نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه بیماریهای دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات پزشکی مولکولی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان
2 دندانپزشک
3 دانشیار گروه بیماریهای دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان
4 استادیار گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Every day, numerous people undergo dental treatments, and if required different drugs are prescribed by dentists. Some patients have systemic disorders, so dentists must have correct information about drug prescriptions and drugs that are to be used by their patients. The aim of this study was to evaluate and compare the awareness of dentists and dentistry students about using drugs in dentistry.
Materials & Methods: In this cross-sectional study, the awareness of general dentists and dentistry students about drugs used in dentistry were evaluated during 2009-2010. A questionnaire was prepared, and completed by 58 final year dental students, and 96 Hamadan general dental practitioners, for a total of 154 completed questionnaires. The questionnaire consisted of some demographic questions, and questions about their awareness and their main information resources about drugs. Gathered data were analyzed using descriptive statistics, Pearson Chi-square, Mann-Whitney and Independent t-test statistical analysis. More questions about drug awareness were answered by dental students than general dentists.
Results: Dentistry students answered the question about awareness of drugs used in dentistry more correctly than did general dentists (64.96% versus 56.73%, respectively) P<0.001. The assessment of general dentists and dentistry students indicated that the awareness of dentistry students was much better, and the difference was statistically significant. As Overall, 94.9% of students had to some extent desirable and completely desirable awareness, while this level forawareness of general dentists was about 82.3%.
Conclusion: The awareness level of general dentists about drugs which are used in dentistry is moderate. An inverse relationship between job experience and the score of awareness shows that the awareness of dentists has not updated along with experience and there is no serious follow-up in this field. This issue indicates the necessity of retraining courses for dentists about drugs prescribed in dentistry.
Introduction: Every day, numerous people undergo dental treatments, and if required different drugs are prescribed by dentists. Some patients have systemic disorders, so dentists must have correct information about drug prescriptions and drugs that are to be used by their patients. The aim of this study was to evaluate and compare the awareness of dentists and dentistry students about using drugs in dentistry.
Materials & Methods: In this cross-sectional study, the awareness of general dentists and dentistry students about drugs used in dentistry were evaluated during 2009-2010. A questionnaire was prepared, and completed by 58 final year dental students, and 96 Hamadan general dental practitioners, for a total of 154 completed questionnaires. The questionnaire consisted of some demographic questions, and questions about their awareness and their main information resources about drugs. Gathered data were analyzed using descriptive statistics, Pearson Chi-square, Mann-Whitney and Independent t-test statistical analysis. More questions about drug awareness were answered by dental students than general dentists.
Results: Dentistry students answered the question about awareness of drugs used in dentistry more correctly than did general dentists (64.96% versus 56.73%, respectively) P<0.001. The assessment of general dentists and dentistry students indicated that the awareness of dentistry students was much better, and the difference was statistically significant. As Overall, 94.9% of students had to some extent desirable and completely desirable awareness, while this level for general dentists was about 82.3%.
Conclusion: The awareness level of general dentists about drugs which are used in dentistry is moderate. An inverse relationship between job experience and the score of awareness shows that the awareness of dentists has not updated along with experience and there is no serious follow-up in this field. This issue indicates the necessity of retraining courses for dentists about drugs prescribed in dentistry.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
دارو، مادهای است که از طریق اعمال شیمیایی باعث تغییر عملکرد بیولوژیک میشود.(1) دارو کالایی استراتژیک است و به واسطه این که رابطه مستحکمی با سلامتی مردم دارد توجه به نحوه تجویز و مصرف آن در هر زمینهای از اهمیت بالایی برخوردار است.(2) در دندانپزشکی نیز از داروهای متفاوتی استفاده میشود.(3) روزانه شمار زیادی از افراد جامعه تحت درمانهای دندانپزشکی قرار میگیرند، که دارای بیماریهای سیستمیک گوناگونی هستند(5و4) و اقدامات درمانی دندانپزشکی، تجویز بیحسکنندههای موضعی و فشار ناشی از کار دندانپزشکی و تداخلات دارویی میتواند باعث بروز تابلوهای بالینی و اورژانسهای گوناگون در بیمار و یا تشدید بیماری سیستمیک فعلی وی شوند.(10-6) دندانپزشک باید با داروهای مورد مصرف در درمان مشکلات دندانی، مخاطی، داروهای مهم مصرفی بیماران با مشکلات سیستمیک مرتبط، تداخل دارویی آشنا باشد و دانش و مهارت کافی برای تجویز دارو جهت پیشگیری از انوکاردیت باکتریال را داشته باشد.(3)
اگرچه دانشجویان دندانپزشکی در مقطع علوم پایه و بالینی به صورت تئوری و عملی با داروها و نحوه تجویز دارو در دندانپزشکی آشنا میشوند ولیکن به روز بودن اطلاعات دندانپزشکان در این زمینه بسیار ضروری به نظر میرسد.
مطالعات مختلفی در سراسر دنیا در مورد آگاهی دندان پزشکان درباره داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی و پروفیلاکسی آنتیبیوتیک انجام شده است (3و16-11) ولی با توجه به این که در مورد میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی و دانشجویان شهر همدان در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندان پزشکی تحقیق جامعی صورت نگرفته است و انجام مطالعه از نظر برنامه آموزشی دانشجویان و برگزاری دورههای بازآموزی از اهمیت ویژهای برخوردار است. لذا هدف این مطالعه بررسی میزان آگاهی دانشجویان در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی و مقایسه آنها با دندانپزشکان عمومی سطح شهر همدان بود.
مواد و روشها
در این مطالعه مقطعی- تحلیلی که در سال 1388 انجام شد، میزان اطلاعات دندان پزشکان عمومی و دانشجویان سال آخر دندانپزشکی همدان در مورد داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی بررسی گردید. بدین منظور پرسشنامه محقق ساختهای با مروری بر مطالعات انجام شده و کتب مرجع موجود ترتیب داده شد. روایی پرسشنامه توسط پنج نفر از متخصصین دانشکده دندانپزشکی (رشته بیماریهای دهان، پریودنتولوژی و اندو) تایید گردید. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه نیز از روش Test-retest استفاده شد و تعداد 25 نفر از دانشجویان و دندانپزشکان به فاصله زمانی 2 هفته پرسشنامهها را تکمیل نمودند. در نهایت میزان پایایی سوالات با ضریب همبستگی 89/0 تعیین شد.
در ابتدای پرسشنامه سوالات مربوط به اطلاعات دموگرافیک (سن و جنس و سابقه فارغ التحصیلی) قرار داشته و در سوالات بعدی از شرکت کنندگان خواسته شده بود تا رضایت خود را از میزان اطلاعات خود در زمینه داروهای مورد استفاده از دیدگاه شخصی اعلام نمایند، منابع مطالعاتی خود را مشخص نمایند و اینکه آخرین بار در چه زمانی در مورد داروهای مورد مصرف در دندانپزشکی را مطالعه داشتهاند جواب دهند و در ادامه به سوالاتی در مورد مشکلات رایج در دندانپزشکی از جمله نحوه درمان دردهای دندانی، عفونتهای دندان و لثه با درجات مختلف، کاهش اضطراب قبل از کار، مشکلات مفصل گیجگاهی-فکی، درد بعد از درمانهای دندانپزشکی، خونریزی و نحوه درمان آن، داروهای مهم مورد مصرف توسط بیماران با اهمیت خاص برای دندانپزشکان از جمله وارفارین، تسکین درد و عفونت در بارداری، تسکین درد در بیماران با زخم معده، پروفیلاکسی آنتی بیوتیک و درمان ضایعات شایعی از جمله آفت، قارج، ویروس و شوک آنافیلاکسی و دستههای دارویی پاسخ دهند (47 سوال).
برای تهیه فهرست دندانپزشکان عمومی شهر همدان به سازمان نظام پزشکی مراجعه شد و فهرستی از دندانپزشکان فعال تهیه و بر پایه همین فهرست مراجعه به مطبها انجام پذیرفت. برای تهیه لیست دانشجویان سال آخر نیز از اطلاعات موجود در آموزش دانشکده دندانپزشکی استفاده شد.
سپس با مراجعه به دندانپزشکان عمومی سطح شهر همدان (شامل مراکز دندانپزشکی و مطبهای خصوصی) و دانشجویان سال آخر دندان پزشکی، تعداد 154 پرسشنامه تکمیل گردید به طوری که تمامی حجم نمونه مورد پایش قرار گرفت.
گردآوری دادهها به صورت حضوری در محل کار دندانپزشکان و محل تحصیل دانشجویان بود، که پس از توضیح درخصوص تکمیل پرسشنامه و هدف از تکمیل آن، از دندانپزشک خواسته شد تا بدون مراجعه به کتب علمی نسبت به تکمیل و تحویل آن اقدام نماید. برای ارائه اطلاعات از دندانپزشکان کسب اجازه شد و پرسشنامهها به صورت بی نام و اطلاعات ارایه شده، به صورت محرمانه بررسی گردید. برای ایجاد تمایز میان شرکتکنندگانی که پاسخ درست دادند و دندانپزشکانی که پاسخ نادرست دادند، برای هر پاسخ درست نمره 1، هر پاسخ نادرست و بدون پاسخ نمره صفر منظور شد و در مجموع کل نمره آگاهی محاسبه گردید. درصد پاسخ صحیح با عنایت به پاسخهای صحیح ارائه شده به کل سوالات پرسشنامه تعیین شد.
روش ارزیابی میزان آگاهی دندانپزشکان بدین ترتیب بود که ارزیابی نمره کمتر از 25 درصد به عنوان امتیاز غیرقابل قبول، نمره بین 9/49%-25% به عنوان نامطلوب، پاسخ صحیح به سوالات بین 99/74%-50% به عنوان گزینه نسبتاً مطلوب و در نهایت پاسخ 75% و بیشتر به سؤالات تحت عنوان مطلوب در نظر گرفته شد.
در نهایت میانگین آگاهی دندانپزشکان در مورد داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی محاسبه گردید و اطلاعات دندانپزشکان عمومی و دانشجویان سال آخر دندانپزشکی با آزمونهای آماری کای دو، t-test مستقل، آزمون من-ویتنی (توسط نرم افزار SPSS با ویرایش 16) مقایسه گردید. سطح معنیداری آزمونها 5 درصد در نظر گرفته شد.
یافتهها
مطالعه حاضر بر روی 58 دانشجوی ترم آخر دندانپزشکی همدان با میانگین سنی 7/7±4/29 سال در دامنه 45-23 سال و 96 دندان پزشک عمومی شهر همدان با میانگین سنی 5/8±6/39 سال در دامنه 72-25 سال انجام گرفت میانگین سابقه کار دندانپزشکان عمومی 6/7±12 سال با حداقل چهار ماه و حداکثر 40 سال بود.
توزیع فراوانی میزان اطلاعات دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی شهر همدان در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی از دیدگاه شخصی در نمودار 1 آورده شده است.
نتایج نشان داد که 81 درصد دانشجویان سال آخر میزان اطلاعات خود در زمینه دارو را کم و 19 درصد زیاد اعلام نمودهاند و این در حالی است که 4/62 درصد دندانپزشکان عمومی میزان اطلاعات خود در زمینه دارو را کم اعلام نمودهاند. نتیجه آزمون کای دو نشان میدهد که بین میزان اطلاع در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی از دیدگاه شخصی و میزان آگاهی گروهها (دندانپزشکان عمومی و دانشجویان سال آخر) رابطه معنیداری وجود دارد.
(017/0 P= و 15/10Pearson Chi-Square=)
توزیع فراوانی منابع مورد استفاده در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی به تفکیک دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی شهر همدان از دیدگاه شخصی در نمودار 2 آورده شده است.
نتایج نشان داد که 93 درصد دانشجویان سال آخر و 56 درصد دندانپزشکان کتب درسی را به عنوان منبع مطالعاتی خود اعلام نمودند نتیجه آزمون کای دو نشان میدهد که بین منابع مطالعاتی و میزان آگاهی گروهها (دندانپزشکان عمومی و دانشجویان سال آخر) رابطه معنیداری وجود دارد (5/24Pearson Chi-Square= و 0001/0P=).
نتایج به دست آمده نشان میدهد که دانشجویان ترم آخر نسبت به دندانپزشکان عمومی به سؤالات بیشتری در زمینه آگاهی از داروهای مورد مصرف در درمانهای دندان پزشکی پاسخ دادهاند که برابر 96/64 درصد در مقابل 73/56 درصد میباشد. این اختلاف در میزان پاسخ صحیح به سؤالات آگاهی از نظر آماری معنیدار گردید (001/0P<). مقایسه میزان آگاهی و تقسیم بندی اطلاعات براساس نشانگرهای مطلوب، نسبتاً مطلوب، نامطلوب و غیر قابل قبول در جدول 1 آورده شد ه است.
ارزیابی میزان آگاهی از داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی نشان میدهد که وضعیت دانشجویان ترم آخر به طور معنیداری بهتر از دندانپزشکان عمومی میباشد به طوری که در 9/94 درصد از موارد وضعیت آگاهی دانشجویان ترم آخر نسبتاً مطلوب و مطلوب میباشد درحالی که این میزان در مورد دندانپزشکان عمومی 3/82 درصد میباشد. نتیجه آزمون آماری من-ویتنی برای مقایسه وضعیت کیفی پاسخها نیز نشان داد که تفاوت معنیداری بین این دو گروه وجود دارد. (002/0P=)
تحلیل یافتههای مطالعه نشان میدهد میزان پاسخ صحیح به سؤالات آگاهی از داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی مستقل از جنس پرسش شوندگان است به طوری که در هر دو گروه از دانشجویان ترم آخر و دندانپزشکان عمومی تفاوت آماری معنیداری بین زنان و مردان دیده نمیشود.
ضمناً لازم به ذکر است که بیشترین آگاهی از سوال «مسکن انتخابی جهت کاهش درد در خانم باردار کدام است؟» (دانشجویان 1/93% و دندانپزشکان 8/94%) بود و کمترین آگاهی از سوال «در صورت نیاز به درمان اورژانس در بیماری که تزریق میکند کدام دارو را قبل از کار باید تجویز نمود» بود که در دانشجویان 2/17 و دندان پزشکان 9/12 بود.
نتایج بررسی رگرسیون یک متغیره بین میزان آگاهی و متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق نشان داد که میزان آگاهی با جنسیت، آخرین زمان مطالعه، میزان اطلاعات و دانشگاه محل فارغ التحصیلی تفاوت معنیدار آماری نداشت ولی بین گروهها، سن، سال ورود، سابقه و منابع اطلاعاتی رابطه آماری وجود داشت (05/0P<). اما نتایج بررسی آنالیز رگرسیون چندگانه برای بررسی رابطه همزمان متغیرهای فوق بر میزان آگاهی نشان داد که تنها متغیر گروهها در حضور سایر متغیرها با میزان آگاهی رابطه داشت و سایر متغیرها رابطه آماری معنیداری نداشتند. (جدول 2)
جدول 1 : میزان آگاهی دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی شهر همدان از داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی
|
گروهها |
وضعیت پاسخها |
|||||
|
میزان پاسخ صحیح به سؤالات پژوهشی |
وضعیت کیفی پاسخها تعداد (درصد) |
|||||
|
تعداد |
انحراف معیار±میانگین Mean ± SD |
غیر قابل قبول |
نامطلوب |
نسبتاً مطلوب |
مطلوب |
|
|
دانشجویان ترم آخر |
58 |
78/9 ± 96/64 |
0 (0) |
3 (2/5) |
48 (8/82) |
7 (1/12) |
|
دندانپزشکان عمومی |
96 |
47/12 ± 73/56 |
2 (1/2) |
15 (6/15) |
76 (2/79) |
3 (1/3) |
|
کل |
154 |
18/12 ± 83/59 |
2 (3/1) |
18 (7/11) |
124 (5/80) |
10 (5/6) |
نمودار 1 : توزیع فراوانی میزان اطلاعات دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی شهر همدان در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی از دیدگاه شخصی
نمودار 2 : توزیع فراوانی منابع مورد استفاده در زمینه داروهای مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی به تفکیک دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی شهر همدان از دیدگاه شخصی
جدول 2 : نتایج رگرسیون چندگانه برتاثیرهمزمانی متغیرهابرمیزان آگاهی
|
آنالیز رگرسیون تکمتغیره |
آنالیز رگرسیون چندگانه |
متغیرها |
|||
|
P-value |
t |
P-value |
t |
ضریب رگرسیونی |
|
|
001/0 |
5/4- |
004/0 |
92/2- |
40/8- |
گروهها |
|
47/0 |
73/0- |
93/0 |
09/0 |
20/0 |
جنس |
|
002/0 |
2/3- |
58/0 |
56/0- |
09/0- |
سن |
|
001/0 |
3/4 |
57/0 |
57/0 |
15/0 |
سال ورود |
|
06/0 |
9/1- |
35/0 |
93/0 |
41/2 |
دانشگاه محل تحصیل |
|
002/0 |
1/3- |
66/0 |
44/0 |
10/0 |
سابقه |
|
15/0 |
4/1- |
37/0 |
90/0 |
88/1 |
میزان اطلاعات |
|
42/0 |
8/0- |
19/0 |
31/1- |
20/1- |
آخرین زمان مطالعه |
|
002/0 |
18/3- |
38/0 |
87/0- |
19/1- |
منابع اطلاعاتی |
بحث
نحوه انتخاب داروها جهت درمان موثر، آشنایی با عوارض جانبی داروها و تداخلات دارویی برای دندانپزشک از اهمیت ویژهای برخوردار است لذا این مطالعه جهت بررسی میزان آگاهی دانشجویان سال آخر و دندانپزشکان عمومی از داروهای شایع مورد مصرف در درمانهای دندانپزشکی انجام گرفت تا طبق نتایج حاصل نیازهای آموزشی هر دو گروه ارزیابی شده و میزان اطلاعات دو گروه با هم مقایسه گردد.
در بررسی نمرات آگاهی هر دو گروه دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی و دندانپزشکان عمومی میزان آگاهی در مقایسه با سایر مطالعات انجام شده نسبتاً مطلوب
بود(19-17) در مطالعه Murti و همکاران(20) در سال 2007 نیز نتایج مشابهی در مورد میزان آگاهی به دست آمده به طوری که سطح آگاهی در ارتباط با تجویز آنتیبیوتیک در زمینههای درمانی و پروفیلاکسی متوسط بود.
در مورد پرسش از داروهای شایع مورد مصرف در دندان پزشکی یعنی آنتیبیوتیکها، مسکنها و آنتیهیستامینها میزان پاسخهای صحیح بیانگر سطح مطلوب اگاهی (75% یا بیشتر پاسخ صحیح) بود. این در حالی بود که در مورد داروهای نسبتاً غیرشایع و درمان شرایط خاص تنها پاسخ دانشجویان نسبتاً مطلوب بود و غالب پاسخهای دندانپزشکان نامطلوب بود. از آنجا که بر طبق الگوی کلی میزان اگاهی با گذشت زمان کاهش مییابد نامطلوب بودن میزان آگاهی دندان پزشکان نسبت به دانشجویان با توجه به ناشایع بودن برخورد با چنین داروها و شرایط خاصی قابل توجیه است. مسئله قابل توجه آگاهی نامطلوب هر دوگروه در برخورد درمان شرایط و بیماریهای خاص مانند کاهش اضطراب بیمار، هرپس لب، آبسه شدید و کاندیدیازیس دهانی بود که لزوم تأکید بر آموزش و سمینارهای بازآموزی، نحوه برخورد با چنین شرایط شایعی را آشکار میسازد.
مطالعات انجام شده در مورد اندوکاردیت توصیه میکنند که باید دانش پزشکان و دندانپزشکان در این مورد به روز باشد. در این مطالعه مشخص شد که میزان اگاهی دندانپزشکان عمومی همدان از اعمال مربوط به پروفیلاکسی در حدود 80% بود. همچنین در مطالعه حاضر همانند دیگر تستهای ارزیابی، آگاهی دانشجویان در این زمینه آگاهی مطلوبتر بود. کسب این نتیجه چندان دور از انتظار نبود زیرا بیماریهای قلبی نیازمند پیشگیری از بروز اندوکاردیت در ضمن تحصیل در بسیاری از دروس تدریس می شود و این اندیکاسیونها مرتباً تکرار میشود. نکته نگران کننده در مورد آگاهی کمتر دندانپزشکان با سابقه این است که، عموماً دندانپزشکانی که سابقه کاری بیشتری دارند روزانه تعداد بیماران بیشتری را به دلیل حسن سابقه احتمالی درمان میکنند و چه بسا که بیماران پرخطر مراجعه بیشتری به این افراد داشته باشند لذا لزوم آگاهی بیشتر این گروه از دندانپزشکان بیش از سایرین احساس می شود.(22و21) بیش از دو سوم شرکتکنندگان در این مطالعه آنتیبیوتیک انتخابی برای پروفیلاکسی را به درستی اعلام نمودند که این میزان نسبت به مطالعه انجام شده توسط مریم السادات هاشمی بالاتر بود (8/65%). تنها 37% دندانپزشکان داروی مناسب را هنگام وجود آلرژی نسبت به پنی سیلینها صحیح اعلام نمودند در حالی که این میزان در دانشجویان به دلیل مرور مکرر این موضوع در دروس مختلف تقریباً دو برابر بود. در مطالعه هاشمی پور و همکاران(17) میزان آگاهی در این مورد بیش از دو برابر آگاهی دندانپزشکان جامعه آماری ما بود.
در مطالعه Manijot میزان رضایتمندی شرکتکنندگان درباره اطلاعات کاربرد آنتی بیوتیکها از نظر دیدگاه شخصی بالا عنوان گردید (در حدود 81%). این در حالی است که این میزان رضایتمندی با آگاهی مغایرت داشت. در مطالعه ما نیز میزان رضایتمندی و آگاهی مغایرت داشتند اما برعکس مطالعه Mainjot شرکتکنندگان در مطالعه ما میزان رضایتمندی را در اکثر موارد کم گزارش کردند. در حالی که میزان آگاهی محاسبه شده نسبتاً مطلوب بود.(19) با وجود تاکید بر عدم مراجعه به مراجع علمی با توجه به تحویل چند روزه پرسشنامه توسط برخی دندانپزشکان و احتمال استفاده از مراجع علمی جهت تکمیل آن، این نکته میتواند توجیه شود. با توجه به پایینتر بودن میزان آگاهی کلی دندانپزشکان عمومی نسبت به دانشجویان ترم آخر در زمینه دارو میتوان چنین نتیجه گیری نمود ارتباط معکوس میان پیشینه کار و نمره آگاهی نشانگر این موضوع است که اطلاعات دندانپزشکان با پیشینه کار بیشتر به روز نشده و در این زمینه پیگیری جدی وجود ندارد. و این نتیجه گیری مشابه مطالعه چیت سازی و Luber بود.(23و12) به طوری که میزان آگاهی بین دندانپزشکان و پزشکانی که سابقه کاری بیشتر داشتند در مقایسه با افرادی که سابقه کاری کمتر داشتند اختلاف معنیداری را نشان داد. در پاسخ به سؤالی در مورد آخرین زمان مطالعه افراد غالب دندانپزشکان عمومی زمان 6 ماه را گزارش کردند که کمترین فاصله زمانی مطرح شده در گزینههای سؤال مربوطه بود از آنجا که میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی به صورت قابل توجه و معنیداری نسبت به دانشجویان ترم آخر دندانپزشکی کمتر بود و از طرفی با وجود اشتغال به تحصیل ترم آخر و لذا لزوم انجام مطالعه از طرف این گروه باز هم میزان فاصله زمانی گزارش شده از طرف دندانپزشکان برای انجام مطالعه حتی کمتر از دانشجویان در حال تحصیل بود. میتوان نتیجهگیری کرد که با توجه به مشغله دندانپزشکان و نتایج مطالعه حاضر احتمالاً زمان آخرین مطالعه بیشتر از 6 ماه باشد.
غالب افراد شرکتکننده در این تحقیق مهمترین منبع اطلاعاتی خود را کتب درسی گزارش نمودند البته میزان بهرهگیری از سمینارهای بازآموزی در میان دندانپزشکان عمومی قابل توجه بود به طوری که حدود یک سوم دندانپزشکان سمینارها را به عنوان منبع اطلاعاتی معرفی کرده بودند. که این مطلب نشان دهنده اهمیت پرداختن به دورههای بازآموزی جهت ارتقاء سطح آگاهی دندانپزشکان میباشد. در مطالعه Mainjot، 87 درصد از شرکت کنندگان همکاران خود را به عنوان بهترین منبع اطلاعاتی معرفی کرده بودند و جلسات آموزش مداوم دانشگاه را کمتر قانع کننده دانسته بودند (5/73%).(19)
نتیجه گیری
میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی در مورد داروهای مورد مصرف دندانپزشکی و پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی در حد متوسط میباشد در حالی که این میزان برای دانشجویان مطلوب بوده و این اختلاف، معنیدار بود. ارتباط معکوس میان پیشینه کار و نمره آگاهی نشانگر این موضوع است که اطلاعات دندانپزشکان با پیشینه کار بیشتر به روز نشده و در این زمینه پیگیری جدی وجود ندارد. این مساله نیاز به دورههای بازآموزی برای دندانپزشکان پیرامون داروهای مهم مورد مصرف در دندانپزشکی را مشخص مینماید. از آنجائی که در این مطالعه، بررسی موارد داروها و لوازم اورژانس مد نظر نبوده است. ولیکن پیشنهاد می شود که در مطالعات آینده در زمینه میزان استفاده از داروهای مورد مصرف در درمان بیماریهای سیستمیک توسط بیماران مراجعه کننده به مطبهای دندانپزشکی و دانشکدههای دندانپزشکی مطالعاتی صورت گیرد. ضمناً با توجه به مشکل تجویز بی رویه و بعضاً نادرست داروها توسط دندانپزشکان، پیشنهاد می گردد در مطالعات آینده نسخههای تجویز شده، معیارهای انتخاب دارو، آگاهی از اصول نسخه نویسی، اشکال دارویی، نحوه مصرف، دوزاژ دارویی و روش مصرف، توسط دندانپزشکان بررسی گردد.
تشکر و قدردانی
بدین وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی همدان به جهت تصویب طرح و معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی همدان جهت همکاری در اجرای طرح تقدیر و تشکر میگردد. از زحمات مهندس مانی کاشانی که در اجرای طرح ما را یاری نمودند نیز کمال تشکر را داریم.
)