بررسی روش پیشگویی آسان برای تعیین دیسکرپانسی بولتون قدامی و کلی در یک جمعیت جنوب ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ارتودانتیکس، مرکز تحقیقات ارتدنسی، دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

2 دانشیار گروه ارتودانتیکس، مرکز تحقیقات ارتدنسی، دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

3 دستیار تخصصی گروه پریودانتیکس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

4 دستیار تخصصی گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران

چکیده

مقدمه: آنالیز بولتون به عنوان نشانه خوبی از دیسکرپانسی‌های سایز دندانی حائز اهمیت می‌باشد اما تفاوت‌های نژادی باید در نسبت‌های به دست آمده مورد توجه قرار گیرد. هدف از این مطالعه تعیین نسبت‌های دندانی در جنسیت‌ها و مال‌اکلوژن‌های مختلف در جمعیت ایرانی و مقایسه این نسبت‌ها با نسبت‌های پیشنهادی بولتون بود. همچنین در این مطالعه بهترین پیشگویی‌کننده دیسکرپانسی‌های قدامی و کلی در جمعیت ایرانی را تعیین نمودیم.
مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی بر روی 715 کست‌ مطالعه قبل از درمان (526 زن و 189 مرد) بیماران مراجعه کننده به بخش ارتدنسی دانشکده دندانپزشکی شیراز و مطب خصوصی ارتدنتیست‌ها صورت گرفت. نمونه‌ها بر اساس طبقه بندی انگل به 3 گروه کلاس I، کلاس II و کلاس III تقسیم گردید. بزرگترین عرض مزیودیستالی تمامی دندان ها با کولیس دیجیتال با دقت mm 01/0 اندازه‌گیری گردید. میزان نسبت قدامی و کلی محاسبه شده و سپس تمامی داده‌ها توسط نرم افزار SPSS و تست‌های آماری Pearson Correlation، independent
t-test و Kruskal-Wallis test مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: میزان نسبت قدامی(۷4/78%) و میزان نسبت کلی (94/91%) در جمعیت جنوب ایران اختلاف معنی‌داری را در هر دو جنس زن و مرد و همچنین در هر 3 گروه مال‏اکلوژن انگل نشان ندادند. با توجه به نتایج بدست آمده ضریب همبستگی تقسیم عرض دندان لترال پایین به بالا، با دیسکرپانسی قدامی برابر با 544/0 و ضریب همبستگی تقسیم عرض دندان سانترال پایین به بالا، با دیسکرپانسی قدامی برابر با 536/0 بود. همچنین ضریب همبستگی تقسیم عرض دندان پرمولار اول پایین به بالا، با دیسکرپانسی کلی برابر با 440/0 و ضریب همبستگی تقسیم عرض دندان پرمولار دوم پایین به بالا، با دیسکرپانسی کلی برابر با 407/0 بود.
نتیجه‌گیری: میزان نسبت قدامی در جمعیت مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری با نسبت پیشنهادی بولتون دارد و میزان نسبت کلی در جمعیت مطالعه حاضر اختلاف معنی‌داری با نسبت پیشنهادی بولتون نشان نمی‌دهد. در جمعیت ایرانی بهترین پیشگویی کننده دیسکرپانسی قدامی دندان لترال و بهترین پیشگویی کننده دیسکرپانسی کلی، دندان پرمولار اول می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Simple Method to Predict the Anterior and Overall Bolton Discrepancy in a South Iranian Population

نویسندگان [English]

  • SeidMohammadMehdi Roeinpeikar 1
  • Parisa Salehi 2
  • Zahra Emami 3
  • Maryam Davari 4
  • Hooman ZarifNajafi 1
1 Assistant Professor, Dept of Orthodontics, Orthodontic Research Center, Dental School, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
2 Associate Professor, Dept of Orthodontics, Orthodontic Research Center, Dental School, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
3 Postgraduate Student, Dept of Periodontics, Dental School, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
4 Postgraduate Student, Dept of Prosthodontics, Dental School, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction: Bolton analysis is a good indicator to evaluate tooth size discrepancies but the ethnic variation of these values should be considered. Thus, the aim of this study was to determine the tooth ratios in different sexes and malocclusion groups in Iranian population and to compare these ratios with the data from the Bolton study. Also the best predictors of anterior and overall Bolton discrepancies were determined in this study.
Materials & Methods: In this cross-sectional study, a total of 715 dental casts (526 female, 189 male) were recruited from department of orthodontics of Shiraz dental school and private offices of orthodontists. The samples were divided into three groups based on Angle’s Malocclusion groups. Then the greatest mesiodistal widths of all teeth were measured with digital caliper with accuracy of 0.01 mm and the anterior and overall ratios were calculated. Finally, the data were analyzed by Pearson Correlation, independent t-test and Kruskal-Wallis test, through SPSS software.
Results: The anterior ratio (78.74%) and the overall ratio (91.94%) showed no statistically significant differences according to sex and malocclusion groups in south Iranian population. The results revealed that the correlation coefficient of lateral ratio with anterior Bolton discrepancy was 0.544 and central ratio with anterior Bolton discrepancy was 0.536. Also the correlation coefficient of first premolar ratio with overall Bolton discrepancy was 0.440 and the second premolar ratio with overall Bolton discrepancy was 0.407.
Conclusion: The anterior ratio for the whole population was statistically different from Bolton’s, but no statistically significant difference was found for the overall ratio. In Iranian population, the best predictor of anterior Bolton discrepancy was lateral tooth and the best predictor of overall Bolton discrepancy was first premolar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bolton analysis
  • tooth size discrepancy
  • Iranian Population

اصل مقاله

مقدمه

اهمیت دیسکرپانسی سایز دندان در تشخیص­های ارتودنسی به طور گسترده­ای در مقالات گزارش شده و مورد قبول جامعه ارتودنسی قرار گرفته است. داشتن اکلوژن ایده­آل نیازمند آن است که دندان­های فک بالا و پایین عرض مزیودیستالی هماهنگی داشته باشند. وجود این هماهنگی موجب اکلوژن ایده­آل بین دو فک می‏گردد.(1) از آنجا که اختلالات سایز دندانی از ایجاد اکلوژن ایده‏‏آل جلوگیری می­کند بولتون برای جمعیت قفقازی با ارائه نسبت­هایی وجود دیسکرپانسی سایز دندان‏ها را پیش­بینی می­نماید. بولتون با بررسی افراد با اکلوژن ایده­آل برای نسبت قدامی (اندازه شش دندان قدامی پایین به بالا) عدد 2/77% و برای نسبت کلی (اندازه دندان­های  فک پایین  به  بالا)  عدد 3/91%  را  به

دست آورد.(2)

اما مقالات متعددی تاثیر نژاد و جنسیت را در اندازه دندان­ها و نسبت­های دندانی مورد بررسی قرار دادند.(12-3) در مطالعات متفاوتی اعلام گردید که نسبت­های به دست آمده در زنان و مردان متفاوت می­باشد. مطالعات مختلفی نیز نشان داد که نسبت بولتون تنها در زنان سفیدپوست قابل استفاده بوده و در مردان سفیدپوست و سیاهپوستان و نژادهای دیگر قابل استفاده نمی­باشد.(8)

 Ballard(13) در مطالعه­ای گزارش کرد که نسبت قدامی بدست آمده در جمعیت مورد مطالعه وی 75% می‏باشد. Lavelle(12) نیز در مطالعه خود گزارش کرد که Negroidها نسبت­های قدامی و کلی بزرگتری از Caucasoidها و Mongoloidها دارند و نسبت­ کلی در مردان بزرگتر از زنان است. Claridge و Bowles(15و14) با مطالعه بر روی 30 کست با اکلوژن ایده­آل به این نتیجه رسید که میانگین نسبت قدامی 9/70% و میانگین نسبت خلفی 6/96% می­باشد. Mirzakouchaki و همکاران(10) نیز اعلام کردند که نسبت قدامی و کلی در جمعیت آذری ایرانی تفاوت معنی­داری با نسبت­های پیشنهادی بولتون نشان نمی­دهد و نسبت­های بولتون در جمعیت آذری ایرانی قابل استفاده است.همچنین در مطالعه­ای که توسط صالحی و همکاران(16) در افرادی با اکلوژن نرمال در جمعیت­ ایرانی انجام شد مشاهده گردید که نسبت­های قدامی و کلی ایده­آل در آنها دارای اختلاف معنی­داری با نسبت­های به دست آمده توسط بولتون نبوده است، به عبارتی این نسبت­ها برای مردم ایران نیز قابل تعمیم می‏باشد.

در مطالعاتی نیز تاثیر مال­اکلوژن در نسبت­های دندانی مورد بررسی قرار گرفت.(21-17و10و8و7و1) Nie و Lin(7) در مطالعه خود اعلام داشتند که در جمعیت چینی اختلاف معنی­داری بین گروه­های مختلف مال­اکلوژنی در نسبت‏های قدامی و کلی وجود دارد. همچنین Araujo و Souki(19) نیز اعلام داشتند که میانگین نسبت قدامی در جمعیت برزیلی به طور معنی­داری در بیماران کلاس III بیشتر از کلاس I و کلاس II می­باشد. دکتر فتاحی و همکاران(1) نیز با بررسی جمعیتی از نژاد ایرانی اعلام کردند که نسبت خلفی و کلی در گروه مال­اکلوژن
کلاس III به طور معنی­داری از سایر گروه­های مال­اکلوژنی بزرگتر می­باشد.هرچند Endo و همکاران(21) در مطالعه خود اعلام داشتند که هیچگونه تفاوت معنی­داری در نسبت­های دندانی در گروه­های مختلف مال­اکلوژنی در جمعیت ژاپنی وجود ندارد. از آنجا که براساس مطالعه Pilot انجام شده، تفاوت­هایی با نتایج سایر مطالعات انجام شده در جمعیت ایرانی مشاهده شد بر آن شدیم که در مطالعه­ای با تعداد نمونه­های بیشتر و در مال­اکلوژن­های مختلف وجود دیسکرپانسی سایز دندانی را بررسی نماییم. هدف از این مطالعه بررسی نسبت­های پیشنهادی بولتون در جنسیت­ها و مال­اکلوژن­های مختلف و تعیین بهترین پیشگویی­کننده­های دیسکرپانسی بولتون در جمعیت جنوب ایران می­باشد.

مواد و روش­ها

در این مطالعه مقطعی، تعداد 2000 سفالومتری و کست‌ قبل از درمان بیماران بخش ارتدنسی دانشکده دندانپزشکی شیراز و مطب خصوصی متخصصین ارتدنسی مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت 715 سفالومتری و کست دندانی (189 مرد و 526 زن) که با معیارهای زیر مطابقت داشتند انتخاب گردیدند. نمونه­ها در محدوده سنی 17 تا 27 سال قرار داشته و بر اساس طبقه‌بندی انگل و خصوصیات سفالومتریک به 3 گروه کلاس I با
4-0≈ANB (452 نمونه)، کلاس II با 4ANB> (191 نمونه) و کلاس III با 0 ANB< (72 نمونه) تقسیم شدند. تمامی نمونه‌ها از معیارهای زیر پیروی می‌نمودند:

1. تمامی بیماران ایرانی ‌بودند.

2. تمامی دندان‌های دائمی بجز مولرهای سوم به طور کامل رویش پیدا کرده بودند.

3. کست‌ها از کیفیت خوبی برخوردار بودند.

بیماران با شرایط زیر از نمونه­های مطالعه خارج گردید:

1. بیماران با سابقه درمان ارتدنسی

2. بیماران با آنومالی­های مادرزادی مانند بیماران دارای شکاف کام و فقدان‌ مادرزادی دندان­ها
(Congenital missing).

3. بیماران دارای دندان­های Peg lateral، کشیده شده، بدشکل (Gemination, Fusion)، شکسته، دارای ترمیم و پوسیدگی اینترپروگزیمال عرض مزیودیستالی دندان‌های مولار اول سمت راست تا مولر اول سمت چپ مطابق با روش پیشنهادی Moorees و همکاران(9) با محاسبه بزرگترین فاصله بین 2 نقطه تماس موازی با سطح اکلوزال و عمود بر سطح باکال توسط کولیس دیجیتال با دقت 01/0 اندازه‌گیری ‌شد (تصویر 1).

به منظور مشخص کردن پایایی اندازه‏گیری­ها تعداد 100 کست به صورت تصادفی انتخاب شده و بعد از گذشت 2 هفته توسط همان آزماینده­ مجدداً اندازه‏گیری گردید و با استفاده از Pearson correlation test پایایی بدست ­آمد. از آنجا که ضریب همبستگی بدست آمده در محدوده 87/0 تا 95/0 قرار داشت از اندازه­گیری مجدد سایر نمونه­ها خودداری گردید.

میزان نسبت قدامی و کلی محاسبه گردید و تمامی داده­ها توسط نرم­افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای مقایسه جنسیت­ها و مال­اکلوژن­ها از Independent t-test و Kruskal-Wallis t-test استفاده گردید.

 

 

 

 

تصویر 1 : نمایی از نحوه اندازه­گیری عرض مزیودیستالی دندان­ها مطابق با روش پیشنهادی Moorees و همکاران

 

یافته­ها

نتایج این مطالعه نشان می­دهد که میزان نسبت قدامی در جمعیت مورد مطالعه بدون در نظر گرفتن جنسیت 8/2±۷/78% می­باشد که در مقایسه با نسبت قدامی بولتون (2/77%) بزرگتر است و اختلاف معنی­داری با نسبت پیشنهادی بولتون دارد (001/0=P). میزان Overall ratio در جمعیت جنوب ایران 5/2±9/91% می­باشد که در مقایسه با نسبت کلی بولتون (3/91%) بیشتر می­باشد اما اختلاف معنی­داری با نسبت پیشنهادی بولتون ندارد. میانگین، انحراف معیار، ماگزیمم و مینیمم نسبت اندازه دندان قدامی و کلی (Anterior & overall ratio) در جدول 1 ارائه شده است. این جدول نشان می­دهد که نسبت قدامی بدست آمده برای مردان برابر 6/2±۷۸/۷% و برای زنان برابر9/2±7/78% می­باشد و نسبت کلی بدست آمده برای مردان 4/2±۹۲/۱% و برای زنان 6/2±۹۱/۹% می‏باشد. بر اساس تست آماری t testIndependent نسبت‏های به دست آمده در جمعیت جنوب ایران اختلاف معنی­داری را در هر دو جنس زن و مرد نشان ندادند.

جدول 2 مقایسه نسبت­های قدامی و کلی بولتون را در گروه­های اکلوژنی مختلف نشان می­دهند. نتایج حاکی از آن است که میزان نسبت قدامی و کلی بدست آمده در هر 3 گروه مال‏اکلوژن انگل در مقایسه با نسبت بولتون بزرگتر می­باشد که میزان نسبت قدامی در نمونه­های کلاس I 4/2±7/78%، کلاس II 2/3±5/78% و کلاس III3/3±۷۹/۰% می­باشد و میزان نسبت کلی بدست آمده در نمونه­های کلاس I برابر با 3/2±۹۱/۸% برای نمونه­های کلاس II برابر با 6/2±۹۱/۸% و نمونه­های کلاس III 2/3±9۲/۷% می­باشد. نسبت­های قدامی و کلی برای نمونه­های با اکلوژن کلاس III در مقایسه با هر دو مال‏اکلوژن کلاس I و کلاس II بزرگتر می­باشد. بر اساس تست آماری Kruskal Wallis میزان نسبت قدامی و کلی در هر 3 گروه مال‏اکلوژن انگل تفاوت معنی­داری را نشان ندادند.

نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از آن است که اگر دندان لترال پایین را از دندان لترال بالا کم کرده و عدد به دست آمده را Lateral minus بنامیم، این عدد ضریب همبستگی برابر با 513/0 با نسبت قدامی بولتون دارد (جدول 3).

اما اگر دندان لترال پایین را به لترال بالا تقسیم کرده و نسبت به دست آمده را Lateral ratio بنامیم، این نسبت ضریب همبستگی برابر با ۰/۵۴۴ با نسبت قدامی بولتون دارد. با مقایسه Central ratio با ضریب قدامی، ضریب همبستگی ۰/۵۳۶ و با مقایسه Canine ratio با نسبت قدامی، ضریب همبستگی برابر با 460/0 بدست می­آید و تمامی ضریب همبستگی­های بدست آمده معنی­دار می‏باشد (001/0=P). میزان Lateral ratio بدست آمده برابر با 0/8±۸۷/۵% و Central ratio بدست آمده برابر با6/4±۶۳/۷% و Canine ratio برابر با 4/5±4/87% می­باشد.

همچنین اگر دندان پرمولار دوم پایین را از دندان پرمولار دوم بالا کم کرده و عدد به دست آمده را Second premolar minus بنامیم، این عدد ضریب همبستگی برابر با 399/0 با نسبت کلی بولتون دارد در حالی که ضریب همبستگی برای پرمولار اول برابر با 438/0 می­باشد و ضریب همبستگی­های بدست آمده معنی­دار می­باشد (001/0=P) (جدول 3).

 میزان First premolar ratio بدست آمده برابر با 1/6±۱۰۱/۸% و Second premolar ratio برابر با 8/8±1/106% می­باشد. نسبت دندان پرمولر دوم
(Second premolar ratio) در مقایسه با نسبت بولتون کلی ضریب همبستگی برابر با 407/0 را نشان می­دهد در صورتی که نسبت دندان پرمولر اول ضریب همبستگی ۰/۴۴۰ را نشان می­دهد.


 

 

 

 

 

جدول 1 : میانگین،انحراف معیار، ماکزیمم و مینیمم نسبت­های بولتون در دو جنس مذکر و مونث

 

نسبت قدامی

نسبت کلی

کل

مذکر

مونث

کل

مذکر

مونث

میانگین

24/78

79/78

71/78

94/91

10/92

90/91

انحراف معیار

89/2

65/2

94/2

59/2

45/2

62/2

ماگزیمم

89

89

89

103

103

100

مینیمم

70

71

70

83

87

83

P-value

 

416/0

 

572/0

 

 

جدول 2 : میانگین،انحراف معیار، ماکزیمم و مینیمم نسبت­های بولتون در 3 گروه مال­اکلوژنی انگل

 

نسبت قدامی

نسبت کلی

 

کلاس I

کلاس II

کلاس III

کلاس I

کلاس II

کلاس III

میانگین

72/78

59/78

01/79

89/91

80/91

78/92

انحراف معیار

48/2

21/3

31/3

32/2

65/2

26/3

ماگزیمم

73

70

72

87

83

86

مینیمم

85

89

89

99

100

103

P-value

932/0

234/0

 

جدول 3 : میانگین،انحراف معیار،ماکزیمم و مینیمم و همبستگی نسبت­های بدست آمده در دندان­های مختلف

 

میانگین

انحراف معیار

مینیمم

ماکزیمم

ضریب همبستگی با نسبت قدامی

ضریب همبستگی با نسبت کلی

 

P-value

 

Central ratio

۶۳/۷۳

69/4

۵۲

۹۰

536/0

-

000/0

Lateral ratio

۸۷/۵۸

08/8

۶۳

۱۱۶

544/0

-

000/0

Canine ratio

46/87

45/5

74

108

460/0

-

000/0

First premolar ratio

۱۰۱/۸۸

14/6

۸۶

۱۲۸

-

440/0

000/0

Second premolar ratio

18/۱۰۶

81/8

۶۷

۱۶۶

-

407/0

000/0

 

 


بحث

نسبت قدامی در جمعیت مطالعه حاضر بدون در نظر گرفتن نوع مال‏اکلوژن و جنسیت 74/78% و نسبت کلی برابر با 94/91% می­باشد. در مقایسه با نسبت­های پیشنهادی بولتون(2)، نسبت قدامی و کلی بدست آمده در نمونه حاضر بزرگتر می­باشد. نسبت قدامی بدست آمده اختلاف معنی­داری را با نسبت پیشنهادی بولتون نشان می‏دهد اما در نسبت کلی این اختلاف مشاهده نگردید. در مطالعه­ فتاحی و همکاران(1) که در سال 2006 بر روی 200 نمونه با مال­اکلوژن­های کلاس I، II و III انجام گردید میزان نسبت قدامی بدست آمده برابر با 01/79% و نسبت کلی 68/91% می­باشد که نسبت قدامی، مقادیر بالاتری را در مقایسه با مطالعه حاضر نشان می­دهند در صورتی که نسبت کلی بدست آمده در مطالعه حاضر از نسبت بدست آمده در مطالعه فتاحی و همکاران بیشتر است. در مطالعه فتاحی و همکاران نیز نسبت قدامی بدست آمده با نسبت پیشنهادی بولتون اختلاف معنی­داری را نشان می­دهد اما در نسبت کلی اختلافی مشاهده نگردید. این تفاوت­ها در مطالعات مختلف به دلیل تفاوت در تعداد نمونه­ها و دقت و تکنیک اندازه­گیری می­باشد.

در مطالعه­ای که توسط میرزاکوچکی و همکاران(10) در سال 2007 بر روی 50 نمونه با اکلوژن نرمال از جمعیت آذری-ایرانی انجام شده است میزان نسبت قدامی برابر 78 و نسبت کلی برابر 92 می­باشد که این تفاوت ممکن است مربوط به وجود مال­اکلوژن و تعداد نمونه در بیماران مطالعه حاضر باشد.

بزرگتر بودن نسبت قدامی در جمعیت مطالعه حاضر در مقایسه با نسبت پیشنهادی بولتون بیانگر بزرگتر بودن عرض مزیودیستالی دندان‏های قدامی فک پایین نسبت به عرض دندان­های قدامی فک بالا می­باشد که البته می­توان بزرگتر بودن نسبت قدامی را به وجود مال­اکلوژن در جمعیت مطالعه حاضر و جمعیت مورد مطالعه (از نظر نژادی) نیز نسبت داد. بزرگتر بودن نسبت قدامی را می‏توان توجیه مناسبی برای Strip نمودن دندان­های فک پایین و یا نیاز به Build up دندان­های قدامی بالا، به خصوص دندان­های لترال که نسبت به دندان­های سانترال از تنوع بیشتری در سایز خود برخوردارند، در هنگام درمان در جمعیت ما دانست. در جدول 4 مقایسه نسبت قدامی و کلی به دست آمده در مطالعه حاضر با سایر مطالعات را مشاهده می­کنید.

میزان نسبت­های بدست آمده اختلاف معنی­داری را در دو جنس زن و مرد نشان نمی­دهد. نتایج بدست آمده با نتایج مطالعات Bolton و همکاران(2) در سال 1962، Ta و همکاران(4) در سال 2001، Nie و Lin(7) در سال 1999، Nourallah و همکاران(11) در سال 2005، میرزاکوچکی و همکاران(10) در سال 2007 و Endo و همکاران(21) در سال 2008 مطابقت دارد.اگرچه مطالعاتی مانند مطالعه Smith و همکاران(8) در سال 2000، Uysal و همکاران(20) در سال 2005، Lavelle(12) در سال 1972 اختلاف معنی‏داری را بین 2 جنس برای نسبت کلی و قدامی بیان می­کنند. این مسأله می­تواند بیانگر تفاوت سایز دندان ها بین دو جنس در جمعیت‏های مختلف ­باشد.

 اختلاف معنی­داری بین 3 گروه مال‏اکلوژن انگل در نسبت­های قدامی و کلی دندانی نیز مشاهده نگردید که این نتایج با نتایج مطالعه Endo و همکاران(21) در سال 2008 و Uysal و همکاران(20) در سال 2005 مطابقت دارد اما در مطالعه فتاحی و همکاران(1) در سال 2006 و Nie و Lin(7) در سال 1999 اختلاف معنی­داری در نسبت­های قدامی و کلی در نمونه­های مال­اکلوژن انگل دیده شد که این اختلاف ممکن است به دلیل اختلاف در تعداد نمونه­ها و دقت و تکنیک اندازه­گیری در مطالعات مختلف باشد (جدول 5).

ترتیب نسبت کلی در جمعیت مطالعه حاضر به قرار زیر است: کلاس II < کلاس I < کلاس III. بالاتر بودن نسبت کلی در نمونه­های با اکلوژن کلاس III مشابه نتایج مطالعه Lavelle(12) در سال 1972 و فتاحی و همکاران(1) در سال 2006 می­باشد. Lavelle علت این اختلاف را کوچکتر بودن سایز دندان‏های فک بالا در نمونه­های کلاس III نسبت به نمونه­های کلاس I و کلاس II می‏دانست. کوچکتر بودن سایز دندان‏های فک بالا در بیماران کلاس III در مطالعه­ فتاحی وهمکاران مشاهده نگردید. در مطالعه حاضر نیز اختلاف معنی­دار نسبت­های دندانی در بین نمونه­های کلاس III با نمونه­های کلاس I و کلاس II مشاهده نشد.

ترتیب نسبت قدامی در جمعیت مطالعه حاضربه قرار زیر است: کلاس II < کلاس  I< کلاس III. بنابراین بالاتر بودن نسبت قدامی برای نمونه­های با مال‏اکلوژن کلاس III می­تواند به دلیل بزرگتر بودن دندان های قدامی فک پایین و یا تجمع دیسکرپانسی­های خفیف در سایز تک تک دندان ها باشد اما هیچ گونه اختلاف معنی­داری در نسبت قدامی بین گروه­های مختلف مال­اکلوژنی مشاهده نگردید.

 

جدول 4 : مقایسه نسبت قدامی و کلی بدست آمده با مطالعات دیگر

نسبت کلی

نسبت قدامی

جمعیت مورد مطالعه

مطالعه

94/91%

74/78%

جنوب ایران

مطالعه حاضر

92%

78%

آذری ایرانی

میرزاکوچکی و همکاران(10)

68/91%

01/79%

ایرانی

فتاحی و همکاران(1)

3/91%

2/77%

قفقازی

بولتون(2)

26/92%

99/78%

سوریه

Nourallah و همکاران(11)

 


 

جدول 5 : مقایسه نسبت قدامی و کلی بدست آمده با مطالعات دیگر به تفکیک مال­اکلوژن

مطالعه

جمعیت مورد مطالعه

کلاس I

کلاس II

کلاس III

 

 

قدامی

کلی

قدامی

کلی

قدامی

کلی

مطالعه حاضر

جنوب ایران

72/78%

89/91%

59/78%

80/91%

01/79%

78/92%

Uysal و همکاران(20)

ترکیه

44/78%

57/91%

35/78%

07/91%

03/78%

01/91%

Endo و همکاران(21)

ژاپنی

63/77%

14/91%

92/77%

43/91%

54/77%

46/91%

فتاحی و همکاران(1)

ایرانی

12/80%

17/92%

51/78%

47/90%

61/80%

61/93%

 

 


با توجه به اینکه ژنتیک بر روی سایز دندان‏ها و فک‏ها تأثیر می­گذارد، علت بزرگتر بودن دندان‏های فک پایین می­تواند در ارتباط با فاکتورهای اتیولوژیک پروگناتیسم فک پایین باشد،(1) اگرچه بزرگتر بودن نسبت کلی در نمونه­های با مال‏اکلوژن کلاس III در مطالعه حاضر در مقایسه با سایر گروه­های مال‏اکلوژن تفاوت معنی­داری را نشان نمی­دهد. در جدول 5 نسبت قدامی و کلی بدست آمده در مال­اکلوژن­های مختلف در مطالعات دیگر ذکر شده است.

به اعتقاد پرافیت(22) یک روش سریع جهت تعیین عدم تناسب اندازه­ دندان­های قدامی بالا و پایین، مقایسه اندازه دندان­های لترال­ بالا و پایین است. زمانی که لترال­های بالا پهن­تر از پایین نباشند تقریباً به طور قطع یک دیسکرپانسی وجود دارد. یک روش سریع برای مقایسه نسبت اندازه دندان‏های خلفی، مقایسه­ اندازه دندان­های پرمولار دوم بالا و پایین می­باشد که انتظار می­رود با هم مساوی باشند.

نتایج حاصل از این مطالعه نشان می­دهد که ضریب همبستگیLateral minus (Right upper lateral-right lower lateral) با نسبت قدامی بولتون برابر با ۵13/0 می­باشد در حالی که ضریب همبستگی Lateral ratio (Right lower Lateral/right upper lateral) با نسبت قدامی بولتون برابر با ۵۴۴/0 و ضریب همبستگی Central ratio با نسبت قدامی برابر با ۵۳۶/0 است. طبق نظر آقای پروفیت دندان‏های لترال و پرمولرهای دوم به دلیل بیشترین مقدار تنوع در شکل و اندازه معیارهای مناسبی برای تعیین وجود دیسکرپنسی‏های سایز دندانی در یک جمعیت هستند. در این مطالعه علاوه بر بررسی نسبت‏های دندان‏های پیشنهاد شده توسط آقای پروفیت، ضریب همبستگی Lateral minus با نسبت قدامی نیز مورد ارزیابی و مقایسه با Lateral ratio قرار گرفت که مشاهده گردید از ضریب همبستگی کمتری برخوردار می­باشد. در این مطالعه ضریب همبستگیSecond premolar minus با نسبت کلی بولتون برابر با 399/0 می­باشد در حالی که ضریب همبستگی Second premolar ratio با نسبت کلی بولتون برابر با ۴۰۷/0 و ضریب همبستگی First premolar ratio با نسبت کلی بولتون برابر با ۴۴۰/0 می­باشد. نتایج نشان می‏دهد که از بین 6نسبت بررسی شده Lateral ratio برای بررسی نسبت قدامی و First premolar ratio برای بررسی نسبت کلی از ضریب همبستگی بالاتری برخوردارند.

لذا پیشنهاد می­شود که برای سرعت عمل در یافتن دیسکرپانسی­های بولتون در جمعیت جنوب ایران،از Lateral ratio برای یافتن دیسکرپانسی­های بولتون قدامی و از First premolar ratio به جای Second premolar ratio برای یافتن دیسکرپانسی بولتون خلفی استفاده گردد که علت تفاوت موجود با نظر پیشنهادی بولتون، تنوع بیشتر در ابعاد پرمولارهای اول نسبت به پرمولارهای دوم در جمعیت مورد مطالعه می­باشد. در حالی که سایز دندان لترال در هر دو جمعیت از تنوع بیشتری از سایر دندان­های قدامی برخوردار بوده است و لذا در این قسمت تفاوتی بین نتایج 2 مطالعه مشاهده نشد. میزان Lateral ratio به دست آمده در این جمعیت برابر با 46/87% و First premolar ratio بدست آمده برابر با 88/101% می­باشد که با توجه به میزان First premolar ratio، انتظار داریم اندازه دندان­های پرمولار اول بالا و پایین تقریباً یکسان باشد.

بنابراین اگر در بیماری با تقسیم دندان لترال پایین به لترال بالا نسبت 90% مشاهده گردید، می­توان گفت که این بیمار دیسکرپانسی قدامی دارد و اگر در بیماری با تقسیم دندان پرمولار اول پایین به پرمولار اول بالا نسبت 106% مشاهده گردید می­توان گفت که بیمار دیسکرپانسی کلی دارد.

در این مطالعه میانگین نسبت قدامی در بیمارانی که دندان لترال پایین آنها از لترال بالا بزرگتر بود، برابر با 36/82% و میانگین نسبت کلی در بیمارانی که دندان پرمولار اول پایین آنها به طور قابل ملاحظه­ای از پرمولار اول بالا بزرگتر بود، برابر با 19/92% بدست آمد که نشان‏دهنده آن است که می­توان از دندان­های لترال در پیشگویی دیسکرپانسی قدامی و دندان­های پرمولار اول در پیشگویی دیسکرپانسی کلی استفاده کرد.

کاربرد نسبت­ها در صورتی که ضریب همبستگی بالایی وجود داشته باشد از لحاظ بالینی اعتبار بیشتری خواهد داشت. با توجه به قابل قبول بودن ضرایب همبستگی و با در نظر گرفتن این نکته که استفاده از این نسبت­ها زمان کمتری می­برد، لذا استفاده از نسبت­های به دست آمده در مطالعه حاضر از لحاظ بالینی امکان­پذیر می­باشد.

نتیجه­گیری

1. نتایج نشان می­دهد که میزان نسبت قدامی (74/78%) و کلی (94/91%) در جمعیت مطالعه حاضر در مقایسه با نسبت­های پیشنهادی بولتون بزرگتر می­باشد، که نسبت قدامی اختلاف معنی­داری با نسبت پیشنهادی بولتون دارد اما در نسبت کلی این اختلاف مشاهده نشد.

2. نسبت­های به دست آمده اختلاف معنی­داری در 2 جنس زن و مرد نشان نمی­دهند.

3. نسبت­های به دست آمده در هر 3 گروه مال‏اکلوژن انگل اختلاف معنی­داری را نشان نمی­دهند.

4. Lateral ratio  بهترین  پیشگویی­کننده  دیسکرپانسی

قدامی و First premolar ratio بهترین پیشگویی­کننده دیسکرپانسی کلی می­باشد. با توجه به اینکه به دست آوردن Lateral ratio و یا First premolar ratio از بدست آوردن نسبت قدامی و کلی زمان بسیار کمتری می­برد، استفاده از این نسبت­ها می­تواند  در درمان بیماران کاربرد

داشته باشد.

تشکر و قدردانی

این مقاله نتیجه طرح تحقیقاتی مصوب کمیته تحقیقات ارتدنسی دانشکده دندانپزشکی شیراز می­باشد که بدینوسیله تقدیر می­گردد.

مراجع

  1. Fattahi HR, Pakshir HR, Hedayati Z. Comparison of tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Europ J Orthod 2006; 28(5): 491-5.
  2. Bolton WA. The clinical application of a tooth-size analysis. Am J Orthod 1962; 48(7): 504-29.
  3. Sanin C, Savara BS. An analysis of permanent mesiodistal crown size. Am J Orthod 1971; 59(5): 488-500.
  4. Ta TA, Ling JY, Hagg U. Tooth-size discrepancies among different occlusion groups of southern Chinese children. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2001; 120(5): 556-8.
  5. Arya BS, Savara BS, Thomas D. Clarkson Q. Relation of sex and occlusion to mesiodistal tooth size. Am J Orthod 1974; 66(5): 479-86.
  6. Garn SM, Lewis AB, Kerewsky RS. Sex difference in tooth size. J Dent Res 1964; 43: 306.
  7. Nie Q, Lin J. Comparison of intermaxillary tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1999; 116(5): 539-44.
  8. Smith SS, Buschang PH, Watanabe E. Interarch tooth size relationships of 3 populations: Does Bolton’s analysis apply? Am J Orthod Dentofacial Orthop 2000; 117(2): 169-74.
  9. Jensen E, Kal_Jen Yen, Moorrees CF, Thomsen SO. Mesiodistal crown diameters of the deciduous and permanent teeth in individuals. J Dent Res 1957; 36(1): 39-47.
  10. Mirzakouchaki B, Shahrbaf S, Talebiyan R. Determining tooth size ratio in an Iranian-Azari population. J Contemp Dent Pract 2007; 8(7): 86-93.
  11. Nourallah AW, Splieth CH, Schwahn C, Khurdaji M. Standardizing interarch tooth-size harmony in a Syrian population. Angle Orthod 2005; 75(6): 996-9.
  12. Lavelle CL. Maxillary and mandibular tooth size in different racial groups and in different occlusal categories. Am J Orthod 1972; 61(1): 29-37.
  13. Ballard MH. A fifth column within dental occlusion. Am J Orthod 1956; 42: 116-24.
  14. Claridge D. Evaluating tooth size in premolar extraction cases. Am J Orthod 1973; 64(5): 457-68.
  15. Bowles RM. Evaluation of tooth size relationships in various intradental and interdental arch segments. Unpublished M.S. thesis, University of Tennessee. 1968.
  16. Salehi P, Momeni Sh, Oliaee J. The assessment of correlation coefficient of the size of similar teeth in maxilla and mandible and Bolton ratios in skeletal and dental Cl I individuals in Shiraz. Journal of Dentistry of Shiraz University of Medical sciences 2003; 7: 24-32. (Persian)
  17. Sperry TP, Worms FW, Isaacson RJ, Speidel TM. Tooth size discrepancy in mandibular prognathism. Am J Orthod 1977; 72(2): 183-90.
  18. Crosby DR, Alexander CG. The occurrence of tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Am J Orthod Dentofac Orthop 1989; 95(6): 457-61.
  19. Araujo E, Souki M. Bolton anterior tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Angle Orthod 2003; 73(3): 307-13.
  20. UysalT, Sari Z, Basciftci FA, Memili B. Intermaxillary tooth size discrepancy and malocclusion: Is there a relation? Angle Orthod 2005; 75(2): 208-13.
  21. Endo T, Abe R, Kuroki H, Oka K, Shimooka S. Tooth size discrepancies among different malocclusions in a Japanese orthodontic population. Angle Orthod 2008; 78(6): 994-9.
  22. Proffit WR, Fields HW, Sarver DM. Contemporary orthodontics. 4th ed. St. Louis: Mosby Co. 2006. P. 201.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 مرداد 1392
  • تاریخ پذیرش: 24 مرداد 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار