Comparative Evaluation of Effect of Iranian MTA and ProRoot after Sealing Furcal Perforation of Dog's Teeth by Histology

Comparative Evaluation of Effect of Iranian MTA and ProRoot after Sealing Furcal Perforation of Dog's Teeth by Histology

Comparative Evaluation of Effect of Iranian MTA and ProRoot after Sealing Furcal Perforation of Dog's Teeth by Histology

Files

History

Share

How to cite

Statistics

Full Text

References

Full Text

References

Volume 33, Issue 4 - Serial Number 4
January 2010
Pages 311-320

Volume 33, Issue 4 - Serial Number 4January 2010Pages 311-320

Volume 33, Issue 4 - Serial Number 4
January 2010
Pages 311-320

ZareJahromi, Maryam; Razavi, SeidMohammad; Esfahanian, Vahid; ZareMahmoodAbadi, Reza; Jamshidi, Shokoofeh

doi:10.22038/jmds.2009.1258

Document Type : original article

Authors

¹ Assistant Professor, Dept of Endodontics, Dental School, Khorasgan Azad University of Medical Sciences, Esfahan, Iran

² Assistant Professor, Dept of Oral & Maxillofacial Pathology, Dental School, Esfahan University of Medical Sciences, Esfahan, Iran

³ Assistant Professor, Dept of Periodontics, Dental School, Khorasgan Azad University of Medical Sciences, Esfahan, Iran

⁴ Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Pathology, Dental Research Center and Dental School, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

⁵ Assistant Professor, Dept of Oral & Maxillofacial Pathology, Dental School, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran

10.22038/jmds.2009.1258

Abstract

Introduction: In root canal therapy, perforation of furca, when preparing access cavity, may happen, which can affect tooth prognosis. The kind of material is important in control of repair of periodontal tissues. The aim of this study was evaluation of the effect of pro-root and Iranian MTA in repair of periodontal tissue after scaling furcal perforation of dog's teeth by histology.
Materials & Methods: In this experimental study, 36 teeth of dogs were used, access cavity was prepared and root canal therapy was performed. Then the furca was perforated and randomly sealed by pro-root and Iranian MTA. 2 dogs after one month and 2 dogs after two months were sacrificed by vital perfusion. After laboratory procedures, decalcification and H&E staining, the samples were observed by pathologist. Mann-Whitney test was used for statistical analysis.
Results: There was no significant difference between the two materials after one and two months but in the same condition, pro-root may reveal more repair.
Conclusion: Because there was no significant difference between pro-root and Iranian MTA after one and two months, and the Root MTA is cheep and accessible, Iranian MTA can be used for sealing furcal perforation as an alternative material.

Keywords

مقدمه

در درمان ریشه نیز همانند سایر اعمال پیچیده دندان‏پزشکی احتمال ایجاد خطر یا وضعیت‏های پیش بینی نشده که می توانند بر پیش آگهی درمان تأثیر گذارند وجود دارد. آگاهی از علل ایجاد حوادث حین درمان می‏تواند در جلوگیری از بروز حوادث مؤثر باشد.⁽¹⁾

از جمله حوادث حین درمان ریشه می‏توان به پرفوراسیون کف پالپ چمبر توسط فرز حین تهیه حفره دسترسی اشاره کرد که در پیش آگهی طولانی مدت دندان تأثیر منفی خواهد گذاشت.⁽²⁾

عوامل متعددی در پیش آگهی پرفوراسیون فورکا مؤثر می باشد؛ این عوامل عبارتند از: نوع ماده به کار رفته جهت سیل ناحیه پرفوره، محل بروز پرفوراسیون و تبحر فرد عمل کنند.⁽²⁾

با توجه به اینکه نوع ماده به کار رفته در بستن پرفوراسیون فورکا تأثیر بسزایی در کنترل التهاب ناحیه و ترمیم انساج پریودنتال تخریب شده ناشی از پرفوراسیون دارد انتخاب ماده‏ای که واکنش بافتی مناسب داشته و بتواند سیل کافی ایجاد نماید، همچنین به راحتی و با قیمت مناسب در دسترس باشد، ضروری به نظر می‏رسد. ماده ProRoot در سال 1993 توسط ترابی نژاد در دانشگاه لومالیندا معرفی گردید. ترکیب اصلی آن شامل کلسیم سیلیکات، تری کلسیم آلومینات، تری کلسیم اکسید و اکسی سیلیکات می‏‏باشد⁽³⁾ این ماده به شکل پودر بوده و از ذرات بسیار آب دوست تشکیل شده است و پس از ترکیب پودر با آب یک ژل کلوییدال ایجاد می‏شود.⁽⁴⁾

مطالعات متعددی در مورد کاربردهای این ماده در زمینه‏های مختلف انجام گرفته است.

Silveira و همکارانش در سال 2008، 2 مورد از پرفوراسیون‏های فورکا را توسط MTA سیل نمودند و به این نتیجه رسیدند که این ماده جهت سیل پرفوراسیون فورکا مناسب بوده و دارای پروگنوز خوب می باشد.⁽⁵⁾

Holland و Bisco در سال 2007 سی عدد دندان سگ را که دارای پرفوراسیون کناری ریشه بود به سه گروه تقسیم کردند. گروه اول را سریعاً با MTA سیل نمودند. پرفوراسیون در گروه دوم به مدت 7 روز باز بود و سپس توسط MTA سیل شد. در زیرگروه سوم پرفوراسیون پس از اینکه به مدت 7 روز باز بود به طور موقت با کلسیم هیدروکسید به مدت 14 روز پر شد و سپس با MTA سیل گردید. پس از ارزیابی هیستومورفولوژیک گروه اول ترمیم بهتری را نسبت به گروه دوم و سوم نشان داد. گروه دوم و سوم ترمیم مشابهی داشتند.⁽⁶⁾

در سال 2006 Tsai و Lan 2 مورد از پرفوراسیون کف پالپ چمبر و پرفوراسیون نواری یک کانال ریشه به شکل c را با MTA سیل نمودند؛ و به این نتیجه رسیدند که MTA یک ماده پرکننده مناسب در درمان پرفوراسیون می باشد.⁽⁷⁾

Yildirim و Gencoglu در سال 2005، 90 دندان پرمولر و مولر 9 سگ را که دارای پرفوراسیون فورکا بودند توسط Super EBA (36 عدد) و MTA (36 عدد) سیل نمودند و 18 دندان را به عنوان کنترل منفی در نظر گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که التهاب ناحیه سیل شده توسط MTA نسبت به Super EBA کمتر می‏باشد. همچنین نمونه‏های سیل شده توسط MTA فرآیند ترمیم را با تشکیل سمان جدید طی نمودند اما در گروه
Super EBA این فرایند توسط ایجاد بافت همبند صورت گرفت.⁽⁸⁾

طی تحقیق دیگری Thomson و همکارانش در سال 2003 اثر ProRoot در رشد سمنتوبلاست و تولید استئوکلسین در ساختمان بافتی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد ProRoot می تواند در فعالیت سمنتوکانداکتیو و تولید ماتریکس مینرالیزه مؤثر باشد.⁽⁹⁾

با توجه به مطالعات انجام شده کاربرد درمانی ProRoot در موارد زیر مورد تأیید قرار گرفته است:

1. به عنوان ماده رتروفیل و ماده پرکننده انتهای ریشه

2. به عنوان پلاگ اپیکالی

3. بستن پرفوراسیون نواحی مختلف ریشه

4. Direct-pulp capping

اما با توجه به اینکه این ماده گران بوده و به راحتی در دسترس نمی‏باشد بنابراین لزوم جایگزینی ماده مشابهی که در داخل کشور تهیه شده ارزان بوده و به راحتی در دسترس باشد منطقی به نظر می‏رسد. اخیراً لطفی در دانشکده دندان پزشکی تبریز اقدام به ساخت ماده‏ای به نام ام.تی.ای ایرانی نموده است. طبق بروشور، این ماده از ذرات آب دوست تشکیل شده است و در مجاورت با آب سخت می شود. از هیدراته شدن ذرات این ماده ژل کلوییدی حاصل می‏شود که پس از سخت شدن سد نفوذ ناپذیری را ایجاد می‏کند.

ام.تی.ای ایرانی ماده ای است که ذرات آب‏دوست تشکیل شده است و از هیدراته شدن ذرات این ماده ژل کلوییدی حاصل می شود. این ماده از سیلیکات کلسیم، اکسید بیسموت، آلومینات کلسیم، آلومینو فریت کلسیم و سولفات کلسیم تشکیل شده است.

ام.تی.ای ایرانی مانند دیگر سمان‏های دندان پزشکی به سرعت سخت نمی‏شود و دقت در مخلوط کردن ماده کاربرد آن را آسانتر می‏سازد. این ماده به صورت پودر سفید رنگی می‏باشد که با آب مقطر مخلوط می‏شود تا قوام خامه به دست آید و به مدت یک دقیقه عمل مخلوط کردن را ادامه داده تا مطمئن شویم اجزاء پودر کاملاً هیدراته شده اند.

با توجه به مشابهت این ماده با ProRoot و قیمت پایین‏تر و در دسترس بودن آن امروزه در موارد زیر به کار

برده می شود.

1) به عنوان ماده پوشاننده مستقیم پالپ

2) به عنوان ماده پوشاننده مستقیم پالپ در درمان‏های پالپو تومی کم عمق

3) به عنوان ماده پوشاننده پالپ ریشه‏ها هنگام درمان‏های اپکسوژنز

4) به عنوان ماده ترمیم‏کننده پرفوراسیون ریشه که در هنگام درمان‏های اندودنتیک یا هنگام تهیه فضای پست ایجاد می‏شود.

5) ترمیم پرفوراسیون‏های ریشه که به دنبال بروز تحلیل داخل ایجاد می‏شود.

6) ایجاد سد مصنوعی در انتهای ریشه‏های باز در دندان‏های غیرزنده

7) ماده پرکننده انتهای ریشه در جراحی اندودنتیک

اثنی عشر و همکاران در سال 1382 مقایسه ای بین دو ماده ام.تی.ای ایرانی و نوع خارجی آن در بافت همبند انجام دادند. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه واکنش نسجی دو ماده ام.تی.ای ایرانی و خارجی بود. با توجه به خصوصیات نزدیک ام.تی.ای ایرانی به نوع خارجی آن در صورت تأیید سایر آزمایشات ام.تی.ای ایرانی می‏تواند جایگزین ام.تی.ای خارجی گردد. با انجام این تحقیق مشخص شد که ام.تی.ای خارجی از مشابه ایرانی آن التهاب کمتری در نسج ایجاد می کند ولی اختلافات آنها از نظر آماری قابل ملاحظه نبود.⁽¹⁰⁾

هدف از این مطالعه بررسی اثر دو ماده ProRoot و
ام. تی. ای ایرانی در ترمیم انساج پریودنتال پس از بستن پرفوراسیون فورکای دندان‏های سگ به روش هیستولوژیک بود.

مواد و روش‏ها

این مـطالعـه تـجربی در مدل حیوانی با طرح مـوازی

انجام گرفت. در این مطالعه از 36 دندان پرمولر 4 سگ بالغ یک ساله و سالم با وزن حدود 30 کیلوگرم که همگی از تغذیه و محل زندگی یکسان برخوردار بودند و در آزمایشگاه تحقیقاتی پرفسور ترابی نژاد دانشکده دندان‏پزشکی اصفهان نگهداری می‏شدند استفاده گردید.

نمونه‏های حیوانی زیر نظر دامپزشک در قفس‏های

مجزا نگهداری و به مدت 10 روز قرنطینه شدند. یک هفته پس از واکسیناسیون و استفاده از داروهای ضد انگل نمونه‏ها آماده شدند. به منظور بی هوشی عمومی به روش استنشاقی از mg/kg 10 کتامین همراه با mg/kg 5/0 کتامین و mg/kg 04/0 رامپان به صورت وریدی همراه با گازهای هالوتان و N20 استفاده شد. به منظور جلوگیری از خشک شدن قرنیه حیوانات از قطره سولفونامید 20% استفاده شد. ترکیب دو داروی بیهوشی حدوداً بیش از یک ساعت بیهوشی به دنبال داشت. در صورت بازگشت رفلکس‏های حیوان 2 میلی لیتر کتامین مجدداً تزریق می‏گردید. پس از بیهوشی کامل، یک دهان باز کن روی دندان‏های مولر طرف مقابل محل کار قرار داده شد. پس از معاینه بالینی دندان‏های پرمولر در صورت سالم بودن تاج دندان‏ها و اطمینان یافتن از سلامتی انساج پریودنتال رادیوگرافی اولیه از آنها به عمل می آمد. لازم به ذکر است در فک بالا به دلیل تک ریشه‏ای بودن دندان پرمولر اول، تنها از دو عدد از پرمولر‏ها استفاده شد. ناحیه مورد نظر قبل از شروع به کار جهت کنترل فلور میکروبی با دهان‏شویه کلرهگزیدین شستشو داده شد. به منظور بی‏حسی موضعی از تزریق نصف کارپول لیدوکایین 2% همراه آدرنالین 80000/1 به صورت انفیلتراسیون استفاده شد. سپس با استفاده از فرز فیشور کار باید توربین شماره 2 به همراه اسپری آب تاج دندان‏ها در فاصله mm3-2 از لبه لثه قطع گردید. به منظور دسترسی بیشتر به مدخل کانال‏ها با استفاده از فرز فیشور الماسی ریز و توربین، توأم با اسپری آب و هوا حفره دسترسی گشادتر گردید. سپس این حفره توسط سرم فیزیولوژی شستشو داده شد و دندان‏های مورد نظر آماده درمان ریشه شدند. ابتدا با استفاده از فایل کانال‏های ریشه جستجو و پس از فایل‏گذاری از دندان‏ها رادیوگرافی به عمل آمد. کانال‏های هر دندان تا شماره 25 فایل شدند. در بین مراحل کار از سرم فیزیولوژی به منظور شستشوی کانال‏ها استفاده می‏شد. سپس از فرزهای گیتس گلیدن و پیزو ریمر 2 و 3 جهت گشاد سازی بیشتر کانال استفاده شد. پس از انجام شستشو کانال‏ها با کن کاغذی خشک شدند. سپس هر کانال با استفاده از روش تراکم جانبی و کاربرد گوتاپرکا و سیلر AH26 پر شد. پس از پر شدن کانال‏ها، با استفاده از فرز فیشور همراه اسپری آب و هوا کف دندان‏ها به ابعاد تقریبی mm3×3 پرفوره شدند. نواحی پرفوره توسط سرم فیزیولوژی به منظور کنترل خونریزی شستشو داده شدند. سپس نواحی مورد نظر توسط پنبه خشک شدند. در 14 عدد از دندان‏ها نواحی پرفوره به صورت تصادفی در هر کوادرانت توسط ProRoot ساخت کشور آمریکا و 16 عدد دیگر توسط ام.تی.ای ایرانی سیل شدند. 6 دندان باقیمانده به عنوان کنترل مثبت و منفی در نظر گرفته شدند. لازم به ذکر است که ProRoot و ام.تی.ای ایرانی به شکل پودر و مایع بوده و با مخلوط کردن این دو به صورت جداگانه روی اسلب شیشه ای خمیری با قوام بتونه ای به دست آمد که قابلیت پک کردن در کف حفره را داراست. ماده به وسیله آمالگام کریر به ناحیه مورد نظر حمل شده و با قرار دادن پنبه روی آن عمل پک کردن انجام گرفت. به دنبال پک کردن حفره دسترسی توسط آمالگام پر شد. در انتها برای اطمینان از سیل نواحی پرفوره شده رادیوگرافی به عمل آمد. نمونه کنترل مثبت شامل دو دندان پرمولر سگ بالغ بود که تاج آنها تا mm3 از لبه لثه قطع شده، پس از درمان ریشه به روش ذکر شده و پرفوراسیون فورکا محل پرفوراسیون سیل نشده، تنها تاج دندان‏ها توسط آمالگام ترمیم شدند. نمونه کنترل منفی شامل چهار دندان سالم و بدون مداخله از سگ‏های بالغ یک ساله بودند. حیوان‏ها پس از به هوش آمدن به قفس‏ها منتقل شدند دو عدد از سگ‏ها پس از یک ماه و دو عدد پس از دو ماه به روش وایتال پرفیوژن کشته شدند. طی این روش فیکساسیون سریع و فوری بافت‏ها و تخلیه کامل خون از عروق قبل از بروز هر گونه تغییرات اتولیز و نکروز بافتی پس از مرگ حیوان انجام می‏گیرد و به این ترتیب نمای طبیعی بافت حفظ شده و بررسی سلولی راحت‏تر و دقیق‏تر صورت می‏پذیرد پس از کشته شدن سگ‏ها توسط روش وایتال پرفیوژن بلوک‏های استخوانی شامل بافت‏های دندانی پرمولر و بافت‏های اطراف توسط دستگاه اتوماتیک از بقیه فک جدا شده و در داخل ظروف حاوی فرمالین 10% که کدگذاری شده بودند قرار گرفته، جهت تهیه مقاطع هیستولوژیک به لابراتور منتقل شدند. پس از انجام مراحل لابراتوری و رنگ‏آمیزی هماتوکسیلین ائوزین و تهیه مقاطع هیستولوژیک لام‏های آماده شده جهت بررسی میکروسکوپی به پاتولوژیست تحویل داده شدند. لازم به ذکر است کلیه نمونه‏ها پس از دکلسیفیکاسیون در محلول اسید فرمیک 10% به مدت 10 روز، در جهت محور طولی دندان با ضخامت 5-3 میکرون برش داده شدند به گونه ای که علاوه بر مقطع طولی دندان نسوج پریودنشیوم شامل PDL سمان، استخوان آلوئور در مقاطع هیستولوژی قابل بررسی بودند. پاتولوژیست با استفاده از میکروسکوپ زایس ساخت آلمان با بزرگنمایی 100 و 400 بر اساس معیارهای هیستولوژیک و ارزیابی درجه ترمیم انساج پریودنتال نتایج

تمامی نمونه‏ها را ثبت نمود (جدول 1).^(12و11)

لازم به تـوضیح است پاتولوژیـست با بـررسـی

میکروسکوپی مقاطع هیستولوژیک واکنش‏های بافتی در محل پرفوراسیون و روند ترمیم و درجه آن را مطابق با جدول ارزیابی درجه ترمیم بررسی نمود. حداکثر میزان ترمیم شامل تشکیل سمان، استخوان، وجود فیبروبلاست‏های بالغ و رژنراسیون PDL و حداقل میزان ترمیم شامل تشکیل آبسه و نواحی نکروتیک و دژنراسیون PDL بود. پاتولوژیست از نحوه گروه بندی نمونه‏ها اطلاعی نداشت. نتایج حاصل از ارزیابی هیستولوژیک توسط آزمون Mann-Whitney مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.

اخلاق پژوهشی:

بر اساس بیانیه هلسینکی در مطالعه بر روی حیوانات بایستی به حفظ محیط زیست و آسایش حیوانات آزمایشگاهی توجه خاصی معطوف شود. بر همین اساس در این مطالعه سعی شد:

1- حداقل نمونه‏ای که جهت اجرا و نتیجه‏گیری صحیح مطالعه لازم است گزینش گردد.

2- در طی مدت مطالعه و همچنین قبل و بعد از مطالعه سعی در ایجاد شرایط مناسب تغذیه و زندگی

نمونه‏ها شده است.

3- کلیه مراحل کار و شرایط زندگی سگ ها زیر نظر دامپزشک مشاور انجام پذیرفت.

یافته‏ها

نتایج حاصل از ارزیابی هیستولوژیک گروه‏های مورد مطالعه در طی یک و دو ماه در جدول 3 و 2 تنظیم گردیده است و بر اساس اطلاعات موجود و با استفاده از آزمون Mann-Whitney میزان ترمیم ناحیه پرفوراسیون در گروه‏ها مقایسه گردید (جدول 2 و 3).

طی مطالعه یک ماهه حداکثر میزان ترمیم در گروه کنترل منفی (تصویر 1) که اصلاً پرفوراسیونی در آن صورت نگرفته بود و حداقل میزان ترمیم در گروه کنترل مـثبت (تـصویر 2) که در آن ناحیه پـرفوره شده با هـیچ ماده‏ای سیل نشده بود مشاهده شد (جدول 2).

جدول 1 : معیارهای هیستولوژیک درجه ترمیم انساج پریودنتال

Stage IV	Stage III	Stage II	Stage I
<25 macrophage &plasma cell &lymphocyte	10-25 macrophage &plasma cell &lymphocyte	>10 macrophage &plasma cell &lymphocyte	No inflammatory cells

1-4 fibroblast	5-9 fibroblast	10-30 fibroblast	<30 fibroblast

Focal area of necrosis	Granulation tissue	Immature fibrous tissue with little collagen	Mature fibrous tissue with many collagen

PDL degeneration	PDL degeneration	PDL regeneration	PDL regeneration*

Abscess	Cement resorption	Cement formation	Cement formation

Abscess	Bone resorption	Bone formation	Bone formation**

* PDL regeneration بر اساس تشکیل الیاف پریودنتال، فیبروبلاست و عروق خونی می‏ باشد.

**افتراق استخوان جدید از قدیمی بر اساس خطوط Reverse line و عدم حضور سلول های آماسی و وجود استئوبلاست در محل بررسی گردید.

جدول 2 : نتایج ارزیابی هیستولوژیک یک ماهه در نمونه‏ها

بر اساس نوع ماده

جدول 3 : نتایج ارزیابی هیستولوژیک دو ماهه در نمونه‏ها

بر اساس نوع ماده

طی مطالعه یک ماهه بین دو ماده ProRoot و ام.تی.ای ایرانی اختلاف مشاهده شده اما این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود (223/0(P=.

در مطالعه یک ماهه بین ام.تی.ای ایرانی و نمونه‏های کنترل منفی (تصویر 1 و 3) اختلاف معنی‏دار بود (045/0(P=.

این نتیجه در مقایسه با نمونه‏های کنترل مثبت نیز دیده شد (033/0(P=.

در مقایسه ProRoot (تصویر 4) با کروه کنترل منفی اختلاف معنی‏داری دیده نشد (441/0(P=. ولی با گروه کنترل مثبت اختلاف معنی‏دار بود. (031/0(P= و این وضعیت مناسب تر ProRoot را از نظر ترمیم در مقابل ام.تی.ای ایرانی در مطالعه یک ماهه نشان می دهد
(نمودار 1).

در مطالعه 2 ماهه نیز حداقل ترمیم به گروه کنترل مثبت و حداکثر آن به کنترل منفی مربوط بود. در مطالعه 2 ماهه بین ProRoot و ام.تی.ای ایرانی اختلاف معنی‏داری مشاهده نشد (237/0(P=.

درجه ترمیم

نمودار 1 : مقایسه میانگین درجه ترمیم بین دو ماده ام.تی آ ایرانی و ProRoot و نمونه‏های کنترل منفی و مثبت در مطالعه یک ماهه

در این مطالعه پس از بررسی نتایج پاتولوژی مشخص شد که بین نمونه‏های ام.تی.ای ایرانی و گروه کنترل منفی اختلاف در مرز می‏باشد و بین نمونه‏های ام.تی.ای ایرانی و گروه کنترل مثبت طی مطالعه دو ماهه اختلاف معنی‏داری مشاهده شد (033/0(P=. که این مسأله از بهبود وضعیت ترمیم در کاربرد ام.تی.ای ایرانی با افزایش زمان مطالعه حکایت دارد.

در مقایسه ProRoot با نمونه‏های کنترل مثبت یا منفی نتایج مشابه مطالعه یک ماهه بود (نمودار 2).

در مقایسه بین نمونه‏های کنترل مثبت و منفی در طی دو دوره زمانی اختلاف معنی دار بود (05/0(P<.

طی آزمون دیگری نمونه‏ها در دو زمان مطالعه با هم مقایسه شدند در این آزمون مشاهده شد که ام.تی.ای ایرانی یک‏ماهه و دوماهه اختلاف معنی‏داری را نشان نمی‏دهد (237/0(P=.

ProRoot یک ماهه و دو ماهه نیز اختلاف معنی‏داری را نشان ندادند (632/0(P=.

نمودار 2 : مقایسه میانگین درجه ترمیم بین دو ماده ام.تی ای ایرانی و ProRoot و نمونه‏های کنترل منفی و مثبت در مطالعه دو ماهه

تصویر 1 : نمای میکروسکوپی نمونه کنترل منفی ×40 (درجه 1)

تصویر 2 : نمای میکروسکوپی نمونه کنترل مثبت ×40 (درجه 4)

تصویر 3 : نمای میکروسکوپی ام. تی ای ایرانی×100 (درجه 2)

تصویر 4 : نمای میکروسکوپی ProRoot×40 (درجه 1)

بحث

در درمان ریشه اولین هدف از تهیه حفره دسترسی ایجاد یک مسیر بدون مانع و مستقیم به ناحیه اپیکال است. حوادثی نظیر برداشتن بیش از حد نسج دندان و پرفوراسیون تاج هنگام تلاش برای یافتن دهانه کانال‏ها اتفاق می افتند.⁽¹⁾

عواملی که بر پیش آگهی طولانی مدت درمان پرفوراسیون‏های فورکا اثر می گذارند شامل محل پرفوراسیون، زمان بستن پرفوراسیون اندازه آسیب وارده، طول تنه ریشه و نوع ماده سیل کننده ناحیه می باشند.⁽¹⁾

با توجه به اینکه نوع ماده ای که جهت بستن پرفوراسیون استفاده می شود تأثیر مهمی در ترمیم انساج پریودنتال و در نهایت تأثیر بسزایی در نگهداری دندان پرفوره شده دارد، در این مطالعه تأثیر دو ماده ProRoot و ام.تی.ای ایرانی ساخته شده در داخل کشور بر ترمیم انساج پریودنتال در فواصل زمانی یک و دو ماهه در دندان‏های سگ بررسی شد. در این تحقیق به علت اینکه دندان‏های پرمولر سگ از نظر تکاملی تا حد زیادی شبیه به دندان‏های انسان می باشند از این دندان‏ها استفاده شد. علت انتخاب فواصل زمانی 1 و 2 ماهه آن بود که انساج پریودنتال برای ترمیم به این زمان حداقل نیاز دارند.

نتایج حاصل از نمونه‏های ام.تی.ای ایرانی و ProRoot در فواصل زمانی یک و دو ماهه نشان می‏دهد که انساج پریودنتال مجاور این دو ماده هر دو دچار التهاب می‏شوند. اما شدت التهاب در گروه ام.تی.ای ایرانی بیشتر است که شدت این التهاب با گذشت زمان در نمونه‏های ام.تی.ای ایرانی در مقایسه با ProRoot رو به کاهش است. نتایج این مطالعه با نتایج اثنی عشر و همکاران در سال 1382 مطابقت دارد. شاید علت این همخوانی شباهت دو

ماده مورد مطالعه از نظر ساخت باشد.⁽¹⁰⁾

از طرف دیگر مطالعه‏ای که توسط Holland در سال 2007 انجام شد موید نتایج تحقیق حاضر مبنی بر مناسب بودن ProRoot جهت سیل پرفوراسیون‏هاست که علت مشابهت این دو تحقیق را شاید بتوان به مشابهت نمونه‏های حیوانی نسبت داد.⁽⁶⁾

این تحقیقات با یافته‏های سایر محققین Camila و همکارانش در سال 2008، Tsai و همکارانش در سال 2006 ، Yildirim و همکارانش در سال 2005 و Thomson و همکارانش در سال 2003 که همگی نشان‏دهنده نقش مؤثر ProRoot در ترمیم نواحی پرفوره می‏باشند مطابقت دارد.^(9-7و5)

نتیجه گیری

با انجام این تحقیق مشخص شد که ProRoot نسبت به ام.تی.ای ایرانی میزان ترمیم بیشتر را نشان می‏دهد ولی اختلاف آنها از لحاظ آماری معنی‏دار نبود. همچنین با توجه به بهتر شدن وضعیت ترمیم در نمونه‏های ام.تی.ای ایرانی دو ماهه نسبت به یک ماهه، هزینه کمتر و در دسترس بودن ام.تی.ای ایرانی در صورت تأیید سایر آزمایشات نظیر تحمل بافتی، سیتوتوکسیسیتی، لیکیج، سرطان‏زایی و توانایی ساخت استخوان این ماده می‏تواند جایگزین مناسبی برای ProRoot باشد.

پیشنهاد می‏ شود که مطالعات بعدی با پیش‏بینی یک دوره طولانی مدت با استناد به نمونه‏های بیشتر انجام شود.

تشکر و قدردانی

از مرکز تحقیقات پرفسور ترابی‏نژاد دانشکده دندانپزشکی اصفهان که ما را در انجام این تحقیق یاری نمودند کمال تشکر را داریم.

1. Torabinejad M, Walton RE. Endodontics: Principles and Practice. 4^th ed. W.B. Saunders Co; 2008. P. 230-61, 390-402.

2. Ford TR, Torabinejad M, Mckendry DJ, Hong CU, Kariyawasam SP. Use of mineral trioxide aggregate for repair of furcal perforations. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1995; 79(6): 756-63.

3. Hasheminia M. Evaluation of amalgam and MTA effect at sealing of lateral perforation of cat`s canines root. [Doctorate Thesis]. Esfahan Iran. Esfahan University of Medical sciences; 1997. (Persian)

4. Safavi KE, Nichols FC. Effect of calcium hydroxide of bacterial lipopolysacharide. J Endod 1993; 19(2): 76-8.

5. Silveira CM, Sánchez-Ayala A, Lagravère MO, Pilatti GL, Gomes OM. Repair of furcal perforation with mineral trioxide aggregate: Long-term follow-up of 2 cases. J Can Dent Assoc 2008; 74(8): 729-33.

6. Holland R, Bisco Ferreira L, de Souza V, Otoboni Filho JA, Murata SS, Dezan E Jr. Reaction of the lateral periodontium of dogs’ teeth to contaminated and noncontaminated perforations filled with mineral trioxide aggregate. J Endod 2007; 33(10): 1192-7.

7. Tsai YL, Lan WH, Jeng JH. Treatment of pulp floor and stripping perforation by mineral trioxide aggregate. J Formos Med Assoc 2006; 105(6): 522-6.

8. Yildirim T, Gencoğlu N,Firat I, Perk C, Guzel O. Histologic study of furcation perforations treated with MTA or Super EBA in dog`s teeth. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2005; 100(1); 120-4.

9. Thomson TS, Berry JE, Somerman MJ, Kirkwood KL. Cementoblasts maintain expression of osteocalcin in the presence of mineral trioxide aggregate. J Endod 2003; 29(6): 407-12.

10. Esnaashar M, Boloorchi A, Eslami B.Tissue reaction comparing Proroot and Root MTA at connective tissue of rat. Journal of Dentistry, Shahid Beheshti University of Medical Sciences 2003; 601-3. (Persian)

11. Orstavic D, Mjor IA. Histopathology and x-ray microanalysis of the subcutaneous tissue response to endodontic sealers. J Endod 1988; 14(1): 13-23.

12. Domingue MS, Witherspoon DE, Gutmann JL, Opperman LA. Histological and scaning electron microscopy assessment of various vital pulp-therapy materials. J Endod 2003; 29(5): 324-33.

نوع ماده

نوع ماده

ام.تی.ای ایرانی

کنترل مثبت

کنترل منفی