هم خوانی سن تقویمی و مورفولوژی مهره های گردنی در رادیوگرافی لترال سفالومتری در جمعیتی از ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار رادیولوژی دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، ایران

2 دندانپزشک

3 دانشیار رادیولوژی دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، ایران

4 استادیار ارتودنسی، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، ایران

5 استادیار گروه آمار حیاتی، گروه پزشکی اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، ایران

چکیده

مقدمه: در برنامه‏ریزی درمانی برای بیماران ارتودنسی از مورفولوژی مهره‏های گردنی برای بررسی بلوغ اسکلتی استفاده می‏شود. هدف این مطالعه بررسی رابطه سن تقویمی و مراحل بلوغ مهره‏های گردنی بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 320 لترال سفالوگرام افراد در محدوده سنی 15-7 سال (160 پسر و 160 دختر) در شهر بابل مورد بررسی قرار گرفتند. افراد به 8 گروه سنی تقسیم شدند. از روش تغییریافته Baccetti برای بلوغ مهره‏های گردنی (CVM) استفاده شد. ارزیابی شامل بررسی چشمی ویژگی‏های مورفولوژیکی سه مهره گردنی (مهره‏های دوم، سوم و چهارم گردن) بود. آنالیز داده‏ها با استفاده از نرم افزار SPSS با ویرایش 20 انجام شد. (05/0P≤) معنی‏دار تلقی گردید.
یافته ‏ها: ضریب همبستگی اسپیرمن بین سن تقویمی و مراحل بلوغ مهره‏های گردنی در کل نمونه‏ها 841/0 (001/0P<)، در پسرها 839/0 (001/0P<)، در دخترها 873/0 (001/0P<) بود. نسبت درستنمایی مثبت برای تعیین مراحل بلوغ مهره‏های گردنی در کلیه گروه‏های سنی، به جز گروه سنی 8-7 سال (در پسرها و دخترها) و گروه سنی 10-8 و 15-14 سال در دخترها، پایین بود.
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد در جمعیت، مورد مطالعه روش CVM، در تعیین زمان شروع بلوغ قابل اعتماد است و علی‏رغم وجود ضریب همبستگی بالای بین سن تقویمی و مراحل بلوغ مهره‏های گردنی، پایین بودن نسبت درست‏نمایی مثبت در بیشتر گروه‏های سنی، بیانگر این مسئله است که سن تقویمی نشانگر ضعیفی برای تعیین مراحل بلوغ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Agreement of Chronological Age and Cervical Vertebrae Morphology in Lateral Cephalogram in a Selected Iranian Population

نویسندگان [English]

  • Farida Abesi 1
  • SeyedehSetareh Fattahi 2
  • Sina Haghanifar 3
  • Ehsan Moudi 1
  • Valiollah Arash 4
  • Soraya Khafri 5
1 DDS.MSc., Assistant Professor of Oral & Maxillofacial Radiology, Dental Materials Research Center, School of Dentistry, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
2 DDS. Dentist
3 DDS.MSc., Associate Professor of Oral & Maxillofacial Radiology, Dental Materials Research Center, School of Dentistry, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
4 DDS.MSc., Assistant Professor of Orthodontics, Dental Materials Research Center, School of Dentistry, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
5 PHD., Assistant Professor, Dept of Biostatistics, Social of Medicine, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
چکیده [English]

Introduction: Cervical vertebrae morphology is used in planning orthodontic patients’ treatment for assessing skeletal maturation. The aim of this study was to investigate the relationship between chronological age and Cervical Vertebral Maturation (CVM) stages.
Materials & Methods: In this descriptive-analytical study, 320 lateral cephalograms over an age range of 7-15 years (160 boys and 160 girls) were investigated in the city of Babol, Iran. The subjects were divided into eight age groups. The Baccetti modified version of CVM method was used for the assessment. The assessment consisted of visual analysis of morphological characteristics of the three cervical vertebrae (C2, C3, C4). Data analysis was done using SPSS (version 20) software. P≤0.05 was considered significant.
Results: The spearman correlation coefficient between chronological age and cervical vertebral maturation stages was 0.841 (P<0.001) in total sample size, 0.839 (P<0.001) in boys and 0.873 (P<0.001) in girls. The positive likelihood ratio for detecting cervical vertebral stages was low in all age groups; except for age range of 7-8 in boys and girls, and age ranges of 8-10 and 14-15 in the girls.
Conclusions: The results of this study demonstrated that the CVM method is reliable for the determination of onset of puberty and despite the high correlation coefficient between chronological age and cervical vertebral maturation stages, the low positive likelihood ratio in most age groups results that the chronological age is a poor indicator for detecting maturation stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cervical vertebrae
  • cephalometry
  • Digital Radiography

اصل مقاله

مقدمه

زمان مناسب برای شروع درمان، یکی از جنبه‏های حیاتی برنامه درمانی در ارتوپدی دندانی صورتی است.(1) دوره رشد قبل از بلوغ، بهترین زمان برای شروع درمان‏های ارتوپدی مال‏اکلوژن‏های اسکلتال است، زیرا یک فاز مطلوب برای تغییرات کرانیوفاسیال است. به هر حال زمان مطلوب برای ارتوپدی دندانی اسکلتی به تشخیص دوره رشد سریع یا شدیدی که می‏تواند به طور معنی‏داری به تصحیح دیسکرپانسی اسکلتی در یک بیمار نسبت داده شود، مربوط است.(2)

طی رشد، هر استخوان دچار یک سری تغییرات می‏شود و ترتیب تغییرات برای یک استخوان معین در هر فردی نسبتاً ثابت است، اما زمان تغییرات از یک فرد به فرد دیگر طبق ساعت بیولوژیک آن فرد، متفاوت است.(2)

تنوع قابل توجه رشد، میان افرادی که سن تقویمی یکسانی دارند، منجر به شکل گیری نظریه ارزیابی بلوغ بیولوژیکی یا فیزیولوژیکی گردید.(3) نشانگرهای بیولوژیکی متعددی برای ارزیابی بلوغ بیولوژیکی فردی پیشنهاد شده‏اند.(3) ویژگی‏های بلوغ جنسی، سن کرونولوژیک (تقویمی)، بلوغ دندانی، قد، وزن و رشد اسکلتی، شاخص‏های بلوغی معمول هستند که برای تشخیص مراحل رشد، استفاده می‏شوند.(4)

رادیوگرافی مچ دست (Hand-wrist) یکی از معروف‏ترین نشانگرهای بیولوژیک بوده که توسط ارتودنتیست‏ها برای ارزیابی رشد اسکلتال استفاده می‏شود.(3) به هر حال، در مورد اکسپوژر اضافی اشعه رادیوگرافی مچ دست، نگرانی وجود دارد.(5)

اخیراً ارزیابی بلوغ اسکلتال با استفاده از مهره‏های گردنی محبوبیت روزافزونی پیدا کرده است، زیرا مزیت آن حذف اکسپوژر اضافی اشعه(7-4) است و مهره‏های گردنی در فیلم‏های لترال سفالومتری که به طور معمول در ارتودنسی استفاده می‏شوند، نشان داده می‏شوند.(3) رابطه بین بلوغ اسکلتی تعیین شده با استفاده از مهره‏های گردنی و رادیوگرافی مچ دست، قبلاً در جمعیت‏های گوناگونی گزارش شده است.(10-3) مطالعات بسیاری اعتبار ارزیابی بلوغ اسکلتی با استفاده از مهره‏های گردنی به جای استخوان‏های دست و مچ را تأیید کرده‏اند.(9-3) به هر حال، این روش در تعیین بلوغ و رشد در دوره‏های فاصله‏دار از جهش رشدی، حساسیت ندارد.(5)

روابطی بین بلوغ مهره‏های گردنی با جهش رشدی در مندیبل گزارش شده است.(12و11و5) به طور متوسط، جهش رشد در فک‏ها، تقریباً همزمان با جهش رشد قد اتفاق می‏افتد ولی باید در نظر داشت که تفاوت‏های فردی قابل توجهی وجود دارد.(13) در تعدادی از مطالعات رابطه سن تقویمی و تغییرات در مورفولوژی مهره‏های گردنی بررسی شده است.(8و6-4و2و1)

کودکان با سن تقویمی یکسان، به یک میزان رشد نمی‏کنند. بنابراین سن تقویمی یک پایه غیرقابل اعتماد برای ارزیابی پتانسیل رشدی در برنامه درمانی ارتودنسی کودک است.(8) بسیاری از مطالعات نشان داده‏اند که سن تقویمی یک شاخص قابل اعتماد برای ارزیابی وضعیت بلوغ یک کودک نیست.(6و5و2و1) سن اسکلتی دقیق‏تر و از نظر کلینیکی مفیدتر از سن تقویمی است.(4)

وقتی سن فیزیولوژیک به جای سن تقویمی استفاده می‏شود، پیش‏بینی پتانسیل رشد بیمار، اختصاصی‏تر می‏شود. پیش‏بینی رشد به وسیله ارزیابی پیشرفت بلوغ، با کاهش قابل توجه تنوعات فیزیولوژیک زیاد میان کودکان با سن تقویمی یکسان، می‏تواند نسبت به استفاده از سن تقویمی، دقت پیش‏بینی را به طور چشم گیری افزایش دهد.(2)

هدف از مطالعه حاضر، بررسی رابطه سن تقویمی و بلوغ مهره‏های گردنی در جمعیتی از پسران و دختران ایرانی می‏باشد.

 

مواد و روش‏ها

این مطالعه توصیفی-تحلیلی، بر روی 320 لترال سفالوگرام افراد در محدوده سنی 15-7 سال (160 پسر و 160 دختر) در شهر بابل انجام شد. معیار ورود به مطالعه، وجود رادیوگرافی لترال سفالومتری با کیفیت مناسب بود. در صورت کیفیت نامناسب رادیوگرافی، تاریخچه پزشکی یا جراحی مؤثر بر تکامل اسکلت، فک یا دندان، نمونه از مطالعه حذف می‏شد. بیماران به 8 گروه سنی با محدوده یک سال، تقسیم شدند که در هر گروه سنی 20 پسر و 20 دختر حضور داشتند.

تمام رادیوگرافی‏ها در شرایط یکسان و به طور همزمان توسط سه متخصص رادیولوژی دهان، فک و صورت، بدون اطلاع از سن و جنسیت بیمار، بررسی شدند و یک نظر واحد به عنوان نظر نهایی اعلام گردید. تصاویر دیجیتال اصلی در اتاق کاملاً تاریک بر روی صفحه نمایشگر 17 اینچ (Samsung syn master DFX 1793)، بدون محدودیت زمانی به نمایش گذاشته شدند و مهره‏های گردنی به روش چشمی مورد بررسی قرار گرفتند.

مراحل بلوغ اسکلتال از روی رادیوگرافی لترال سفالومتری بر اساس روش CVM (Cervical Vertebral Maturation)Baccetti(12) تعیین و از مورفولوژی تنه مهره‏های گردنی دوم، سوم و چهارم استفاده شد. این روش مبتنی بر تغییرات آناتومیک سه مهره گردنی (C2,C3,C4) است و بر اساس تغییرات زیر شامل 6 مرحله می‏باشد:

  1. 1.          وجود یا عدم وجود تقعر در بوردر تحتانی C2، C3 و C4
  2. 2.          تفاوت در شکل بدنه مهره‏های گردنی که به ترتیب شامل ذوزنقه، مستطیل افقی، مربع و مستطیل عمودی است.

مراحل این روش به شرح زیر است: (CS=Cervical Stage)

  • ·            CS1: بوردر تحتانی هر سه مهره گردنی (C2,C3,C4) صاف است. بدنه C3 و C4 به شکل ذوزنقه است. (بوردر فوقانی بدنه، از خلف به قدام Tapered است.) جهش رشدی مندیبل به طور متوسط دو سال بعد از این مرحله اتفاق می‏افتد.
  • ·            CS2: در بوردر تحتانی C2 تقعر وجود دارد. بدنه C3 و C4 همچنان ذوزنقه‏ای شکل است. جهش رشدی مندیبل به طور متوسط یک سال بعد از این مرحله رخ می‏دهد.
  • ·            CS3: تقعر در بوردر تحتانی C2 و C3 وجود دارد. بدنه C3 و C4 می‏تواند به شکل ذوزنقه یا مستطیل افقی باشد. جهش رشدی مندیبل در طی همان سال وقوع این مرحله رخ می‏دهد.
  • ·            CS4: تقعر در بوردر تحتانی C2 و C3 و C4 وجود دارد. بدنه C3 و C4 به شکل مستطیل افقی است. جهش رشدی مندیبل بین یک تا دو سال قبل از این مرحله اتفاق افتاده است.
  • ·            CS5: تقعر در بوردر تحتانی C2 و C3 و C4 همچنان وجود دارد. حداقل بدنه یکی از C3 و C4 مربع شکل است. بدنه مهره‏های گردنی دیگر، اگر مربع شکل نباشند، همچنان مستطیل افقی هستند. جهش رشدی مندیبل حداقل یک سال قبل از این مرحله پایان یافته است.
  • ·            CS6: تقعر در بوردر تحتانی C2 و C3 و C4 همچنان مشهود است. حداقل بدنه یکی از C3 و C4 به شکل مستطیل عمودی است. بدنه سایر مهره‏های گردنی، اگر به شکل مستطیل عمودی نباشند، مربع شکل هستند. جهش رشدی مندیبل حداقل دو سال قبل از این مرحله پایان یافته است.(12)

همچنین برای افرادی که در مرحله CS3 (مرحله آغاز جهش رشد اسکلتی) بودند، وجود یا عدم وجود علائم بلوغ(13) نیز در پرسشنامه درج گردید.

داده‏ها پس از ورود به نرم افزار SPSS با ویرایش 20 با استفاده از آزمون‏های Spearman correlation، t-test و Chi-Square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. هدف این مطالعه بررسی حساسیت و ویژگی سن‏های تقویمی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی است، لذا مراحل بلوغ مهره‏های گردنی به عنوان معیار طلایی منظور گردیده و حساسیت و ویژگی هر کدام از رده‏های سنی محاسبه گردید. 05/0≥P معنی‏دار در نظر گرفته شد.

یافته‏ ها

محاسبه فراوانی و درصد فراوانی هر یک از مراحل بلوغ مهره‏های گردنی نشان داد که در پسران CS1 و CS2 (هر کدام 8/33 درصد)، در دخترانCS1 (3/31 درصد) و در کل CS1 (5/32 درصد) بیش‏ترین درصد فراوانی را داشتند. CS6 در هر دو جنس (پسران 3/1 درصد و دختران 1/8 درصد) و نیز در کل (7/4 درصد) کم‏ترین درصد فراوانی را داشت.

فراوانی مراحل بلوغ مهره‏های گردنی در هر گروه سنی، در جدول 1 به تفکیک پسران و دختران نشان داده شده است.


جدول 1 : فراوانی مراحل بلوغ مهره‏های گردنی در هر گروه سنی به تفکیک پسران و دختران و به طور کلی

گروه‏های سنی

(سال)

مراحل بلوغ مهره‏های گردنی

CS1

CS2

CS3

CS4

CS5

CS6

پسر

دختر

کل

پسر

دختر

کل

پسر

دختر

کل

پسر

دختر

کل

پسر

دختر

کل

پسر

دختر

کل

8-7

20

(0/100)

20

(0/100)

40

(0/100)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

9-8

13

(0/65)

15

(0/75)

28

(0/70)

7

(0/35)

5

(0/25)

12

(0/30)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

10-9

12

(0/60)

5

(0/25)

17

(5/42)

8

(0/40)

13

(0/65)

21

(5/52)

0

(0/0)

2

(0/10)

2

(0/5)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

11-10

6

(0/30)

8

(0/40)

14

(0/35)

13

(0/65)

4

(0/20)

17

(5/42)

1

(0/5)

7

(0/35)

8

(0/20)

0

(0/0)

1

(0/5)

1

(0/5/2)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

12-11

0

(0/0)

2

(0/10)

2

(0/5)

15

(0/75)

8

(0/40)

23

(5/57)

5

(0/25)

4

(0/20)

9

(5/22)

0

(0/0)

4

(0/20)

4

(0/10)

0

(0/0)

2

(0/10)

2

(0/5)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

13-12

2

(0/10)

0

(0/0)

2

(0/5)

8

(0/40)

1

(0/5)

9

(5/22)

8

(0/40)

5

(0/25)

13

(5/32)

2

(0/10)

7

(0/35)

9

(5/22)

0

(0/0)

7

(0/35)

7

(5/17)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

14-13

1

(0/5)

0

(0/0)

1

(0/5/2)

3

(0/15)

0

(0/0)

3

(5/7)

6

(0/30)

0

(0/0)

6

(0/15)

9

(0/45)

5

(0/25)

14

(0/35)

1

(0/5)

10

(0/50)

11

(5/27)

0

(0/0)

5

(0/25)

5

(5/12)

15-14

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

0

(0/0)

2

(0/10)

0

(0/0)

2

(0/5)

9

(0/45)

6

(0/30)

15

(5/37)

7

(0/35)

6

(0/30)

13

(5/32)

2

(0/10)

8

(0/40)

10

(0/25)

 

 

ضریب همبستگی (Spearman correlation coefficient) بین سن تقویمی و مراحل بلوغ مهره‏های گردنی، به طور کلی 841/0 (001/0P<)، برای پسران 839/0 (001/0P<) و بـرای دختران 873/0 (001/0P<) محاسبه شد.        

از میان پسران متعلق به مرحله CS3، 20 نفر (9/90 درصد) علائم اولیه بلوغ را داشتند و 2 نفر بدون علامت بودند. همچنین 17 نفر (4/94 درصد) از دختران متعلق به مرحله CS3 دارای علائم اولیه بلوغ بودند و 1 نفر بدون علامت بود. در همه مراحل بلوغ مهره‏های گردنی، میانگین سن تقویمی پسران از دختران بیش‏تر بود. در CS3 میانگین سن تقویمی پسران، 02/1±64/12سال و میانگین سن تقویمی دختران، 07/1±11/11سال بود. در CS1 تفاوت در میانگین سن تقویمی پسران و دختران معنی‏دار نبود (پسران 37/1±84/8 سال، دختران 22/1±62/8 سال، 05/0<P). در CS2، CS3، CS4 و CS5 میانگین سن تقویمی به طور معنی‏داری در پسران و دختران تفاوت داشت. در CS6 با توجه به محدودیت تعداد پسران (2 نفر)، انجام آزمون امکان پذیر نبود. تفاوت میانگین سن تقویمی پسران و دختران، در مراحل مختلف بلوغ مهره‏های گردنی، در نمودار 1 نشان داده شده است.

 

 پسر

دختر

 

 

مراحل بلوغ مهره‏های گردنی
 

 


نمودار 1 : تفاوت میانگین سن تقویمی پسران و دختران، در مراحل مختلف بلوغ مهره‏های گردنی


 

 

 

 


نتایج تست‏های تشخیصی با محدوده اطمینان (Confidence Interval) 95 درصد (95% CI) در جدول 2 نشان داده شده است. شرایط (Conditions) بر اساس فراوان‏ترین مرحله بلوغ مهره‏های گردنی در هر گروه سنی، تعیین شدند.

در کل، بالاترین Positive Likelihood Ratio (PLR) (17/82) در گروه سنی 8-7 سال برای تشخیص CS1 بود. در سایر گروه‏های سنی، PLR پایین و پایین‏ترین PLR (04/2) در گروه سنی 11-10 سال برای تشخیص CS2 بود.

در پسران، بالاترین PLR (36/38) در گروه سنی 8-7 سال برای تشخیص CS1 بود. در سایر گروه‏های سنی، PLR پایین و پایین‏ترین PLR (31/1) در گروه سنی
13-12 سال برای تشخیص CS2 بود.

در دختران، بالاترین PLR (04/43) در گروه سنی 8-7 سال برای تشخیص CS1 و پایین‏ترین PLR (47/1) در گروه سنی 11-10 سال برای تشخیص CS1 بود.


 

 

 

جدول 2 : تست‏های تشخیصی برای هر گروه سنی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی به طور کلی و به تفکیک پسران و دختران

گروه‏های سنی

(سال)

 

جنسیت

تست‏های تشخیصی

متغیر تشخیصی

حساسیت

 

(فاصله اطمینان 95 درصدی)

ویژگی

 

(فاصله اطمینان 95 درصدی)

ارزش اخباری مثبت

(فاصله اطمینان 95 درصدی)

ارزش اخباری منفی

(فاصله اطمینان 95 درصدی)

نسبت درستنمایی مثبت

(فاصله اطمینان

95 درصدی)

8-7

کل

CS1

(47-28)0/38

(100-99)0/100

(100-93)0/98

(82-72)0/77

(81/589-45/11)17/82

پسر

CS1

(49-23)0/36

(100-97) 0/99

(100-85)0/95

(83-69)0/76

(87/278-28/5)36/38

دختر

CS1

(52-25)0/39

(100-97) 0/99

(100-85)0/95

(85-72)0/79

(55/312-93/5)04/43

9-8

کل

CS1

(35-18)0/27

(97-91)0/94

(84-56)0/70

(78-68)0/73

(14/9-57/2)85/4

پسر

CS1

(35-13)0/24

(98-89)0/93

(86-44)0/65

(78-63)0/71

(60/8-55/1)65/3

دختر

CS1

(43-17)0/30

(99-92)0/95

(94-56)0/75

(82-68)0/75

(16/17-54/2)60/6

10-9

کل

CS2

(34-16)0/25

(95-88)0/92

(68-37)0/53

(82-72)0/77

(40/5-73/1)06/3

پسرها

CS1

(33-11)0/22

(97-87)0/92

(81-39)0/60

(78-62)0/70

(77/6-28/1)94/2

دخترها

CS2

(59-25)0/42

(98-91)0/95

(86-44)0/65

(93-82)0/87

(74/17-37/3)73/7

11-10

کل

CS2

(29-11)0/20

(94-86)0/90

(58-27)0/43

(81-71)0/76

(63/3-15/1)04/2

پسر

CS2

(35-13)0/24

(98-89)0/93

(86-44)0/65

(78-63)0/71

(60/8-55/1)65/3

دختر

CS1

(26-6)0/16

(95-83)0/89

(61-19)0/40

(78-62)0/70

(36/3-64/0)47/1

12-11

کل

CS2

(37-18)0/27

(96-89)0/93

(73-42)0/57

(83-73)0/78

(65/6-10/2)74/3

پسر

CS2

(40-16)0/28

(99-91)0/95

(94-56)0/75

(80-65)0/72

(34/15-26/2)89/5

دختر

CS2

(41-10)0/26

(96-86)0/91

(61-19)0/40

(90-77)0/84

(20/6-24/1) 77/2

13-12

کل

CS3

(47-18)%33

(94-87)0/90

(47-18)0/33

(94-87)0/90

(98/5-90/1) 37/3

پسر

CS2

(24-5)0/15

(95-83)0/89

(61-19)0/40

(75-59)0/67

(01/3-57/0) 31/1

CS3

(56-16)0/36

(96-87)0/91

(61-19)0/40

(95-85)0/90

(06/9-93/1) 18/4

دختر

CS4

(49-12)0/30

(95-86)0/91

(56-14)0/35

(94-83)0/89

(18/7-43/1) 21/3

CS5

(33-7)0/20

(95-84)0/90

(56-14)0/35

(87-73)0/80

(45/4-83/0) 92/1

14-13

کل

CS4

(47-19)0/33

(94-87)0/91

(50-20)0/35

(93-86)0/90

(10/6-97/1)47/3

پسر

CS4

(67-23)0/45

(97-88)0/92

(67-23)0/45

(97-88)0/92

(08/12-72/2)73/5

دختر

CS5

(59-21)0/40

(97-88)0/93

(72-28)0/50

(94-84)0/89

(61/11-51/2)40/5

15-14

کل

CS4

(49-21)0/35

(94-88)0/91

(53-22)0/38

(94-86)0/90

(72/6-22/2) 87/3

پسر

CS4

(67-23)0/45

(97-88)0/92

(67-23)0/45

(97-88)0/92

(08/12-72/2)73/5

دختر

CS6

(88-35)0/62

(96-87)0/92

(61-19)0/40

(100-93)0/96

(06/15-77/3)54/7


 


بحث

در این مطالعه، ضریب همبستگی بالایی بین سن تقویمی و بلوغ اسکلتی، به طور کلی و به طور جداگانه برای پسران و دختران، وجود داشت که در توافق با مطالعه Baidas(2) در عربستان سعودی بود، در حالی که در مطالعه Uysal و همکاران(4) در ترکیه، Alkhal و همکاران(5) در چین و Stiehl و همکاران(8) در آلمان همبستگی نسبتاً پایین‏تری بین سن تقویمی و بلوغ اسکلتی حاصل از مهره‏های گردنی برای پسران و دختران به دست آمد. تفاوت در نتایج مطالعات مختلف، می‏تواند به دلیل تفاوت در نژاد، محیط جغرافیایی، گروه‏های سنی انتخاب شده، حجم نمونه‏ها و چگونگی انتخاب نمونه‏ها باشد.

همبستگی بالای بین سن تقویمی و بلوغ مهره‏های گردنی نشان داد که در این جمعیت با افزایش سن تقویمی، مراحل بلوغ مهره‏های گردنی نیز به طور هماهنگ بالا می‏روند؛ اما تنوع زیاد سن تقویمی در هر مرحله از بلوغ مهره‏های گردنی، نشان داد که سن تقویمی شاخص ضعیفی برای تعیین وضعیت بلوغ است. پراکندگی سن تقویمی در هر مرحله از بلوغ مهره‏های گردنی، در مطالعات Baidas(2) و Alkhal و همکاران(5) نیز گزارش شده است. همچنین مطالعات Baccetti و همکاران(1) در ایتالیا، Uysal و همکاران(4)، Alkhal و همکاران(5)، Baidas(2) نشان داده‏اند که سن تقویمی یک شاخص قابل اعتماد برای ارزیابی وضعیت بلوغ نیست.

میانگین سن تقویمی در هر مرحله از بلوغ مهره‏های گردنی، در پسران بیش‏تر از دختران و این تفاوت در مراحل CS2، CS3، CS4 و CS5 معنی‏دار بود. زمان جهش رشد مندیبل، در درمان‏های ارتودنسی اهمیت ویژه‏ای دارد. به طور متوسط، جهش رشد در فک‏ها، تقریباً همزمان با جهش رشد قد اتفاق می‏افتد ولی باید در نظر داشت که تفاوت‏های فردی قابل توجهی وجود دارد.(13) بنابراین درمان نقص رشد مندیبل در صورت انجام در طول دوره جهش رشد مندیبل، مؤثرتر است. اگر بیمار در CS3 باشد، مطلوب‏ترین زمان برای درمان اصلاحات رشدی است و بیش‏ترین پاسخ به درمان مورد انتظار است. اگر بیمار در CS4 یا مراحل بالاتر باشد، همچنان درمان اصلاحات رشدی را می‏توان انجام داد، اما ممکن است پاسخ به درمان کم باشد. اگر بیمار در CS2 یا مراحل پایین‏تر باشد، باید قد بیمار برای تعیین جهش رشدی دوران بلوغ، در دوره‏های سه ماهه ثبت شود. درمان اصلاحات رشدی باید در نزدیک جهش رشدی شروع شود.(15و14) در بیماران با نقص عرضی ماگزیلا، گسترش ماگزیلا در مراحل قبل از بلوغ تأثیر بیش‏تری دارد.(15) در جلو آوردن ماگزیلا برای اصلاح نقص رشد ماگزیلا، درمان در صورت انجام قبل از جهش رشدی (CS1 و CS2) مؤثر است؛(14) در اصلاح مشکلات عمودی صورت ناشی از نقص راموس مندیبل، با انجام درمان در زمان جهش رشدی مندیبل (CS3)، ارتفاع صورت قابل کنترل است.(15و14)

بررسی ویژگی‏های بلوغ(13) در افرادی که در CS3 بودند، همخوانی زمان بلوغ اسکلتی تعیین شده با روش CVM و زمان شروع بلوغ جسمی و جنسی را در این جمعیت نشان داد و تأییدی بر این مطلب بود که این افراد در آغاز بلوغ هستند. میانگین سن تقویمی در زمان شروع جهش رشدی مندیبل (مرحلهCS3)، در پسران نسبت به دختران به طور معنی‏داری بیش‏تر بود. همان طور که در مطالعات Baccetti و همکاران(1)، Baidas(2)، Murthy و همکاران(16) در هند گزارش شده است در مطالعه حاضر نیز دختران در بلوغ اسکلتی از پسران جلوتر بودند و بلوغ اسکلتی دختران در سن پایین‏تری آغاز می‏شد.

به علت تفاوت در زمان بلوغ اسکلتی، تست‏های تشخیصی در پسران و دختران به طور جداگانه نیز انجام شدند. هدف از انجام تست‏های تشخیصی در این مطالعه، تعیین عملکرد تشخیصی سن تقویمی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی در این جمعیت بود. نسبت درستنمایی مثبت (PLR) بیش‏تر از "1" به این معنی است که یک تست مثبت، احتمال وقوع بیش‏تری در افراد دارای شرایط مورد نظر نسبت به افراد بدون شرایط دارد. به طور کلی برای بیماران دارای نتیجه مثبت، PLR بیش‏تر از 10 به طور چشمگیری احتمال وقوع شرایط را افزایش می‏دهد، در حالی که PLR خیلی پایین (کمتر از 1/0) تقریباً شانس یک فرد برای داشتن شرایط را غیرمحتمل می‏کند.(17) شرایط بر اساس فراوان‏ترین مرحله بلوغ مهره‏های گردنی در گروه‏های سنی مختلف تعیین شدند.

در گروه 8-7 سال، سن تقویمی، عملکرد تشخیصی بسیار قوی در تشخیص CS1، در کل نمونه‏ها داشت؛ در حالی که در سایر گروه‏های سنی، سن تقویمی عملکرد ضعیفی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی داشت.

همچنین هم در پسران و هم در دختران، سن تقویمی در 8-7 سالگی، عملکرد بسیار قوی در تشخیص CS1 داشت، اما در پسران، در سایر گروه‏های سنی، سن تقویمی عملکرد ضعیفی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی داشت. در دختران سن تقویمی، عملکرد تشخیصی نسبتاً قوی در تشخیص CS1 در گروه 9-8 سال، CS2 در گروه 10-9 سال و CS6 در گروه 15-14 سال داشت. همان طور که نتایج نشان می‏دهند، در دختران 100 درصد افراد 9-8 سال و 90 درصد افراد 10-9 سال در مراحل قبل از جهش رشد مندیبل (CS1 و CS2) و 100 درصد افراد 15-14 سال در مراحل بعد از جهش رشد مندیبل (CS4، CS5، CS6) بودند. در سایر گروه‏های سنی در دختران، سن تقویمی عملکرد ضعیفی در تشخیص مراحل بلوغ مهره‏های گردنی داشت. مطالعه حاضر به نوعی در راستای مطالعه Baccetti و همکاران(1) بود؛  آن‏ها نیز نشان دادند سن تقویمی نقش تشخیصی ضعیفی در تعیین زمان شروع جهش رشد اسکلتی در هر دو جنس دارد، با این تفاوت که آن‏ها اظهار نمودند که سن تقویمی 6 ماه±9 سال در پسران، احتمال بالایی برای تطابق با مراحل قبل از جهش رشد اسکلتی و سن تقویمی
6 ماه±14 سال در دختران، احتمال بالایی برای تطابق با مراحل بعد از جهش رشد اسکلتی دارد.

نتیجه گیری

در جمعیت مورد مطالعه، ضریب همبستگی بالایی بین سن تقویمی و بلوغ اسکلتی حاصل از ارزیابی مهره‏های گردنی در هر دو جنس به دست آمد که این میزان در دختران بیش‏تر بود. قرار گرفتن هر سن تقویمی در محدوده وسیعی از مراحل بلوغ مهره‏های گردنی و نتایج تست‏های تشخیصی، حاکی از این بود که سن تقویمی شاخص ضعیفی برای تعیین وضعیت بلوغ است. همچنین، وجود علائم اولیه بلوغ در افراد متعلق به مرحله CS3، دقت و مفید بودن روش CVM را در تعیین زمان شروع بلوغ در این جمعیت نشان داد.

تشکر و قدردانی

این مقاله منتج از پایان نامه دانشجویی سیده ستاره فتاحی به شماره 565 دانشکده دندانپزشکی بابل می‏باشد. همچنین از دانشگاه علوم پزشکی بابل تقدیر و تشکر می‏گردد.

مراجع

  1. Baccetti T, Franchi L, Toffol L, Ghiozzi B, Cozza P. The diagnostic performance of chronological age in the assessment of skeletal maturity. Prog Orthod 2006; 7(2): 176-88.
  2. Baidas L. Correlation between cervical vertebrae morphology and chronological age in Saudi adolescents. King Saud University Journal of Dental Sciences 2012; 3(1): 21-6.
  3. Lai EH, Liu JP, Chang JZ, Tsai SJ, Yao CC, Chen MH, et al. Radiographic assessment of skeletal maturationstages for orthodontic patients: Hand-wristbones or cervical vertebrae?. J Formos Med Assoc 2008; 107(4): 316-25.
  4. Uysal T, Ramoglu SI, Basciftci FA, Sari Z. Chronological age and skeletal maturation of the cervical vertebrae and hand wrist: Is there a relationship? Am J Orthod Dentofacial Orthop 2006; 130(5): 622-8.
  5. Alkhal HA, Wong RWK, Rabie ABM. Correlation between chronological age, cervical vertebral maturation and Fishman's skeletalmaturity indicators in southern Chinese. Angle Orthod 2008; 78(4): 591-6.
  6. Kiran S, Sharma VP, Tandon P. Correlative and comparative study of Fishman's skeletal maturity indicators with CVMI and chronological age in lucknow population. Eur J General Dent 2012; 1(3): 161-5.
  7. Mahajan S. Evaluation of skeletal maturation by comparing the hand wrist radiograph and cervical vertebrae as seen in lateral cephalogram. Indian J Dent Res 2011; 22(2): 309-16.
  8. Stiehl J, Müller B, Dibbets J. The development of the cervical vertebrae as an indicator of skeletal maturity: Comparison with the classic method of hand-wrist radiograph. J OrofacOrthop 2009; 70(4): 327-35.
  9. Rasool G, Bashir U, Kundi IU. Comparative evaluation between cervical vertebrae and hand-wrist maturation for assessment of skeletal maturity of orthodontic patients. Pakistan Oral Dent J 2010; 30(1): 85-95.
  10. Flores MC, Burgess CA, Champney M, Jensen RJ, Pitcher MR, Major PW. Correlation of skeletal maturational stages determined by cervical vertebrae and hand-wrist evaluations. Angle Orthod 2006; 76 (1): 1-5.
  11. Baccetti T, Franchi L, McNamara JA. An improved version of the cervical vertebral maturation (CVM) method for the assessment of mandibular growth. Angle Orthod 2002; 72 (4): 316-23.
  12. Baccetti T, Franchi L, McNamara JA. The cervical vertebralmaturation (CVM) method for the assessment of optimal treatmenttiming in dentofacial orthopedics. Semin Orthod 2005; 11 (3): 119-29.
  13. Proffit WR, Fields HW, Sarver DM. Contemporary Orthodontics. 5th ed. St. Louis: Mosby Co; 2013. P. 93-96,160.
  14. Alkhal HA, Wong RWK, Rabie ABM. Elimination of hand-wrist radiographs for maturity assessment in children needing orthodontic therapy. Skeletal radiol 2008; 37(3): 195-200.
  15. Wong RWK,Alkhal HA, Rabie ABM. Use of cervical vertebral maturation to determine skeletal age. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2009; 136(4): 484.
  16. Murthy KK, Srinivas CN, Lakshmi V, Kumar CV, Krishnaveni M. Assessment of skeletal and dental maturity levels for a given chronological age among Indian children. J Contemp Dent Pract 2012; 13(3): 310-5.
  17. Akobeng AK. Understanding diagnostic tests 2: Likelihood ratios, pre- and post-test probabilities and their use in clinical practice. Acta Paediatr 2007; 96(4): 487-91.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 آبان 1393
  • تاریخ پذیرش: 28 آبان 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار