نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه آموزشی دندانپزشکی کودکان دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
2 دندانپزشک
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction:
The first permanent molars erupt very slowly in distal surface of primary second molar, without any side effects, therefore in most cases children and parents are not aware of their eruption. However these teeth are predisposed to caries and need close sanitary care and parental notice. Parent's awareness about existence of first molar as a permanent tooth in children's mouth could lead the health preservation of this tooth. The main objective of this study was to consider the rate of awareness of parents about the presence of first pemanent molars and its effect on health of the this tooth.
Materials & Methods:
This cross sectional research has been done on 844 elementary school students and their parents. Sampling was done randomaly. Then questionnaires were filled out by the parents and then tooth condition was registered in a visit form for each student separately. Next, the related children's DMFT was determinated and recorded. For statistical analysis we used Student t-test, Chi-square and Fisher exact tests (P-value<0.05).
Results:
1- In this research only 201 parents (34.7%) knew about the first permanent molar eruption in their child's mouth.
2- The average of restoration of first molar in students whom their parents were aware of presence of these teeth was 0.11 and in other students was 0.03.
3- Among 844 7-8- years- old students, only 474 cases (55.6%) had a history of visiting the dentist.
Conclusion:
According to the results of this study only 13.4% of parents knew about existence of first pemanent molar in the mouth of their children. The average of molars restoration in students whom their parents knew about it, was three time more than others.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه:
دندانهای مولر اول دائمی از اولین دندانهای دائمی هستند که در حدود سن 7-6سالگی در خلف هر کوادرانت قوس دندانی رویش می یابند(1). این دندانها به دلیل فرم آناتومیک خاص سطح جونده و
ریشه های محکم و استخوان احاطه کننده قوی، نقش مهمی در عمل جویدن دارند. همچنین این دندانها در حفظ ارتفاع عمودی صورت موثر هستند و از دست رفتن آنها، باعث کاهش ارتفاع عمودی صورت، اختلال در جویدن و به هم خوردن اکلوژن می شود(3-1). این دندانها معمولاً رویشی آرام و بدون درد دارند بطوریکه اغلب، کودک و والدین متوجه رویش آنها نمی شوند و چون والدین معمولاً بر این باورند که فقط وقتی دندان دائمی رویش می یابد که یک دندان شیری بیفتد این دندانها که معادل شیری ندارند ناشناخته باقی مانده و دندان شیری فرض می شوند. دندانهای مولر اول دائمی بسیار مستعد پوسیدگی هستند(4و1) بطوریکه مطالعه طرح ملی سلامت دهان و دندان دانش آموزان مقطع ابتدایی در کشور، DMFT کودکان 6 ساله را 2/0 اعلام کردو بیان نمود در 9 سالگی میانگین DMFT 5 برابر و در 12 سالگی 5/1 برابر 9 سالگی می باشد(5). از طرفی چون تا سن 9-8 سالگی نظارت مستقیم والدین در امر بهداشت دهان و دندان کودک ضروری است(1)، بنابراین به نظر
می رسد آگاهی والدین از رویش این دندان می تواند تاثیر بسزایی در ارتقاء سلامت دهان و دندان کودک داشته باشد از آنجا که تا بحال در این زمینه
مطالعه ای انجام نشده است برآن شدیم تا مطالعه ای با هدف بررسی میزان اطلاع والدین از حضور مولر اول دائمی در دهان کودکشان و تاثیر آن بر سلامت این دندان در کودکان 8-7 ساله در شهر مشهد مقدس انجام دهیم.
مواد و روش ها:
این مطالعه در سال 1384 به صورت مقطعی بر روی 844 دانش آموز کلاس اول ابتدایی (370 دختر و 474 پسر) و والدین آنها صورت گرفته است. در این مطالعه از روش نمونه گیری بصورت طبقه ای - خوشه ای استفاده شد. پس از انتخاب مدارس دولتی به صورت تصادفی از هر هفت ناحیه آموزش و پرورش (از هر ناحیه 4 دبستان)، از هر دبستان
دانش آموزان یک کلاس اول برای مطالعه انتخاب شدند ابتدا به هر دانش آموز پرسشنامه ای داده شده که توسط والدین تکمیل شود در این پرسشنامه سابقه مراجعه به دندانپزشکی کودک، آگاهی والدین از حضور مولر اول دائمی در دهان کودکشان، تحصیلات والدین و شاغل بودن مادر مورد سئوال بود. سپس از بین پرسشنامه هایی که توسط پدر یا مادر تکمیل شده بود (694 نفر)، آگاهی صحیح والدین از حضور مولر اول دائمی در دهان کودکشان، با توجه به پاسخ آنها به دو سئوال پرسشنامه «آیا در دهان کودک شما دندان کرسی دائمی وجود دارد ؟ و اولین دندان کرسی دائمی در چه سنی رویش
می یابد؟» و تطابق آن با رویش این دندان در دهان کودک تعیین شد. سپس با معاینه دهان هر کودک DMFT مولر اول دائمی تعیین شد و دندانهای مولر اول دائمی فیشورسیلانت شده مشخص گردید. اطلاعات بدست آمده پس از کدگذاری مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. جهت توصیف داده ها از آزمونهای T-student، Chi-square، آزمون دقیق فیشر استفاده شد. در این مطالعه به منظور کاهش خطای تشخیصی، تمامی 844 کودک توسط یک دندانپزشک معاینه شدند.
استاندارد تشخیصی:
در بررسی وضعیت سلامت دندانهای مولر اول دائمی در کودکان از اندکس DMFT (D= دندانهای دارای پوسیدگی، M = دندانهای کشیده شده یا کشیدنی به دلیل پوسیدگی،F = دندانهای ترمیم شده به دلیل پوسیدگی) استفاده شد(6).
یافته ها:
- در این مطالعه 466 نفر (6/55 درصد) از کودکان، سابقه حداقل یکبار مراجعه به یکی از مراکز دندانپزشکی را داشتند و 370 نفر (4/44 درصد) از کودکان اصلاً به دندانپزشکی نرفته بودند .
در 502 نفر (2/59%) از کودکان هر 4 دندان مولر اول دائمی رویش یافته بود. و وضعیت رویشی دندان مولر اول دائمی در سایر کودکان در نمودار 1 نشان داده شده است.
نمودار 1 : فراوانی کودکان تحت مطالعه بر اساس داشتن تعداد دندان مولر اول دائمی رویش یافته
- در این مطالعه 201 نفر از والدین (7/34 درصد) از رویش دندان مولر اول دائمی در دهان کودک خود آگاهی داشتند.
- میانگین و انحراف معیار DMFT دندانهای مولر اول دائمی در کل کودکان 38/1±15/1 بود (دختران 38/1±19/1، پسران 39/1± 12/1). و در واقع از مجموع دندانهای مولر اول دائمی رویش یافته (2461 دندان)، 5/37 درصد (924 دندان) دارای پوسیدگی و0/1 درصد (25 دندان) دارای ترمیم و 5/61 درصد (1512 دندان) سالم بودند. در این مطالعه آگاهی والدین از حضور مولر اول دائمی در دهان کودکشان با DMFT این دندان ارتباط داشت. بدین ترتیب که میانگین و انحراف معیار DMFT در صورت آگاهی والدین 5/1± 8/1 و درصورت عدم آگاهی 4/1±4/1 بود (P=0.05) و میانگین و انحراف معیار جزء ترمیم در این شاخص، در صورت آگاهی والدین از رویش مولر اول دائمی 53/0± 11/0 و در صورت عدم آگاهی 28/0± 03/0 بود (09/0= P).
- در این مطالعه 709 کودک دارای حداقل یک دندان مولر اول دائمی با رویش کامل و آماده برای انجام فیشورسیلانت بودند که از این تعداد دندانهای 14 نفر (0/2 درصد) فیشورسیلانت شده بود. گرچه تعداد کودکانی که از روش پیشگیری کننده فیشورسیلانت استفاده کرده اند بسیار کم بودند اما بهره مندی از آن در کودکانی که والدین آنها در مورد فیشورسیلانت آگاهی داشتند بیشتر از سایر کودکان بود (003/0=P).
در این مطالعه بین شاغل بودن مادران و آگاهی آنها از حضور مولر اول دائمی در دهان کودک
رابطه ای دیده نشد.
همچنین رابطه ای بین سطح تحصیلات والدین و آگاهی آنان از حضور مولر اول دائمی مشاهده نشد (جدول 1و 2).
جدول 1 : توزیع فراوانی پدران برحسب تحصیلات و آگاهی از رویش دندان مولر اول دائمی در دهان کودکشان
|
آگــــــــــــاهی |
تحصیلات پدر |
|||||
|
کل |
خیر |
بله |
||||
|
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
|
|
100 |
1 |
100 |
1 |
0 |
0 |
بیسواد |
|
100 |
22 |
1/59 |
13 |
9/40 |
9 |
ابتدایی |
|
100 |
31 |
3/61 |
19 |
7/38 |
12 |
راهنمایی |
|
100 |
39 |
8/71 |
28 |
2/28 |
11 |
دیپلم |
|
100 |
11 |
5/45 |
5 |
5/54 |
6 |
فوق دیپلم |
|
100 |
35 |
6/68 |
24 |
4/31 |
11 |
لیسانس و بالاتر |
|
100 |
139 |
7/64 |
90 |
3/35 |
49 |
کل |
|
56/0 = P 8/3= X2 |
نتیجه |
|||||
جدول 2 : توزیع فراوانی مادران برحسب تحصیلات و آگاهی از رویش دندان مولر اول دائمی در دهان کودکشان
|
آگــــــــــــاهی |
تحصیلات پدر |
|||||
|
کل |
خیر |
بله |
||||
|
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
|
|
100 |
3 |
7/66 |
2 |
3/33 |
1 |
بیسواد |
|
100 |
80 |
5/62 |
50 |
5/37 |
30 |
ابتدایی |
|
100 |
123 |
3/68 |
84 |
7/31 |
39 |
راهنمایی |
|
100 |
176 |
8/64 |
114 |
2/35 |
62 |
دیپلم |
|
100 |
14 |
3/64 |
9 |
7/35 |
5 |
فوق دیپلم |
|
100 |
39 |
7/66 |
26 |
3/33 |
13 |
لیسانس و بالاتر |
|
100 |
435 |
5/65 |
285 |
5/34 |
150 |
کل |
|
P 81/0= X2= 97/0= |
نتیجه |
|||||
بحث:
این مطالعه که بر روی 844 دانش آموز کلاس اول ابتدایی و والدین آنها در شهر مشهد انجام شد نشان داد که از مجموع 844 کودک با میانگین سنی 5/7 سال، 466 نفر (6/55%) حداقل یک بار در یکی از مراکز دندانپزشکی ویزیت شده اند و 370 نفر (4/44%) از کودکان تا به حال برای معاینه دهان و دندان به هیچ مرکز دندانپزشکی مراجعه نداشته اند و این در حالی است که توصیه می شود اولین مراجعه کودک به دندانپزشکی در زمان رویش اولین دندانهای شیری و یا حداکثر تا قبل از یکسالی باشد تا والدین در همان زمان تحت آموزشهای مربوط به بهداشت و سلامت دهان و دندان کودک خود قرار گیرند(1). احتمالاً یکی از دلایل شیوع بالای (8/14%)
پوسیدگی های متعدد و وسیع در کودکان 5-3 ساله جامعه ما همین مساله می باشد(6). مطالعه
Casas ainoza در سال 1992 درHuesca که بر روی کودکان 12 ساله انجام شد نشان داد که 2/49% کودکان سابقه مراجعه به دندانپزشکی را داشته اند(8). در مطالعه Alghanim N. در سال 1998 در ریاض بیان شد که کودکانی که در سن زودتری اولین ملاقات دندانپزشکی را داشته اند نسبت به سایر کودکان دندانهای سالمتری دارند(9).
در این مطالعه 201 نفر (7/34%) از والدین از رویش مولر اول دائمی در دهان کودک خود آگاهی داشتند و سایر والدین نمی دانستند که دندان مولر اول دائمی در دهان کودکشان رویش یافته است و آگاهی از این موضوع در نواحی مختلف آموزش و پرورش تفاوت بارزی نداشت. این مسئله در
جامعۀ ما که درصد زیادی از خانواده ها به علت مشکلات اقتصادی حاضر به درمان دندانهای شیری کودک خود نیستند بسیار اهمیت دارد که والدین دندانهای دائمی رویش یافته در دهان کودک خود را بشناسند تا حداقل در حفظ سلامت و پیشگیری از پوسیدگی در آنها اقدام نمایند.
در این مطالعه بین تحصیلات والدین و آگاهی آنان از حضور مولر اول دائمی در دهان کودکشان
رابطه ای دیده نشد و اکثریت والدین با تحصیلات دانشگاهی هم شبیه سایر والدین از رویش این دندان در دهان کودکشان بی اطلاع بودند در مطالعه سال 1991 توسط Kinnby بیان شد که سطح تحصیلات والدین تاثیری بر روی آگاهی والدین از دندانپزشکی پیشگیری نداشت(10). با توجه به نتایج حاصله از این مطالعه به نظر می رسد که لازم است بهداشت دهان و دندان به مباحث درسی دانش آموزان تمامی
رشته ها در مقطع متوسطه و همچنین بعنوان یک واحد درسی در کلیه رشته های تحصیلی دانشگاهی گنجانده شود تا هزینه های خانواده و جامعه به جای درمان به طرف پیشگیری سوق داده شود. همچنین در این مطالعه آگاهی از رویش مولر اول دائمی در مادران شاغل و خانه دار تفاوتی نداشت. در مطالعه طوماریان در سال 1375 در تهران بیان شد سطح آگاهی والدین از بهداشت دهان و دندان با تحصیلات آنها رابطه مستقیم دارد(11) و در مطالعه عجمی در سال 1370 و اشکیانی و مکارم در سال 1378 در مشهد بیان شد که میانگین dmft در کودکان با مادران شاغل نسبت به سایر کودکان کمتر می باشد(12) اما در مطالعه حاضر شیوع آگاهی والدین از رویش دندان مولر اول دائمی در دهان کودک، با سطح تحصیلات والدین و شاغل بودن مادر رابطه ای نداشت. این نشان می دهد که در این زمینه آگاهی والدین بسیار کم و ناقص بوده و به یک اطلاع رسانی در یک سطح گسترده نیاز می باشد.
در این مطالعه در کودکانی که والدینشان از رویش مولر اول دائمی در دهان کودک خود آگاهی داشتند میانگین پوسیدگی و ترمیم این دندان (به ترتیب 4/1±8/1 و 53/0±11/0) و در سایر کودکان (به ترتیب 4/1±4/1 و 28/0±03/0) بود که احتمالاً در گروه اول مراجعه به دندانپزشکی به دلیل پوسیدگی شدیدتر در دندانها ی شیری بیشتر بوده است و والدین در ملاقاتهای دندانپزشکی در مورد رویش دندان دائمی در دهان کودک خود آگاه شده و اقدام به درمان آن کرده اند.
- در این مطالعه در 709 کودک با حداقل یک دندان مولر اول دائمی رویش یافته، فقط بر روی دندان 14 نفر (2%) فیشورسیلانت انجام شده بود که این نشان می دهد که در جامعه مورد مطالعه ما درصد بسیار کمی از کودکان از این روش پیشگیری از پوسیدگی دندانی بهره مند هستند. در مطالعه Rajab LD در سال 2002 در اردن بیان شد که 8% کودکان 16-6 ساله دارای درمانهای پیشگیری از پوسیدگی بودند(13). با توجه به سرعت ایجاد پوسیدگی در دندانهای مولر اول دائمی بخصوصی در دندانهای تازه رویش یافته ضرورت درمان فیشورسیلانت برای پیشگیری از پوسیدگی در این دندانها احساس می شود. و انجام آن به ویژه در جامعه ما که به علت مسائل فرهنگی و اقتصادی از نظر بهداشت دهان و دندان ضعیف هستند در حفظ و سلامت دندانها بسیار موثر خواهد بود.
نتایج این مطالعه مشخص کرد 709 نفر (84%) از کودکان تحت مطالعه دارای حداقل یک دندان مولر اول دائمی رویش یافته بودند و 135 نفر (16%) از کودکان هیچ دندان مولر دائمی رویش یافته نداشتند. در مطالعه Iieva EL در سال 2002 بیان شد زودترین سن رویش دندانهای مولر اول دائمی در سن 6-5 سالگی و سن نهایی رویش این دندان در 8-7 سالگی می باشد(14). در مطالعه عجمی در سال 79-1378 بیان شد که 8/16% کودکان7-6 ساله فریمان هیچ دندان مولر اول دائمی رویش یافته نداشتند(11) بنابراین در کودکان تحت مطالعه ما سن رویش دندان مولر اول دائمی بالاتر بوده است.
در این مطالعه از تعداد 2461 دندان مولر اول دائمی رویش یافته 5/37% آنها پوسیدگی داشتند و 1% دارای ترمیم و مابقی آنها (5/61%) سالم بودند. در مطالعه عجمی در سال 82-1381 در شهر مشهد بر روی کودکان 7-6 ساله بیان شد دندان مولر اول دائمی در 8/0% پسران و 4% دختران دارای پوسیدگی بوده است(15) در این مطالعه با توجه به شیوع 5/37% دندانهای مولر اول دائمی دارای پوسیدگی در کودکان 8-7 ساله، آگاهی والدین از سن رویش این دندانها و انجام روشهای پیشگیری از پوسیدگی از قبیل فیشورسیلانت در آنها بسیار ضروری به نظر
می رسد.
نتیجه گیری:
در این مطالعه 7/34% والدین از رویش مولر اول دائمی در دهان کودکشان مطلع بودند و جزء ترمیم در میانگین DMFT در این کودکان 3 برابر سایرین بود از آنجا که در جامعه ما در صد نسبتاً زیادی از والدین بدلیل مسائل اقتصادی، فرهنگی تمایل به درمان دندانهای شیری ندارند، آگاهی آنان از رویش دندان دائمی در حفظ و سلامت آن موثر خواهد بود.
پیشنهادات:
با توجه به اینکه رابطه ای بین سطح تحصیلات والدین و آگاهی آنان از رویش مولر اول دائمی در دهان کودکشان مشاهده نشد پیشنها د می شود که در بازنگری کتب درسی دانش آموزان و دانشجویان، مباحث مربوطه به آموزش بهداشت افزوده شود.
تشکر و قدردانی:
از حمایت مادی و معنوی معاونت محترم دانشگاه علوم پزشکی مشهد در انجام این طرح پژوهشی قدردانی می گردد.
)