نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه دندانپزشکی کودکان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
2 استادیار گروه دندانپزشکی کودکان، مرکز تحقیقات بیماریهای دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
3 استادیار گروه دندانپزشکی کودکان، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
4 متخصص دندانپزشکی کودکان
5 دستیار تخصصی دندانپزشکی کودکان، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction: Knowledge of self etch bonding systems with the least amount of microleakage can be a good guidance for choosing a proper adhesive at the time of saliva contamination and reducing fissure sealant working time, especially for children. The aim of this study was to determine the effect of saliva contamination on sealants' microleakage in adhesive systems with different acidity.
Materials & Methods: The occlusal fissures of 54 extracted third molars were prepared with 1/4 round bur. Then teeth were randomly divided into 6 groups. Total etch dentin bonding (Adper single bond2), self etch with weak acidity (Clearfil S3 Bond) and self etch with strong acidity (Adper prompt l-pop) were used. The fissures of teeth, after thermocycling and cutting, were examined. The afore-mentioned bondings were used to treat 3 contaminated and 3 noncontaminated groups, followed by the sealing of fissures.
Results: Comparison of microleakage between groups revealed a significantly lower amount for the self etch bonding with weak acidity (Clearfil S3 Bond)-both in contaminated and noncontaminated teeth versus strong-acidity-self-etch group (Adper prompt l-pop) (P=0.001). However under these conditions comparing microleakage between self etch and total etch bondings indicated no difference.
Conclusion: In the possibility of saliva contamination, the application of weak-acidity-self-etch adhesives (Clearfil S3 Bond) is recommended for fissure sealant therapy.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
عملکرد پیشگیرانه پیت و فیشورسیلانت با اتصال ماده در سطح مینای اچ شده صورت میگیرد و پیت و فیشورهای دندان را از محیط دهان محصور میسازد. میزان گیر سیلانت و سیل کامل شیارها در پیشگیری از پوسیدگی حائز اهمیت است. عدم موفقیت فیشورسیلانت به طور عمده با ایزولاسیون ناکافی و آلودگی مینای اچ شده با بزاق و فلوی لثه مرتبط است. لذا استفاده از سیستم‌های ادهزیو که به واسطه ویسکوزیته پایین در سطح مینا به داخل پیت‌ها و شیارهای سطح جونده نفوذ می‌کند، در زیر ماده فیشورسیلانت پیشنهاد می‌شود. استفاده از دنتین باندینگها در بین ماده سیلانت و دندان در کاهش ریزنشت به ویژه در هنگامی که آلودگی در سطح مینا مطرح است، مفید میباشد.(4-1)
در ادهزیوهای توتال اچ ابتدا با استفاده از اسیدفسفریک دمینرالیزیشن مینا ایجاد می‌شود و به دنبال اچ نمودن شستشو نیاز دارد ولی در انواع سلفاچ شستشو انجام نمی‌شود. در انواع سلفاچ، علاوه بر گیر میکرومکانیکال، گیر شیمیائی بین مونومرهای فانکشنال و هیدروکسی آپاتیت دندان نیز ایجاد می‌شود. در سیستم‌های ادهزیو سلفاچ اعتقاد بر این است که زمان کار و حساسیت به رطوبت کاهش یافته است.(7-5)
سیستم‌های ادهزیو سلفاچ به سه دسته دارای اسیدیته ضعیف (5/2 pH>)، متوسط (2=(pH و قوی (pH£1) تقسیم می‌شوند.(8) نتایج مطالعات در زمینه باند مینا و ادهزیوها با اسیدیته مختلف متنوع بوده است. پارهای از مطالعات باند انواع اسید ضعیف ادهزیوهای سلفاچ را کمتر گزارش نموده‌اند.(10و9) مطالعه بحرالعلومی و نیازمند(11) و مهران(12) تفاوتی در ریزنشت گروه سلفاچ Prompt-L-POP و توتال اچ نشان نداد و احتمالاً آن را به واسطه اسیدی بودن (1=pH) سیستم سلفاچ Prompt-L-POP عنوان نمودند. مطالعه بصیر و همکاران(13) نشان داد در شرایط آلودگی با بزاق و غیرآلوده، استفاده از سیستم توتال اچ نتایج بهتر از باندینگ سلفاچ نسل هفتم را از جهت ریزنشت نشان میدهد.
اما پارهای از مطالعات عنوان می‌کنند کارائی ادهزیوهای سلفاچ در ایجاد گیر مناسب بر روی مینای تراش نخورده بستگی به شدت و میزان اچینگ مینا ندارد.(16-14)Pashley و Taj(17)ارتباطی بین باند مینا و ادهزیو با pH آنها نیافت. مطالعه Gomes-Silva و همکاران(18)و به دنبال آلودگی با بزاق قدرت باندینگ بالاتری در باندینگ سلفاچ با اسیدیته ضعیف (5/2pH=) نسبت به نوع توتال اچ نشان دادند.آنها ذکرنمودند این امر به توانایی بالای هیدروفیل بودن منومرهای اسید ضعیف و اتصال شیمیایی با هیدروکسی آپاتیت مربوط است که باندینگ مناسبتری در شرایط آلودگی با بزاق ایجاد نموده است.
هدف از این تحقیق تعیین تاثیر آلودگی با بزاق بر ریزنشت سیلانتها در سیستم‌های ادهزیو سلفاچ بااسیدیته مختلف بود. آگاهی یافتن از انواعی از سیستم‌های باندینگ سلفاچ که کمترین میزان ریزنشت را نشان میدهد میتواند راهنمای مناسب در انتخاب نوع ادهزیو مناسب در هنگام آلودگی با بزاق و در عین حال کاهش زمان کارکرد که امری مهم در دندانپزشکی کودکان محسوب می‌شود را فراهم سازد.
مواد و روشها
مطالعه از نوع مداخلهای آزمایشگاهی بر روی 54 دندان مولر سوم که به دلیل کمبود فضا یا عدم رویش کشیده شده بودند، انجام شد. دندانهایی جهت ورود به مطالعه انتخاب شدند که فاقد هرگونه پوسیدگی، شیار تغییر رنگ یافته، ترک و هیپوپلازی بوده و شیارهای v شکل داشتند. دندانها از خون و بزاق زدوده شدند و در محلول تیمول 2/0% در c˚4 تا زمان انجام مطالعه نگهداری شدند. دندانها در هنگام کار با استفاده از برس و پودر پامیس تمیز شده و خشک شدند و شیارهای سطح اکلوزال با فرز روند یک چهارم به عمق mm5/0 تراش خورد.
سپس دندانها به صورت تصادفی به شش گروه زیر تقسیم شدند:
گروه 1: اچ کردن دندان ¬ دنتین باندینگ Adper single Bond2 ¬ ماده فیشورسیلانت
گروه 2: دنتین باندینگ Clearfil S3 Bond¬ ماده فیشورسیلانت
گروه 3: دنتین باندینگ Adper prompt l-pop¬ ماده فیشورسیلانت
گروه 4: اچ کردن دندان ¬ آلودگی بزاق ¬ دنتین باندینگ Adper single Bond2 + ماده فیشورسیلانت
گروه 5: آلودگی با بزاق ¬ دنتین باندینگ Clearfil S3 Bond¬ ماده فیشورسیلانت
گروه 6: آلودگی با بزاق¬ دنتین باندینگ Adper prompt l-pop¬ ماده فیشورسیلانت
گروه 1 و 4 دندانها توسط ژل اسیدفسفریک 35% (Etch. Rite, Puldent, USA) به مدت 15 ثانیه اچ شده و 15 ثانیه شستشو داده شدند و سپس توسط جریان هوا عاری از چربی خشک شدند تا نمای گچی پیدا کند. در تمام گروهها از دنتین باندینگ توسط یک میکروبرس یک بار مصرف استفاده شد. نحوه آلودگی به بزاق در گروهها به گونهای بود که دندان توسط 01/0 میلی لیتر بزاق تازه فرد داوطلب (حمل توسط میکروپیپت حمل) به مدت 10 ثانیه آلوده و سپس به مدت 5 ثانیه خشک شد. مراحل گذاردن دنتین باندینگ و ماده سیلانت طبق دستور کارخانه سازنده صورت گرفت (جدول 1).
جدول 1 : مواد به کار رفته در مطالعه حاضر
|
گروه |
باندینگ مورد استفاده |
روش کار |
سیلانت مورد استفاده |
|
1و4 |
Adper single bond2 (3M-ESPE,st.Paul,MN,USA) |
1-اچ نمودن شیارهای اکلوزال به مدت15 ثانیه و سپس شستشو و خشک کردن دندان 2-قراردادن باندینگ در2تا3لایه به مدت 15 ثانیه وسپس 10 ثانیه نوردادن |
Clinpro (3M.ESPE.USA) |
|
|
|
|
|
|
2و5 |
Clearfil S3 Bond2 (Kurrary Medical Inc.,Okayama,Japan) pH=2.7 |
قراردادن باندینگ در دو تا سه لایه به مدت 20 ثانیه و سپس 10 ثانیه نوردادن |
Clinpro (3M.ESPE.USA) |
|
|
|
|
|
|
3و6 |
Adper prompt L-Pop (3M/ESPE,st,Paul,MN,USA) pH=0.8 |
قراردادن باندینگ در دو تا سه لایه به مدت 15 ثانیه و سپس 10 ثانیه نوردادن |
Clinpro (3M.ESPE.USA) |
بعد از اتمام کار، همه دندانها به مدت 24 ساعت در آب مقطر c˚4 نگهداری شدند و سپس روند ترموسایکلینگ به صورت 1000 سیکل در دمای 5 تا 55 درجه سانتی گراد با فاصله 30 ثانیه بین سیکلها انجام شد. برای جلوگیری از نفوذ رنگ به آپکس، کلیه ریشهها با موم چسب پوشانده شد. همچنین سطح دندان به جز ناحیه پوشیده شده با سیلانت و 1 میلی متر از اطراف آن با دولایه لاک پوشیده شد. سپس دندانها به مدت 24 ساعت در محلول فوشین 5% غوطه ور شده و پس از شستشو، هر دندان در اکریل پلی متیل متاکریلات مانت گردید. سپس توسط ماشین برش (Nemo,Iran)، دو برش موازی باکولینگوالی با فاصله mm 5/1 در بلوکهای رزینی داده شد و برای هر دندان مقطعی با ریزنشت بیشتر مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج تصاویر توسط دو نفر خوانده شد. جهت محاسبه Intra-examiner reliability توسط آزمون آماری Kappa، 10 درصد نمونهها پس از یک ماه مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت.
دو بـرش با ضـخامت mm 5/1 در دنـدان به صورت
باکولینگوالی به موازات محور طولی داده شد و در زیر میکروسکوپ نوری (Dino-Lite , Digital Microscope, T Taiwan) با بزرگنمایی 40، برشی با ریزنشت بیشتر و طول نفوذ رنگ بیشتر در محل تماس دندان - سیلانت مد نظر قرارگرفت. تعیین میزان ریزنشت به صورت Blind توسط دو فرد معاینهگر صورت گرفت.
معیار ریزنشت در روش نفوذ رنگ حداکثر نفوذ رنگ میباشد. درجه بندی براساس معیارهای ریزنشت به صورت زیر است (تصویر 1).(9)
درجه 0: بدون نفوذ
درجه 1: نفوذ تا زیر 3/1 حد سیلانت - دندان
درجه 2: نفوذ رنگ به ورای 3/1 تا 3/2 حد سیلانت – دندان
درجه 3: نفوذ رنگ بیش از 3/2 حد سیلانت – دندان
دادهها توسط آزمون منویتنی و کروسکال والیس مورد بررسی قرار گرفتند. جهت مقایسه دو به دو از آزمون منویتنی با تصحیح بن – فرونی استفاده شد. در همه آزمونها سطح معنیداری 05/0 لحاظ شد.
تصویر 1 : درجه بندی نفوذ رنگ با استفاده از میکروسکوپ نوری با بزرگنمایی 40
یافتهها
مقایسه میزان ریزنشت به تفکیک هر یک از نوع باندینگها، بین غیرآلوده به بزاق و همتای آلوده به بزاق آنها اختلاف معنیداری را نشان نداد (جدول 2). مقایسه میزان ریزنشت در بین گروهها نشان داد اختلاف میزان ریزنشت در بین 3 گروه غیرآلوده به بزاق (02/0=P) و هم چنین در بین 3 گروه آلوده به بزاق معنیدار بوده است (004/0=P) (جدول 2). باانجام آزمون منویتنی با تصحیح بن فرونی مشخص شد ریزنشت گروه باندینگ سلفاچ با اسیدیته ضعیف (Clearfil S3 Bond2 pH=2.7) در دو حالت غیرآلوده و آلوده به بزاق به صورت مشخص کمتر از گروه سلفاچ با اسید قوی (Adper prompt L-Pop pH=0.8) در وضعیت آلوده به بزاق و غیرآلوده بوده است (001/0=P و 010/0=P) (جدول2).
جدول 2 : مقایسه دوبه دو میزان ریزنشت در هر گروه با گروه آلوده خود و میزان ریزنشت در گروههای مختلف (P-value)
|
نوع باندینگ* |
میزان ریزنشت |
آلوده به بزاق تعداد (درصد) |
غیر آلوده به بزاق تعداد (درصد) |
نتیجه آزمون |
|
a,bAdper single bond2 |
0 1 2 3 |
(3/58) 7 (0/0) 0 (0/0) 0 (7/41) 5 |
(8/42) 6 (6/28) 4 (0/21) 3 (0/7) 1 |
803/0 |
|
aClearfil S3 Bond2
|
0 1 2 3 |
(3/72) 11 (7/6) 1 (7/6) 1 (3/13) 2 |
(0/79) 11 (0/7) 1 (0/7) 1 (0/7) 1 |
705/0 |
|
bAdper prompt L-Pop
|
0 1 2 3 |
(0/13) 2 (0/7) 1 (0/13) 2 (0/67) 10 |
(0/36) 5 (0/7) 1 (0/14) 2 (0/5) 7 |
212/0 |
|
کل |
0 1 2 3 |
(0/13) 20 (0/7) 2 (0/13) 3 (0/67) 17 |
(0/157) 22 (0/43) 6 (0/43) 6 (0/64) 9 |
275/0 |
|
نتیجه آزمون |
|
004/0 |
020/0 |
|
|
*:حروف غیریکسان در نوع باندینگ نشان دهنده معنیدار بودن باندینگهاست. |
||||
بحث
در مطالعه حاضر تاثیر آلودگی به بزاق بر ریزنشت سیلانت در سیستم‌های ادهزیو سلفاچ با اسیدیته مختلف مورد بررسی قرار گرفت. بر طبق یافتههای این تحقیق میزان ریزنشت در شرایط غیرآلوده و آلوده به بزاق در باندینگ سلفاچ Clearfil S3 Bond (Mild self etch) کمتر از Adper prompt l-pop (Strong self etch) بود، اما اختلافی با نوع توتال اچ Adper single Bond2 مشاهده نشد (جدول 2).
گیر سیلانتهای رزینی یک روند میکرومکانیکال است که توسط انفیلتراسیون و پلیمریزاسیون سیلانت در میکروپروسهای دندانی اچ شده در مینا صورت میگیرد. به واسطه جاذب بودن سطح دندان اچ شده، حتی یک ثانیه در معرض بزاق قرار گرفتن میتواند منجر به ایجاد لایه پلیکل و مسدود شدن میکروپروزیتهها شده و متعاقب آن مانع از تشکیل اتصالات رزینی و گیر مکانیکال شود.(12و10) به هرحال استفاده از اسیدفسفریک جهت اچ شدن مینای تراش نخورده که فاقد منشور، هیپرمینرالیزه و حاوی مواد غیرارگانیک بیشتر از لایههای عمقی مینا است، منطقی به نظر میرسد.(19) اما در مطالعه حاضر اختلافی بین باندینگ توتال اچ با سلفاچ در میزان ریزنشت مشاهده نشد.
مطالعات آزمایشگاهی و کلینیکی نشان میدهند استفاده از دنتین باندینگ میتواند قدرت باند را افزایش داده و ریزنشت را کاهش دهد. درواقع این ادهزیوها به صورت واسطهای بین سطح مینا و سیلانت با داشتن ویسکوزیته پایین در ناحیه پیت و شیار نفوذ نموده و گیر را افزایش میدهد. از طرفی از دنتین باندینگ میتوان در جهت کاهش ریزنشت به دنبال آلودگی دندان با بزاق در درمان فیشورسیلانت نیز استفاده نمود.(21و20)
با توجه به اینکه دنتین باندینگهای سلفاچ میتواند
راحتی بیمار، کاهش زمان کار و کاهش آلودگی را به دنبال آورند در دندان پزشکی کودکان در درمان پیت و فیشورسیلانت مورد توجه قرار گرفتهاند. از طرفی ادعا بر این است که انواع سلفاچ کمتر به رطوبت حساس هستند.(22) در مطالعه حاضر از دو نوع یک مرحلهای باندینگ استفاده شد تا زمان کار کاهش یابد.
به علت تنوع ویسکوزیته، کشش سطحی، اسیدیته سیستم، اتصال مونومرهای اسیدی با مینا و غلظت آب در انواع سلفاچ باندینگها نتایج حاصل از استفاده از آنها در درمان فیشورسیلانت متنوع بوده است.(25-23) یکی از این خصوصیات اسیدیته مختلف باندینگها است و مطالعات نتایج متنوعی در مورد تاثیر آن در ریزنشت و گیر سیلانت ارایه نموده‌اند.
مورفولوژی ساختمان دست نخورده سطح مینا از سطح به عمق مینا متفاوت است به نحوی که لایه سطحی نسبت به نواحی عمقی مینا کمتر به اسید واکنش نشان میدهد. لذا به نظر میرسد سیستم‌های سلفاچ اچینگ کمتری از انواع توتال اچ نشان دهند.(27و26) پارهای از مطالعات نشان میدهند بین قدرت باندینگ و شدت دمینرالیزاسیون با استفاده از انواع دارای اسیدیته بالاتر رابطهای وجودندارد. (28و17و16) استفاده از اسیدیته بالاتر حتی در پارهای از موارد، باندینگ ضعیفتری نشان داده که این امر میتواند با غلظت بالاتر منومر اسیدی و هیدروفیلیک و تداخل اسیدیته با نفوذپذیری آب مرتبط باشد. حتی منومراسیدی میتواند با آغازگر کامپوزیت تداخل نموده و قدرت باندینگ را تضعیف نماید.(30و29) برخی مطالعات نشان دادهاند نوع سلفاچ باندینگ با اسیدیته بالا نتایج مشابه با انواع توتال اچ را نشان داد و الگوی اچینگ آنها مشابه است. این درحالی است که مشخص شده ایجاد گیر به میزان اچینگ ارتباطی ندارد و بیشتر به میزان گیر نانومتری ایجادشده بین کریستالهای مینایی و رزین مربوط است.(16و14و12و11) در انواع باندینگ سلفاچ با اسیدیته ضعیف علیرغم اچینگ ضعیف، مونومر اسیدی باعث باند شیمیایی با هیدروکسی آپاتیت شده و علاوه بر گیر مکانیکی قدرت باندینگ به مینا را افزایش میدهد.(18) در مطالعه حاضر نیز ارتباط بین ریزنشت کمتر و اسیدیته ضعیفتر مشاهده شد. به هرحال پارهای از مطالعات باند انواع اسیدی ضعیف رزینهای سلفاچ با دندان را کمتر گزارش نموده‌اند.(10و9) در مطالعه Atash(31) استحکام باند 8 سیستم باندینگ مقایسه شد و باندینگ سلفاچ با اسیدیته ضعیف بالاترین استحکام باند را در سطح مینا و عاج نشان داد. در مطالعه Nogourani و همکاران(32) نیز مشخص شد فیشورسیلانت با استفاده از باندینگ با اسیدیته ضعیف حساسیت به رطوبت کمتری از گروه باندینگ توتال اچ نشان میدهد.اما Pashley و Tay(17)ارتباطی بین باند مینا و باندینگها با اسیدیته مختلف پیدا نکردند.
به نظر میرسد با تراش مختصر سطح جونده این امکان فراهم شود که استفاده از باندینگ جهت استفاده در مینا کفایت داشته زیرا پرایمرهای با اسیدیته ضعیف با مینای تراش خورده استحکام باند بالایی در مقایسه با با باند مینای سالم و تراش نخورده نشان میدهند. لذا در مطالعه حاضر، در ناحیه شیارها تا عمق 5/0 میلیمتر تراش داده شد تا مینای فاقد پریسم در عمق منشور حذف شود.(33)
براساس نتایج این مطالعه در شرایط آلوده و غیرآلوده به بزاق میزان ریزنشت در باندینگهای توتال اچ و سلفاچ تفاوتی نشان نداد. اما نوع سلفاچ با اسیدیته ضعیف در هر دو شرایط بهتر از نوع با اسیدیته قوی عمل نمود. با توجه به در نظر گرفتن پروتکل ساده و زمان کوتاه کارکرد و کاهش زمان کلینیکی که در دندانپزشکی اطفال مزیت بزرگی محسوب می‌شود، استفاده از این نوع ادهزیو سلفاچ بااسیدیته ضعیف در شرایطی که امکان آلودگی با بزاق مطرح است و نیز در کودکان فاقد همکاری میتواند مفید باشد.
نتیجه گیری
باتوجه به نتایج این مطالعه به نظر میرسد در مواردی که امکان آلودگی با بزاق و کاهش زمان کار کلینیکی وجود دارد، باندینگ سلفاچ دارای اسیدیته ضعیف مناسبتر از انواع دارای اسیدیته قوی باشد. با اینحال مطالعات کلینیکی بیشتر در این زمینه ضروری میباشد.
تشکر و قدردانی
این مطالعه با حمایت معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است که بدین وسیله تقدیر و تشکر میگردد.
)