Document Type : original article
Authors
1 Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Medicine, Department of Oral Medicine, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran
2 Professor of Pharmaceutics, Department of pharmaceutics, Faculty of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, Kerman University of Medical Sciences, Kerman, Iran
3 Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Medicine, School of Dentistry, Khorasan Shomali University of Medical Sciences, Bojnourd, Iran
4 Dentist, School of Dentistry, Rafsanjan University of Medical Sciences, Rafsanjan, Iran
5 Assistant Professor of Biostatistics, Rajaie Cardiovascular Medical and Research Center, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
Abstract
Keywords
مقدمه
زخم آفتی راجعه، ضایعه التهابی با اتیولوژی ناشناخته است که با زخمهای منفرد یا متعدد دردناک و راجعه مخاط دهان نمود پیدا می کند،(2و1) و معمولاً هیچگونه علائم دیگری همراه آن نیست.(۳) آفت عارضه شایعی است که درصد قابل توجهی از افراد آن را تجربه میکنند. مطالعات اپیدمیولوژیک شیوع آن را در جوامع مختلف بین 2 تا ۵۰ درصد مشخص میکنند، اما بیشترین تخمینها حدود 5 تا ۲۵ درصد است.(۴)
آفت از نظر بالینی به سه شکل دیده میشود: زخمهای مینور که بیش از ۸۰ درصد موارد استوماتیت آفتی عودکننده (Recurrent aphthous stomatitis; RAS) را تشکیل میدهد، کمتر از یک سانتیمتر قطر داشته و بدون برجای گذاشتن اسکار بهبود مییابد. زخمهای ماژور که بیش از یک سانتیمتر قطر دارند، دیرتر خوب شده و اسکار به جا میگذارند و زخمهای هرپتیفرم که یک گونه بالینی مجزا هستند و به صورت زخمهای کوچک خوشه ای و عودکننده در تمام مخاط دهان رخ میدهند.(۳)
از عوامل مؤثر در بروز آفت میتوان به عوامل هورمونی، توارث، نقایص هماتولوژیک مانند کمبود آهن، اسید فولیک و ویتامین B12، بیماری سلیاک، اختلالات ایمنی و استرس اشاره نمود. در مطالعات اخیر به نقص در زیرمجموعه های لنفوسیتی نیز اشاره شده است.(6و5و3)
از آنجا که علت آفت شناخته شده نیست، درمان آن حمایتی بوده و در کاهش درد، طول مدت و عود آن مؤثر است.(۷)بیحسکننده های موضعی، ضدالتهاب های غیراستروئیدی مانند دیکلوفناک و در موارد شدیدتر استروئیدها از داروهای موجود در درمان آفت می باشند.(5و3)
گیاهان از گذشته های دور در زندگی انسان برای درمان بیماریهای گوناگون کاربرد دارویی داشته اند.(۸) چای از عمده ترین نوشیدنی های مصرفی در ایران میباشد. این گیاه بومی جنوب شرقی آسیا بوده و چای از برگهای جوان این گیاه تهیه می شود.(۹) چای سبز با نام علمی Camellia sinensis از خانواده Teaceae بوده که گیاهی بوته ای است و دارای برگهای سبز و چرمی، گلهای سفید و معطر میباشد. این گیاه حاوی یک آنتی اکسیدان قوی، متابولیتهای ثانویه گیاهی پلی فنلی مثل فلاونوئیدها، کاتچین ها، ساپونین ها، کافئین، تیانین و مقدار اندکی فلوراید میباشد(11و10) و غنی از مواد آنتی اکسیدان، ضدالتهاب و ضد سرطان است.(۱۲)
مطالعات بسیاری در تأیید تأثیر چای سبز در پیشگیری و یا درمان برخی از بیماریها صورت گرفته که از آن جمله می توان به این موارد اشاره نمود: کاهش و تنظیم وزن، درمان التهاب و ناراحتیهای پوستی، جلوگیری از پیری زودرس پوست، پیشگیری از برخی سرطانها، کاهش فشارخون، کلسترول و قند خون.(17-13) همچنین از چای سبز اثرات ضدمیکروبی و ضدپوسیدگی دندان نیز گزارش شده است.(۱۸)
علیرغم تمام تلاشهای پراکنده ای که در خصوص درمان و یا کنترل آفت دهانی صورت گرفته، تاکنون هیچ راه حلی برای درمان قطعی این عارضه ارائه نشده است. از این رو تلاش در زمینه یافتن دارویی که بتواند آن را درمان کرده و یا حداقل باعث کاهش مشکلات بیماران شود ارزشمند خواهد بود. لذا هدف اصلی در این مطالعه، تعیین تأثیر خمیر مخاط چسب چای سبز در درمان آفت دهانی بود.
مواد و روشها
این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده دوسوکور با کد IR.RUMS.REC.1394.3 مورد تصویب کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان قرار گرفته است. در ساخت پایه خمیر مخاط چسب، اولین گام تهیه پلاستیبیس است. ژل پلاستیبیس با سرد کردن خیلی سریع مخلوط گرم پنج درصد پلیاتیلن (Merck, Darmstadt, Germany) با دانسیته کم (Low-Density Polyethylene; LDPE)، در ۹۵ درصد پارافین مایع Merck, Darmstadt, Germany)) تهیه شد.(۱۹)
بهترین روش انتخابی برای ساخت خمیر مخاط چسب، به ترتیب افزودن تدریجی سدیمکربوکسیمتیلسلولز، پکتین و در پایان ژلاتین در پایه پلاستیبیس و همزدن مداوم آن تا به دست آمدن پایهای یکنواخت بود. این پایه از نظر خواص ظاهری (عدم وجود ذرات مجزا و ایجاد یکنواختی) بررسی شد و میزان چسبندگی خمیر مخاط چسب به انگشت فرد به عنوان یک آزمون کیفی جهت ارزیابی مقدماتی نمونهها بهکار رفت.(۱۹)
پس از جمعآوری برگهای سبز چای (تیمن، لاهیجان، ایران) و شناسایی علمی آن توسط مشاور فارماکوگنوزی، اقدام به خشک نمودن آنها شد. برای تهیه چای سبز، برگهای چای فاقد دمبرگ به روش پن فراید (Pan Fried) خشک شدند. اسانسگیری از برگهای خشک شده گیاه به روش تقطیر با آب و به وسیله دستگاه کلونجر (گلدیس، تهران، ایران) صورت گرفت و اسانس به نیمی از پایه ها اضافه شد.(۱۹)
در این تحقیق منظور از زخم آفتی دهان، زخمی بود که حداقل دو بار در سال عود کند. بیماران دارای همه فرمهای زخم آفتی شامل مینور، ماژور و هرپتیفرم که معیارهای خروج از مطالعه را نداشتند، در صورت رضایت، وارد مطالعه شدند. معیارهای خروج از مطالعه شاملمواردی بود که زخمها در محل ترومای ناشی از لبه تیز دندان، ترمیم شکسته، اپلاینسهای ارتودنسی یا پروتزهای پارسیل ایجاد شده بود. داوطلبانی که سابقه بیماریهای شناخته شده (مانند کمخونی، ضایعات پوستی غیرعادی، عفونتهای عودکننده مکرر، وجود زخمهای مشابه در ناحیه تناسلی، ورم و درد مفاصل، مشکلات چشمی مانند درد، تاری و قرمزی) داشتند و همچنین افرادی که از داروی دیگری جهت درمان آفت خود استفاده کرده بودند و زخمهایی که بیشتر از سه روز از ایجاد آنها گذشته بود نیز، از مطالعه کنار گذاشته شدند.(۲۰)
این مطالعه بر روی ۵۲ بیمار مبتلا به آفت دهان مراجعهکننده به دانشکده دندانپزشکی رفسنجان در سالهای 94-1393 انجام شد. بیماران واجد شرایط به طور تصادفی و به روش بلوکهای تصادفی با سایز 2 به دو گروه 26 نفره، استفاده کننده از خمیر مخاط چسب حاوی عصاره چای سبزو خمیر مخاط چسب بدون دارو (پلاسبو) تقسیم شدند.
در ابتداء رضایتنامه توسط نمونههای تحقیق تکمیل گردید و سپس معاینه داخل دهانی انجام گرفت و خصوصیات زخمها در فرم مربوطه ثبت شد.
خمیر مخاط چسب تهیه شده حاوی عصاره چای سبز و نیز پایه بلانک بدون دارو بعد از بستهبندی در ظروفی که کدگذاری شده بود، به صورت دوسوکور به بیماران داده شد و پس از دادن آموزشهای لازم، از آنان خواسته شد که خمیر مورد نظر را سه بار در روز، بعد از صبحانه، نهار و قبل از خواب، بر روی زخم آفتی خود قرار داده و آن را برندارند تا جذب شود. جهت اطمینان از تأثیر بیشتر دارو، به کلیه بیماران توصیه شد تا نیمساعت پس از استفاده از دارو از خوردن و آشامیدن و شستن دهان اجتناب کنند.(۲۰)
با توجه به این که شکل داروهای مورد استفاده در دو گروه یکسان بود و از طرفی با توجه به این که کدهای مربوط به نوع داروصرفاً در اختیار داروساز قرار داشت، این تحقیق برای بیمار و محقق کورسازی شده بود.
همه بیماران در روزهای صفر، اول، ششم و دهم معاینه شده و درباره نحوه صحیح استفاده از دارو اطمینان حاصل شد. سپس بزرگترین قطر زخم توسط پروب پریودنتال (Sialkot, PakistanHu Friedy,) براساس میلیمتر اندازهگیری و ثبت شد. چنانچه تعداد ضایعات بیش از یک عدد بود، میانگین اندازه ضایعات محاسبه و ثبت گردید.(۲۰)
شدت درد بیماران نیز در روزهای صفر، اول، ششم و دهم بررسی و برای این منظور از شاخص Visual Analogue Scale (VAS) که از صفر تا ۱۰ میباشد، استفاده شد. چنانچه در طول این ۱۰ روز، بهبودی حاصل نشده بود، نتیجه به صورت عدم بهبودی گزارش شد. منظور از بهبودی در این مطالعه، به پایان رسیدن درد و ناپدید شدن زخم بدون وجود اسکار بوده است.(۲۰)
اطلاعات چک لیستها پس از جمع آوری به ترتیب وارد نرم افزار SPSS نسخه 21 گردید. نتایج برای متغیرهای کمی به صورت "انحراف معیار±میانگین" و برای متغیرهای کیفی به صورت "(درصد) تعداد" گزارش شد. به منظور مقایسه میانگین قطر زخم (میلیمتر) و شدت درد در دو گروه مورد بررسی (مصرف کننده خمیر مخاط چسب چای سبز، پلاسبو)، در طول دوره مطالعه (روزهای صفر، اول، ششم و دهم) از آنالیز واریانس دوطرفه با اندازه گیری های مکرر(Two-way repeated measures ANOVA) استفاده شد. همچنین به منظور مقایسه میانگین شدت درد در هر یک از روزهای صفر، اول، ششم و دهم در دو گروه مورد بررسی از آزمون t دو نمونه مستقل (Independent two-sample t-test) استفاده شد.به منظور مقایسه توزیع فراوانی متغیرهای کیفی در دو گروه مورد بررسیاز آزمونهای مجذور کای (Chi-square test) و یا آزمون دقیق فیشر (Fisher's exact test) استفاده گردید.
نرمال بودن توزیع فراوانی متغیرهای کمی، با آزمون ناپارامتری کلموگروف – اسمیرنوف (Kolmogorov - Smirnov) مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین از آزمون لون (Levene's test of equality of variances) به منظور ارزیابی تساوی واریانس متغیرهای کمی، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه استفاده گردید. سطح معنیداری در آزمونها 05/0 درنظر گرفته شد.
یافته ها
ویژگیهای جمعیت شناختی، محل زخم، اندازه زخم و شدت درد در شروع مطالعه، در دو گروه مورد بررسی، در جدول 1 مقایسه شدهاند.
همانگونه که یافته های جدول فوق نشان میدهد، آزمون دقیق فیشر نشان داد توزیع فراوانی محل زخم در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری متفاوت است (037/0=P). همچنین آزمون t دو نمونه مستقلنشان داد میانگین قطر زخم در روز صفر (میلیمتر)، در دو گروه مورد بررسی از نظر آماری تفاوت داشت (021/0=P). سایر متغیرهای جدول، در دو گروه مورد بررسی تفاوت آماری معنی داری با یکدیگر نداشتند(05/0<P). لازم به ذکر است که در آنالیزهای بعدی، اثرات متغیرهای محل زخم، اندازه زخم در روز صفر و شدت درد در روز صفر کنترل گردیده است. همچنین به منظور کنترل اثر متغیر محل زخم، این متغیر مجدداً به صورت لب، گونه و وستیبول و سایر قسمتها طبقه بندی گردید.
در این مطالعه، بیماران دارای همه فرمهای زخم آفتی دهان شامل مینور، ماژور و هرپتیفرم که معیارهای خروج از مطالعه را نداشتند، میتوانستند در صورت رضایت، وارد مطالعه شوند. اما پس از پایان مطالعه مشخص شد که همه افراد در هر دو گروه مورد بررسی به صورت تصادفی دارای زخم آفتی نوع مینور بودند که البته شایعترین نوع این زخمها نیز میباشد.
جدول ۱:مقایسه ویژگیهای جمعیت شناختی، محل زخم، اندازه زخم و شدت درد در شروع مطالعه در دو گروه مورد بررسی
متغیر |
|
خمیر مخاطچسب چای سبز (26 = n) |
پلاسبو (26 = n) |
P-value |
جنس |
مرد زن |
(3/42) ۱۱ (7/57) ۱۵ |
(8/53) ۱۴ (2/46) ۱۲ |
405/0 |
سن (سال) |
|
52/11±77/29 |
68/11±81/31 |
529/0 |
محل زخم |
لب گونه و وستیبول زبان کف دهان لثه |
(۵۰)۱۳ (6/34) ۹ (5/11) ۳ ۰ (8/3) ۱ |
(۵۰) ۱۳ (5/11) ۳ (5/11) ۳ (1/23) ۶ (8/3) ۱ |
037/0 |
اندازه زخم در روز صفر(میلیمتر) |
37/1±25/3 |
74/1±29/4 |
021/0 |
|
شدت درد در روز صفر |
66/2±93/5 |
24/2±90/6 |
۱۶۳/۰ |
داده های جدول به صورت "انحراف معیار±میانگین" و یا "(درصد) تعداد" گزارش شده است.
آزمون ناپارامتری کلموگروف – اسمیرنوف نشان داد که اندازه زخم (میلیمتر) و همچنین شدت درد، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه، دارای توزیع نرمال بود (05/0<P). همچنین آزمون لون نشان داد که واریانس اندازه زخم و شدت درد، در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه، تفاوت آماری معنی داری با یکدیگر نداشتند (05/0<P). نمودار 1، مقایسه میانگین اندازه زخم در دو گروه مورد بررسی، در طول دوره مطالعه را نشان میدهد.
نتایج آنالیز واریانس اندازه گیری های مکرر نشان داد روز اول، خمیر مخاط چای سبز باعث کاهش اندازه زخم و شدت درد شد ولی تنها کاهش شدت درد معنی دار بود (029/0P=). در روز 6 هم اندازه زخم و هم شدت درد در گروه مداخله کمتر از گروه کنترل بود، به طوری که اندازه زخم در گروه مداخله نسبت به گروه پلاسبو به میزان 213/1 میلیمتر کمتر و شدت درد نیز به اندازه 731/2 نسبت به گروه پلاسبو کاهش نشان داد. اما در روز 10 تفاوت آماری معنی داری در دو گروه از نظر شدت درد و اندازه زخم مشاهده نشد.
نمودار۱: میانگین اندازه زخم (میلیمتر) در دو گروه مورد بررسی در طول دوره مطالعه
نمودار ۲: میانگین شدت درد در دو گروه مورد بررسی در طول دوره مطالعه
جدول 2 :نتایج مربوط به آنالیز واریانس با اندازهگیریهای مکرر در دو گروهبیماران دریافت کننده خمیر مخاطچسب چای سبزو پلاسبو
روز |
متغیر |
||||
|
اندازه زخم (میلیمتر) |
شدت درد |
|||
|
|
ضریب |
مقدار P* |
ضریب |
مقدار P* |
روز 1 |
خمیر مخاطچسب چای سبز |
912/0- |
053/0 |
080/2- |
029/0 |
پلاسبو |
- |
- |
- |
- |
|
قبل از مداخله |
915/0 |
001/0> |
100/1 |
001/0> |
|
روز 6 |
خمیر مخاطچسب چای سبز |
213/1- |
013/0 |
731/2- |
002/0 |
پلاسبو |
- |
- |
- |
- |
|
قبل از مداخله |
457/0 |
001/0> |
344/0 |
001/0> |
|
روز 10 |
خمیر مخاطچسب چای سبز |
552/0- |
228/0 |
122/1- |
159/0 |
پلاسبو |
- |
- |
- |
- |
|
قبل از مداخله |
153/0 |
006/0 |
051/0 |
395/0 |
*یافته ها با کنترل متغیر محل زخم میباشد. منظور از رفرنس بدین معنی است که بیماران مصرف کننده خمیر مخاط چسب چای سبز نسبت به بیماران دریافت کننده پلاسبو مقایسه شده اند.
همانگونه که یافته های جدول 2 نشان میدهد،پس از کنترل اثر متغیرهای محل زخم و اندازه زخم در روز صفر (قبل از مداخله)، میانگین اندازه زخم در روز ششم در بیمارانی که خمیر مخاط چسب چای سبز مصرف کرده بودند نسبت به بیمارانی که پلاسبو دریافت کرده بودند به میزان 213/1 میلیمتر کمتر بود (013/۰=P). در سایر روزها تفاوت آماری معنی داری در میانگین زخم در دو گروه مشاهده نشد (05/0<P). از طرف دیگر، پس از کنترل اثر متغیرهای محل زخم و شدت درد در روز صفر (قبل از مداخله)، میانگین شدت درد در روزهای اول و ششم در بیمارانی که خمیر مخاط چسب چای سبز مصرف کرده بودند نسبت به بیمارانی که پلاسبو دریافت کرده بودند، به ترتیب به میزان 080/2 و 731/2 کمتر بود (به ترتیب، 029/۰=P و 002/۰=P). در روز دهم تفاوت آماری معنی داری در میانگین شدت درد در دو گروه مشاهده نشد (159/۰=P).
نتایج همچنین نشان داد که در گروه مصرفکننده خمیر مخاطچسب چای سبز، تعداد ۲۲ نفر (6/84 درصد) در طول دوره ۱۰ روزه مطالعه بهبودی پیدا کرده بودند، در حالیکه این ارقام برای بیماران گروه دریافتکننده پلاسبو ۸ نفر (8/30 درصد) بوده است. آزمون آماری مجذور کای نشان داد که این اختلاف از نظر آماری
معنیدار بود (001/0P<).
بحث
آفت دهانی عارضه نسبتاً شایعی است که تعداد زیادی از افراد در طول عمر خود آن را تجربه میکنند. این ضایعات بسیار دردناک بوده به طوری که گاه تحمل آن به خصوص هنگام خوردن و صحبت کردن برای افراد مشکل است. علیرغم تحقیقات زیادی که در مورد این زخمها صورت گرفته و با توجه به اتیولوژی ناشناخته آن، تاکنون درمان قطعی برای این عارضه ارائه نشده است.
بررسی منابع موجود نشان داد که تاکنون هیچ تحقیقی در زمینه بررسی اثر درمانی عصاره گیاه چای سبز بر روی زخمهای آفتی دهان انجام نشده است. با توجه به اثرات قابل توجه آنتی اکسیدانی، آنتیباکتریال و ضدالتهابی گیاه چای سبز، بر آن شدیم تا با انجام پژوهش حاضر، اثر درمانی عصاره گیاه چای سبز را در پایه مخاط چسب بر روی التیام زخمهای آفتی دهان مورد بررسی قرار دهیم.
سیستمهای دارورسانی مخاطچسب از جمله سیستمهای نوین داروسازی میباشند که به علت توانایی چسبیدن و باقیماندن بر سطح مخاطی و آزادسازی آ هسته و پیوسته داروی موجود در خود، در سالهای اخیر مورد توجه خاصی قرار گرفته اند. خمیر مخاط چسب با طولانی کردن زمان دارورسانی، تشکیل یک فیلم نازک بر سطح مخاط، عدم شستشو از سطح مخاط دهان، چرب نبودن و هدف قراردادن بافتهای آسیب دیده، پایه مناسبی برای ارائه دارو در درمان آفت دهان محسوب میشود.(۲۱)
نتایج این تحقیق نشان داد که خمیر مخاط چسب چای سبز بر روی میانگین اندازه ضایعات تأثیری نداشته است ولی اثر آن بر روی شدت درد و دوره بهبودی بیماران نسبت به گروه دریافتکننده پلاسبو، معنی دار بوده است.باید درنظر گرفت که در حفره دهان سایز زخم لزوماً متناسب با شدت درد بیماران نمیباشد. به عبارتی درد ناشی از دو زخم آفتی با اندازه مشابه ممکن است کاملاً متفاوت باشد.(33) بنابراین شاید بتوان نتیجه گرفت که کاهش درد نسبت به کاهش اندازه زخم، شاخص ارزشمندتری جهت بررسی اثر یک دارو در حفره دهان به شمار میرود. در نتیجه، این یافته که تغییرات میانگین اندازه زخم در گروه کنترل و مداخله معنیدار نبوده است میتواند از نظر بالینی اهمیت چندانی نداشته باشد، زیرا تنها عاملی که در بیماران مبتلا به زخمهای آفت دهانی باعث ناراحتی فرد شده و او را در جستجوی درمان میاندازد، بیشتر از آنکه میزان اندازه زخم باشد، درد ناشی از آن است.
تاکنون اثر مواد مختلفی بر روی زخمهای آفتی دهان در تحقیقات مختلف بررسی شده است. غلیانی و همکاران(۲۲) و چمنی و همکاران(۲۰) در دو مطالعه جداگانه، "انار" را مورد بررسی قرار دادند که در مطالعه غلیانی به صورت ژل و در مطالعه چمنی، خمیر
مخاط چسب حاوی عصاره انار با پلاسبو مقایسه شد. همچنین در مطالعه ای دیگر، گوانجی(۲۳) تأثیر عصاره آبی و الکلی "گُلانار" را بر روی آفت مینور بررسی کرد. در مورد کاهش درد بیماران، نتایج هر سه مطالعه با تحقیق ما مشابه بود. تغییرات اندازه زخمها در مطالعه غلیانی بررسی نشده بود اما در مطالعه گوانجی این تأثیر معنی دار بود که با نتایج مطالعه ما و چمنی تفاوت داشت. در مورد کاهش دوره بهبودی ضایعات، نتایج مطالعات غلیانی و همکاران(22) و گوانجی و همکاران(23) همچون مطالعه ما تأثیر مثبت را نشان داد در حالیکه این تأثیر در مطالعه چمنی معنیدار نبوده است. در مورد تشابه نتیجه در تغییرات اندازه زخم بین مطالعه ما و چمنی و تفاوت آن با مطالعه گوانجی، میتوان به این نکته اشاره کرد که هر دو مطالعه از خمیر مخاط چسب استفاده کرده اند. باید توجه داشت که این ترکیب با پوشاندن زخم آفتی به مدت طولانی، اثر ترومای موضعی را در حفره دهان از روی زخمها حذف کرده و به این ترتیب به التیام سریعتر زخم کمک میکند.
خزائلی و همکاران(۱۹) و بابایی و همکاران(۲۴) اثر مثبت گیاه "مورد" را بر روی زخمهای آفتی گزارش کرده اند. در هر دو مطالعه عصاره گیاه مورد در پایه مخاطچسب سبب کاهش معنیدار درد و سوزش در گروه مداخله شدکه این یافته مشابه مطالعه ما در مورد خمیر مخاطچسب چای سبز میباشد، اما برخلاف تحقیق ما، در دو مطالعه ذکر شده گیاه مورد سبب کاهش اندازه زخمها نیز شده بود. گیاه مورد علاوه بر خواص آنتی اکسیدانی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی که در چای سبز هم وجود دارد، دارای خواص ضدقارچی و ضدعفونی کنندگی قابل توجهی است که احتمالاً در این نتیجه مؤثر بوده است. با توجه به اینکه در هر سه مطالعه از نوع دارویی خمیر مخاط چسب استفاده شده و ترکیب این خمیر در مطالعه ما و خزائلی مشابه بوده است، شاید بتوان گفت تنها دلیل معنی دار بودن تغییرات اندازه زخم در طول زمان، بین گروه کنترل و مداخله در دو مطالعه ذکر شده برخلاف مطالعه ما، اثرات مثبت بیشتر گیاه مورد در مقایسه با چای سبز بوده باشد.
در مطالعه اسلامی روشتی(۲۵) نیز اثرات مثبت ترکیب گیاه "مورد و بادرنجبویه" در کاهش سوزش و طول دوره بهبودی زخمهای آفتی گزارش شد که نتایج این تحقیق مشابه مطالعه ما بود، با این تفاوت که در این مطالعه اثر دارو بر تغییرات اندازه زخم بررسی نشده است. گیاه بادرنجبویه دارای خواص ضدافسردگی و آرامبخشی است و میتواند همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل کند. این اثرات به همراه خواص گیاه مورد که ذکر شد، میتواند اثرات مثبت این ترکیب روی زخمهای آفتی دهان را تأیید کند.
مطالعات Melgarejo و همکاران(۲۶)، Nakanishi و همکاران(۲۷) و Chatterjee و همکاران(۲۸) اثر ضدالتهابی چای سبز را گزارش کردند که این اثر به دلیل محتوای فلاونوئید آن میباشد. این نتیجه اثر مثبت این گیاه را در مطالعه ما نیز تأیید میکند زیرا همانطور که گفته شد، آفت دهانی یک وضعیت التهابی است و قطعاً خواص ضدالتهابی چای سبز اثر مثبتی بر روی آن داشته است.
نتیجه گیری
نتایج این مطالعه نشان داد خمیر مخاط چسب حاوی عصاره چای سبز میتواند شدت درد و مدت زمان بهبودی زخمهای آفتی دهان را کاهش دهد، ولی در کاهش اندازه ضایعات تأثیر معنی داری ندارد.
تشکر و قدردانی
این مقاله، برگرفته از پایاننامه به شماره ۴۸۴ است که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی رفسنجان قابل دسترسی میباشد.بدینوسیله ازمعاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان جهت تأمین هزینه های این طرح و همچنین از بیماران شرکت کننده در این مطالعه تقدیر و تشکر به عمل میآید.