تاثیر دهانشویه های حاوری نانوذرات فلزی بر ثبات رنگ کامپوزیت رزین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ارتودانتیکس، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران

2 دستیار تخصصی گروه بیماری‏های دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران

چکیده

مقدمه: نشان داده شده است که دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات فلزی می‏توانند به صورتی موثر در کنترل پلاک دندانی عمل نمایند. هدف از این تحقیق بررسی ثبات رنگ یک نوع ماده کامپوزیت بعد از مجاورت با چند محلول کلوئیدال حاوی ذرات نانو بود.
مواد و روش‏ها: ابتدا نمونه‏های کامپوزیتی تهیه و به مدت 24 ساعت در آب مقطر نگهداری شدند. سپس رنگ تمام نمونه‏ها بر اساس سیستم CIELAB تعیین گردید (مرحله اول؛ ابتدای کار). در مرحله بعد، نمونه‏ها به مدت 24 ساعت در دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات اکسیدتیتانیوم، اکسید روی، نقره، اکسید مس، کلرهگزیدین (کنترل مثبت) یا آب مقطر (کنترل منفی) غوطه‏ور شدند و مجدداً سنجش رنگ انجام شد (مرحله دوم؛ بـعد از قرار دادن در دهـان‏شویه). سپس سـطح نمونه‏ها تـوسط مسواک بـرقی به مدت 1 دقیقه تمیز شد و نـمونه‏ها برای سـومین بار رنگ‏سنجی شدند (مرحله سوم؛ پس از مسواک زدن). میزان تغییر رنگ در میان گروه‏های مختلف با استفاده از آزمون واریانس یک عاملی (ANOVA) و پس آزمون توکی مقایسه گردید. (05/0=α)
یافته ‏ها: آزمون ANOVA تفاوت معنی‏داری را در تغییر رنگ بین مراحل مختلف درمان در میان گروه‏های مختلف نشان داد (05/0P<). تغییر رنگ بین مرحله اول و دوم در دهان‏شویه های نقره و کلرهگزیدین  به صورت قابل توجهی کمتر از دهان‏شویه‏های اکسید مس و اکسید تیتانیوم و در تمام گروه‏ها به صورت قابل توجهی بیشتر از آب مقطر بود (05/0P<). تغییر رنگ بین مراحل اول و سوم در تمام گروه‏های دهان‏شویه از لحاظ آماری در یک سطح و به صورت قابل توجهی بیشتر از گروه آب مقطر بود (05/0P<).
نتیجه گیری: دهان‏شویه‏های حاوی نانو ذرات فلزی تغییر رنگی در حد کلرهگزیدین و بیشتر نشان دادند. مسواک زدن تأثیر اندکی در برداشتن رنگ از روی نمونه‏های کامپوزیت داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Mouthrinses Containing Metal Nanoparticles on Color Stability of Composite Resin

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Ahrari 1
  • Neda Eslami 1
  • Roya Zamani 2
1 Assistant Professor of Orthodontics, Dental Research Center, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
2 Postgraduate Student, Dept of Oral & Maxillofacial Medicine, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Introduction: It has been demonstrated that nanoparticle-containing mouthrinses could be effective for plaque control. This study aimed to evaluate the color stability of a dental composite after exposure to several colloidal solutions containing nanoparticles.
Materials & Methods: The composite specimens were prepared and immersed in distilled water for 24 hours. Then, the colors of all specimens were assessed according to the CIELAB system (First stage; baseline). Afterwards, the specimens were immersed for 24 hours in mouthrinses containing nanoTiO2, nanoZnO, nanoAg, nanoCuO, chlorhexidine (positive control) or distilled water (negative control) and color assessment was performed again (second stage; after immersion in mouthrinse). Finally, the teeth were brushed with an electrical toothbrush for 1minute, and color measurement was performed again. The level of color change between different treatments stages was compared among the study groups using ANOVA and Tukey test (α=0.05)
Results: ANOVA showed significant between-group differences in the color change among different treatment stages (P<0.05). The color change between the first and second stages was significantly lower in chlorhexidine and silver mouthwash compared to CuO and TiO2 mouthwashes. Discoloration in all groups was significantly greater than distilled water (P<0.05). The color change between the first and third stages was statistically comparable in all mouthrinse groups, and was significantly greater than distilled water (P<0.05).
Conclusion: Nanoparticle-containing mouthwashes exhibited the same or even greater staining effect compared to chlorhexidine. Tooth brushing had little effect on stain removal from the composite specimens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nanoparticles
  • Mouthrinse
  • colorimetry
  • dental composite

مقدمه

پوسیدگی دندان و مشکلات پریودنتال شایع‏ترین بیماری‏های دهان و دندان در جهان محسوب می‏شود و در بسیاری از کشور‏ها به عنوان یک موضوع مهم بهداشتی مطرح می‏باشد. اگرچه استراتژی‏های مختلفی برای جلوگیری یا کاهش این بیماری‏ها پیشنهاد شده است، روش‏های مکانیکی کنترل پلاک از جمله مسواک زدن و استفاده از تمیزکننده‏های بین دندانی همچنان به عنوان استاندارد طلایی در این زمینه در نظر گرفته می‏شوند.(1) با وجود این، در برخی بیماران از جمله افراد کم توان یا آنهایی که به تازگی تحت تروما یا جراحی دهان قرار گرفته اند، کنترل پلاک دندانی با روش‏های مکانیکی به طور مناسب امکان پذیر نیست.(2)

در این موارد، روش‏های شیمیایی کنترل پلاک مانند استفاده از دهان‏شویه به عنوان محلول ضدعفونی کننده می‏تواند در کنترل پلاک موثر واقع شود. در افرادی که استعداد زیادی به تشکیل پوسیدگی دارند و یا بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی ثابت می‏باشند، دهان‏شویه‏ها به صورت مرسوم به عنوان یک ابزار کمکی در کنترل پلاک دندان تجویز می‏شوند.(3) با وجود این، عوارض ناشی از برخی دهان‏شویه‏ها از جمله تغییر رنگ و طعم ناخوشایند سبب محدودیت استفاده از آنها شده است. کلر هگزیدین از جمله همین دهان‏شویه‏ها می‏باشد. کلرهگزیدین از گروه آنتی‏سپتیک‏های با بیسبیگوانید بوده و بر روی طیف وسیعی از باکتری‏ها، کاندیدا و برخی از ویروس‌ها از جمله ویروس مولد ایدز و هپاتیت موثر می‏باشد و از تشکیل پلاک و جینجیوایتیس جلوگیری می‏کند. از مزایای کلرهگزیدین اتصال و چسبندگی محکم آن به اغلب نواحی دهان می‌باشد که باعث می‌شود این ماده پس از مصرف به تدریج و آهسته آزاد گردد و در یک محدوده زمانی، دائماً محیط ضدمیکروبی در دهان فراهم ‌آورد. علت چسبندگی کلرهگزیدین را به خاصیت کاتیونی آن نسبت می‌دهند که باعث اتصال آن به گروه‏های آنیونیک موجود در گلیکوپروتئین‌ها و فسفوپروتئین‌های سطح مخاط دهانی می‌گردد. محققین بر این عقیده هستند که مکانیزم اثر کلرهگزیدین در ارتباط با تمایل شدید این ماده برای چسبندگی و اتصال قوی به غشاء باکتری‌ها است. متاسفانه عوارض جانبی چون تغییر رنگ دندان‏ها، استفاده معمول از این دهان‏شویه را به عنوان عامل کنترل پلاک محدود کرده است. کلرهگزیدین موجب پدیدآمدن رنگ قهوه‌ای بر روی دندان‌ها و پرکردگی‌های همرنگ دندان، مخاط دهان و زبان می‌شود.(8-4) این امر به اتصال گروه‏های کاتیونی کلرهگزیدین به فاکتورهای موجود در رژیم غذایی مانند گالیک اسید و تانیس و رسوب این فاکتورهای رنگی بر دندان‏ها و مخاط نسبت داده می‌شود و شدت آن بستگی به مقدار ماده مصرفی و زمان مصرف آن دارد.(9)

یکی از مهمترین پیشرفت‏ها در عرصه مواد دندانپزشکی به کارگیری نانوتکنولوژی است. طراحی، ساخت، توسعه و استفاده از محصولاتی که اندازه آنها در بازه 1/0 تا 100 نانومتر قرار دارد را نانوتکنولوژی می‏گویند. خواص باکتریوسیدی و باکتریوستاتیکی دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات فلزی در یک تحقیق پیشین نشان داده شده است.(10) استفاده از نانوذرات فلزی به صورت دهان‏شویه جدید یا در ترکیب با دهان‏شویه‏های فعلی ممکن است به صورت یک ابزار موثر در کنترل پلاک و جایگزینی مناسب برای دهان‏شویه‏های مرسوم عمل نماید. در این صورت بررسی هر گونه عارضه جانبی احتمالی مربوط به این دهان‏شویه‏ها از جمله تغییر رنگ مواد ترمیمی ضروری می‏باشد.

مطالعات قبلی در زمینه رنگ‏پذیری مواد ترمیمی عمدتاً مربوط به بررسی تغییر رنگ‏های ناشی از دهان‏شویه‏های کلرهگزیدین و فلوراید(13-11) یا بررسی ثبات رنگ مواد ترمیمی در مجاورت نوشیدنی‏های مختلف(18-14) بوده است. نتیجه اکثر این مطالعاتتغییر رنگ مواد ترمیمی بعد از قرار گرفتن در مجاورت دهان‏شویه کلرهگزیدین بوده است. از طرفی بیشترین تغییر رنگ کامپوزیت رزین به ترتیب در اثر نوشیدنی‏های زیر مشاهده شده بود.

شراب >قهوه>چای>نوشابه>آب. (14)

بر طبق بر طبق اطلاعات نویسندگان، تاکنون مطالعه‏ای در زمینه تأثیر محلول‏های کلوئیدال حاوی ذرات نانو روی ثبات رنگ مواد ترمیمی انجام نشده است. بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی اثرات چند دهان‏شویه جدید حاوی نانوذرات اکسید مس، اکسید روی، اکسید تیتانیوم و نقره روی ثبات رنگ کامپوزیت دندانپزشکی بود. فرضیه اولیه این مطالعه بر این اساس بود که دهان‏شویه حاوی نانوذرات فلزی مذکور تاثیری بر ثبات رنگ کامپوزیت رزین ندارند.

مواد و روش‏ها

در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی تعداد شصت نمونه کامپوزیتی آماده سازی و مورد رنگ‏سنجی قرار گرفت. جهت تهیه نمونه‏های کامپوزیتی، از کامپوزیت هیبریدمیکروفیل GradiaDirect (GC Dental Products Corp., Tokyo, Japan) استفاده شد. نمونه‏های کامپوزیتی با قطر mm 10 و ضخامت mm 2 به کمک یک حلقه فلزی تهیه شدند. برای این منظور حلقه فلزی به وازلین آغشته شد و روی اسلب شیشه‏ای قرار گرفت. داخل حلقه با رزین کامپوزیت پر شد و روی آن نوار ماتریکس شفاف و سپس یک اسلب شیشه ای دیگر قرار گرفت (تصویر 1).

 

 

تصویر 1 : نمونه کامپوزیتی آماده شده

 

پس از خروج اضافات رزین، نمونه کیور گردید. کیورینگ توسط دیود نوری Bluephase C8 (IvoclarVivadent, Schaan, Liechtenstein)با شدت mW/cm2 650 به مدت 20 ثانیه انجام شد، به طوری که فاصله نوک دستگاه تا نمونه‏ها mm 1 بود.(18و16)

نانوذرات اکسید تیتانیوم (TiO2)، اکسید روی (ZnO)، نقره (Ag) و اکسید مس (CuO) به صورت از پیش ساخته شده با خلوص بیشتر از 99% از شرکت آراز تجهیز خریداری شدند. در مرحله بعد با اضافه کردن نانوذرات فلزی به بیس آبی در دانشکده داروسازی مشهد محلول‏های کلوئیدال نانو تهیه شد. برای این منظور، نمک‏های فلزی در داخل آب توسط جریان الکتریسیته احیا شدند. محلول‏های کلوئیدال حاوی ذرات نانو در این مطالعه با غلظت اولیه ppm 25 تهیه و قبل از انجام آزمایشات با اتوکلاو استریل شدند. جهت بررسی توزیع اندازه ذره‏ای و تایید توانایی فرمولاسیون جهت تهیه ذرات نانومتری دستگاه Particle size analyzer مورد استفاده قرار گرفت. میانگین اندازه ذرات نانواکسید روی 25 نانومتر، ذرات نانوی اکسید مس و تیتانیوم 60-40 نانومتر و ذرات نانوی نقره 60-50 نانومتر تعیین گردید.

پس از تهیه نانوذرات به صورت محلول کلوئیدال، 6 گروه متفاوت ایجاد شد: گروه اول: محلول کلوئیدال حاوی نانوذرات اکسید تیتانیوم؛ گروه دوم: محلول کلوئیدال حاوی نانوذرات اکسیدروی؛ گروه سوم: محلول کلوئیدال حاوی نانوذرات نقره؛ گروه چهارم: محلول کلوئیدال حاوی نانوذرات اکسید مس؛ گروه پنجم: دهان‏شویه کلر هگزیدین دی گلوکونات 2/0% (کنترل مثبت) و گروه ششم: آب مقطر (کنترل منفی).

تعداد 10 نمونه کامپوزیتی در هر گروه مورد رنگ‏سنجی قرار گرفت. نمونه‏های کامپوزیتی پس از آماده‏سازی، به مدت 24 ساعت در آب مقطر در دمای C˚37 نگهداری شدند. سپس رنگ تمام نمونه‏ها توسط دستگاه اسپکتروفتومتر  Easyshade(Vita-Zanhnfabrik, Germany) و بر اساس سیستم CIELAB تعیین گردید (مرحله اول[T1] ؛ ابتدای کار). برای رنگ‏سنجی از قسمت وسط سطح نمونه کامپوزیتی استفاده شد. سپس نمونه‏هابه مدت 24 ساعت(18و16-14) در ml 20 از محلول‏های گروه‏های اول تا ششم غوطه ور شدند و در این مدت هر 3 ساعت محلول‏ها تکان داده می‏شد تا هموژن گردند. نمونه‏ها به مدت 1 دقیقه با آب شسته شده و خشک شدند و مجدداً توسط اسپکتروفتومتر سنجش رنگ انجام شد (مرحله دوم[T2] ؛ بعد از قرارگیری در دهان‏شویه). در نهایت، سطح نمونه‏ها توسط مسواک برقی Oral B به مدت 1 دقیقه تمیز شد. برای یکسان بودن میزان خمیر دندان، در تمام گروه‏ها cm 1 خمیر دندان Crest مورد استفاده قرار گرفت. سپس دندان‏ها به مدت 1 دقیقه شسته شده و خشک شدند و مجدداً مورد آزمایش سنجش رنگ قرارگرفتند (مرحله سوم[T3] : بعد از مسواک زدن).

به منظور کاهش خطای اندازه‏گیری رنگ‏سنجی در هر نمونه دو بار انجام شد و میانگین مقادیر L، a و b مربوط به هر نمونه محاسبه گردید. میزان تغیر رنگ (ΔE) بین مراحل مختلف درمان بر اساس فرمول زیر تعیین شد:

2+ (Δa)2 + (Δb)2ΔE = √ (ΔL)

توزیع نرمال داده‏ها با استفاده از آزمون Kolmogorov-Smirnovتأیید شد (05/0P>). برای تعیین تفاوت بین گروه‏ها در تغییر رنگ بین مراحل مختلف درمان از آزمون واریانس یک عاملی و پس آزمون توکی استفاده شد و سطح معنی داری 05/0P< در نظر گرفته شد.

یافته‏ ها

اطلاعات تـوصیفی شامل مـیانگین، انحراف مـعیار و نتایج آزمون آماری در ارتباط با تغییر رنگ گروه‏های مورد بررسی بین مراحل مختلف درمان در جدول 1 ارائه شده است. آزمون واریانس یک عاملی اختلاف معنی‏داری را میان گروه‏های مختلف در تغییر رنگ بین مراحل اول و دوم (001/0P<)، دوم و سـوم(001/0P<) و اول و سـوم (001/0P<) نشان داد.

 در ارتباط با تغییر رنگ بین مراحل اول (ابتدای کار) و دوم (پس از قرار‏گیری در دهان‏شویه)، آزمون توکی نشان داد که میزان تغییر رنگ در دهان‏شویه کلرهگزیدین و دهان‏شویه حاوی نانوذرات نقره به طور معنی‏داری کمتر از دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات مس و نانوذرات تیتانیوم بود (05/0P<) و در عین حال تمام گروه‏ها تغییر رنگ بیشتری نسبت به گروه آب مقطر نشان دادند (05/0P<) (جدول 1).

در بررسی تغییر رنگ بین مرحله دوم (پس از قرارگیری در دهان‏شویه) و سوم (پس از مسواک زدن)، آزمون توکی تفاوت معنی‏داری را بین گروه آب مقطر و دهان‏شویه حاوی نانوذرات اکسید مس (Cuo) نشان داد، به طوری که میزان تغییر رنگ در دهان‏شویه حاوی نانوذرات اکسید مس به صورت قابل توجهی بیشتر از گروه آب مقطر بود (05/0P<) (جدول 1).

مقایسه دو به دوی گروه‏ها از نظر تغییر رنگ بین مراحل اول و سوم نشان داد که میزان تغییر رنگ نمونه‏های کامپوزیت در تمام گروه‏های دهان‏شویه از لحاظ آماری در یک سطح و به صورت قابل توجهی بیشتر از گروه آب مقطر بود (05/0P<) (جدول 1).

بحث

تغییر رنگ دندان‌ها به ویژه تغییر رنگ‌‌های ناشی از دهان‏شویه‏ها جزو مواردی هستند که برای بیماران آزاردهنده می‏باشند. Eriksen و Nordbo(4) پیشنهاد کردند که حداقل سه مکانیسم در تشکیل رنگدانه‏های خارجی دخالت دارند که عبارتند از: تولید اجزای رنگی در پلاک به وسیله باکتری‏های کروموژن، باقی ماندن مواد رنگی موجود در رژیم غذایی و تشکیل محصولات رنگی ناشی از تغییر شکل اجزای پلیکل. به دلیل محدودیت‏های کنترل مکانیکی پلاک دندانی، امروزه توجه محققین به دهان‏شویه‏های شیمیایی و ارزیابی تأثیر آنها رو به فزونی گذاشته است.

با ورود فناوری نانو به عرصه دانش بشری و استفاده از آن در پیشرفت علوم زیستی و پزشکی، علم دندان‌پزشکی نیز از این فن‌آوری بی‌نصیب نمانده است.


 

جدول 1 : میانگین، انحراف معیار و نتایج آزمون آماری در ارتباط با تغییر رنگ نمونه‏های کامپوزیت بین مراحل مختلف درمان در گروه‏های مورد بررسی

 

∆ET1-T2

∆ET2-T3

∆ET1-T3

 

میانگین

انحراف معیار

مقایسه دوبدو*

میانگین

انحراف معیار

مقایسه دوبدو*

میانگین

انحراف معیار

مقایسه دوبدو*

TiO

15/96

1/53

c

84/1

21/1

a,b

71/14

77/1

b

ZnO

13/99

1/42

b,c

09/2

65/0

a,b

71/13

53/1

b

Ag

12/46

1/81

b

01/2

52/0

a,b

28/14

84/1

b

CuO

15/58

2/38

c

23/3

63/2

b

71/14

15/2

b

CHX

12/87

1/58

b

53/1

64/0

a,b

23/14

58/1

b

H2O

12/1

46/.

a

09/1

89/0

a

34/1

69/0

a

ANOVA

14/113 F= و 001/0P<

32/3 F=  و 001/0P<

30/81 F=  و 001/0P<

* آزمون توکی؛ گروه‏هایی که با حروف غیر یکسان مشخص شده اند، تفاوت معنی‏دار با یکدیگر دارند، در حالی که گروه‏های دارای حروف یکسان از لحاظ آماری تفاوت معنی‏دار دارند.


در یک مطالعه که اخیراً صورت گرفته است، خواص آنتی باکتریال برخی از دهان‏شویه‏های حاوی ذرات نانو بر علیه استرپتوکوک موتانس و استرپتوکوک سانگوئیس، برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفت(10) طبق این مطالعه دهان‏شویه حاوی نانوذرات دی اکسید تیتانیوم بیشترین کاهش را در تعداد کلونی‏های استرپتوکوک سانگوئیس نشان داد. در مطالعه حاضر اثر رنگ‏زایی دهان‏شویه‏های نانو که یک عارضه جانبی مهم هر نوع دهان‏شویه می‏باشد، مورد بررسی قرار گرفت. البته سایر خواص این دهان‏شویه‏ها، از قبیل سازگاری زیستی و تغییر در حس چشایی نیز باید در مطالعات بعدی ارزیابی شود.

در این مطالعه، تغییر رنگ نمونه‏های کامپوزیتی در اثر دهان‏شویه‏های حاوی ذرات نانوی فلزی (دی اکسید تیتانیوم، اکسید روی، نقره و اکسید مس) با کلرهگزیدین (کنترل مثبت) و آب مقطر (کنترل منفی) مقایسه شد. رنگ‏سنجی در مرحله اول به عنوان بیس لاین قبل از قرار‏گیری در داخل محلول‏ها، در مرحله دوم پس از 24 ساعت غوطه وری درون محلول‏ها و در مرحله سوم بعد از مسواک زدن انجام شد و تغییر رنگ بین مرحله اول و دوم، بین مرحله دوم و سوم وبین مرحله اول و سوم مورد مقایسه قرار گرفت. رنگ‏سنجی در این مطالعه توسط دستگاه اسپکتروفتومتر EasyShade و بر طبق سیستم رنگی CIELAB انجام شد. سیستم رنگی CIELAB برای اندازه‏گیری رنگ بر پایه ادراک انسان ایجاد شده است و امروزه به طور وسیع برای سنجش رنگ مورد استفاده قرار می‏گیرد. مطابق تحقیق Liena و همکاران(19)، Easy Shade از قابلیت تکرار بالایی برخوردار است و بنابراین می‏تواند در مطب برای ارزیابی رنگ دندان یا بررسی تغییرات بعد از درمان به کار رود. این وسیله خطاهای احتمالی سنجش رنگ به وسیله چشم را کاهش می‏دهد.

در بررسی تغییر رنگ بین مرحله اول (ابتدای کار) و دوم (بعد از قرار دادن در دهان‏شویه) تفاوت معنی‏داری بین گروه آب مقطر و سایر دهان‏شویه‏ها مشاهده شد. همچنین میزان تغییر رنگ در دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات نقره و کلرهگزیدین به صورت قابل توجهی کمتر از دهان‏شویه‏های حاوی نانوذرات اکسید مس و تیتانیوم بود، در حالی که میزان تغییر رنگ در دهان‏شویه حاوی نانوذرات اکسید روی مابین این گروه‏ها بود و تفاوت معنی‏داری با آنها نداشت. ترتیب تغییر رنگ بین مرحله اول و دوم در نمونه‏های کامپوزیت به ترتیب زیر بود:                  TiO2 CuO > Ag ChX > H2O.

در سیستم CIELAB، اگر ∆Eبرابر و یا بالاتر از 7/3 باشد، تغییر رنگ از لحاظ بالینی محسوس و بنابراین غیرقابل قبول در نظر گرفته می‏شود.(19) در این مطالعه تغییر رنگ بین مرحله اول و دوم در تمام دهان‏شویه‏های مورد بررسی بیشتر از 7/3 بود. به عبارت دیگر از لحاظ بالینی تغییر رنگ کامپوزیت در اثر استفاده از تمام دهان‏شویه‏ها محسوس بود و در این میان دهان‏شویه‏های حاوی نانو ذرات TiO2 و CuO بیشترین تغییر رنگ را در نمونه‏های کامپوزیتی ایجاد کرده بودند. با توجه به این که خواص مختلف دهان‏شویه‏های حاوی ذرات نانو برای اولین بار در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت، امکان مقایسه نتایج این مطالعه با سایر مطالعات وجود ندارد.

در بررسی تغییر رنگ بین مرحله دوم و سوم (بعد از مسواک زدن) تفاوت معنی‏داری بین گروه آب مقطر و دهان‏شویه حاوی نانو ذرات اکسید مس مشاهده شد، به طوری که میزان تغییر رنگ بین مرحله دوم و سوم در گروه دهان‏شویه حاوی نانوذرات مس به صورت قابل توجهی بیشتر از گروه آب مقطر بود. به طور کلی مقادیر تغییر رنگ بین مرحله دوم و سوم بسیار کمتر از مراحل اول و دوم بود که این بدان معنا است که قسمت عمده تغییر رنگ ناشی از دهان‏شویه‏های فوق با مسواک زدن برداشته نشده بود. در این بین بیشترین تأثیر مسواک بر تغییر رنگ ناشی از دهان‏شویه حاوی نانو ذرات مس بود.

Ertas و همکاران(14) در مطالعه خود در مورد تغییر رنگ رزین کامپوزیت در اثر نوشیدنی‏های مختلف، به این نتیجه رسیدند که تغییر رنگ کامپوزیت توسط چای، به خاطر جذب سطحی مواد رنگی قطبی (Polar) به سطح رزین کامپوزیت، می‏تواند توسط مسواک زدن برداشته شود، در حالی که تغییر رنگ با قهوه به خاطر هم جذب سطحی و هم جذب عمقی مواد رنگی قطبی به داخل کامپوزیت ایجاد می شود. این جذب سطحی و نفوذ مواد رنگی به داخل فاز آلی احتمالا به علت سازگاری فاز پلیمر با رنگدانه‏های زرد موجود در قهوه است.(14)

با توجه به عدم وجود مطالعات مشابه در مورد مکانیسم تغییر رنگ کامپوزیت و دندان توسط ذرات نانوی فلزی، دلیل مقاومت در برابر حذف تغییر رنگ ایجاد شده نیاز به مطالعات بیشتر دارد.

در بررسی تغییر رنگ بین مرحله اول و سوم تفاوت معنی‏داری بین گروه آب مقطر و سایر گروه‏ها مشاهده شد، به طوری که میزان تغییر رنگ کامپوزیت در تمام گروه‏های دهان‏شویه در یک سطح و به صورت قابل توجهی بیشتر از گروه آب مقطر بود و این نشان می دهد که تمام دهان‏شویه‏ها سبب تغییر رنگ محسوس کامپوزیت دندانپزشکی می‏شوند و نیز این که مسواک زدن در حذف رنگ از روی نمونه‏های کامپوزیتی تأثیر اندکی دارد.

ساختار یک رزین کامپوزیت و مشخصات ذرات آن از جمله سایز و نوع فیلر بر صافی سطح و حساسیت به رنگ‏پذیری خارجی تأثیرگذار است.(21و20) علاوه بر ترکیب مواد، روش‏های پرداخت نیز ممکن است روی کیفیت سطحی کامپوزیت و بنابراین رنگ‏پذیری آن اثر بگذارند.(22) کامپوزیت مورد استفاده در مطالعه ما از نوع هیبرید میکروفیل با ماتریکس اورتان دی متاکریلات (UDMA) و فیلرهای Pre-polymerized بود. نشان داده شده است که خصوصیات ماتریکس رزین، به خصوص سرعت جذب آب، نقش مهمی را در استعداد به رنگ‏پذیری بازی می‏کند.(22و20) به نظر می‏رسد  BIS-GMA بیشتر از UDMA ثبات رنگ داشته باشد که این به علت قابلیت انحلال کم و جذب آب پایین آن می‏باشد. Imamura و همکاران(21) در مطالعه خود کمترین تغییر رنگ کامپوزیت رزین در دندان‏های مصنوعی را در کامپوزیت‏های دارای فیلر Pre-polymerized  مشاهده کردند. در مورد کامپوزیت‏های لایت کیور نیز میزان Conversion تاثیر زیادی بر مقاومت کامپوزیت به تغییر رنگ دارد.(24و23)

محلول‏های کلوئیدال حاوی ذرات نانو در این مطالعه با غلظت اولیه ppm25 تهیه شدند که بسیار بالاتر از غلظت موثر باکتریسیدال و باکتریوستاتیک آنها در برابر باکتری‏های شایع در محیط دهان می‏باشد. بنابراین منطقی به نظر می رسد که تغییر رنگ ایجاد شده توسط آنها در مقایسه با دهان‏شویه‏هایی که با غلظت موثر ذرات نانو ساخته شده باشند، به مراتب بیشتر باشد. پیشنهاد می‏شود که در تحقیقات بعدی اثر رنگ‏زایی دهان‏شویه‏های نانو در غلظت موثر باکتریسیدال و باکتریوستاتیک بررسی شود.

نتیجه گیری

دهان‏شویه‏های نانو با غلظت ppm 25 تغییر رنگی در حد کلرهگزیدین و بیشتر نشان دادند. مسواک زدن تأثیر اندکی در برداشتن رنگ از روی نمونه‏ها داشت.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از حـمایت‏هـای مـالی مـرکـز تـحقیقـات دندانپزشکی و معاونت پ‍ژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد قدردانی می گردد. این مقاله منتج از پایان نامه دوره دکترای عمومی به شماره 2603 دندانپزشکی است که در کتابخانه دانشکده دندانپزشکی مشهد به ثبت رسیده است.

  1. Gorelick L, Geiger AM, Gwinnett AJ. Incidence of white spot formation after bonding and debonding. Am J Orthod 1982; 81(2): 93-8.
  2. Wenns JL, He L, Grondahl K. Periodic subgingival antimicrobial irrigation of periodontal pockets: Clinical observation. J Clin Periodontol 1987; 14(9): 573-80.
  3. Walker MP, Riesd K, Ellis M, Fricke B. Mechanical properties and surface characterization of beta titanium and stainless orthodontic wire following topical fluoride treatment. Angle Orthod 2007; 77(2): 342-8.
  4. Eriksen HM, Nordbö H. Extrinsic discoloration of teeth. J Clin Periodontol 1978; 5: 229-32.
  5. Paknejad M, Jafarzade Ts, Shamloo Am. Comparison of the efficacy of Matrica and 0.2% cholorhexidine mouthwashes in patients with chronic periodontitis. J Islamic Dent Assoc 2006; 18(3): 92-7. (Persian)
  6. Abd EI Rahman Hf, Skaug N, Francis Gw. In vitro antimicrobial effects of crude miswak extract on oral pathogen. Saudi Dent J 2002; 14(1): 26-32.
  7. Haghighati F, Jafari S, Beitollahi J. Comparison of antimicrobial effects of ten Herbal extracts with chlorhexidine on three different oral pathogens: An in vitro study. Hakim Res J 2003; 6(3): 71-6. (Persian)
  8. Haffajee AD, Yaskell T, Sokransky SS. Antimicrobial effectiveness of an herbal mouthrinse compared with an essential oil and a chlorhexidine mouthrinse. J Am Dent Assoc 2008; 139(5): 606-17.
  9. Fallahzade H, Moeintaghavi A, Foruzanmehr M. Clinical comparison of persica and chlorhexidine mouthrinse using meta-analysis technique. J Islamic Dent Assoc 2006; 18(1): 62-72. (Persian)
  10. Ahrari F, Eslami N, Rajabi O, Ghazvini K, Barati S. The antimicrobial sensitivity of Streptococcus mutans and Streptococcus sangius to colloidal solutions of different nanoparticles applied as mouthwashes. Dent Res J (Isfahan) 2015; 12(1): 44-9.
  11. Torkzaban P, Zarandi A, Khatami M, Jafari F. Effects of sodium perborate mouthwash containing chlorhexidine on gingivitis, plaque and teeth staining. Journal of Hamadan University of Medical Sciences 2011; 18(3): 12-6.
  12. Celik C, Yuzugullu B, Erkut S, Yamanel K. Effects of mouth rinses on color stability of resin composites. Eur J Dent 2008; 2(4): 247-53.
  13. Rahmani ME, Radvar M, Parisay I. Effects of combined use of Hydrogen peroxide and chlorhexidine mouthrinses on gingivitis, plaque and tooth staining. J Mash Dent 2006; 29(3,4): 199-208.
  14. Ertas E, Guler AU, Yucel AC, Koprulu H, Guler E. Color stability of resin composites after immersion in different drinks. Dent Mater J 2006; 25(2): 371-6.
  15. Guler AU, Yilmaz F, Kulunk T, Guler E, Kurt S. Effects of different drinks on stainability of resin composite provisional restorative materials. J Prosthet Dent 2005; 94(2): 118-24.
  16. Omata Y, Uno S, Nakaoki Y, Tanaka T, Sano H, Yoshida S, Sidhu SK. Staining of hybrid composites with coffee, oolong tea, or red wine. Dent Mater J 2006: 25(1): 125-31.
  17. Abu-Bakr N, Han L, Okamoto A, Iwaku M. Color stability of compomer after immersion in various media. J Esthet Dent 2000; 12(5): 258-63.
  18. Yannikakis SA, Zisiss AJ, Polyzois GL, Karoni C. Color stability of provisional resin restorative materials. J Prosthed Dent 1998; 80(5): 533-9.
  19. Liena C, Lozano E, Amengual J, Forner L. Reliability of two color selection device in matching and measuring tooth color. J Contemp Dent Pract 2011; 12(1): 19-23.
  20. Janda R, Roulet JF, Kaminsky M, Steffin G, Latta M. Color stability of resin matrix restorative materials as a function of the method of light activation. Eur J Oral Sci 2004; 112: 280-5.
  21. Imamura S, Takahashi H, Hayakawa I, Loyaga-Rendon PG, Minakuchi S. Effect of fillertype and polishing on the discoloration of composite resin artificial teeth. Dental Materials Journal 2008; 27(6): 802-8.
  22. Türkün, Türkün M. Effect of bleaching and repolishing procedures on coffee and tea stain removal from three anterior composite veneering materials. J Esthet Restor Dent 2004; 16: 290-301.
  23. Stober T, Gilde H, Lenz P. Color stability of highly filled composite resin materials for facings. Dental Mater 2001; 17: 87-94.
  24. Um CM, Ruyter IE. Staining of resin-based veneering materials with coffee and tea. Quintessence Int 1991; 22: 377- 86.