The Clinical and Radiographic Effects of Sodium Alendronate in Moderate Chronic Periodontitis

Document Type : original article

Authors

1 Assistant Professor, Dept of Periodontics, Dental School, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran

2 Assistant Professor, Dept of Maxillofascial Radiology, Dental School, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran

3 Professor, Dept of Pharmacology, Medical School, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran

4 Dentist

Abstract

Introduction: Periodontal disease is a chronic inflammatory condition characterized by loss of connective tissue attachment and alveolar bone. The prevention of bone loss may be enhanced by modulating the host response. So, methods which are able to change the host response can be used as adjunction in treatment of periodontitis. One of the medicaments used for this purpose is sodium alendronate(ALN). The aim of this study was to evaluate the effect of alendronate on alveolar bone loss in treatment of periodontitis
Materials & Methods: In this double blind clinical trial, 22 patients (11female, 11male)with moderate periodontitis and average age of 35-50 were selected and divided into two groups. Group I received one capsule of sodium alendronate once a week for 6 month. Group II received placebo during the study period. All the patients received phase I treatment. In order to evaluate alveolar bone height, a periapical radiograph was taken in parallel method at first visit and after 6 months, in the same position. The radiographs were obtained from mandibular second premolar and first molar area and were evaluated with adobe photoshop CS version. The periodontal parameters of the same area(probing pocket depth, clinical attachment level)were measured in initial visit and after 6 months. Data were analysed using Independent Sample t-test, Paired t-test and Mann-Withney U test.
Results: Probing pocket depth in groups I and II showed significant reduction after 6 months(P=0.043,0.003 respectively), but clinical attachment level decreased significantly only in groupI(P=0.013). Alveolar bone height did not show significant differences in both groups after 6 months(P>O.05).
Conclusion: Using sodium alendronate for six months was more effective than scaling and root planning (SRP) alone, but this effect was not significant.

Keywords

Full Text

مقدمه

پریودنتیت بیماری التهابی بافت‏‏‏‏های حمایت کننده دندان می‏باشد که توسط میکروارگانیسم‏‏‏‏‏‏های خاص و یا گروهی از میکروارگانیسم‏‏‏‏‏‏های خاص ایجاد می‏گردد و با تخریب لیگامان پریودنتال و استخوان آلوئول به همراه تشکیل پاکت، تحلیل لثه و یا هر دو مشخص می‏شود. این بیماری معمولاً همراه با تشکیل پاکت و تغییرات در دانستیه و استخوان آلوئول مجاور می‏باشد. پریودنتیت مزمن، شایع‏ترین فرم این بیماریست که بیشتر در بالغین شایع بوده ولی در کودکان هم دیده می‏شود. پریودنتیت مزمن همراه با جرم و پلاک بوده و معمولاً سرعت پیشرفت بیماری کند تا متوسط می‏باشد، البته دوره ‏‏های تخریبی با سرعت بیشتر نیز دیده می‏شود.(1) جلوگیری از تحلیل استخوان توسط تنظیم کردن پاسخ میزبان به باکتری شاید روش کمکی مفیدی در درمان پریودنتیت باشد. آلندرونات سدیم مهارکننده قوی تحلیل استخوان است که به طور موثری برای کنترل استئولیز و درمان استئوپروز استفاده می‏شود و اثر مثبت بر روی دانستیه استخوان دارد. این دارو از فعالیت استئوکلاست‏ها در بیماری‏های استئولیتیک جلوگیری می‏کند.(2) براساس یافته‏های Mitsuta و همکارانش در سال 2002، بیس فسفونات‏ها بصورت قوی از عملکرد استئوکلاست‏ها توسط مهار کردن آنزیم‏های لیزوزومال H+AT pase تیروزین فسفاتاز جلوگیری می‏کنند. همچنین تجویز موضعی بیس فسفانات‏ها بصورت قابل توجهی از تحلیل استخوان آلوئول جلوگیری می‏کند.(3) بر اساس یافته‏های Rocha و همکارانش مصرف سیستمیک آلندرونات سدیم، دانستیه استخوان را از طریق کاهش فعالیت استئوکلاست‏ها و افزایش فعالیت استئوبلاست‏ها افزایش می‏دهد.(4) براساس مطالعهL-ShinawiٍE و همکاران مصرف آلندرونات سدیم به مدت شش ماه تاثیر بارزی در دانسیته استخوان داشته اما  در  پـارامترهای  کـلینیکی  مثل  عمق  پاکت،  سطح

چسبندگی و ایندکس لثه ای تاثیر چندانی نداشته است.(5)

Meneze و همکاران پس از ایجاد پریودنتیت تجربی در موش ها نشان دادند که آلندرونات سدیم مانع از تحلیل استخوان آلوئول شده و تاثیر ضدالتهاب و ضدباکتریال هم داشته و اثر آن بستگی به میزان مصرف دارد (dose dependent).(6) Lane و همکاران هم در مطالعه‏ای به این نتیجه رسیدند که بیس فسفونات ها می‏توانند شرایط پریودنتال را بهبودی بخشیده و به عنوان یک داروی کمکی برای حفظ توده استخوانی مناسب باشند.(7) در مقابل Jeffcoat و همکاران در مطالعه‏ای نشان دادند که مصرف آلندورنات سدیم mg70 هفته‏ای یکبار به غیر از بیمارانی که در بدو امر  BMD(Bone Mineral Density) فک پایین آنها پایین بود در بقیه موارد تاثیر چندانی بر روی تحلیل استخوان آلوئول نداشت.(8)

از آنجایی که در رابطه با اثر آلندرونات سدیم در درمان بیماری پریودنتال بر روی تحلیل استخوان، مطالعات، نتایج مختلفی را نشان داده‏اند، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر آلندرونات سدیم بر روی تحلیل استخوان آلوئول در درمان بیماری‏های پریودنتال طراحی و اجرا شد.

مواد و روش ها

این مطالعه، تجربی از نوع کارآزمایی بالینی دوسوکور (Randomized doudle-blind clinical trial) می‏باشد که مسائل اخلاقی آن مورد تصویب و تائید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی بابل قرار گرفته است. نمونه‏های مورد مطالعه شامل 22 بیمار (11 مرد، 11 زن) مبتلا به پریودنتیت مزمن متوسط از میان بیماران مراجعه کننده به بخش پریودنتولوژی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل بصورت غیرتصادفی ساده انتخاب شدند و دامنه سنی بیماران 50-35 بود.

معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از عدم وجود بیماری سیستمیک، عدم درمان پریودنتال طی 6 ماه اخیر، وجود حداقل یک پاکت 4 میلی متری در هر کوادرانت که دارای خونریزی باشد. بعد از تکمیل رضایت‏نامه کتبی توسط بیماران، عمق پاکت و سطح چسبندگی (CAL)Clinical attachment level برای هر بیمار بر روی دندان‏های پره‏مولر دوم و مولر اول فک پایین اندازه گیری شد، سپس بیماران با استفاده از دستگاه اولتراسونیک جویا و سر قلم و کورت های گریسی Hu-friedy طی 2 الی 3 جلسه تحت جرمگیری و Root planing قرار گرفتند. به تمام بیماران آموزش بهداشت داده شد که شامل مسواک زدن به روش Bass و استفاده از نخ دندان بود و خواسته شد روزانه 3 بار مسواک زده و 2 بار از نخ دندان استفاده کنند. سپس بیماران به طور تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. بیماران دریافت کننده دارو (گروه مورد) هفته‏ای یک بار، یک کپسول 70 میلی‏گرمی آلندرونات سدیم و بیماران گروه شاهد هفته ای یک بار یک کپسول مشابه پلاسبو به مدت 6 ماه دریافت نمودند. برای اندازه گیری ارتفاع استخوان آلوئول از هر بیمار در بدو امر یک رادیوگرافی پری آپیکال به روش موازی و توسط فیلم‏نگهدار از ناحیه دندان‏های پرمولار دوم و مولار اول فک پایین گرفته شد. دستگاه رادیوگرافی مورد استفاده Planmeca مدل Perestyle، Helsinki-Finland بود. جهت ثابت ماندن وضعیت فیلم‏نگهدار در دهان، جهت انجام رادیوگرافی پری آپیکال ثانویه در 6 ماه بعد، با استفاده از اکریل Duraly که بر روی قسمت Bite فیلم‏نگهدار گذاشته شد، رابطه فکی بیمار بر روی فیلم‏نگهدار ثبت گردید. 6 ماه بعد دقیقاً در همان وضعیت قبلی بیمار در فیلم‏نگهدار جاگذاری شده و رادیوگرافی پری آپیکال از ناحیه مورد نظر گرفته شد.رادیوگرافی‏ها توسط متخصص رادیولوژی فک خوانذه شد. 6 ماه بعد از مصرف دارو، عمق پاکت و CALمجدداً در دندان‏های پرمولر دوم و مولر اول فک پایین اندازه گیری و ثبت گردید. برای تعیین اختلاف ارتفاع استخوان آلوئول، کلیشه‏ها تحت شرایط یکسان ظهور ثبوت شده و اسکن شدند  و  سپس توسط  Adobe photoshopo CS بصورت

دیجیتالی تفریق (Subtract)گردید.

اطلاعات جمع آوری شده با آزمون های آماریIndependent Sample t.test، Mann-Whitney U Test و Paired t.testتحت پردازش آماری قرار گرفتند.

یافته ها

این مطالعه برروی 22 بیمار (11 مرد و 11 زن) با دامنه سنی 50-35 انجام شد. تعداد مردان و زنان در هر دو گروه کنترل و تجربی با هم برابر بوده و میانگین سنی در گروه مورد 81/41 و در گروه شاهد 36/43 بود.

نتایج این مطالعه دال بر این است که در کلیه پارامترها گروه تجربی و گروه کنترل اختلاف معنی‏داری را به نسبت قبل از درمان نشان دادند که این اختلاف (05/0P<) در گروه مورد بیشتر بود. اگرچه اختلاف بین دو گروه از نظر آماری معنی‏دار نبود. میانگین عمق پاکت (PPD) در دو گروه قبل و بعد از درمان در جدول 1 آمده است. میانگین عمق پاکت بین دو گروه چه قبل و چه بعد از درمان معنی‏دار نبود ولی در هر گروه پس از درمان میانگین عمق پاکت کاهش معنی‏داری پیدا کرد (05/0P<).

میانگین CALدر گروه مورد پس از 6 ماه کاهش معنی‏داری پیدا کرد (013/0P=) اما اختلاف بین دو گروه معنی‏دار نبود (جدول 2).

پس از دوره مطالعه افراد از نظر وضعیت ارتفاع استخوان آلوئول نسبت به قبل خود مورد مقایسه قرار گرفتند. 6 نفر در گروه پلاسبو افزایش ارتفاع نشان دادند. همچنین 4 نفر در هر دو گروه تغییری به نسبت قبل از درمان نشان ندادند. ضمناً کاهش ارتفاع در گروه کنترل سه برابر گروه تجربی بود (نمودار 1).

از نظر رادیوگرافیک علیرغم اینکه میزان تحلیل ارتفاع استخوان در گروه آلندرونات سدیم کاهش محسوسی نسبت به گروه Placebo داشت تفاوت آن از نظر آماری معنی داری نبود (تصاویر 1 و 2 و 3).

 

                                                                                                          

 

جدول 1 : مقایسه میانگین و انحراف معیار عمق پاکت (PPD) در دندان‏های مورد مطالعه در دو گروه تجربی و کنترل طى یک دوره 6 ماهه.

گروه های درمانی

قبل از درمان

mean±SD

بعد از درمان

mean±SD

P-value within group*

پلاسبو (شاهد)

(81/0±) 80/2

(71/0±) 64/2

043/0

آلندرونات سدیم (مورد)

(83/0±) 75/2

(92/0±) 39/2

003/0

* Paired-t test

 

 

جدول 2 : مقایسه میانگین و انحراف معیار سطح چسبندگی (CAL) در دندان‏های مورد مطالعه در دو گروه تجربی و کنترل

طى یک دوره 6 ماهه

P-value within group*

بعد از درمان

mean±SD

قبل از درمان

mean±SD

گروه های درمانی

104/0 (NS**)

(09/1±)52/3

(16/1±)70/3

پلاسبو(شاهد)

013/0

(22/1±)5/3

(3/1±)93/3

آلندرونات سدیم (مورد)

* Paired- t test

‌** Not-Significant


 

نمودار1:وضعیت‏ارتفاع‏استخوان‏آلوئول‏دردوگروه‏نسبت‏به‏وضعیت‏اولیه

 

 

تصویر 1 : قبل از تجویز آلندرونات سدیم

 

 

تصویر 2 : پایان درمان با آلندرونات سدیم

 

 

تصویر 3 : سوپرایمپوزیشن قبل و بعد از درمان

 

بحث

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که با تغییر دادن پاسخ میزبان می‏توان از تحلیل استخوان و پیشرفت بیماری پریودنتال جلوگیری کرد. یکی از عواملی که برای جلوگیری از تحلیل استخوان معرفی شده آلندرونات سدیم است که بدون اینکه بر روی ماتریکس مینرالیزه اثر مضری داشته باشد با جلوگیری از باز جذب استخوانی مانع تحلیل استخوان شده و دانسیته استخوان را افزایش می‏دهد.

نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از آن است که در هر دو گروه پارامترهای مورد بررسی نسبت به جلسه اول درمان روند رو به بهبود را داشتند. در گروه مورد کاهش عمق پاکت و افزایش CAL مشاهده شد در حالیکه در گروه کنترل علیرغم اینکه عمق پاکت کاهش یافت CAL کاهش بارزی نشان نداد که این امر می‏تواند به این دلیل باشد که انجام SRP به تنهایی با اثر بر روی بافت نرم و جمع شدن بافتی تاثیر بیشتری بر روی عمق پاکت به نسبت CAL داشته باشد.

کاهش تحلیل استخوان هم در هر دو گروه دیده شد ولی در گروه مورد روند کاهش بیشتر بود. در کلیه پارامترها تفاوت بارز آماری بین دو گروه دیده نشد که شاید این امر به دلیل انجام فاز یک درمان برای هر دو گروه بوده باشد.

بر طبق یافته های Reddy و همکارانش در سال 1995 آلندرونات از تحلیل استخوان جلوگیری می‏کند و اختلاف معنی‏داری در میزان تحلیل استخوان بین گروه آلندرونات و Placebo در طی 6 ماه مصرف مشاهده شد.(2)

Yaffe و همکاران در سال 2000 و Binderman و همکاران در همان سال نشان دادند آلندرونات زمانی که بصورت موضعی در نواحی جراحی استفاده می شود، در کاهش تحلیل استخوان، موثر می‏باشد.(10و9) نتایج مشابهی توسط Menez و همکاران (2005) و Lane و همکاران ارائه شد (2003)(7و6) که با یافته های این مطالعه چندان همخوانی ندارد این می‏تواند به دلیل عدم انجام درمان فاز یک در بعضی از این مطالعات و یا پایین بودن BMD موارد مطالعه در بدو امر باشد.

Jefccoat و همکاران (2007) نشان دادند که استفاده از آلندورنات سدیم تاثیر چندانی بر روی تحلیل استخوان آلوئول ندارد مگر در افرادی که بدو امر BMD فک پایین آنها پایین باشد.(8)

Buduneli eralp و همکارانش (2005)، گزارش کردند. استفاده از آلندرونات به تنهایی یا همراه با داکسی‏سایکلین،باعث‏جلوگیری‏ازتحلیل‏استخوان‏می‏شود.(11)

Kaynak و همکارانش در سال 2003، در یک بررسی بر روی حیوانات، به بررسی اثر آلندرونیت سدیم به صورت سیستمیک بعد از فلپ‏های جراحی موکوپریوستئال در جلوگیری از تحلیل استخوان آلوئول پرداختند، نتایج آنها حاکی از موثر بودن آلندرونیت سدیم در جلوگیری از تحلیل استخوان آلوئول بوده است.(12)

Elshinawi و همکاران (2003) نشان دادند که پس از 6 ماه مصرف آلندورونات سدیم اگرچه دانسیته استخوان بهبودی نشان داد اما در پارامترهای کلینیکی مثل PPD، CAL و GI تاثیر چندانی نداشت(5) که این نتیجه با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. با توجه به نتایج بدست آمده در این مطالعه می توان چنین فرض کرد که هر چند

از لحاظ آماری این دارو تاثیری بیش از Scaling و
Root planing به تنهایی نداشت. ولی با توجه به اثر مختصر دارو و همینطور نتایج سایر مطالعات انجام شده در خصوص آلندرونات، شاید با افزایش مدت زمان مصرف، استفاده از آلندرونات بتواند به همراه درمان های مکانیکال و یا استفاده از آلندرونات به صورت موضعی در درمان پریودنتیت موثر باشد.

نتیجه گیری

 استفاده  از   آلندرونات  بر  روی   پارامترهای  مورد

بررسی نسبت به (SRP) Scaling & Root planing به تنهایی موثرتر بود ولی میزان تاثیر ناچیز بود.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بابل و همکار گرامی‏آقای دکتر خانیان، سرکار خانم گیل چینی و سرکار خانم محمدی پرستاران بخش پریودنتولوژی و رادیولوژی فک و صورت و پرسنل آزمایشگاه فارماکولوژی تشکر به عمل می‏آید.

References

  1. Newman MG, Takei H, Carranza FA. Carranza's Clinical Periodontology. 9th ed. Philadelphia: W.B. Saunders Co; 2001. P. 15, 67-70, 354-5, 454-9, 507-8, 719-20, 780-7.
  2. Reddy MS, Weatherford TW 3rd, Smith CA, West BD, Jeffcoat MK, Jacks TM. Alendronate treatment of naturally-occurring periodontitis in beagle dogs. J Periodontol 1995; 66(3): 211-7.
  3. Mitsuta T, Horiuchi H, Shinoda H. Effects of topical administration of clodronate on alveolar bone resorption
    in rats with experimental periodontitis. J Periodontol 2002; 73(5): 479-86.
  4. Rocha ML, Malacara JM, Sanchez-Marin FJ, Vazquez de la Torrer CJ, Fajardo ME. Effect of alendronate on periodontal disease in postmenopausal women: A randomized placebo-controlled trial. J Periodontol 2004; 75(12): 1579-85.
  5. El-Shinnawi UM, El-Tantawy SI. The effect of alendronate sodium on alveolar bone loss in peiodontitis (clinical trial). J Int Acad Periodontol 2003; 5(1): 5-10.
  6. Menezes AM, Rocha FA, Chaves HV, Carvalho CB, Ribeiro RA, Brito GA. Effect of sodium alendronate on alveolar bone resorption in experimental periodontitis in rats. J Periodontol 2005; 76(11): 1901-9.
  7. Lane N, Arimitage GC, Loomer P, Hsieh S, Majumdar S, Wang HY, et al. Bisphosphonate therapy improves the outcome of conventional periodontal treatment: Results of a 12-month, randomized, placebo- control study. J Periodontol 2005; 76(7): 1113-22.
  8. Jeffecoat MK, Cizza G, Shih WJ, Genco R, Lombardi A. Efficacy of bisphosphanates for the control of alveolar bone loss in periodontitis. J Int Acad Periodontol 2007; 9(3): 70-6.
  9. Yaffe A, Golomb G, Breuer E, Binderman I. The effect of topical delivery of novel bisacyl phosphonates in reducing alveolar bone loss in the rat model. J Periodontol 2000; 71(10): 1607-12.
  10. Binderman I, Adut M, Yaffe A. Effectiveness of local delivery of alendronate in reducing alveolar bone loss following periodontal surgery in rats. J Periodontol 2000; 71(8): 1236-40.
  11. Buduneli E, Buduneli N, Vardar-Sengul S, Kardesler L, Atilla G, Lappin D, et al. Systemic low-dose doxycycline and alendronate administration and serum interleukin-1 Beta, osteocalcin, and C- reactive protein levels in rats. J Periodontol 2005; 76(11): 1927-33.
  12. Kaynak D, Meffert R, Bostanci H, Gunhan O, Ozkaya OG. A histopathological investigation on the effect of systemic administration of the bisphosphonate alendronate on resorptive phase following mucoperiosteal flap surgery in the rat mandible. J Periodontol 2003; 74(9): 1348-54.
Journal of Mashhad Dental School
Volume 33, Issue 4 - Serial Number 4
January 2010
Pages 285-290

Files

History

  • Receive Date: 26 August 2013
  • Accept Date: 26 August 2013

Share

How to cite

Statistics