نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، مرکز تحقیقات لثه و دندان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
2 دندانپزشک
چکیده
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: The aim of this in vitro study was to evaluate the effect of calcium hydroxide mixed with different vehicles on the push-out bond strength of mineral trioxide aggregate.
Materials and Methods: The study was conducted on 80 extracted single-rooted human maxillary incisor teeth who secrowns had been removed. The root canals were instrumented and divided into 4 groups according to the vehicle of the calcium hydroxide paste: Group I – distilled water; Group II – propylene glycol; Group III – 0.2% chlorhexidine; Group IV – control. After placement ofthe root canal dressings, the teeth were washed with EDTA and sodium hypochlorite and sealed with MTA. After 7 days, the push-out test was carried out using a universal testing machine. Data were analyzed with one-way ANOVA and gomes-howell tests.
Results: The maximum and minimum bond strength values were recorded in the propylene glycol and distilled water groups, respectively. There was significant differences in push out bond strength between chlorhexidine and propylene glycol groups (P=0.015). There were significant differences in resistance to dislodgement between group control - propylene glycol (P=0.032) and group control-chlorhexidine (P=0.012).
Conclusion: Placement of propylene glycol before placement of MTA in root canal improves the push-out bond strength of this material.
کلیدواژهها [English]
مقدمه
کلسیم هیدروکساید Ca(OH)2 برای سال ها توسط دندانپزشکان به عنوان داروی داخل کانالی انتخابی برای حذف میکروارگانیسم های پاتوژنیک داخل کانالی مورداستفاده قرار گرفته است.(2و1) برای اینکه موثر باشد، می بایست یون های هیدروکسیل (oH) حاصل از تجزیه این داروی آنتی باکتریال که pH بالایی (تقریباً ۱۲) دارد، به داخل توبول های عاجی وکانال های فرعی که باکتری ها پناه گرفته اند نفوذ می کند. آزادسازی این یون ها موجب ایجاد اثر قلیایی شده و غشای سلولی باکتری ها را تخریب می کند. کلسیم هیدروکساید همچنین دبری های بافتی را حل می کند. چندین مایع برای ایجاد خمیر به کلسیم هیدروکساید اضافه شده اند.(۳) هدف از این کار تسهیل استفاده از کلسیم هیدروکساید و بهبود خواص آنتی باکتریال، رادیواپسیته و قوام آن می باشد.(۳) آب مقطر، سالین، پروپیلن گلیکول، محلول های بی حسی و کلرهگزیدین از جمله موادی هستند که اغلب به عنوان حامل برای تشکیل خمیر کلسیم هیدروکساید مورد استفاده قرار می گیرند.(4و3)
پروپیلن گلیکول به طور وسیعی به عنوان یک حامل کلسیم هیدروکساید مورد استفاده قرار می گیرد.(۵) ماهیت هیگروسکوپیک آن اجازه جذب آب را می دهد که باعث اطمینان از توان آزادسازی یون ها برای آن می شود.
ترکیب هیدروکسید کلسیم با حامل های مختلف می تواند در خصوصیات فیزیکی عاج از جمله میکروهاردنس تاثیر داشته باشد.(۶)
(MTA) Mineral trioxide aggregate به علت سازگاری بافتی بالا، توانایی سیل مناسب، تحریک ایجاد بافت سخت سمان؛ شکل دادن به PDL و همچنین توانایی ست شدن در حضور رطوبت محیط و آلودگی خونی، به عنوان ماده مناسب ترمیم پرفوراسیون و پلاک اپیکال در نظر گرفته می شود.(۶) با توجه به کاربردهای کلینیکی این ماده، استحکام باند فاکتور مهمی در فراهم کردن سیل مطلوب مابین سیستم کانال ریشه و ماده می باشد. بنابراین، این ماده باید در مقابل نیروهای جابه جاکننده از قبیل نیروهای فانکشنال و نیروهای ناشی از کاربرد مواد ترمیمی مقاومت کند. تستPush out تکنیک ارزشمندی برای ارزیابی این نوع از باند است.(8و7)
تاکنون مطالعه ای که تاثیر پیش درمانی با کلسیم هیدروکساید با حامل های مختلف را روی استحکام باند فشاری MTA به عاج مورد بررسی قرار دهد، انجام نشده است. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده است.
مواد و روش ها
تعداد 80 دندان انسیزور فک بالا برای مطالعه انتخاب شدند. تاج این دندان ها از قسمت نزدیک به CEJ با دیسک الماسی (SP 1600 Microtome,Leica,Nublock,Germany) جدا شد طوری که ریشه ای به طول ۱۴ میلی متری باقی ماند. تمامی کانال ها توسط یک نفر تا سایز اپیکال ٤٠ با تکنیک استپ بک آماده سازی شده و ناحیه کرونالی و میانی کانال ها توسط دریل های گیتس گلیدن (Mani,utsuncmiya,tochigi,Japan) شماره ۲ تا ۴ گشاد شدند. در مرحله آماده سازی، کانال ها در فواصل استفاده از هر وسیله توسط محلول سدیم هیپوکلریت 5/2 درصد شستشو داده شدند. در نهایت برای برداشتن اسمیرلایر، شستشوی کانال ها با ml 5 هیپوکلریت سدیم 5/25 درصد و به دنبال آن ml ۵EDTA 17 درصد (Merck,Kenilworth,Germany) انجام شد. در ادامه پس از شستشوی کانال ها با ml 10 آب مقطر، کانال ها توسط کن کاغذی خشک شدند.
نمونه ها به طور تصادفی متناسب با نوع پانسمان مورد استفاده در داخل کانال، به ۴ گروه تقسیم شدند:
گروه ۱: کلسیم هیدروکساید + آب مقطر
گروه ۲: کلسیم هیدروکساید + پروپیلن گلیکول (Merck,Kenilworth,Germany)
گروه ۳: کلسیم هیدروکساید+کلرهگزیدین 2/0 درصد
گروه ۴: بدون استفاده از پانسمان داخل کانال (گروه کنترل)
پس از نگهداری نمونه ها در دمای °C 37 با رطوبت 100 درصد به مدت یک هفته، پانسمان داخل کانل توسط شستشو با ml 5 هیپوکلریت سدیم و سپس شستشوی نهایی با EDTAml 5 برداشته شد. سپس با استفاده از یک اره الماسی از همه دندان ها مقاطع عرضی به صورت دیسک هایی با ضخامت ۲ میلی متر از ناحیه کرونالی ریشه تهیه شد. در ادامه پس از مخلوط کردن MTA (Angelus,lodrina,Brazil) طبق دستورالعمل کارخانه سازنده ماده توسط MTA کریر در داخل کانال موجود در هر دیسک قرار داده شده و توسط پلاگر پک شدند. اضافات MTA نیز توسط پنبه مرطوب برداشته شد. سپس نمونه ها در محیطی با دمای °C 37 با رطوبت 100 درصد به مدت ۱ هفته نگه داری شدند.
تست استحکام فشاری توسط دستگاه یونیورسال (Hounsfield Test Equipment Model HS-KS) انجام شد.(۹)
داده های به دست آمده از مطالعه با استفاده از آزمون آماری One way ANOVA همراه با تست تعقیبی Gomes-howell مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته ها
نتیجه آنالیز واریانس یک طرفه حاکی از وجود اختلاف معنی دار آماری بین میانگین استحکام باندی در چهار گروه بود (001/0(P<.
به طوری که میانگین در گروه های 1 تا 4 به ترتیب 9/15±8/54، 6/17±7/100، 2/21±6/78 و 6/23±8/81 مگاپاسکال بود.
جهت مقایسه دو به دوی گروه ها با توجه به همگن نبودن واریانس گروه ها که توسط آزمون لون به دست آمده بود (02/0P=)، از آزمون تعقیبی Games-Howell استفاده شد.
نتایج نشان می داد بیشترین استحکام باند مربوط به گروه کلسیم هیدروکساید + پروپیلن گلیکول و کمترین استحکام باند در گروه کلسیم هیدروکساید + آب مقطر بود. استحکام باند بین گروه کلسیم هیدروکساید + پروپیلن گلیکول و گروه کلسیم هیدروکساید + کلرهگزیدین اختلاف معنی دار نشان می داد. همچنین استحکام باند گروه کنترل از لحاظ آماری تفاوت معنی داری با گروه کلسیم هیدروکساید + پروپیلن گلیکول و گروه کلسیم هیدروکساید + کلرهگزیدین نداشت (نمودار ۱).
گروه 4 گروه 3 گروه 2 گروه 1 |
نمودار 1 : نمودار استحکام باند Push out گروه های مطالعه (گروه ۱: حامل آب مقطر.گروه ۲: حامل پروپیلن گلیکول.گروه ۳: حامل کلرهگزیدین 2/0 درصد، گروه ۴: گروه کنترل)
بحث
هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر کلسیم هیدروکساید همراه با حامل های مختلف در استحکام باند فشاری MTA بود. نتایج این مطالعه بیشترین استحکام باند را در گروه کلسیم هیدروکساید با حامل پروپیلن گلیکول نشان داد. استحکام باند مواد پرکننده ریشه دروافع نشان دهنده مقاومت به جابه جایی آنها در برابر نیروهای اکلوزال و نیروهای حاصل از قرار دادن مواد ترمیمی مثل آمالگام روی آنها می باشد.(12-10)
در مطالعه حاضر تست استحکام باند فشاری برای ارزیابی مقاومت به جابه جایی استقاده شدکه تکنیک قابل اعتمادی بر اساس مطالعات قبلی می باشد. در یک مطالعه از آنالیز Finite element برای ارزیابی محدودیت های تست استحکام باند فشاری استفاده شده است و نتیجه گرفته شده است که این تست، یک تست موثر است. نویسندگان پیشنهاد کردند که نسبت قطر پلاگر به ضخامت MTA پر شده باید بیش از 85 درصد ضخامت برش ریشه و بیش از 1/1 میلی متر باشد که این توصیه ها در این مطالعه رعایت شده است.(۱۳)
از زمان معرفی MTAمتدهای مختلفی برای ارزیابی خصوصیات آن استقاده شده است.(15و14) بعضی محققین تلاش برای تغییر خصوصیات MTAبا تغییر فرایند ساخت آن داشته اند.(۱6و۱4) دیگر محققین تاثیر خصوصیات MTAترکیب شده با حامل های مختلف را بررسی کرده اند.(15و3)
کلسیم هیدروکساید همیشه به عنوان یک عامل ضدمیکروبی مورد توجه بوده است خصوصیات ضدمیکروبی خمیر آن به یونیزاسیون Ca⁺ و OH⁻ و ایجاد یک محیط قلیایی مربوط است.(17-15)
بعضی مطالعات نشان داده اند که کلسیم هیدروکساید، موجب دمینرالیزاسیون و دژنراسیون عاج ریشه می شود و تاثیر منفی در خصوصیات مکانیکی عاج به علت دناتوره کردن پروتین ارگانیک عاج مانند کلاژن ناشی از pH قلیایی کلسیم هیدروکساید دارد.(۱۹) لیکن مطالعات دیگر این نظریه را رد می کنند(۲۰) در این مطالعه نیز چنین تاثیری دیده نشد.
با توجه به اینکه حامل های مختلف کلسیم هیدروکساید به یون هیدروکسیل اجازه آزادسازی با درجات مختلف را می دهند، حامل مخلوط شده با کلسیم هیدروکساید مفدار pHآن را تعیین می کند.(۲۱)
توانایی حل و پراکنده شدن ماده دارویی در داخل سیستم کانال ریشه برای موفقیت عمل آن بسیار مهم است. کشش سطحی ماده، فاکتور قطعی در گسترش و انتشار داروی داخل کانال در بی نظمی های کانال ریشه و توبول های عاجی می باشد.(۲۲)
خواص بیولوژیک و آنتی باکتریال و همچنین ظرفیت انتشار کلسیم هیدروکساید تحت تاثیر حاملهای مورد استفاده در خمیر کلسیم هیدروکساید می باشد(2۴و۲۳و۴)
اولین مطالعه و گزارش استفاده از کلسیم هیدروکساید حاوی پروپیلن گلیکول به عنوان حامل توسط Saiijo(۲۵) انجام گرفت طبیعت هیگروسکوپیک و آب دوستی این ماده باعث جذب آب می شود که می توان مطمئن شد که ترشح مداوم CA(OH)2 برای مدت زمان طولانی ادامه خواهد داشت.(۷) در حالی که زمانی که کلسیم هیدروکساید با آب مقطر مخلوط می شود، یون های Ca و OH به سرعت آزاد می شوند و ماده در همان ابتدا به میزان بالای pH خواهد رسید.(۲۶)
افزایش تجزیه کلسیم هیدروکساید در پروپیلن گلیکول گزارش شده است؛ حضور پروپیلن گلیکول باعث آزادی بهتر یون های کلسیم و هیدروکسیل در مفایسه با حامل های دیگر از جمله آب مقطر می شود(۲۷) کلسیم هیدروکساید با حامل پروپیلن گلیکول، نفوذ حداکثری یون های Ca و OH به عاج و سمنتوم را ایجاد می کند. در مطالعه حاضر استحکام باند MTA در حضور حامل کلرهگزیدین نسبت به گروه کنترل بهتر بود که این در توافق با مطالعات قبلی می باشد.(۶)
در حضور مایع میان بافتی، آب گیری پودر MTA باعث ایجاد کلسیم هیدروکساید و شکل گیری کریستال هیدروکسی آپاتیت و لایه هیبرید ما بین عاج و MTA می شود.(30-28) گزارش شده که شکل گیری این لایه هیبرید و معدنی شدن داخل توبول های عاجی می تواند در قدرت باند MTA موثر باشد.(۳۱) کریستال های هیدروکسی آپاتیت، MTA را می پوشاند، فضاهای میکروسکوپیک ما بین MTA و عاج را پر می کند و سبب باند شیمیایی می شود(۳۰) با توجه به آزاد سازی بهتر یون های کلسیم هیدروکساید در حضور پروپیلن گلیکول این نظریه مطرح می شود که حضور این یون ها در طول ست شدن MTA می تواند سبب ایجاد لایه هیبرید و باند بهتر MTA شود.
در مطالعه ما، استحکام باند فشاری در استفاده از حامل کلرهگزیدین به صورت معنی داری نسبت به حامل پروپیلن گلیکول کمتر بود؛ در حالی استحکام باند نسبت به حامل آب مقطر به صورت معنی داری بهتر بود. اکسپوژر به کلرهگزیدین 2 درصد می تواند باعث کاهش میکروهاردنس MTA شود.(۳۲)
Nandini و همکاران(31) نشان دادند که کلرهگزیدین 2 درصد سختی سطحی MTA سفید را کاهش می دهد و پیشنهاد کردند که در 24 ساعت اول قرارگیری MTA سفید باید اجتناب شود.(۳۳) Aggarwal نشان داد که کلرهگزیدین 2 درصد میکروهاردنس و استحکام خمشی MTA را کاهش می دهد.(۳۴) بنا به آزمایشات SEM، کلرهگزیدین مورفولوژی سطحی MTA را تغییر می دهد و علایم اروژن ایجاد می کند. مقدار و سایز ساختار گلوبولار در سطح MTA بعد از 30 دقیقه غوطه ورسازی در کلرهگزیدین کاهش می یابد.(۳۲) این یافته ها می تواند چرایی کاهش معنی دار استحکام باند MTA را در حضور کلرهگزیدین شرح دهد.
با وجود نتایج بهتر استفاده از پروپیلن گلیکول به عنوان حامل کلسیم هیدروکساید در صورت عدم دسترسی به آن، استفاده از کلرهگزیدین به عنوان حامل می تواند مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه گیری
نتایج نشان داد قرار دادن کلسیم هیدروکساید با حامل پروپیلن گلیکول به عنوان پانسمان در داخل کانال، باعث پیشرفت استحکام باند فشاری Mineral trioxide aggregateمی شود.
تشکر و قدردانی
این مقاله برگرفته از پایان نامه به شماره 1618 دانشکده دندانپزشکی تبریز می باشد. در ضمن نویسندگان از حمایت بی شائبه مرکز تحقیقات لثه و دندان دانشکده دندانپزشکی تبریز تقدیر و تشکر می نمایند.