نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه ترمیمی و زیبائی دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
2 استادیار گروه ترمیمی و زیبائی دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
3 استادیار گروه ترمیمی و زیبائی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:One of the most important disadvantages of using of tooth colored restorations is microleakage. This is more noticeable when there is a cavity with dentinal walls. Despite all improvements in dentin bonding agents, thusfar, no adhesive has been able to overcome microleakage between resin-dentin. The purpose of this survey is investigating the effect of filler on microleakage of self-etch adhesives with dentin and SEM interfacial morphology evaluation.
Materials & Methods:Class V cavities were made on extracted human premolars (n=60). Then the teeth were randomly divided into 6 groups based on type of adhesives used. Next teeth were grouped as filled adhesive
(Xeno III, Clearfil SE Bond, Excite) and three grouped as unfilled adhesive (iBond, Bistite II, Single Bond). After restoration, specimens were treated by thermocycling and a dye penetration test was done. Then longitudinal sections were made toward the direction of the buccal lingual and were observed carefully under a stereomicroscope for any leakage. From each group, 2 samples were prepared for investigating micromorphology of resin under an SEM electronic mircroscope. Data was analyzed by the Kruskal-Wallis test and Mann-Whitney test with an accuracy level of 0.05%.
Results:Using the Mann-Whitney test, it was clear that in the one-step self-etch adhesive, the filled type (Xeno III) had reduction in microleakage compared to the unfilled type (i Bond). On the two-step self-etch and total etch adhesives, there was no significant difference between filled and unfilled adhesive in reduction of microleakage. In SEM investigations self-etch adhesives make thinner hybrid layers, but there are more resin tags with more regularity in this system and resin is well penetrated in the spaces due to demineralization and was polymerized.
Conclusion:The filled type of one-step self-etch adhesive (Xeno III) had more reduction in microleakage than other groups. There was no significant difference between the two types (filled and unfilled) two-step self-etch and total etch adhesives in reduction of microleakage. It was clear that if self-etch adhesive is used carefully give better sealing compared to total etch adhesive. Because they can infiltrate the spaces made due to demineralization and get polymerized.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
یکی از مشخصه های عصر جدید دندانپزشکی، پیشرفتهای بدست آمده در مواد ترمیمی همرنگ دندان است. انقباض حین پلیمریزاسیون در کامپوزیت
رزین ها، باعث تولید استرس بین ترمیم های
باندشونده و دیواره دندانها شده که به صورت بالقوه باعث ایجاد فاصله بین ترمیم و دندان می شود. تطابق کامل ادهزیو و دیواره دندان، توانایی این را داشته که از ریزنشت جلوگیری کند و به دنبال آن مانع از عود پوسیدگی و تحریک پالپی شود. کیفیت و دوام سیل هر نوع مادة ترمیمی به نسج دندانی فاکتور مهمی در جلوگیری از آسیب پالپی و پوسیدگی ثانویه در نظر گرفته می شود.(1)
یکی از مباحث مورد مطالعه در حیطه ریزنشت، نشت در حد فاصل بین سطح ترمیم و سطح دندانی مورد اتصال می باشد. در ابتدا به جهت آماده سازی عاج از کاندیشنرهای اسیدی مانند اسیدفسفریک استفاده می شد. در نسل های جدید، مرحله کاندیشنینگ اسیدی حذف شده و به جای آن یک پرایمر حاوی منومرهای اسیدی، به طور همزمان مرحله اچینگ و پرایمینگ را انجام می دهد. پروسه ساده کردن مراحل باند، توسط ادهزیوها تا بدان جا ادامه پیدا کرده است که مواد چسبنده عاجی با نام ادهزیوهای all-in-oneبه بازار عرضه شده اند که
می توانند تمامی مراحل اچینگ و پرایمینگ و باندینگ را در یک مرحله به انجام رسانند.(2)
در طی ایجاد اتصال چند مرحله ای، یک کاندیشنر اسیدی به کار می رود که با آب شسته و با هوا خشک می شود که احتمال خشک شدن بیش از حد عاج
معدنی زدایی شده یا متراکم شدن و روی هم افتادن شبکه کلاژنی وجود دارد و یا در اثر شستشوی کم، اسید باقی مانده می تواند عاج را بیش از اندازه اچ کند و یا محصولات باقی مانده واکنش، فضاهای انتشاری اطراف الیاف کلاژن را مسدود نمایند.(2)
برای حل این مشکلات سیستم های باندینگ
سلف اچ به بازار عرضه شدند که براساس تعداد مراحل کار به دو گروه پرایمرهای سلف اچ
دو مرحله ای و پرایمرهای سلف اچ یک مرحله ای یا all-in-one تقسیم می شوند. این دو گروه نیز بر اساس درجه اسیدی به دو گروه ضعیف و قوی تقسیم
می شوند. دسته سومی نیز وجود دارد که PH مابین قوی و ضعیف داشته و حد واسط نامیده می شوند از این دسته به Xeno III و iBond می توان اشاره کرد.
هنگامی یک ادهزیو کارایی لازم را به عنوان عامل برطرف کننده تنش دارد که ضخامت کافی داشته باشد. در حمایت از مقوله اتصال الاستیک، سیستم های اتصال به عاج دارای فیلر با ویسکوزیته اندک ارائه شده اند که باعث ایجاد استحکام پیوند بالاتر و ریزنشت کمتر می شوند. علاوه بر این انقباض حین پلیمریزاسیون کمتری ایجاد می کنند. مطالعات در رابطه با تاثیر استفاده از ادهزیوهای فیلر دار بر ضخامت لایه ای ماده باندینگ عاجی متفاوت است. Frankenberger معتقد است، استفاده از ادهزیوهای فیلردار باعث ایجاد لایه ضخیم تر بین ماده ترمیمی و سوبسترای دندانی می شود که این قضیه را با عنوان ایدة Elastic cavity wall توصیف می کنند.(3)
در مقالة Del-iperi بیان شده است که استفاده از عاملی مثل یک لاینر یا یک رزین فیلردار با ویسکوزیته پایین اجازه می دهد یک گرادیان الاستیسیتی از ساختمان عاج نسبت به استرس های انقباضی ناشی از پلیمریزاسیون شکل بگیرد.(4)
از طرف دیگر بعضی از محقیقن معتقدند که حضور فیلر در ادهزیو مانع از نازک شدن بیش از حد آن گشته و باعث می شود که تمام ضخامت ادهزیو تحت تاثیر لایه مهار اکسیژن قرار نگیرد و این خود عاملی برای پلیمریزاسیون بهتر باشد.(1) با توجه به تمامی مطالبی که ذکر شد، هدف از این مطالعه این بود که تاثیر فیلر بر میزان ریزنشت را برای سیستم های سلف اچ ارزیابی نموده و علاوه بر این میکروسکوپ الکترونی حد فاصل عاج را با این مواد بررسی نماید.
برای انجام این تحقیق تجربی-آزمایشگاهی از 60 دندان پرمولر انسانی بدون پوسیدگی استفاده شد. دندانها پس از شستشو و حذف زواید نسجی و دبریها در نرمال سالین استریل نگهداری شدند. همه دندانها به صورت تصادفی و بر حسب نوع ادهزیو مصرفی در 6 گروه ده تایی قرار گرفتند. توسط توربین به همراه خنک کننده آب و هوا و فرز فیشور حفرات کلاس V در سطوح باکال دندانها در ناحیه CEJ تهیه شد. حفرات تراشیده شده دارای عمق 2 میلی متر و عرض مزیودیستالی 5 میلی متر و طول اکلوزوسرویکالی 3 میلی متر بودند. سپس بولی به عرض 5/0 تا 1
میلی متر در لبه اکلوزالی حفره توسط فرز شعله ای شکل ایجاد شد و در نهایت دندانها توسط جریان آب تمیز شدند. بعد از اتمام تهیه حفره، ادهزیوها طبق دستور کارخانه سازنده به کاربرده شدند و پس از آن همه حفرات با کامپازیت A2،(3M) Z100 در دو لایه پر شده و با دستگاه لایت کیور Vivadent Ivoclar)) Astralis 3 به مدت 40 ثانیه برای هر لایه کیور شدند. سپس اتمام و پالیش ترمیم ها با فرزهای الماسی Fine و لاستیک انجام شد. گروههای مورد مطالعه شامل: ادهزیو سلف اچ یک مرحله ای دارای فیلر Xeno III (Dentsply) وiBond (Heareus kulzer) بدون فیلر، ادهزیو سلف اچ دو مرحله ای Clearfil SE Bond (Kuraray) دارای فیلر، Bistitie II DC (Tokoyoma) بدون فیلر، ادهزیوتوتال اچ (Vivadent Ivoclar) Excite دارای فیلر و Single Bond (3M) بدون فیلر بودند. بعد از انجام ترمیمها، دندانها در انکوباتور 37 درجه سانتی گراد با رطوبت 100% نگهداری شدند. پس از گذشت یک هفته، نمونه ها از انکوباتور خارج شدند و تحت 500 سیکل حرارتی بین دماهای 5 درجه و 55 درجه سانتیگراد در دستگاه ترموسایکل قرارداده شدند. سپس بر روی سطح دندانها، دو لایه وارنیش ناخن در تمامی نواحی بجز ناحیه ترمیم و 1 میلی متر اطراف لبه های ترمیم زده شد. آپکس دندانها نیز تا 2/1 طول ریشه توسط موم پوشانده شد. سپس دندانها به مدت 24 ساعت در محلول فوشین بازی 5/0 درصد قرار داده شدند. پس از نفوذ رنگ و شستشوی دندانها، ریشه ها از ناحیه سرویکالی ترمیم توسط دیسک و هندپیس برش داده شدند. دندانها در داخل قالب توسط پلی استر مانت شدند. برش هایی در جهت باکولینگوال و ضخامت 5/0 میلی متر تهیه شدند. سپس نمونه ها به وسیله کاغذهای ساینده سیلیکون کارباید 600 و1000 و1200 گریت پالیش شدند.برش های پالیش شده در زیر استرئومیکروسکوپ تحت بزرگنمایی X 30 و X10 مشاهده شدند. میزان نفوذ رنگ در حد فاصل بین ترمیم و دیواره دندان در مارجین های سرویکالی براساس رتبه بندی ثبت شده در ذیل تعیین شد.
0 = بدون نفوذ رنگ
1 = نفوذ رنگ درحد فاصل دندان ترمیم تا 2/1 دیواره حفره
2 = نفوذ رنگ درحد فاصل دندان ترمیم در تمام عمق دیواره بدون درگیری اگزیال
3 = نفوذ رنگ درحد فاصل دندان ترمیم در تمام عمق دیواره حفره با درگیری اگزیال
یافته ها
در بررسی کلی انجام شده بین انواع ادهزیوهای فیلردار و بدون فیلر هیچ تفاوت آماری در کاهش ریزنشت مشاهده نشد به صورتی که در انواع فیلردار 6/56 درصد و در انواع بدون فیلر 50 درصد عدم ریزنشت مشاهده شد (جدول 1).
در بررسی فراوانی ریزنشت در بین ادهزیوهای فیلردار هر گروه یعنی Xeno III و Clearfil SE Bond و Excite (جدول 2) و بین ادهزیوهای بدون فیلر در هر گروه یعنی iBond وBistite II DC وSingle Bond هیچ تفاوت آماری در کاهش ریزنشت مشاهده نشد.
سپس در هر سیستم، ادهزیوهای فیلردار و بدون فیلر با هم مقایسه شدند. به این صورت که در گروه ادهزیوهای سلف اچ یک مرحله ای یا به عبارتی
all in one، ادهزیو فیلردار Xeno III بیشترین اثر را در کاهش ریزنشت نشان داد که این کاهش از نظر آماری معنادار نبود (1/0=P).
در بررسی بین ادهزیو فیلردار و بدون فیلر در سیستم سلف اچ دومرحله ای هیچ اختلاف آماری
معنی داری بین ادهزیوهای Clearfil SE Bond و
Bistite II دیده نشد. در گروه توتال اچ نیز هیچ تفاوت آماری معنی داری بین ادهزیوهای Single Bond, Excite دیده نشد.
جدول 1: فراوانی ریز نشت در ادهزیوهای فیلر دار و بدون فیلر
|
گروه ریزنشت |
فیلردار |
بدون فیلر |
|
(درصد) تعداد |
(درصد) تعداد |
|
|
0 |
(6/56%)17 |
(50%)15 |
|
1 |
(3/33%)10 |
(6/36%)11 |
|
2 |
(10%)3 |
(10%)3 |
|
3 |
(0)0 |
(33/3%)1 |
جدول 2 : ارتباط بین ریز نشت با استفاده از انواع ادهزیوهای فیلر دار
|
توتال اچ |
سلف اچ یک مرحله ای |
سلف اچ دو مرحله ای |
گروه ریزنشت |
|||
|
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
|
|
0/40 |
4 |
0/80 |
8 |
0/50 |
5 |
0 |
|
0/60 |
6 |
0/10 |
1 |
0/30 |
3 |
1 |
|
0/0 |
0 |
0/10 |
1 |
0/20 |
2 |
2 |
|
7/32 X2= |
4DF= |
179/0 P= |
|
|||
Kruskal-wallis Chi-square=2-46
df=2 P=0.292
بررسی های انجام شده توسط SEM
ادهزیوهای all-in-one فیلردار یعنی Xeno III هیبریدلایری با ضخامت 5/1 میکرومتر و نوع بدون فیلر آن یعنی iBond ضخامت 7/0 تا 6/1 میکرومتر را نشان دادند. رزین تگ ها در Xeno III دارای دانسیته بالا، منظم و بلند بودند و در مقابل در iBond رزین
تگ ها با دانسیته کمتر و کوتاهتر و نامنظم تر بودند (تصویر 1).
در ادهزیوهای سلف اچ دومرحله ای، نوع فیلردار یعنی Clearfil SE Bond هیبریدلایری با ضخامت 2/1 میکرومتر و Bistite II یعنی نوع بدون فیلر آن هیبریدلایری با ضخامت 6/1 میکرومتر را نشان دادند. در Clearfil SE Bond رزین تگ های بلند و باریک و منظم ایجاد شده بود که دارای شاخه های جانبی نیز بودند در مورد Bistite II نیز همین نما به چشم
می خورد (تصویر2).
تصویر 1 : تصویر SEM از حدفاصل عاج – رزین در ادهزیو سلف اچ یک مرحله ای Xeno III با بزرگنمایی 2500X
H= Hybrid layer, D= Dentin , R= Resin tag
تصویر2 : تصویر SEM از حد فاصل عاج- رزین در ادهزیو سلف دو مرحله ایBistiteII با بزرگنمایی2500X
H= Hybrid layer, D= Dentin, R= Resin tag
در گروه توتال اچ، ادهزیو Single Bond هیبریدلایری با ضخامت 7/3 تا 3/4 میکرومتر ایجاد کرده بود که رزین تگ ها در این ادهزیو قیفی شکل و منظم بودند. در ادهزیو Excite از این گروه هیبریدلایر ضخامتی در حدود 5 میکرومتر داشت اگرچه که
علی رغم هیبریدلایر ضخیم و متراکم رزین تگ ها نفوذ بسیار کمی در کانالهای عاجی داشتند.
بحث
با افزایش تقاضا برای ترمیم های زیبایی، به میزان زیادی تحقیقات به سمت بررسی ادهزیوها سوق داده شده اند. انقباض حین پلیمریزاسیون در کامپازیت رزین ها، استرس هایی را بین ترمیم های باند شونده و دیواره دندانها ایجاد می کند که به صورت بالقوه باعث ایجاد گپ می شوند. تطابق کامل دیواره دندان، توانایی پیشگیری از ریزنشت و به دنبال آن توانایی جلوگیری از عود پوسیدگی و تحریک پالپی را دارد(1) ترمیم های کامپوزیت رزین گسترش یافته به ناحیه زیر CEJ اغلب با تطابق ضعیف لبه ای و افزایش ریزنشت همراه هستند.(5)
جستجو برای یافتن یک عامل باندینگ عاجی مطلوب یک ضرورت آشکار کلینیکی است. چرا که گپ های تولید شده در این ترمیم ها گاهی آنقدر عریض هستند که اجازه تجمع باکتریها را در این نواحی می دهند و از آنجایی که عفونت باکتریایی اصولاً عامل اصلی ایجاد پاسخ های التهابی پالپ می باشد، تمامیت لبه ای یک فاکتور مهم در بقای یک ترمیم رزین کامپوزیت است.(5) در ادامه مطالعات گذشته در ارتباط با ریزنشت عاجی، در این مطالعه نیز برای ارزیابی ریزنشت از
رنگ آمیزی با فوشین 5/0 درصد بازی استفاده شد.
با ابداع سیستم های باندینگ جدید، مطالعات گسترده ای بر روی میزان استحکام باند این سیستم ها با عاج صورت گرفته است. در این مطالعه نیز ما به بررسی نقش فیلر در کاهش ریزنشت این سیستم های ساده شده سلف اچ (یک مرحله ای و دو مرحله ای) پرداختیم.
طبق نتایج بدست آمده در انواع بدون فیلر بین ادهزیوهای سلف اچ یک مرحله ای و دو مرحله ای و گروه توتال اچ هیچ تفاوت معنی داری در کاهش ریزنشت بدست نیامد که این نتیجه در مقایسه بین انواع فیلردار این سه سیستم نیز صادق بود. در
مطالعه ای که توسط Amaral و همکاران در سال 2001 انجام شد نیز هیچ تفاوت آماری معنی داری بین ادهزیوهای سلف اچ و ادهزیوهای توتال اچ در میزان ریزنشت در لبه های عاجی دیده نشد.(6)
در سال2004 نیز Brackett و همکاران نتیجه گرفتند که هیچ تفاوت آماری معنی داری بین میزان ریزنشت در لبه های سرویکالی حفرات در انواع ادهزیوهای سلف اچ حد واسط با ادهزیوهای توتال اچ وجود ندارد.(7) طی مطالعه دیگری نیز که در سال 2004 توسط Santini و همکارانش انجام شد همین نتایج حاصل شد.(8)
در این مطالعه اگرچه که در مقایسه بین سه سیستم ادهزیو اختلاف معنی داری در کاهش ریزنشت بدست نیامد، اما میزان ریزنشت در ادهزیوهای توتال اچ بیشتر بود که این مسئله را می توان ناشی از حساسیت فنی بالاتر این ادهزیو ها دانست.
یکی از اولین مشکلات مورد توجه در کارایی هیبریدلایر در مکانیسم باندینگ، احتمالاً این مورد است که منومرهای رزینی به ناحیه معدنی زدایی شده دسترسی پیدا نکرده و بنابراین فیبرهای کلاژن اکسپوز به صورت محافظت نشده باقی می مانند. این فیبرهای کلاژن محافظت نشده به صورت یک حلقه ضعیف در هیبریدلایر در نظر گرفته می شوند و این کلاژن های اکسپوز تحت دگرادیشن هیدرولیتیک قرار گرفته و مایعات دهانی و مایعات عاجی می توانند به آنها دسترسی پیدا کنند.(9) در سیستم های سلف اچ تا
اندازه ای می توان گفت عمق معدنی زدایی شده با عمق انفیلتراسیون رزین برابری می کند اما این مشکل در سیستم های توتال اچ وجود دارد.
در مطالعه ای که در سال 2004 انجام شد سیستم سلف اچ یک مرحله ای Promp L-Pop سیل بهتری از Single Bond ایجاد کرده بود.(10)
در مطالعه دیگری که توسط Osorio و همکاران صورت گرفت، ادهزیو توتال اچ ریزنشت بیشتری را در لبه های عاجی نسبت به ادهزیوهای سلف اچ نشان داد، که گفته شد ناشی از عدم نفوذ کامل پرایمر به ناحیه معدنی زدایی شده می باشد. آنها یک ناحیه متخلخل را همراه با کلاپس پارسیل شبکه کلاژن در بیس هیبریدلایر درست در بالای ناحیه معدنی زدایی در Single Bond مشاهده کردند.(11)
در بررسی های صورت گرفته در این مطالعه، حضور فیلر بیشترین نقش را در کاهش ریزنشت در انواع ادهزیوهای یک مرحله ای یا all-in-one بازی
می کند.
در مطالعه‌ای که توسط Kirk و همکارانش در سال 2004 صورت گرفته نیز ادهزیو سلف اچ یک مرحله ای فیلردار Xeno III ریزنشت کمتری را نسبت به iBond نشان داد.(12)
یک لایه ضخیم از رزین حاوی فیلر در بالای لایه هیبرید ممکن است به عنوان یک ناحیه الاستیک
جذب کننده استرس عمل کرده و این خود عاملی برای کاهش استرس های انقباضی ناشی از پلیمریزاسیون
می شود.(4)
محتوای بالاتر فیلر باعث بالا رفتن الاستیک مدولوس در ادهزیو می شود که می تواند نقش
Shock absorber را در حد فاصل عاج - رزین ایفا نماید.(13)
در مطالعه ای نیز که توسطPerdigao انجام شد، مشخص شد زمانی که به Promp L-Pop که یک ادهزیو سلف اچ یک مرحله ای است، ذرات فیلر اضافه شود، هیبریدلایر ضخیم تری شکل می گیرد و ادهزیو مستعد جبران نفوذ ناکامل به سطح عاج می شود.(14)
در بررسی مرفولوژی انجام شده در این مطالعه توسط SEM نیز در Xeno III رزین تگ های بلند و منظمی که دیواره توبولها را هیبرید کرده و به صورت محکمی بر دیواره توبول سیل شده‌اند دیده می شود. در بررسی های صورت گرفته برای یافتن رابطه ای بین کاهش ریزنشت و حضور فیلر در گروه ادهزیوهای سلف اچ دومرحله ای، در این مطالعه هیچ تفاوت معنی دار آماری بین نوع فیلردار و بدون فیلر یافت نشد.
بر طبق اطلاعات موجود ادهزیو سلف اچ
دومرحله ای فیلردار (Clearfil SE Bond) دارای 9/1=pH می باشد. به طور مشابه نوع بدون فیلردار این ادهزیوها یعنی Bistite II، 8/1=PH دارد. یکی از مزیت‌های یاد شده در مطالعات گذشته برای ادهزیو Clearfil SE Bond، اتصال عامل اسیدی موجود در ادهزیو یعنی 10-MDP به عاج دندان می باشد، و این مولکول قدرت اتصال به یون کلسیم هیدروکسی آپاتایت های باقی مانده در اطراف کلاژن ناشی از معدنی زدایی ناکامل را دارد. امروزه تمام تلاش برای این است که یک اثر متقابل بین منومرهای فانکشنال با هیدروکسی آپاتایت ایجاد شود، به این صورت که کلسیم کربوکسیلات ایجاد شده یا پیوندهای کلسیم و فسفات در یک محیط هیدروفیل به مدت طولانی پایدار بمانند.
باقی نگه داشتن هیدروکسی آپاتایت در اطراف کلاژن ممکن است، از کلاژن در برابر هیدرولیز و تضعیف زودهنگام پیوند محافظت نماید(15) چرا که باند یونی تشکیل شده، در محیط آبی پایدار بوده و نمک حاصل به سختی حل می شود، این در صورتی است که نمک های حاصل از تبادلات بین عامل اسیدی Phenyl-P موجود در بعضی ادهزیوهای سلف اچ بسیار قابل حل می باشند.(16)
در تشابه با مولکول 10-MDP در ادهزیو Bistite II مولکولی به نام MAC-10 وجود دارد که دو عامل اسیدی کربوکسیلیک اسید را حمل می کند، که باز هم می تواند باند یونی ایجاد کرده و علاوه بر باند میکرومکانیکال اتصال شیمیایی نیز حاصل شود. در ضمن در استفاده از پرایمر Bistit II به مدت s30، خاصیت اسیدی این پرایمر به طور کامل خنثی نشده و فرصت ادامه معدنی زدایی و انفیلتراسیون عمیق تر رزین را می دهد.(17)
نتیجه گیری
1) ادهزیو سلف اچ یک مرحله ای فیلردار (Xeno III) ریزنشت کمتری نشان داد که از نظر آماری معنادار نمی باشد (1/0=P).
2) در ادهزیوهای سلف اچ دومرحله ای (58/0P=) و ادهزیوهای توتال اچ (93/0P=) تفاوت معنی داری بین نوع فیلردار و بدون فیلر در ارتباط با کاهش ریزنشت مشاهده نشد.
3) بر طبق یافته های SEM مشخص شد که ادهزیوهای سلف اچ اگر به صورت دقیق به کار روند سیل بهتری را نسبت به ادهزیوهای مرسوم توتال اچ از خود نشان می دهند چرا که می توانند قسمت زیادی از فضاهای خالی شده در اثر معدنی زدایی را با رزین پرکرده و پلیمریزه شوند.
تشکر و قدردانی
این تحقیق در شورای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مورد تصویب قرار گرفته است. بدین وسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه که
هزینه های این تحقیق را پرداخت نموده اند، قدردانی می گردد.
)