد.

در این مطالعه از دو تکنیک بی­حسی موضعی "تزریق دو مرحله­ای" و "دستگاه بی‌حسی کامپیوتری" جهت بی­حس کردن پالپ دندان­های مورد مطالعه استفاده گردید. همچنین نمونه­ها جهت حذف تأثیر تقدم و تأخر هر کدام از تکنیک­ها به صورت تصادفی، به کمک آزمون پاکت به دو گروه A و B تقسیم شدند. گروه A، شامل 14 بیمار بود که ابتدا تزریق با تکنیک تزریق دو مرحله­ای را دریافت و سپس در جلسه بعدی درمان، تزریق با دستگاه بی­حسی کامپیوتری را دریافت می­کردند و گروه B شامل 14 بیمار دیگر بود که در جلسه اول درمان، دستگاه بی­حسی کامپیوتری و سپس در جلسه بعدی درمان، بی­حسی با تکنیک تزریق دو مرحله‌ای را دریافت می­کردند.

تزریق بی­حسی سوپراپریوستئال ماگزیلا، یا همان اینفیلتراسیون باکال به صورت Split Mouth در هر دو سمت ماگزیلا انجام گرفت؛ بدین صورت که تزریق­ها طی دو جلسه و بصورت جداگانه، انجام شد. تقدم کوادرانت راست یا چپ به صورت تصادفی و با استفاده از جدول اعداد تصادفی انتخاب شد.

قبل از انجام تزریق، بی­حسی سطحی در محل ورود سوزن به وسـیله ژل بنزوکایین 20 درصد Master-Dent, North) (Carolina, USA به مدت 1 دقیقه در محل ایجاد شد. پس از آن، محل تزریق با گاز خشک گردید و لب و گونه به منظور ایجاد کشش بافتی، رترکت شد. در روش دو مرحله ای با استفاده از سرنگ تزریق، ابتدا 3/0 میلی­لیتر از داروی بی­حسی لیدوکایین 2% به همراه اپی­نفرین 80000/1 Lidocaine 2% E-80, Darou Pakhsh , Karaj , Iran )  (و  با  استفاده  از  سوزن  C-K Ject (C-K Dental, Gyeonggi-do, South Korea) با گیج 30 و طول کوتاه (16میلیمتر)، به موازات محور طولی دندان در عمق موکوباکال فولد در بالای اپکس دندان مورد نظر با نفوذ 3-2 میلیمتری و پس از منفی بودن آسپیراسیون تزریق شد و پس از یک دقیقه، 5/1 میلی­لیتر ماده بی­حسی باقی­مانده در بافت تزریق گردید.  در تکنیک کامپیوتری، تزریق­ها به وسیله دستگاه ICT Injection  ) ( GENOSS, Gyeonggi-do ,SouthKorea انجام گرفت. این دستگاه دارای سه مرحله تزریق به ترتیب با سرعت های مشخص (1.8 ml/250,150,50 s) و فشار ثابت است و از سوزن شد. پس از انجام بی­حسی موضعی، خشک کردن محل تزریق و ایجاد کشش بافتی، داروی بی­حسی لیدوکایین 2% به همراه اپی­نفرین 80000/1 با رعایت زمان بندی زیر به کودک تزریق شد: ابتدا 5 ثانیه با سرعت   s250 ml/ 8/1 در مرحله اول،  سپس 5 ثانیه با سرعتs 150 ml/ 8/1 در مرحله دوم و در آخر 5/1 میلی­لیتر باقی­مانده کارپول بی‌حسی با سرعت s50 ml/ 8/1 در مرحله سوم به بیمار تزریق گردید. (نمودار 1)

 

 

 

نمودار 1: دیاگرام CONSORT مطالعه (تعداد نمونه‌های ثبت‌نام شده، وارد شده و خارج شده، نحوه تخصیص و مداخلات گروه‌ها و تعداد نمونه‌های آنالیز شده)

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


یکی از پیامدهای مورد بررسی در مطالعه حاضر، استرس بود که برای ارزیابی آن از معیار فیزیولوژیک درد و استرس استفاده شد که توسط ثبت میزان Pulse Rate (PR) یا ضربان قلب بیماران اندازه‌گیری شد و با استفاده از دستگاه الکترونیک OXY 300 (Microlife AG, Widnau, Switzerland) و توسط دستیار دندانپزشک در 3 زمان متفاوت به این ترتیب ثبت شد: ابتدای جلسه درمانی، بعد از نشستن کودک روی یونیت (یک دقیقه قبل از تزریق) (T1)، در زمان تزریق بی­حسی (بالاترین میزان ثبت شده ضربان قلب حین کل پروسه تزریق بی حسی) (T2) و در زمان اکسپوژر پالپ (حدودا 10 دقیقه بعد از شروع بی­حسی موضعی) (T3). همچنین معیار ذهنی (subjective) درد که توسط معیار Faces یا همان (Pain Rating Scale) ارزیابی شد. در این روش، یک تصویر از چهره خوشحال تا چهره ناراحت به کودک نشان داده شد و از وی خواسته شد که برای میزان درد خود یک تصویر را انتخاب کند. امتیاز اختصاص داده شده در این معیار بین صفر (بدون آزار) تا 5 (بیشترین آزار) بود و در دو زمان حین تزریق بی­حسی (T2) و در زمان اکسپوژر پالپ (T3) ثبت شد. سومین پیامد مورد بررسی، معیار عینی (Objective) درد بود که در این مطالعه از معیار  Sound Eye Motor Pain (SEM) استفاده شد و تنها حین تزریق بی­حسی (T2) توسط دستیار دندانپزشک ثبت گردید. در این معیار مواردی از جمله حرکات (دستان و بازوها)، چشم‌ها، صداها و تعیین وضعیت (راحت، ناراحتی ضعیف، تقریبا دردناک و دردناک) ارزیابی شد و در نهایت امتیازی بین 0 تا 3 برای هر فرد در نظر گرفته شد.(24)

تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط نرم‌افزار آماری Stata نسخه 12 و در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد. با توجه به نرمال بودن اطلاعات (ارزیابی از طریق آزمون کولموگروف اسمیرنوف)، جهت مقایسه میانگین اطلاعات بین دو گروه از آزمون t مستقل و برای مقایسه فراوانی بین گروه‌ها، از آزمون کای مربع و در مواردی از آزمون فیشر استفاده شد.

 

یافته‌ها

میانگین سن کودکان مورد مطالعه برابر 17/1 ± 28/5 سال بود و 48 درصد آن‌ها دختر بودند. از نظر بررسی فراوانی، 29/89 درصد افراد شرکت‌کننده در تکینک تزریق دو مرحله­ای و 14/82 درصد در تکنیک دستگاه بی‌حسی کامپیوتری حین تزریق بی­حسی از نظر معیار Faces در گروه بدون آزار و آزار خیلی کم قرار داشتند. همچنین 29/89 درصد در تکنیک تزریق دومرحله­ای و 71/85 درصد در تکنیک دستگاه بی‌حسی کامپیوتری در هنگام اکسپوژر پالپ از نظر معیار Faces در گروه بدون آزار قرار داشتند. از نظر معیار SEM، 86/92 در تکنیک تزریق دومرحله­ای و 86/92 درصد در تکنیک دستگاه بی‌حسی کامپیوتری در گروه راحت و ناراحتی ضعیف قرار داشتند.

جدول 1: میانگین ضربان قلب حین پروسه تزریق بی­حسی موضعی در دو تکنیک تزریق دو مرحله­ای و دستگاه بی­حسی کامپیوتری

تکنیک

میانگین

انحراف معیار

حد معنی‌داری*

ابتدا دریافت تکنیک تزریق دومرحله­ای

دومرحله­ای

78/111

44/2

114/0

کامپیوتری

14/114

92/2

ابتدا دریافت تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری

دومرحله­ای

21/111

65/2

299/0

کامپیوتری

92/112

48/2

* حد معنی‌داری توسط آزمون t مستقل و در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


میانگین ضربان قلب حین پروسه بی­حسی موضعی در تکنیک تزریق دو مرحله­ای برابر 77/1 ± 5/111 و دستگاه بی­حسی کامپیوتری برابر 88/1 ± 5/113 در دقیقه بود که تفاوت آن معنی‌دار بود (030/0=P). همچنین نتایج مقایسه میانگین ضربان قلب حین پروسه تزریق بی­حسی موضعی در دو تکنیک تزریق دو مرحله­ای و دستگاه بی­حسی کامپیوتری در جدول 1 ارائه شده است. نتایج تحلیلی نشان داد، اثر انتقال و دوره تفاوت معنی داری نداشت (P=0.23) همچنین بین میانگین ضربان قلب حین پروسه تزریق
بی­حسی موضعی در دو تکنیک نیز تفاوت معنی­داری نبود. (112/0=P).

همچنین مقایسه میانگین ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ در دو تکنیک، در جدول 2 ارائه شده است. نتایج نشان داد اثر انتقال و دوره معنی دار نبود. جدول نشان می­دهد که بین میانگین ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ در دو تکنیک تزریق دومرحله­ای و دستگاه بی­حسی کامپیوتری، تفاوت معنی­داری وجود نداشت. (۰۹۸/۰=P)

مقایسه میانگین اختلاف ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت در دو تکنیک در جدول 3 ارائه شده است. نتایج این جدول نشان می­دهد که میانگین اختلاف ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت بین دو تکنیک معنی­دار بود (009/0=P). همچنین نتایج مقایسه میانگین اختلاف ضربان  قلب حین تزریق بی­حسی و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت در دو تکنیک در جدول 4 ارائه شده‌است. نتایج این جدول نشان می­دهد که میانگین اختلاف ضربان قلب در حین تزریق بی­حسی و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت بین دو تکنیک معنی­دار بود (007/0=P).

جدول 2: میانگین ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ در دو تکنیک به تفکیک ترتیب دریافت تکنیک

تکنیک

میانگین

انحراف معیار

حد معنی‌داری*

ابتدا دریافت تکنیک تزریق دومرحله­ای

دومرحله­ای

35/105

99/1

120/0

کامپیوتری

14/107

34/2

ابتدا دریافت تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری

دومرحله­ای

78/105

09/2

098/0

کامپیوتری

21/101

88/1

* حد معنی‌داری توسط آزمون t مستقل و در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


بین فراوانی معیار Faces در حین تزریق بی­حسی در دو تکنیک تفاوت معنی­داری وجود داشت (004/0=P). در تکنیک تزریق دو مرحله­ای، موارد بدون آزار (13 نفر) نسبت به تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری (7 نفر) بیش­تر بود. همچنین بین فراوانی وضعیت معیار Faces حین تزریق بی حسی در دو تکنیک به تفکیک ترتیب دریافت روش، تفاوت معنی­داری وجود نداشت (058/0=P).

 

جدول 3: مقایسه میانگین اختلاف ضربان قلب در دقیقه در زمان اکسپوژر پالپ و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت در دو تکنیک

تکنیک

میانگین

انحراف معیار

حد معنی‌داری*

دومرحله­ای

46/3

59/0

009/0

کامپیوتری

25/5

65/0

* حد معنی‌داری توسط آزمون t مستقل و در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد.

 

 

 

 

 

 

 

 


بین فراوانی معیار Faces هنگام اکسپوژر پالپ، در دو تکنیک نیز تفاوت معنی­داری وجود نداشت (318/0=P). از طرفی بین فراوانی معیار Faces در هنگام اکسپوژر پالپ در دو تکنیک به تفکیک ترتیب دریافت روش، تفاوت معنی­داری وجود نداشت (588/0=P).

 

جدول 4: مقایسه میانگین اختلاف ضربان  قلب حین تزریق بی­حسی و بعد از نشستن کودک بر روی یونیت در دو تکنیک

تکنیک

میانگین

انحراف معیار

حد معنی‌داری‌*

دومرحله­ای

76/10

61/0

007/0

کامپیوتری

35/12

66/0

* حد معنی‌داری توسط آزمون t مستقل و در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد.

 

 

 

 

 

 

 


در خصوص معیار SEM بین فراوانی وضعیت آن در دو تکنیک تفاوت معنی­داری وجود نداشت (529/0=P). همچنین بین فراوانی معیار SEM در دو تکنیک تزریق دو مرحله­ای و دستگاه بی­حسی کامپیوتری به تفکیک ترتیب دریافت تکنیک نیز، تفاوت معنی­داری وجود نداشت (233/0=P).

 

بحث

نتایج مطالعه حاضر نشان داد در تمامی زمان­ها و در هر سه معیار مورد بررسی درد و استرس، بین اولویت دریافت تکنیک تزریق دو مرحله­ای و دستگاه بی­حسی کامپیوتری تفاوتی وجود نداشت و مشخص شد ترتیب انجام تکنیک­ها، متغیر مخدوش کننده محسوب نمی­شود. میانگین ضربان قلب حین پروسه بی­حسی موضعی در تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری کم­تر بود. همچنین میانگین اختلاف ضربان قلب حین تزریق بی‌حسی و بعد از نشستن کودک روی یونیت، در تکنیک تزریق دو مرحله‌ای نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری کم­تر بود و  تکنیک تزریق دو مرحله­ای موجب افزایش ضربان قلب کم­تری نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری حین تزریق اینفیلتراسیون باکال می‌شد و می‌توان گفت این تکنیک کم­تر موجب افزایش استرس کودکان حین تزریق بی­حسی می­شود. میانگین ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ در تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری کمتر بود. میانگین اختلاف ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ و بعد از نشستن کودک روی یونیت که در حقیقت نشان­دهنده میزان بازگشت ضربان قلب کودک به ضربان پایه بود؛ در تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری به صورت معناداری کم­تر بود. بررسی این نتایج نشان می­دهد که تکنیک تزریق دو مرحله­ای به طور معنی‌داری موجب افزایش ضربان قلب کم­تری نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری در زمان اکسپوژر پالپ می­شود. اما در تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری، میزان ضربان قلب به خوبی تکنیک  تزریق دو مرحله­ای، به میزان ضربان پایه بر نمی‌گشت.

همچنین بر اساس معیار Faces؛ حین تزریق بی­حسی، درصد بسیار بالایی از تزریقات در هر دو تکنیک بی­حسی در محدوده بدون آزار و آزار خیلی کم قرار داشتند. به نظر می­رسد در خصوص معیار ذهنی درد، تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری، میزان درد کم­تری را در کودکان ایجاد می­کند. بین فراوانی معیار Faces هنگام اکسپوژر پالپ در دو تکینک تفاوت وجود نداشت. لذا به نظر می­رسد می­توان گفت کیفیت دو تکنیک در ایجاد بی­حسی پالپ از نظر کودک تفاوتی نداشت. اما مقایسه معیار فیزیولوژیک، در زمان اکسپوژر پالپ، حاکی از این بود که در تکنیک تزریق دو مرحله­ای، ضربان قلب در زمان اکسپوژر پالپ بهتر از تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری به ضربان پایه بازگشته است. میزان بازگشت ضربان قلب به حالت پایه، تحت کنترل کودک نیست و  مستقیما با میزان استرس و اضطراب کودک در ارتباط است. این موضوع نشان می­دهد تکنیکی که در زمان بی­حسی درد و استرس بیش­تری ایجاد کرده است، باعث ایجاد اضطراب و استرس باقی­مانده بیش­تری در کودک در زمان اکسپوژر پالپ (10 دقیقه بعد از بی­حسی) می­شود. در نتیجه، افزایش اضطراب حین تزریق بی­حسی موضعی می­تواند در کل جلسه درمانی باقی بماند.

در معیار SEM نیز با وجود اینکه فراوانی وضعیت راحت در تکنیک تزریق دو مرحله­ای بیش­تر از تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری بود، در مجموع بین فراوانی معیار SEM در دو تکنیک تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. همچنین درصد بالایی از تزریق­های انجام شده در محدوده راحت و ناراحتی خفیف ارزیابی در­خصوص معیار عینی درد  قرار داشتند، که به نظر می­رسد میزان درد ایجاد شده در کودکان در دو تکنیک تزریق، تقریبا معادل هم بودند.

 می‌توان اینگونه استنباط کرد که تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری، به طور معنی‌داری موجب کاهش میزان درد و استرس کودکان حین تزریق بی­حسی اینفیلتراسیون باکال می‌شد.

با توجه به مطالعات انجام گرفته توسط Shirani و همکاران(6)، Ghaderi و همکاران(12)، Garret-Bernardin و همکاران(25) و Deepak و همکاران(26) که همگی تأثیر مثبت تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری را نسبت روش تزریق کانونشنال اثبات کرده بودند، در مطالعه ما نیز نشان داده شد که تکنیک دستگاه بی­حسی کامپیوتری نیز کارایی مناسبی در کاهش درد و استرس ناشی از تزریق اینفیلتراسیون باکال دارد، که از این نظر با نتایج مطالعات فوق هم­سو است، هرچند این میزان کارایی نسبت به تکنیک تزریق دو مرحله­ای، کم­تر بود.

نتایج مطالعه ما با نتایج حاصل از مطالعه  Mittalو همکاران (۲۴)که به مقایسه ادراک درد بی­حسی موضعی در روش Computerized در مقابل روش کانونشنال پرداخته بودند؛ متفاوت بود. Mittal و همکاران(۲۴) نشان دادند بین ادراک درد در تزریق اینفیلتراسیون باکال به روش کانونشنال در مقایسه با روش تزریق کامپیوتری، تفاوت بارزی وجود نداشت. تناقض در نتایج ممکن است به دلیل تفاوت دستگاه بی­حسی به ­کار رفته، تفاوت در روش انجام تزریق­ها و تفاوت محل تزریق در مطالعه ما در مقایسه با مطالعه فوق باشد. نتایج حاصل از پژوهش Queiroz و همکاران(8) نیز با نتایج مطالعه ما متفاوت بود. مطالعه مذکور به این نتیجه رسید که در میزان استرس و اضطراب در دو روش کانونشنال و بی­حسی با دستگاه Wand، تفاوتی بین بیماران وجود نداشت. نتیجه متفاوت این مطالعه ممکن است به علت تفاوت گروه سنی جامعه آماری، تفاوت روش انجام تزریق­ها در دو گروه، تفاوت دستگاه­های بی­حسی کامپیوتری استفاده شده در مطالعه‌ها، تفاوت معیار اندازه‌گیری درد و همچنین مورفولوژی و عصب­گیری متفاوت دندان­های مولر دائمی ماگزیلا (دندان­های بی­حس شده در مطالعه فوق) نسبت به دندان­های شیری باشد.

از طرفی توجه به این نکته ضروری است که دستگاه­های بی حسی کامپیوتری درکنار دارا بودن معایبی همچون هزینه بالای خریداری و نگهداری، نیاز دستگاه به شارژ شدن و پیچیدگی­های استفاده از آن؛ دارای مزایایی مثل قدرت کنترل فشار، سرعت و حجم ماده بی­حسی حین تزریق هستند که سرنگ­های معمولی فاقد آن هستند؛ اما به نظر می­رسد برتری تکنیک تزریق دو مرحله ای نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد: صدای هشدار دستگاه بی‌حسی کامپیوتری حین پروسه تزریق، شکل نا­مأنوس و ناآشنای دستگاه بی­حسی کامپیوتری برای کودکان، حجیم بودن سرنگ دستگاه بی‌حسی کامپیوتری نسبت به سرنگ­های استینلس استیل معمولی و عدم کاربری راحت دستگاه بی­حسی کامپیوتری نسبت به سرنگ­های معمولی برای دندانپزشک. تمامی این عوامل می­تواند باعث افزایش بروز ترس، اضطراب و واکنش­های ناشی از آن ها در کودک در هنگام تزریق شود. همچنین باید این نکته را در نظر داشت که مدت زمان تزریق ماده بی­حسی با دستگاه بی­حسی کامپیوتری در مقایسه با تکنیک تزریق دو مرحله­ای طولانی­تر است که این امر خود می­تواند در بروز ترس و اضطراب توسط کودک دخیل باشد. هر چند کل پروسه تزریق به علت وجود وقفه­ی یک دقیقه­ای در تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری طولانی­تر است.

به نظر می­رسد، نتایج حاصل از مطالعه ما مطرح­کننده این موضوع است که در تکنیک تزریق دو مرحله­ای، محل تزریق، در ابتدا با حداقل ورود سوزن و با تزریق کم­ترین حجم از ماده بی­حس­کننده به طور نسبی بی­حس می­گردد. که این موضوع سبب می­شود، مرحله دوم تزریق با ورود بیش­تر سوزن و تزریق مابقی حجم ماده بی­حسی، بدون احساس درد و استرس زیاد، واضح و محسوس توسط کودک انجام شود.

 نتیجه‌گیری

طبق نتایج مطالعه ما، با توجه به برتری تکنیک تزریق دو مرحله­ای نسبت به دستگاه بی­حسی کامپیوتری در کاهش درد و استرس ناشی از تزریق و معایب استفاده از دستگاه بی‌حسی کامپیوتری که قبلا مطرح شد، به نظر می­رسد تکنیک تزریق دو مرحله­ای روش مطلوبی برای دندانپزشکان در ایجاد بی­حسی با حداقل درد و استرس در کودکان است. بنابراین با توجه به معدود مطالعات کارآزمایی بالینی انجام شده در زمینه تکنیک تزریق دو مرحله­ای، پیشنهاد می­شود در این زمینه مطالعات بیشتری انجام شود تا در صورت هم­سو بودن با نتایج مطالعه حاضر، این تکنیک به صورت فراگیر­تری در حیطه دندانپزشکی کودکان مورد استفاده قرار گیرد.

 

 

تشکر و قدردانی

مقاله حاضر مستخرج از پایان‌نامه دوره دندانپزشکی عمومی  بوده که  با کد طرح 3061 و حمایت مالی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام شد و بدین‌وسیله تشکر و قدردانی می‌گردد.

 

تضاد منافع

تضاد منافعی وجود ندارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

References

  1.  

    1. Ricci, S. Part III: Local anesthesia in phlebology practice. In: Dieter RS Veins and Lymphatics. 1st New York: McGraw-Hill Education;  2015. P. 63.
    2. Daubländer M, Kämmerer P. Lokalanästhesie in der Zahnmedizin. 2nd Sanofi-Aventis Deutschland; 2014. P. 97.
    3. Sambrook PJ, Goss AN. Severe adverse reactions to dental local anaesthetics: prolonged mandibular and lingual nerve anaesthesia. Aust Dent J 2011;56(2):154-9.
    4. Schmoeckel J, Mustafa Ali M, Wolters P, Santamaría RM, Usichenko TI, Splieth CH. Pain perception during injection of local anesthesia in pedodontics. Quintessence Int 2021;52(8):706-12.
    5. Saxena P, Gupta SK, Newaskar V, Chandra A. Advances in dental local anesthesia techniques and devices: An update. Natl J Maxillofac Surg 2013;4(1):19-24.
    6. Shirani G, Arshad M, Vaziri N, Mehdifar R. Conventional method versus automatic injection for infiltration anesthesia in the premolar region. JCR 2018;5(1):19-26.
    7. Casamassimo PS, Fields Jr HW, McTigue DJ, Nowak A. Pediatric Dentistry: Infancy through Adolescence. 1st Elsevier India; 2012. P. 38.
    8. Queiroz AM, Carvalho AB, Censi LL, Cardoso CL, Leite-Panissi CR, Silva RABd, et al. Stress and anxiety in children after the use of computerized dental anesthesia. Braz Dent J 2015;26(3):303-7.
    9. Bahrololoomi Z, Zarebidoki F, Hosseini-Yekani A, Boostanifard P. The Relationship between Temperament and Dental Anxiety in Children Aged 6 to 11 Referred to Yazd Dental School. J Mashhad Dent Sch 2023;47(2):124-34.
    10. Olszewska A, Cieślińska K, Biedziak B, Sokalski J. Calaject-computer-controlled local anesthesia in pediatric dentistry. Pract Dent 2015;7(4):1-8.
    11. Remi RV, Anantharaj A, Praveen P, Prathibha RS, Sudhir R. Advances in pediatric dentistry: new approaches to pain control and anxiety reduction in children - a narrative review. J Dent Anesth Pain Med 2023;23(6):303-15.
    12. Ghaderi F, Ahmadbeigi M. Pain perception due to dental injection by Smartject: Split mouth design study. J Dent (Shiraz) 2018;19(1):57.
    13. Mohite VA, Baliga S, Thosar N, Rathi N, Khobragade P, Srivastava R. Comparative evaluation of a novel herbal anesthetic gel and 2% lignocaine gel as an intraoral topical anesthetic agent in children: Bilateral split-mouth, single-blind, crossover in vivo study. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2020;38(2):177-83.
    14. Albouni MA, Kouchaji C, Al-Akkad M, Voborna I, Mounajjed R. Evaluation of the Injection Pain with the Use of Vibraject during Local Anesthesia Injection for Children: A Randomized Clinical Trial. J Contemp Dent Pract 2022;23(7):749-54.
    15. Vafaei A, Rahbar M, Dadkhah R, Ranjkesh B, Erfanparast L. Children's Pain Perception and Behavioral Feedback during Local Anesthetic Injection with Four Injection Site Preparation Methods. Maedica 2019;14(4):343-9.
    16. Faghihian R, Esmaeili M, Asadi H, Nikbakht MH, Shadmanfar F, Jafarzadeh M. The Effect of External Cold and Vibration on Infiltration-Induced Pain in Children: A Randomized Clinical Trial. Int J Dent 2022;8(2):7292595.
    17. Diab HM, El-Malt MA, Mourad YO. Evaluation of the effectiveness of photobiomodulation therapy as an alternative method to local anesthesia injection in pediatric dentistry. J Ind Soc Pedod Prev Dent 2023;41(3):222-7.
    18. Ferrazzano GF, Di Fabio G, Gatto R, Caruso S, Botticelli G, Caruso S. Effectiveness and Tolerability of a New Formulation of a Topical Anesthetic in Reduction of Pain and Parents' Satisfaction in Pediatric Dentistry. Children (Basel, Switzerland) 2023; 10(3): 444.
    19. Levine R, Stillman-Lowe CR. The scientific basis of oral health education. 3rd ed. Springer; 2019. P. 49.
    20. Romero-Galvez J, Berini-Aytés L, Figueiredo R, Arnabat-Dominguez J. A randomized split-mouth clinical trial comparing pain experienced during palatal injections with traditional syringe versus controlled-flow delivery Calaject technique. Quintessence Int 2016;47(9):797-802.
    21. Attia S, Austermann T, May A, Mekhemar M, Conrad J, Knitschke M, et al. Pain perception following computer-controlled versus conventional dental anesthesia: randomized controlled trial. BMC Oral Health 2022;22(1):425.
    22. Sandeep V, Kumar M, Jyostna P, Duggi V. Evaluation of 2-Stage Injection Technique in Children. Anesth Prog 2016;63(1):3-7.
    23. Moaddabi A, Valletta A, Koochek Dezfuli M, Soltani P, Ebrahimikiyasari S, Hosseinnataj A, et al. Does a New Modification of the Two-Step Injection Technique for Inferior Alveolar Nerve Block Reduce Pain Compared to the Conventional Technique? A Randomized Clinical Trial. Int J Dent 2023;16(4):5922663.
    24. Mittal M, Kumar A, Srivastava D, Sharma P, Sharma S. Pain perception: computerized versus traditional local anesthesia in pediatric patients. J Clin Pediatr Dent 2015;39(5):470-4.
    25. Garret-Bernardin A, Cantile T, D'Antò V, Galanakis A, Fauxpoint G, Ferrazzano GF, et al. Pain Experience and Behavior Management in Pediatric Dentistry: A Comparison between Traditional Local Anesthesia and the Wand Computerized Delivery System. Pain Res Manag 2017;12(2):7941238.
    26. Deepak V, Challa RR, Kamatham R, Nuvvula S. Comparison of a New Auto-controlled Injection System with Traditional Syringe for Mandibular Infiltrations in Children: A Randomized Clinical Trial. Anesth Essays Res 2017;11(2):431-8.

     

Files

History

  • Receive Date: 23 November 2024
  • Revise Date: 24 December 2024
  • Accept Date: 25 February 2025

Share

How to cite

Statistics