نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دستیار تخصصی بیماریهای دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات بیماری های دهان و دندان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
2 استادیار بیماریهای دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات بیماری های دهان و دندان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
3 دانشجوی دندانپزشکی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Halitosis is an unpleasant odor, smelled from one’s breath. This condition is in fact a widespread problem in the society. Halitosis can be due to several reasons. Therefore, this study aimed to evaluate Shiraz dentists’ knowledge of diagnosis and management of halitosis.
Materials & Methods: A researcher-made questionnaire was distributed among 70 dentists, randomly selected from all the dentists in Shiraz, Iran. The research questionnaire consisted of 13 questions evaluating the knowledge of dentists of the causes (four items), diagnostic methods (five items) and treatment methods (four items) of halitosis.
Results: Among the participants, 47.1% were male and 52.9% were female. Total mean knowledge score of the subjects was estimated at 10.56±1.92. In terms of causes of halitosis, mean knowledge score was 4.61±1.10, while it was 3.0±37.67 and 2.57±0.67 regarding the diagnostic and treatment methods of the mentioned condition, respectively. According to the results, a significant reverse correlation was observed between mean knowledge score of the subjects and variables of age and experience.
Conclusion: In the present study, dentists’ knowledge of causes of halitosis, as well as diagnostic and treatment methods in this regard were evaluated, and the results were indicative of proper knowledge of dentists.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
بوی بد دهان در واقع بوی نامطبوعی است که در هنگام تنفس یا صحبت کردن استنشاق می شود. بوی بد دهان یکی از شکایات متداول بیماران است که می تواند تاثیر مخربی بر روی زندگی فرد در اجتماع بگذارد و همانند سدی بین او و سایر افراد قرار گیرد.(4-1)
بوی بد دهان بیماری بسیار شایعی در سراسر جهان است که هر دو جنس را درگیر می کند. تحقیقات نشان داده است که یک سوم جمعیت از بوی بد دهان رنج می برند.(3و1)در بروز این بیماری علت های مختلفی از جمله علل داخل دهانی و خارج دهانی و بیماری های سیستمیک دخیل می باشد.(6و5)
یکی از مواد اصلی ایجادکننده بوی بد دهان ترکیبات سولفور مانند هیدروژن سولفید H2S و متیل مرکپتان CH3SH هستند که در نتیجه تجزیه پروتیین متیونین و سیستین دار توسط باکتری های بی هوازی گرم منفی ایجاد می شود. از دیگر ترکیبات غیرسولفوری مولد بوی بد دهان می توان از آمین ها و اسید های ارگانیک، کتون ها و آمونیاک نام برد.(10-7و4و2و1)
از جمله علل داخل دهانی می توان به ژنژویت لثه یا بیماری پریودنتال، زبان باردار، ضایعات پوسیدگی دندانی و خشکی دهان اشاره نمود.(4)
در حداقل 4 درصد بیماران عامل خارج دهانی مثل پاتولوژی های ENT، بیماری های سیستمیک (مثل دیابت)، تغییرات هورمونی یا متابولیک، هپاتیت یا عدم کارایی کلیه، بیماری های ریوی یا پاتولوژی های دستگاه گوارش در ایجاد بوی بد دهانی موثر شناخته شده اند.(10)
هالیتوزیس به سه نوع Geniune، Pseudo و Halitophobia تقسیم می شود. در نوع Geniune می توان بوی بد دهان را با روش های رایج اندازه گیری هالیتوزیس برآورد کرد در حالی که در نوع Pseudo بوی بد دهان وجود ندارد ولی بیمار معتقد است که نفس وی بوی بد می دهد و هالیتوزیس قابل اندازه گیری توسط دستگاه نمی باشد. در نوع Halitophobia بیمار بدون بوی بد دهان اصرار دارد که دهانش بوی ناخوشایندی دارد. اغلب این بیماران رفتار دیگران را (پوشاندن بینی، برگرداندن صورت، به عقب قدم برداشتن دیگران) به خاطر بوی بد دهان خود می داند.(6و2)
روش های مختلفی برای تشخیص بوی بد دهان معرفی شده است. از آن جمله می توان به اندازه گیری ارگانولپتیک، مانیتور سولفید، تست میکروبیولوژی و بینی الکتریکی اشاره کرد.(6)
در صورتی که علت هالیتوزیس عدم رعایت بهداشت دهان باشد، روش های مکانیکی بهداشت دهان که شامل تمیز کردن منظم دندان ها با مسواک، نخ دندان، اسکراب کردن زبان، مسواک های بین دندانی و خمیر دندان و دهانشویه است توصیه می شود.(11)دهانشویه های کلرهگزیدین، ستیل پریدینیوم کلراید یا تریکلوزان، دهانشویه دو فازی آب و روغن جهت درمان بوی بد دهان مفید می باشند.(12)
دندانپزشک احتمالاً اولین فرد در مواجهه با این بیماران خواهد بود. از آنجا که علت های موضعی و سیستمیک متفاوتی در ایجاد بوی بد دهان موثر هستند، نقش دندانپزشک در شناسایی این علت ها و انجام درمان های مقتضی و ارجاع بیماران جهت درمان های پیشرفته بیماری های سیستمیک در صورت لزوم، واضح و مشخص می باشد. بنابراین آشنایی دندانپزشک با این علت ها و پروتکل صحیح جهت درمان این عارضه بر پایه تشخیص صحیح علت آن ضروری می باشد.
تعدادی مطالعه در زمینه بوی بد دهان صورت گرفته است. از آن جمله، مطالعه Yaegaki و Coil(13)است که بر اساس مطالعه ایشان، اغلب پزشکان و دندانپزشکان بوی بد دهان را به عنوان یکی از شکایات اصلی بیماران مطرح کردند.
Vasconcelos و همکاران(14) در برزیل میزان اطلاعات دندانپزشکان و پزشکان را در مورد میزان بروز، تشخیص، علل و درمان های بوی بد دهان سنجیده اند. درصدهای متفاوت ابتلا به این مشکل به طور واقعی از طرف دندانپزشکان و پزشکان اعلام شد. دندانپزشکان، بیماری پریو، بهداشت بد دهان و پوسیدگی را به عنوان شایع ترین علت های بوی بد دهان معرفی کردند و پزشکان تغییرات دهان، سینوزیت و رفلاکس معده را از علل شایع اعلام کردند.
با مروری بر مطالعات می توان دریافت که مطالعات گذشته به طور عمده به بررسی علت ها و درمان های پیشنهادی جهت این مشکل پرداخته اند و تنها دو مطالعه به بررسی میزان آگاهی دندانپزشکان و پزشکان پرداخته اند که با توجه به اهمیت این موضوع به نظر کافی نمی رسند.
از آنجا که درمان هالیتوسیس به تشخیص دقیق و آگاهی درمانگر وابسته است، برآن شدیم میزان آگاهی دندانپزشکان از علت های ایجاد بوی بد دهان و روش های درمان آن را بررسی نمائیم. نتایج این مطالعه نمایی از آگاهی دندانپزشکان از علل ایجاد بوی بد دهان، روش های تشخیصی و درمانی و ضرورت برگزاری دوره های آموزشی و باز آموزی جهت ارایه اطلاعات جانبی و تکمیلی در این مورد را مشخص می نماید.
مواد و روش ها
در این مطالعه تحلیلی مقطعی، پرسشنامه ای شامل 13 سوال چهار گزینه ای در سه قسمت عوامل (6 سوال)، روش های تشخیص (4 سوال) و روش های درمانی (3 سوال)بوی بد دهان تدوین گردید. برای هر سوال یک امتیاز در نظر گرفته شد و به پاسخ اشتباه نمره منفی تعلق نمی گرفت. حداکثر نمره اکتسابی از این پرسشنامه 13 بود.
روایی محتوایی و صورتی آن توسط سه نفر از اساتید بخش بیماری های دهان و دندان تایید شد. به منظور بررسی سطح پایایی پرسشنامه (Relability)، پس از جمع آوری 25 پرسشنامه اول، مقدار آلفا کرونباخ محاسبه گردید. مقدار آلفا برابر با 2/74 درصد بود که بیانگر سطح قابل قبول پرسشنامه بود. بر این اساس نیاز به حذف هیچکدام از سوالات نبود. اطلاعات دموگرافیک پرسشنامه شامل سن، جنس، سال فارغ التحصیلی و مدت اشتغال دندانپزشک بود. بدین ترتیب پس از تایید پرسشنامه جدید طراحی شده، نمونه گیری آغاز شد.
جامعه آماری در این مطالعه شامل کلیه دندانپزشکان شهر شیراز در سال 1393 بود. لیست دندانپزشکان از سازمان نظام پزشکی تهیه شد. بر اساس بررسی های انجام شده مطالعه مشابه انجام نشده بود؛ به همین دلیل حجم نمونه بر اساس مطالعه پیلوت اولیه محاسبه و 70 نفر تخمین زده شد. حجم نمونه مورد نظر با روش تصادفی ساده و با استفاده از جدول اعداد تصادفی انتخاب شد. دندانپزشکانی که پرسشنامه را پر نمودند وارد طرح شدند. با دندانپزشکان به صورت تلفنی هماهنگ می گردید و سپس به آنها مراجعه می شد، پرسشنامه در همان نوبت اول مراجعه یا نوبتی دیگر از دندانپزشکان تحویل گرفته می شد.
برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS با ویرایش 17 استفاده شد. داده های کمی با استفاده از میانه و میانگین (انحراف معیار) و متغیرهای کیفی با استفاده از فراوانی (درصد) توصیف شدند. به منظور مقایسه نمره ابعاد اگاهی بین دو جنس از آزمون غیر پارامتری من-ویتنی(
Mann- Whitney U-test) و برای بررسی رابطه سن و سابقه با این ابعاد از ضریب همبستگی اسپیرمن (Spearman’s Correlation Coefficient) استفاده و 05/0P< معنی دار در نظر گرفته شد.
یافته ها
درکل ۷۰ نفر، ۳۳ مرد (1/47 درصد) و ۳۷ زن (9/52 درصد) مورد مطالعه قرار گرفتند. میانگین سنی افراد 61/6±16/32 سال با محدوده ۲۴ تا ۵۶ سال و میانگین سابقه دندانپزشکان 29/6±44/7 سال بود.
نمره کلی آگاهی افراد برابر با 92/1±56/10 بود. جدول 1 ویژگی های دموگرافیک افراد را نشان می دهد.
تعداد (درصد) افرادی که به سوالات پرسش نامه پاسخ صحیح داده اند در جدول 2 ارایه شده است.
بیشترین درصد پاسخ صحیح مربوط به سوالات 1 و 11 بود که بالای 90 درصد به این سوالات پاسخ داده شده بودند و کمترین درصد پاسخ گویی مربوط به سوال 6 (7/55 درصد) بود. در کل میزان پاسخ گویی به همه سوالات بالای 50 درصد بود.
جدول 1 : ویژگی های دموگرافیک شرکت کنندگان در مطالعه
|
(1/47) 23 |
مرد |
جنس |
|
(9/52) 37 |
زن |
|
|
61/6±16/32 |
مرد |
سن (سال) |
|
61/6±16/32 |
زن |
|
|
29/6±44/7 |
مرد |
سابقه کار(سال) |
|
29/6±44/7 |
زن |
|
|
92/1±56/10 |
(81% نمره کل) |
نمره آگاهی |
|
10/1±61/4 |
(76% نمره کل در حوزه علل ) |
نمره علل |
|
91/0±37/3 |
(84% نمره کل در حوزه تشخیص) |
نمره تشخیص |
|
67/0±57/2 |
(85% نمره کل در حوزه درمان) |
نمره درمان |
تفاوت معنی داری بین نمره ابعاد عوامل, روش های تشخیصی، درمان و همچنین نمره کلی پرسشنامه بین دو جنس وجود نداشت. جدول 3 مقادیر میانه، میانگین و انحراف معیار ابعاد پرسشنامه را بین دو جنس نشان می دهد.
تنها یک رابطه معنی دار و معکوس بین نمره درمان و سن (36/0P= ، 251/0r=) و سابقه افراد (007/0P= ، 319/0r=) وجود داشت. اما این دو متغیر هیچگونه رابطه معنی داری با نمره کل، علل و روش تشخیصی نداشتند. (جدول 4)
جدول 2 : توزیع فراوانی پاسخ های صحیح به سوالات پرسشنامه
|
درصد پاسخ صحیح |
تعداد |
سوال |
|
0/90 |
63 |
1. شایع ترین علت بوی بد دهان چیست؟ |
|
3/74 |
52 |
2. همه موارد زیر از مصادیق داخل دهانی (با علت گازهای متصاعد شده توسط باکتریها) ایجاد بوی بد دهان می باشند به جز؟ |
|
6/88 |
62 |
3. کدامیک از موارد زیر را نمی توان از علل خارج دهانی(با علت مصرف ماده غذایی یا عادت ها) بوی بد دهان محسوب کرد؟ |
|
1/77 |
54 |
4. مکانیسم ایجاد بوی بد دهان در همه موارد به طور صحیح بیان شده است به جز؟ |
|
7/57 |
53 |
5. همه موارد زیر می توانند در تولید بوی بد دهان نقش داشته باشند به جز؟ |
|
7/55 |
39 |
6. تجویز همه داروهای زیر در ایجاد بوی بد دهان می توانند نقش داشته باشند به جز؟ |
|
7/57 |
53 |
7. به کدامیک از موارد زیر در تشخیص بوی بد دهان به تنهایی نمی توان اعتماد کرد؟ |
|
1/81 |
61 |
8. موارد زیر در تشخیص بوی بد دهان کمک کننده می باشند به جز؟ |
|
7/58 |
60 |
9. در کدامیک از بیماری های زیر بوی استون از نفس افراد مبتلا استشمام می شود؟ |
|
6/88 |
62 |
10. در کدامیک از موارد زیر بوی بد ادرار یا آمونیاک از نفس افراد استشمام می شود؟ |
|
3/94 |
66 |
11. کدامیک را به عنوان راه های پیشگیری از ابتلا به بوی بد دهان پیشنهاد نمی کنید؟ |
|
6/88 |
62 |
12. کدامیک در مورد درمان بوی بد دهان اولویت دارد؟ |
|
3/74 |
52 |
13. کدامیک از موارد زیر برای کاهش بوی بد دهان موثرتراست؟ |
جدول 3 : میانگین، انحراف معیار و میانه ابعاد مختلف پرسشنامه بر حسب جنس
|
|
مرد |
زن |
|
||
|
ابعاد |
(انحراف معیار±میانگین) میانه |
میانگین درصد نمره |
(انحراف معیار±میانگین) میانه |
میانگین درصد نمره |
P value |
|
علل |
(06/1±61/4)5 |
0/76 |
(16/1±62/4)5 |
0/77 |
795/0 |
|
روش های تشخیص |
(07/1±27/3)4 |
0/81 |
(77/0±46/3)4 |
0/86 |
670/00 |
|
درمان |
(79/0±48/2)3 |
0/82 |
(54/0±65/2)3 |
0/88 |
549/0 |
|
کل |
(10/2±36/10)11 |
0/74 |
(76/1±73/10)11 |
0/74 |
458/0 |
* مقادیر جدول، میانه (میانگین±انحراف معیار) هستند.
جدول 4 : ضریب همبستگی ابعاد مختلف پرسشنامه با سن و سابقه کار
|
|
سن |
سابقه کار |
||
|
|
P-value |
r* |
P-value |
r* |
|
علل |
324/0 |
120/0- |
949/0 |
008/0- |
|
روش های تشخیصی |
206/0 |
153/0- |
655/0 |
054/0- |
|
درمان |
036/0 |
251/0- |
007/0 |
319/0- |
|
نمره کل |
063/0 |
224/0- |
262/0 |
136/0- |
*: ضریب همبستگی پیرسن
نمرات آگاهی به سه دسته ضعیف (نمره 0-4)، متوسط (5-9) و خوب (10-13) تقسیم بندی شدند. بر این اساس تنها 1 نفر (4/1 درصد) در دسته ضعیف و 11 نفر (7/15 درصد) در دسته متوسط قرار گرفتند. در حالی که اکثریت افراد 58 نفر (9/82 درصد) دارای سطح آگاهی خوب بودند.
بحث
این مطالعه با هدف بررسی میزان آگاهی دندانپزشکان در ارتباط با عوامل، روش های تشخیص و درمان های بوی بد دهان در ارتباط با جنس، سن و سابقه کار صورت گرفت. بر اساس تقسیم بندی نمرات آگاهی، اکثریت افراد دارای سطح آگاهی خوب بودند.
نتایج بدست آمده در این مطالعه نشان داد که تفاوت معنی داری بین نمره ابعاد عوامل، روش ها، تشخیص و درمان و همچنین نمره کلی پرسشنامه بین دو جنس وجود نداشت. تنها یک رابطه معنی دار و معکوس بین نمره درمان و سن و سابقه افراد وجود داشت. اما این دو متغیر هیچگونه رابطه معنی داری با نمره کل بعد علل و روش درمان نداشتند.
در بررسی های به عمل آمده در سطح بین الملل، مطالعات اندکی با روش ها و اهداف متفاوتی انجام شده است؛ در حالی که در ایران بررسی در این ارتباط صورت نگرفته است.
مطالعه ای در برزیل با همین موضوع صورت گرفته است با این تفاوت که جامعه آماری آنها شامل پزشکان و دندان پزشکان بوده است. در این مطالعه، میزان آگاهی دندانپزشکان از روش های درمانی و تشخیصی خوب برآورد شده است و دندانپزشکان تا حد زیادی قادر به درمان موفق بوی بد دهان بدون ارجاع به همکار دیگر بوده اند.(14) این موضوع در مطالعه ما نیز تایید شده است. در مطالعه ما میزان آگاهی دندانپزشکان از علل، روش های تشخیصی و درمانی خوب به دست آمد.
بر اساس تحقیقات، 90 درصد علل بوی بد دهان مربوط به خود حفره دهان است. مانند مشکلات پریو، پوسیدگی ها، زبان باردار، پروتزها، زخم ها و گیر غذایی. 8 درصد از علت ها، مربوط به دستگاه تنفسی مانند لوزه ها، سینوزیت و فارنژیت می باشد. از دیگر علت های بوی بد دهان، مشکلات مربوط به دستگاه گوارش (1 درصد) مانند رفلکس معده و عفونت ها است و 1 درصد دیگر هم مربوط به بیماری های سیستماتیک مانند دیابت و نارسایی کلیه می باشد.(14)
در یک مطالعه در نیجریه، میزان آگاهی دندانپزشکان از علل بوی بد دهان و راه های تشخیص و درمان آن بررسی شده است. در این مطالعه از پرسشنامه باز استفاده شد که بین 80 دندانپزشک توزیع گردید. دندانپزشکان بر اساس سابقه کلینیکی به دو گروه تقسیم شدند. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، 38 نفر از این دندانپزشکان ضعیف بودن بهداشت دهان (1/10 درصد)، پوسیدگی ها و بیماری های پریودنتال (27 درصد)، اختلالات سایکوژنیک (7/29 درصد) و مشکلات سیستمیک (4/32 درصد) را علت های اصلی بوی بد دهان مطرح کردند. 48 نفر دیگرسایر علت های زمینه ای را مطرح کردند.(15)در این مطالعه بر خلاف مطالعه کنونی از سوالات باز استفاده شده بنابراین نظر شخصی دندانپزشکان نیز بر نتیجه مطالعه اثر داشته است.
مطالعه دیگری در پرتقال صورت گرفت و میزان آگاهی دانشجویان دندانپزشکی در ارتباط با عوامل بوی بد دهان و روش های تشخیص و درمان آن و همچنین نحوه برخورد با بیماران و میزان آموزشی که در این رابطه در دانشگاه دیده اند سنجیده شده است.
این پرسشنامه بین دانشجویان، یک ماه قبل از فارغ تحصیلی توزیع شد. بر خلاف مطالعه اخیر، نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که دانشجویان، دستگاه گوارش (42 درصد) را به عنوان اصلی ترین علت بوی بد دهان می دانستند. اکثریت دانشجویان (70 درصد) اعلام کردند در صورت مواجهه با این بیماران، مشکل را به آن ها گوشزد نمی کنند مگر این که خود بیمار مطرح کند. این مطالعه همچنین نشان داد که دانشجویان مهارت های لازم برای برخود با این بیماران را کسب نکرده بودند.(16)بر خلاف این مطالعه، مطالعه ما میزان آگاهی دندانپزشکان عمومی را سنجیده است که بر اساس نتایج به دست آمده، آگاهی آنان در سطح بالایی بود.
تقریباً تمام دندانپزشکان آشنایی مناسبی با شایع ترین علت بوی بد دهان داشتند. شناختن منشا داخل دهانی به عنوان شایع ترین عامل در انتخاب درمان موثر بوی بد دهان، بسیار مهم می باشد.
پوسیدگی های دندانی و بیماری های لثه سبب تجمع باکتری ها و زمینه ساز ایجاد بوی بد دهان می باشند. هرچند نوع ماده غذایی مصرفی توسط افراد و یا برخی از بیماری های خاص سیستمیک مرتبط با دستگاه تنفسی و گوارشی می تواند از سایر علل مرتبط با بوی بد دهان باشند، ولی شایع ترین علت، محدود به داخل دهان است.(19-17)
بیش از 70 درصد دندانپزشکان شرکت کننده در این مطالعه، با مصادیق علل داخل دهانی آشنایی داشتند. هر عاملی که سبب تجمع باکتری ها و یا زمینه ساز حضور آنان شوند از این مصادیق محسوب می شود. در کنار پوسیدگی ها و بیماری های پریودنتال، بلند شدن پرز های زبان و یا زخم های دهانی نیز از جمله این عوامل به حساب می آیند.(8)
به غیر از عوامل داخل دهانی، عوامل خارج دهانی از جمله مواد غذایی مصرفی توسط فرد، عادت هایی مانند سیگار کشیدن، مصرف برخی داروهای ایجادکننده خشکی دهان و یا مصرف الکل نیز می توانند سبب استشمام بوی نامناسب از دهان بیماران شوند.(20و10)دندانپزشکان تقریبا در بیشتر موارد آگاهی کافی (88 درصد) در این زمینه داشتند. همچنین شرکت کنندگان در این طرح تحقیقاتی به میزان مناسبی با مکانیسم ایجاد بوی بد دهان نیز آشنایی داشتند.
پوسیدگی های دندانی با ایجاد گیر غذایی و بیماری های پریودنتال با ایجاد تجمعی از باکتری های تولیدکننده گاز های محتوی سولفور در ایجاد بوی بد دهان نقش دارند. در حالی که پرز های بلند زبان با گیر انداختن سلول های اپی تلیال کنده شده و لوکوسیت های مرده می توانند از عوامل موثر باشند.(8){Tomas Carmona, 2001 #577} در کنار این موارد مطرح شده، مصرف داروی هایی که می توانند سبب ایجاد خشکی دهان شوند از طریق کاهش شسته شدن باکتری ها از دهان توسط بزاق، در ایجاد بوی بد دهان نقش دارند.
به دلیل اینکه برخی بیماری های سیستمیک می توانند سبب استشمام بوی نامطبوع از دهان فرد مبتلا شوند، آشنایی با این بیماری ها برای یک دندانپزشک جهت درمان آن ضروری است که در این مطالعه به نظر این آشنایی در حدکفایت بوده است.(10)
در مقایسه با بقیه موارد مطرح شده در ین پرسشنامه، اطلاع دندانپزشکان در ارتباط با انواع دارو های موثر در ایجاد بوی بد دهان کمتر بوده است.
روش های تشخیصی مختلفی برای سنجش بوی بد دهان معرفی شده است که به دندانپزشک در شناسایی وجود آن کمک می کند. نکته مهم این است که شکایت مشخص بیمار به تنهایی در اثبات وجود بوی بد دهان کفایت نمی کند. بررسی حضور پوسیدگی یا سایر بیمار های دهانی با معاینه فیزیکی و یا تهیه رادیوگرفی های دندانی و انجام تست های اختصاصی بوی بد دهان از جمله روش های کمکی می باشند.(10)
با توجه به بررسی نتایج حاصل از این مطالعه، دندانپزشکان آشنایی مطلوبی با روش های تشخیصی داشته اند. هر کدام از بیماری های سیستمیک مرتبط با ایجاد بوی بد دهان می توانند سبب استشمام بوی خاصی از دهان فرد مبتلا شوند.(10)تشخیص انواع این بوها می تواند به دندانپزشک در شناسایی بیماری و ارجاع به موقع افراد شاکی به متخصص مربوطه کمک نماید. در این مورد هم خوشبختانه آگاهی افراد شرکت کننده مناسب بوده است.
آشنایی با علل و عوامل ایجاد کننده بوی بد دهان و روش های تشخیصی آن در صورتی که به درمان مناسب منجر شود ارزشمند خواهد بود.
اولین و مهمترین روش درمانی و کاهش بوی بد دهان رفع هرگونه عامل ایجاد گیر غذایی و تجمع باکتریایی می باشد. در کنار این اقدامات توصیه هایی مبنی بر عدم مصرف تنباکو، الکل و یا دارو های ایجادکننده خشکی دهان کمک کننده است.(9)استفاده از روش های شیمیایی و دهان شویه های مناسب و مواد خوشبو کننده نیز در صورت رعایت کامل بهداشت دهان مفید می باشد.(21)در بررسی نتایج این مطالعه آگاهی دندانپزشکان مناسب ارزیابی شد.
در این مطالعه مشکل بوی بد دهان را در همه زمینه های علل، روش های تشخیصی و درمان آن بررسی کردیم، همچنین از دندانپزشکان بدون محدودیت سنی با در نظر گرفتن سابقه کاری دعوت به شرکت شد. از محدودیت های این مطالعه می توان به عدم همکاری دندانپزشکان و اختصاص ندادن وقت کافی برای پر کردن پرسشنامه اشاره کرد. از آنجا که رابطه معکوس بین نمره درمان و سن و سابقه کار دندانپزشکان مشاهده شد، این طور به نظر می رسد که گذشت زمان و فاصله گرفتن دندانپزشکان از محیط درس و دانشگاه باعث کاهش نمره آگاهی آن ها از درمان شده است. پیشنهاد می شود مطالعه ای نیز جهت بررسی علل شایع بوی بد دهان از نظر دندانپزشکان انجام شود. همچنین طریقه نگرش دندانپزشکان به مسئله و نحوه درمان و میزان موفقیت ایشان در درمان نیز بررسی شود. توصیه می شود دوره های بازآموزی های مدون در زمینه عوامل، روش های تشخیص و درمانی بوی بد دهان بعد از فارغ التحصیلی تداوم یابد، و دندانپزشکان مسن تر برای حضور در این دوره ها تشویق شوند. همچنین با توجه به وجود ترکیبی از عوامل بیماری های پزشکی و دندانپزشکی در ایجاد بوی بد دهان، آشناسازی دانشجویان دندانپزشکی با همه عوامل موثر در این زمینه، در واحدهای درسی مربوطه ضروری به نظر می رسد.
نتیجه گیری
در این مطالعه میزان آگاهی دندانپزشکان شهر شیراز در ارتباط با علل، روش های تشخیصی و درمانی بوی بد دهان بررسی شد. خوشبختانه سطح دانش و آگاهی افراد شرکت کننده در این طرح در حد خوب و مناسب ارزیابی شد. با این وجود با توجه به ارتباط گذشت زمان و فراموشی مطالب و گستردگی علل زمینه ساز، برگزاری دوره های باز آموزی جهت ارتقای کیفیت درمان و بهبود نتایج درمانی این مشکل الزامی است.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر مشتق از پایان نامه دانشجویی دکتر فاطمه رحمانی با شماره طرح 8794125 در دانشکده دندانپزشکی واحد پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی شیراز می باشد. مراحل آماری آن توسط دکتر مهرداد وثوقی در مرکز توسعه پژوهش دانشکده دندانپزشکی انجام گرفته است که بدین وسیله تقدیر می گردد. همچنین از کمیته تحقیقات دانشجویی و معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به دلیل حمایت مالی و تامین هزینه های این طرح تشکر می نماییم.
)